Możliwość rozliczenia się w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dzieci.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

20 grudnia 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 20 grudnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości rozliczenia się w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dzieci. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwania – pismami z 1 lutego 2024 r. (wpływ 1 lutego 2024 r.) oraz z 12 lutego 2024 r. (wpływ 12 lutego 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Jest Pani samotną matką dwóch córek - X i Y. Niestety w świetle ustawy tak nie jest. Od ponad trzech lat jest Pani w trakcie rozwodu, a to oznacza że nie jest Pani jeszcze rozwódką. Od (…) 2016 r. ma Pani z mężem rozdzielność majątkową, a od (…) 2020 r. w eskorcie policji uciekła Pani wraz z córkami od męża. Sprawa rozwodowa toczy się w Sądzie w (...). Wniosek o rozwód wpłynął (…) 2020 r., pierwsza rozprawa odbyła się (…) 2022 r. Drugą rozprawę mają Państwo wyznaczoną na (…) 2024 r.

Mąż po tym, gdy się Pani wyprowadziła i wszystko mu zostawiła związał się z kochanką, z którą pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym. Od (…) 2020 roku zmuszona była Pani uciekać najpierw do swoich rodziców, następnie do (...), aż udało się osiąść w (...). Przez ponad półtora roku mieszkała Pani z córkami w niewielkiej kawalerce szukając lepiej płatnej pracy w (...). Po tym jak udało się sprzedać dom chciała Pani kupić jakieś mniejsze mieszkanie dla córek, żeby nie mieszkać w kawalerce swojej siostry, ale nie mogła Pani, bo mąż nie płacił rat kredytu. Z pomocą przyszli Pani rodzice, którzy razem z Panią i drugą siostra wzięli kredyt, który w rzeczywistości to Pani spłaca. Mąż przez dwa lata miał kontakty z dziewczynkami tylko w obecności kuratora, w co drugą sobotę w godzinach od (…) do (…). Dopiero od połowy tego roku może je zabierać na weekend do (...). Mąż nie ustaje w nękaniu Pani. Nasyła do Pani MOPS, wypisuje po nocach. Pani starsza córka bardzo to przeżywa, nie umie poradzić sobie z emocjami, a ponieważ mąż nie godzi się na terapię u psychologa musi Pani występować o zgodę zastępczą do sądu, lub szukać prywatnej doraźnej pomocy psychologicznej dla niej. Po raz kolejny musi Pani zapłacić Pani Adwokat, żeby złożyła taki pozew do sądu.

Próbowała Pani z Panią Mecenas jakoś się dogadać z mężem, ale na nic się to zdało. Dodatkowo Sąd w (...) obniżył alimenty o (…) zł na Pani córki, bo urodziło mu się dziecko, co znacznie utrudniło Pani sytuację. Udało się Pani znaleźć lepiej płatną pracę, ale praktycznie wszystko idzie na bieżące utrzymanie Pani i Pani córek: opłaty, kredyty, bieżące wydatki, ubrania, zajęcia dodatkowe, opłaty za pobyt córek w szkole i przedszkolu. Zgodnie z decyzją Sądu musi Pani również co dwa tygodnie jeździć do (...), żeby odebrać dziewczynki. Jest to kolejny koszt rzędu (…) zł miesięcznie.

Od wielu lat nie prowadzi Pani gospodarstwa domowego z mężem. Z całą pewnością można powiedzieć, że całe wychowanie spoczywa tylko i wyłącznie na Pani. Mąż nie bierze udziału w wychowaniu dzieci. Jego rola ogranicza się do kontaktu z dziewczynkami w każdy parzysty weekend roku. To Pani dba o stworzenie dziewczynkom odpowiedniego ogniska domowego, dba o wszystkie ich potrzeby. Mąż prowadzi takie gospodarstwo domowe ze swoją nową partnerką. Jest Pani w życiu codziennym samotną matką, ale niestety nie w świetle prawa. Każdego dnia wkłada Pani serce i wszystkie wysiłki w wychowanie swoich dzieci. Mąż w żadnym aspekcie nie pomaga Pani w wychowaniu córek. Wiele by Pani dała, żeby Pani małżeństwo się zakończyło, niestety nie ma jeszcze rozwodu nie z Pani winy. Terminy w Sądzie w (...) są bardzo odlegle i w żaden sposób nie może Pani tego przyspieszyć.

