Skutki podatkowe zawarcia ugody z bankiem - zwrotu nadpłaty powstałej w wyniku przewalutowania kredytu.

Interpretacja indywidualna

 – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

1 lutego 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 29 stycznia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych zwrotu nadpłaty powstałej w wyniku przewalutowania kredytu. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W dniu (...) 2004 roku między A z siedzibą w B przy C 1 - później D, Oddział w E, ul. F 2, a Wnioskodawczynią A. A i jej mężem B. A została zawarta umowa kredytu hipotecznego nr (...). Na podstawie umowy Bank udzielił kredytu w wysokości (...) CHF na okres od dnia (...) 2004 r. do dnia (...) 2031 r. na zakup spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr 3 w E przy ulicy G 4 (...), tj. na własne cele mieszkaniowe. Zabezpieczeniem spłaty kredytu była hipoteka zwykła w wysokości (...) CHF z tytułu udzielonego kredytu i hipoteka kaucyjna do wysokości kwoty (...) CHF z tytułu odsetek umownych i kosztów udzielonego kredytu, ustanowiona na rzecz Banku na finansowanej nieruchomości położonej w miejscowości: E, ul. G 3/4. Dla zakupionej nieruchomości została założona księga wieczysta o nr (...). Ww. hipoteka została wpisana do księgi wieczystej w dziale (...) tej księgi.

Wnioskodawczyni po rozwodzie z mężem dokonała podziału majątku wspólnego i na podstawie punktu (...) ugody z dnia (...) 2011 roku, sygn. akt (...), Wnioskodawczyni przejęła do zapłaty i zobowiązała się do zapłaty z jej majątku zobowiązań wynikających z tytułu ww. kredytu. Wnioskodawczyni spłacała ww. kredyt zgodnie z harmonogramem spłat z dnia (...) 2004 roku.

Od (...) 2022 roku Wnioskodawczyni zaczęła dokonywać częściowych przedterminowych nadpłat kredytu hipotecznego tak, aby zmniejszyć wysokość rat miesięcznych, uzależnionych od kursu CHF. Poza harmonogramem Wnioskodawczyni dokonała następujących wpłat:

–(...) 2022 r. - (...) PLN

–(...) 2023 r. - (...) PLN

–(...) 2023 r. - (...) PLN

–(...) 2023 r. - (...) PLN

Dokonując ostatniej nadpłaty Wnioskodawczyni spłaciła zaciągnięty kredyt hipoteczny w całości, co zostało potwierdzone zaświadczeniem o spłacie kredytu z dnia (...) 2023 roku, numer referencyjny: (...).

Na podstawie uzyskanej z Banku dokumentacji Wnioskodawczyni wystąpiła z wnioskiem do Sądu Rejonowego E-Północ w E, (...) Wydziału Ksiąg Wieczystych o wykreślenie hipoteki. Wnioskodawczyni w dalszym ciągu oczekuje na stosowną zmianę w księdze.

Pismem z dnia (...) 2023 roku wysłanym przez D Wnioskodawczyni została poinformowana o propozycji ugody, skierowanej do tych klientów, którzy na dzień (...) 2023 roku posiadali aktywną umowę kredytu mieszkaniowego denominowanego do waluty CHF. Bank zaproponował, iż nowe saldo zadłużenia zostanie wyrażone w złotych i obliczone jako kwota kredytu wypłacona przez Bank, powiększona o odsetki naliczone według stałej stopy procentowej 2% w skali roku, oraz pomniejszona o wszystkie spłaty dokonane przez Wnioskodawczynię do momentu zawarcia ugody. Wnioskodawczyni została poinformowana, że jeżeli nowe saldo zadłużenia okaże się ujemne, tj. jeżeli po stronie Wnioskodawczyni powstanie nadpłata, Bank dokona zwrotu nadpłaconej kwoty na rachunek Wnioskodawczyni. W ww. piśmie Bank poinformował Wnioskodawczynię, że oferta (...).

W grudniu 2023 roku Wnioskodawczyni otrzymała propozycję ugody wraz z załącznikami:

–(...).

Wnioskodawczyni zgodziła się na zaproponowane warunki ugody i w dniu (...) 2024 roku pomiędzy Wnioskodawczynią a D z siedzibą w H została podpisana ugoda nr (...). Powstała w wyniku przewalutowania nadpłata w wysokości (...) PLN została przelana na rachunek Wnioskodawczyni w dniu (...) 2024 roku.

Zarówno przed, jak i w dniu podpisania ugody Wnioskodawczyni zwracała się z zapytaniem do Banku i działu prawnego zajmującego się przygotowaniem dokumentacji ugodowej o konieczność uregulowania kwestii ugody w Urzędzie Skarbowym. Została jedynie w formie ustnej poinformowana, że Bank nie będzie przygotowywać informacji PIT-11, a „Oświadczenie o zaciągnięciu kredytu na cele mieszkaniowe oraz o korzystaniu z zaniechania poboru podatku” Bank przedkłada jedynie tym klientom, którzy osiągnęli przychód z tytułu umorzenia kredytu, zaś w przypadku Wnioskodawczyni chodzi o zwrot nadpłaty, co nie stanowi dla Wnioskodawczyni żadnej dodatkowej korzyści (przychodu), a jest jedynie formą rozliczenia między Bankiem a klientem.