Ponieważ jest Pani w trakcie rozwodu, nie może Pani mieć separacji. Jedno wyklucza drugie. Próbowała Pani ograniczyć prawa ojcu, ale sprawa w prokuraturze została umorzona. Czasami ma Pani poczucie, że nie ma sprawiedliwości w kraju. Teraz okazało się, że nie może Pani korzystać z ulgi dla samotnych rodziców, bo nie ma Pani rozwodu, choć w rzeczywistości Państwa małżeństwo się rozpadło i nie ma szans na powtórne zejście, chociażby z tego względu, że mąż założył drugą rodzinę, ma dziecko z kobietą dla której Panią zostawił.

Ustawa mówi, że tylko panny, osoby rozwiedzione, wdowcy mają prawo do korzystania z ulgi, ewentualnie kiedy rodzic straci prawa rodzicielskie albo jest w więzieniu. Żadne z ustawy Pani nie dotyczą. Jedno natomiast jest pewne - od wielu lat samotnie wychowuje Pani dwie córki. Mąż w żaden sposób nie pomaga Pani w opiece i wychowaniu córek, wszelkie sprawy takie jak lekarze, szkoła, ubranie czy jedzenie spoczywa tylko i wyłącznie na Pani głowie. Stan faktyczny jest taki, że samotnie bez niczyjej pomocy wychowuje Pani dwie córki, niestety stan prawny nie przewidział takiej sytuacji, a terminy rozpraw wskazują, że rozprawa może potrwać jeszcze wiele lat.

Prosi Pani o indywidualne spojrzenie na Pani sytuację i o sprawiedliwość. Nie może Pani się szybko rozwieść, ale chciałaby Pani uwierzyć, że sprawiedliwość istnieje. Bez tej ulgi, będzie Pani bardzo trudno zapewnić Pani dzieciom godne warunki życia.

Na koniec informacja dotyczącą osób samotnych jaką Pani znalazła: samotnie - oznacza bez wpływu, pomocy drugiego partnera przy wychowywaniu, przy czym wychowanie oznacza stan faktyczny, czynności przy dziecku, a nie - łożenie na to dziecko. Stąd samotne wychowywanie dziecka, na które matka dostaje alimenty od ojca, który nie jest pozbawiony władzy rodzicielskiej jest możliwe (IPPB4/415-251/12-2/JK3, 2012.06.01, (...)). Gdy ojciec dziecka łoży na dziecko, zamieszkuje osobno i nie wychowuje go, czyli nie podejmuje czynności faktycznych przy dziecku, mających na celu jego wychowywanie - preferencja w rozliczaniu podatków przysługuje matce. Rozliczenie jako osoba samotnie wychowująca nie wymaga, by dziecko wychowywać samotnie przez cały rok podatkowy. Jeśli udowodni się, że miesiąc w danym roku nastąpiło samotne wychowywanie jako panna kawaler, wdowa, wdowiec itd., to jest to wystarczające, by korzystać z preferencji.

Ponadto, w pismach stanowiących uzupełnienia wniosku, udzieliła Pani odpowiedzi w następujący sposób na zadane w wezwaniach pytania:

czy przedmiotem Pani wniosku (co można wywieść z jego treści) jest kwestia możliwości skorzystania z preferencyjnego rozliczenia dochodów, o którym mowa w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. kwestia możliwości rozliczenia się w sposób przewidziany dla „osoby samotnie wychowującej dzieci";

Odp. Tak.

w rozliczeniu za który konkretnie rok podatkowy/lata podatkowe chciałaby Pani skorzystać z preferencyjnego rozliczenia dochodów, tj. możliwości rozliczenia się w sposób przewidziany dla „osoby samotnie wychowującej dzieci";

Odp. 2021, 2022, 2023.

czy w każdym z lat, objętych Pani zapytaniem złożyła Pani zeznanie podatkowe w terminie, o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w których rozliczyła się Pani w sposób przewidziany dla „osoby samotnie wychowującej dzieci";

Odp. Tak.

czy w każdym z lat podatkowych, będących przedmiotem Pani zapytania uzyskiwała Pani dochody opodatkowane według skali podatkowej (np. ze stosunku pracy, emerytury itd.);

Odp. Tak.

czy dzieci, o których mowa we wniosku przez cały okres, będący przedmiotem wniosku były małoletnie (prosimy o podanie dat urodzenia Pani córek);

Odp. Tak. X urodzona (…) 2015 r., Y urodzona (…) 2018 r.

jaki status Pani posiadała w każdym z lat, będącym przedmiotem Pani zapytania, (tj. czy jak można wywieść z treści wniosku w całym tym okresie była Pani mężatką);

Odp. Mężatka. Proces o rozwód został wszczęty w dniu (…) 2020 r. z Pani powództwa przeciwko pozwanemu A. Sprawa rozwodowa jest w toku, a prowadzona jest przed Sądem Okręgowym (…) w (...), sygn. akt: (…).

czy okresie będącym przedmiotem wniosku Pani małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywał karę pozbawienia wolności;

Odp. Nie.

czy w ww. okresie w odniesieniu do Pani lub Pani dzieci, o których mowa we wniosku miały zastosowanie przepisy:

a)art. 30c (opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej, działów specjalnych produkcji rolnej podatkiem liniowym)

Odp. Nie.

b)ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy

Odp. Nie.

czy w ww. okresie Pani lub Pani dzieci podlegały opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych;

Odp. Nie.

czy w okresie, którego dotyczy wniosek:

a)wyłącznie Pani wykonywała względem dzieci władzę rodzicielską, (…) a zatem, czy faktycznie i samotnie wychowywała Pani dzieci, o których mowa we wniosku, bez udziału drugiego rodzica - ojca dzieci - wykonywała Pani władzę rodzicielską, bez udziału (wsparcia) drugiej osoby; a jeśli tak to prosimy wskazać przesłanki, które świadczą o tym, że Pani samotnie wychowywała dzieci, o których mowa we wniosku w okresie objętym wnioskiem;

Odp. Tak. W (…) 2020 roku wraz z córkami uciekła Pani od męża, który stosował wobec Pani przemoc, a dodatkowo związał się z inną kobietą. W (…) 2020 r. przeprowadziła się Pani z córkami do (...). Od momentu wyprowadzki tylko Pani zajmuje się córkami bez udziału męża. Mąż przyjeżdżał do dzieci raz na dwa tygodnie na kilka godzin, a pod koniec 2021 r. miał przyznane przez Sąd spotkania z córkami w obecności kuratora - 6 godzin, w co drugą sobotę miesiąca. Tak więc tylko Pani sprawowała faktyczną pieczę na swoimi dziećmi, tylko Pani zajmowała się ich wychowaniem i uczestniczyła w podejmowaniu istotnych decyzji dotyczących zdrowia i rozwoju. Tylko Pani zapewniała i zabezpieczała wszystkie ich potrzeby od bytowych, po edukacyjne, rozwojowe, zdrowotne, emocjonalne. Przez cały ten czas wychowuje Pani dzieci całkowicie samotnie. Tak więc to Pani faktycznie je wychowuje bez udziału ich ojca. Ojciec Pani córek mieszka w (...), w międzyczasie założył nową rodzinę a od 2022 r. ma dziecko z nową partnerką.

Od (…) 2020 r. pozostaje Pani z mężem w faktycznej separacji, która obejmuje wszystkie sfery funkcjonowania małżeństwa. Separacja ta ma charakter trwały, a sprawa rozwodowa jest w toku, gdzie każdy z małżonków domaga się rozwiązania małżeństwa przez rozwód. Między Państwem nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego, ustały więzi: uczuciowe, fizyczne oraz gospodarcze.