Pytanie

Czy w związku z zawarciem przez Wnioskodawczynię ugody z Bankiem, mającej na celu uniknięcie ewentualnych sporów na tle umowy kredytu denominowanego w CHF w przyszłości, otrzymana przez Wnioskodawczynię kwota w wysokości (...) PLN, wynikająca z nadpłaty powstałej w wyniku przewalutowania, będzie stanowić przychód i w związku z tym czy po stronie Wnioskodawczyni powstanie obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Pani stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawczyni, na wstępie należy wskazać, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1896 z późn. zm.). Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy „przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu”.

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo.

I tak, (...) Bank wypłacił Kredytobiorcy kwotę kredytu w wysokości (...) PLN przeznaczoną na realizację celu kredytu określonego w Umowie. Kredytobiorca wykorzystał kwotę kredytu na realizację tego celu i (...) zapłacił Bankowi tytułem spłaty wierzytelności wynikających z Umowy kwotę (...) PLN. Natomiast (...) Bank zobowiązał się, po przewalutowaniu zobowiązań Kredytobiorcy wynikających z Umowy z CHF na PLN, do zwrotu Kredytobiorcy kwoty (...) PLN przelewem na rachunek o numerze: (...) w terminie 14 dni od zawarcia ugody.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jednym ze źródeł przychodów są inne źródła.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy „za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17”.

Użycie sformułowania „w szczególności” powoduje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł można zatem mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe. Jednak - zdaniem Wnioskodawczyni - wskazana wyżej kwota, uwzględniająca odsetki, nie stanowi jej korzyści majątkowej i nie powinna podlegać opodatkowaniu, jako że Wnioskodawczyni otrzymała jedynie zwrot tego, co w czasie trwania umowy kredytu hipotecznego świadczyła, a tym samym nie uzyskała żadnego przychodu. Ugoda polega na przewalutowaniu kredytu, a na skutek jego przewalutowania powstała nadwyżka, która nie stanowi przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wskazać przy tym należy, że w ramach zawartej ugody zmianie uległa jedynie waluta. Stanowiło to więc wyłącznie techniczną operację zmiany waluty zadłużenia określonej w umowie kredytowej na walutę polską. Operacja konwersji waluty kredytu na złotówki, tak jakby od początku był on kredytem złotówkowym, nie skutkuje powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym zawarta ugoda jest dla Wnioskodawczyni zdarzeniem neutralnym podatkowo co do powstałej nadpłaty.

Dodatkowo otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). W przeciwieństwie do umorzenia przewalutowanie kredytu hipotecznego jest neutralne podatkowo i nie powoduje po stronie podatnika powstania przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W przypadku Wnioskodawczyni nie doszło do umorzenia ani kredytu, ani odsetek. Od kwoty spłat wyrażonej w PLN, tj. (...) PLN Bank odjął kwotę kredytu wyrażoną w PLN w wysokości (...) PLN oraz kwotę odsetek 2% w wysokości (...) PLN.

Wobec powyższego zauważyć należy, że przewalutowanie na złotówki kredytu denominowanego w CHF stanowi wyłącznie techniczną operację zamiany kwoty wyrażonej w określonej walucie, na tę samą kwotę wyrażoną w innej walucie. Tym samym przewalutowanie nie skutkuje powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ponadto otrzymanie zwrotu nie stanowi dla Wnioskodawczyni żadnej dodatkowej korzyści, a jedynie prowadzi do stanu rozliczeń, który jest zgody z prawem, tj. stanowi następstwo pozbawienia umowy kredytu hipotecznego jej abuzywnych postanowień.

W związku z powyższym Wnioskodawczyni jest zdania, iż nie jest zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od kwoty (...) PLN, otrzymanej od Banku w wyniku zawarcia ugody z dnia (...) 2024 roku, ponieważ kwota ta nie stanowi przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Powołany przepis wyraża tzw. zasadę powszechności opodatkowania. Regułą jest, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Wyjątki od omawianej zasady dotyczą:

-dochodów, które zostały wprost wymienione przez ustawodawcę w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z podatku oraz

-dochodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych wydanego na podstawie art. 22 ustawy Ordynacja podatkowa (rozporządzenie takie może być wydane w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników).

Ogólne określenie „przychodów” zawiera art. 11 ust. 1 ww. ustawy. Stosownie do tego przepisu:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jak wynika z powołanego przepisu ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

-pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

-pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów.

Katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych zawiera art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, do źródeł przychodów zalicza się inne źródła.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

Skoro w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia ze zwrotem nienależnie pobranego przez Bank świadczenia (nadpłata kredytu), to zwrot ten nie stanowi dla Pani przychodu. W przypadku zwrotu świadczenia klient otrzymuje bowiem z powrotem swój kapitał – zwrot zapłaconych bankowi kwot. Nie ma zatem podstaw, aby zwrócone kwoty uznać za przychód podlegający opodatkowaniu. Dla celów podatkowych zwrot taki jest obojętny podatkowo.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dniu zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

•Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Pani sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i musi się Pani zastosować do interpretacji.

•Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

•Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

•w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

•w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).