Odnotować przy tym należy, że w przypadku, gdy żadne z rodziców nie jest pozbawione władzy rodzicielskiej, rodzic który faktycznie w roku podatkowym dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim ciągłą opiekę, stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, ma prawo do przedmiotowej preferencji podatkowej. Nie jest przy tym konieczne, aby drugi z rodziców był całkowicie wyeliminowany z opieki i wychowania dziecka. W sytuacji, gdy dziecko zamieszkując wraz z jednym rodzicem, pozostaje pod jego stałą, codzienną opieką, a drugi rodzic jest zobowiązany do płacenia alimentów oraz zajmowania się dzieckiem doraźnie (w określonych, ustalonych przez sąd przedziałach czasowych, np. niektóre święta, tydzień ferii, miesiąc wakacji, co drugi weekend każdego miesiąca oraz ściśle określone dni powszednie), status samotnego rodzica ma ten, przy którym dziecko zamieszkuje i który wykonuje wszystkie obowiązki, dzięki którym dziecko będzie wychowywane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój. Fakt utrzymywania kontaktów pomiędzy dzieckiem i drugim rodzicem, nie pozbawia pierwszego rodzica (przy którym dziecko mieszka) prawa do opodatkowania swoich dochodów na zasadach określonych w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ojciec dzieci, poza płaceniem alimentów, nie zabezpiecza potrzeb zdrowotnych, bytowych i edukacyjnych dzieci, nie spoczywa na nim trud wykonywania wszystkich obowiązków związanych z ich rozwojem. Od momentu, gdy ojciec dzieci nie zamieszkuje z rodziną (… 2020 r.) nie uczestniczy w wychowaniu dzieci w sposób, który można by określić jako „wychowywanie” w rozumieniu powszechnie przyjętego orzecznictwa NSA.

Nawet uwzględniając realizowanie kontaktów ojca z dziećmi, to jednak należy stwierdzić, że ojciec nie wypełnia swoich obowiązków rodzicielskich w sensie prawnym i moralnym - nie angażuje się w sprawy edukacyjne i zdrowotne dzieci, nie interesuje go, czy dzieci mają zaspokojone wszystkie potrzeby bytowe. Od (…) 2020 r. ojciec spędza czas z córkami wyłącznie towarzysko.

Wskazać przy tym należy, że nawet jeśli sporadycznie ojciec zainteresuje się sprawami dzieci to takich sytuacji nie można traktować w rozumieniu stałego i ciągłego dbania o ich wychowanie. Wychowywanie dziecka nie sprowadza się bowiem do łożenia na jego utrzymanie (w tym w formie zasądzonych przez sąd alimentów) oraz do czasowego (doraźnego) z nim przebywania lub sporadycznego zainteresowania się jego sprawami (zob. interpretacja indywidualna - pismo z dnia 16 stycznia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej 0113-KDIPT2-2.4011.343.2023.2.DA; podobnie: interpretacja indywidualna - pismo z dnia 29 maja 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej 0113-KDIPT2-2.4011.273.2023.1.ACZ).

b)czy wychowywała Pani i wykonywała Pani władzę rodzicielską wspólnie z drugim rodzicem dzieci, a więc czy dzieci były pod opieką naprzemienną;

Odp. Nie.

c)czy Pani mąż wykonywał władzę rodzicielską nad dziećmi, będącymi przedmiotem zapytania w ww. okresie - prosimy wskazać przesłanki, które świadczą o tym;

Odp. Nie. Dzieci od (…) 2020 r. nie mieszkają z ojcem. Od tego dnia ojciec dzieci nie sprawuje nad dziećmi bieżącej pieczy. Dzieci mają stałe miejsce pobytu w Pani miejscu zamieszkania i to Pani sprawuje nad nimi faktyczną pieczę. Ojciec nie podejmuje jakichkolwiek osobistych starań o utrzymanie i wychowanie dzieci, nie wykonuje żadnych obowiązków, dzięki którym dzieci wychowywane były w sposób zapewniający ich prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny. Ojciec dzieci nie uczestniczy w codziennym podejmowaniu decyzji dotyczących spraw dzieci, a w szczególności dotyczących ich zdrowia, edukacji, rozwoju.

d)komu (Pani, czy ojcu dzieci czy obydwojgu rodzicom) zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2022 r. poz. 1577 i 2140) w odniesieniu do córek, o których mowa we wniosku;

Odp. Pani przysługuje świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2022 r. poz. 1577 i 2140).

e)komu (Pani czy ojcu dzieci) sąd zasądził płacenie alimentów na dzieci;

Odp. Sąd Okręgowy (…) w (...), postanowieniem z dnia (…) 2020 r. sygn. akt: (…), nakazał aby ojciec dzieci płacił na ich rzecz alimenty w kwocie (…) zł. Alimenty te płatne są do Pani rąk.

czy w okresie będącym przedmiotem wniosku dzieci mieszkały z Panią czy z Pani mężem (przy kim, tj. przy Pani, czy ojcu dzieci sąd ustanowił miejsce zamieszkania dzieci);

Odp. W okresie będącym przedmiotem wniosku dzieci mieszkały z Panią. Sąd Okręgowy (…) w (...), postanowieniem z dnia (…) 2020 r. sygn. akt: (…) ustalił miejsce pobytu dzieci przy Pani jako ich matce.

któremu z rodziców w okresie będącym przedmiotem wniosku powierzono władzę rodzicielską nad dziećmi, o których mowa we wniosku, tj. czy zarówno Pani, jak i ojciec dzieci posiadaliście pełną władzę rodzicielską względem dzieci;

Odp. Oboje Państwo posiadają władzę rodzicielską.

czy w każdym z lat podatkowych, będących przedmiotem Pani zapytania (tj. w latach 2021, 2022, 2023 lub w którymś z tych lat - prosimy wskazać ten rok/lata) była Pani osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, a jeśli tak, to prosimy również podać datę uprawomocnienia się wyroku Sądu dotyczącego orzeczonej separacji;

Odp. Nie, w żadnym z tych lat nie miała Pani orzeczonej przez Sąd separacji. Jest to wynik tego, że od momentu wyprowadzki z domu podjęła Pani działania by uzyskać rozwód.

Pytanie (ostatecznie przeformułowane w uzupełnieniu wniosku)

Czy małżonek, który od (…) 2020 r. pozostaje z drugim małżonkiem w separacji faktycznej, która obejmuje wszystkie sfery funkcjonowania małżeństwa i ma charakter trwały, gdzie między małżonkami przed Sądem prowadzona jest sprawa rozwodowa, w której każdy z małżonków domaga się rozwiązania małżeństwa przez rozwód, potwierdzając, że między małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego, a jednocześnie będąc osobą faktycznie samotnie wychowującą małoletnie dziecko (dwoje małoletnich dzieci) i sprawującą samotną faktyczną opiekę nad małoletnim dzieckiem (dwojgiem małoletnich dzieci) jako rodzic może korzystać z ulgi dla samotnego rodzica, o której mowa w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a przez to czy ma możliwość rozliczenia się w sposób przewidziany dla „osoby samotnie wychowującej dzieci”, pomimo, że małżonek ten nie ma jeszcze prawnego statusu osoby rozwiedzionej?

Pani stanowisko w sprawie (wynikające z wniosku, jak i jego uzupełnienia)

Pani zdaniem, jest Pani osobą samotnie wychowującą dwie córki od ponad 3 lat. Nie ma Pani żadnego wpływu na czas działania Sądu w (...) przez co nie może Pani uzyskać rozwodu.

Uważa Pani, że Pani jako małżonek, który od (…) 2020 r. pozostaje z drugim małżonkiem w separacji faktycznej, która obejmuje wszystkie sfery funkcjonowania małżeństwa i ma charakter trwały, gdzie między małżonkami przed Sądem prowadzona jest sprawa rozwodowa, w której każdy z małżonków domaga się rozwiązania małżeństwa przez rozwód, potwierdzając, że między małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego, a jednocześnie jako rodzic, który faktycznie samotnie wychowuje małoletnie dziecko (dwoje małoletnich dzieci) i sprawuje samotną faktyczną opiekę nad małoletnim dzieckiem (dwojgiem małoletnich dzieci) może Pani korzystać z ulgi dla samotnego rodzica, o której mowa w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a przez to ma Pani możliwość rozliczenia się w sposób przewidziany dla osoby „samotnie wychowującej dzieci”, pomimo, że nie ma Pani jeszcze prawnego statusu osoby rozwiedzionej.

W Pani opinii, to jedynie Pani faktycznie jest jedynym rodzicem wychowującym dzieci, a więc rodzicem samotnie wychowującym dzieci w rozumieniu art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, stąd też powinno przysługiwać Pani prawo do obliczenia podatku na zasadach, o których mowa w art. 6 ust. 4d ww. ustawy, pomimo że nie jest Pani osobą rozwiedzioną.

Uważa Pani, że jeżeli pozostaje Pani z mężem w zupełnej separacji faktycznej, a sprawa rozwodowa jest w toku, gdzie każdy z małżonków domaga się rozwiązania małżeństwa przez rozwód, potwierdzając, że między małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego, to w wyniku wykładni uznać należy, że spełnia Pani wymagania, o których mowa w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przypomnieć należy, że celem wprowadzenia przedmiotowej ulgi było umożliwienie preferencyjnego rozliczenia podatkowego dla tych osób, które w roku podatkowym doświadczyły samotnej, samodzielnej pieczy nad dzieckiem i jego wychowywaniem. Cel ten wpisuje się w idee polityki prorodzinnej Państwa, która na gruncie prawa podatkowego realizowana jest na wiele sposobów (m.in. odliczenia od podatku dochodowego od osób fizycznych, zwolnienia podatkowe w podatku od spadków i darowizn).

Zgodnie z art. 71 ust. 1 Konstytucji RP Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych. Co prawda wychowywanie dzieci w rodzinach niepełnych nie jest stanem pożądanym, jednak w zmieniających się realiach społecznych, należy uwzględnić szczególną ochronę i pomoc Państwa wobec takich rodzin, np. poprzez umożliwienie rodzicom samotnie wychowującym dzieci skorzystanie z ulgi podatkowej. Nie jest przy tym konieczne, aby drugi z rodziców był w tym czasie wyeliminowany z opieki i wychowania dzieci, taki bowiem warunek przeczyłby polityce prorodzinnej Państwa zmierzającej do systemowego wsparcia rodziców w wychowaniu dzieci, zwłaszcza w samotnym wychowaniu dzieci. Samotne wychowywanie dzieci przez cały rok podatkowy w rozumieniu ścisłym, mogłoby być zrealizowane jedynie w odniesieniu do wdów, wdowców i osób rozwiedzionych, którym przyznano wyłączną władzę rodzicielską, tymczasem art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f. na równi przyznaje ulgę wszystkim rodzicom i opiekunom prawnym wychowującym dzieci samotnie, niezależnie od przyczyny pozostawania cywilnie w stanie wolnym (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 lutego 2022 r., II FSK 1513/19).

Mieć należy przy tym na uwadze, że wykładnia art. 6 ust. 4c u.p.d.o.f. nie pozwala na ograniczenie jego zastosowania wyłącznie do rodziców wychowujących dzieci bez wsparcia drugiego z rodziców (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 14 grudnia 2023 r., I SA/Wr 561/23).

Skoro zatem przedmiotowa ulga niewątpliwie przysługuje osobom stanu wolnego oraz osobom rozwiedzionym, jeżeli samotnie wychowują dziecko, to nie widzi Pani argumentów, dla których spośród osób uprawnianych do skorzystania z tej ulgi wykluczeni mieliby rodzice - małżonkowie, pozostający w separacji faktycznej, w czasie trwania sprawy o rozwód.

Uważa Pani, że dla ustalenia faktycznego kręgu podmiotów uprawnionych do skorzystania z przedmiotowej ulgi należy odwołać się do metod wykładni: celowościowej i systemowej. Jak już to wyżej wskazano celem wprowadzenia przedmiotowej ulgi było umożliwienie preferencyjnego rozliczenia podatkowego dla tych osób, które w roku podatkowym doświadczyły samotnej, samodzielnej pieczy nad dzieckiem i jego wychowywaniem (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 października 2023 r., sygn. II FSK 376/21).

Uwzględnienie sytuacji faktycznej rodzica wydaje się bowiem bardziej odpowiadać na potrzeby społeczne i wspomagać politykę socjalną. Przy takiej interpretacji brak jest podstaw do wyłączenia z możliwości preferencyjnego opodatkowania rodzica pozostającego w separacji faktycznej i samotnie wychowującego dziecko (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 3 kwietnia 2007 r., sygn. I SA/Wr 182/07).

Mieć przy tym należy na uwadze, że od ponad trzech lat jest Pani samotną matką, wychowującą dwie córki. Nie otrzymuje Pani od męża żadnej pomocy przy wychowywaniu dzieci oprócz zasądzonych alimentów. Z przyczyn od Pani niezależnych nie otrzymała Pani jeszcze rozwodu pomimo, że wniosek rozwodowy złożyła Pani w (…) 2020 r., a mąż popiera orzeczenie rozwodu. Niestety sprawy rozwodowe trwają w (...) bardzo długo. Jak do tej pory mieli Państwo tylko jedną rozprawę w (…) 2022 r., a termin na drugą rozprawę jest wyznaczony na (…) 2024 r.

W tym miesiącu zmuszona była Pani do złożenia kolejnego wniosku do Sądu Rodzinnego w (...) o wydanie zgody zastępczej na zapisanie Pani córki X na terapię psychologiczną. Córka w związku z Państwa rozwodem przejawia problem natury emocjonalnej, ma problem z wyrażaniem uczuć, a także z napadami agresji. Jest to spowodowane tym, że Państwo jako jej rodzice nie są już razem, ale też tym że jej ojciec mieszka z nową kobietą i ma z nią dziecko. Pani córka w żaden sposób nie została przygotowana na związek ojca z inną kobietą, a tym bardziej na fakt posiadania siostry od aktualnej partnerki męża.

Dodatkowo toczą się kolejne dwa postępowania sądowe: o podział majątku, mąż domaga się zwrotu spłat kredytu jaki spłacał kiedy mieszkali Państwo razem.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.) – w brzmieniu obowiązującym od 1 sierpnia 2019 r. do 31 grudnia 2021 r.:

Na mocy art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dodanego przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 1265) który to przepis stosuje się do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r.:

Stosownie do art. 6 ust. 4d dodanego przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw:

W myśl art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dodanego przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw i mającego zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r.:

Stosownie do przepisu ww. art. 6 ust. 4f tejże ustawy w brzmieniu obowiązującym od 16 grudnia 2022 roku:

Na mocy art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

Zgodnie z art. 6 ust. 9 ww. ustawy – w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

Stosownie do art. 6 ust. 8 omawianej ustawy w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 2 lit. d ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105 ze zm.) i mającym zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2021 r. w brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2022 r.:

Wyjaśnić przy tym należy, że na gruncie art. 70 ust. 2 ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, dodanego przez art. 9 pkt 7 ustawy z dnia 9 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2427):

Art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw, mającym zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2022 r. stanowi, że:

Natomiast z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw wynika, że:

Przystępując do oceny możliwości skorzystania przez Panią z preferencyjnego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych – za wskazany przez Panią okres, tj. za lata 2021-2023 – w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci, należy wyjaśnić, że każda preferencja podatkowa stanowi wyjątek od zasady równości i powszechności opodatkowania. Z przywołanych wyżej przepisów art. 6 ust. 4 i ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jednoznacznie wynika, że stanowią odstępstwo od generalnej zasady indywidualnego opodatkowania. Możliwość ich zastosowania obwarowana jest szeregiem warunków wyraźnie wskazanych w tej ustawie, które należy interpretować ściśle, co oznacza, że nie można dokonywać wykładni rozszerzającej ani też zawężającej. W konsekwencji, podatnikowi przysługuje prawo do jej zastosowania, jeśli spełni warunki dla niej określone, a w szczególności, jeśli spełnia wymogi definicji osoby samotnie wychowującej dziecko, a także jeśli w trakcie roku podatkowego faktycznie samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców, wychowywał dziecko/dzieci.

Ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia „wychowywać”, należy odwołać się zatem do jego definicji słownikowych. „Wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny.

Pojęcie wychowywania dziecka uszczegółowił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 31 maja 2011 r. sygn. akt II FSK 30/10, w uzasadnieniu którego znalazło się następujące stwierdzenie:

Użycie określenia „osoba samotnie wychowująca dzieci” oznacza zatem, że intencją ustawodawcy było przyznanie prawa do rozliczenia dochodów jako osoba samotnie wychowująca dziecko jednemu z rodziców lub opiekunów prawnych, który faktycznie wychowuje dziecko. W przypadku, gdy żadne z rodziców nie jest pozbawione władzy rodzicielskiej, rodzic który faktycznie w roku podatkowym dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim ciągłą opiekę, ma prawo do przedmiotowej preferencji podatkowej. Nie jest przy tym konieczne, aby drugi z rodziców był całkowicie wyeliminowany z opieki i wychowania dziecka. W sytuacji, gdy dziecko zamieszkując wraz z jednym rodzicem, pozostaje pod jego stałą, codzienną opieką, a drugi rodzic jest zobowiązany do płacenia alimentów oraz zajmowania się dzieckiem doraźnie (w określonych, ustalonych przez sąd przedziałach czasowych, np. niektóre święta, tydzień ferii, miesiąc wakacji, co drugi weekend każdego miesiąca oraz ściśle określone dni powszednie), status samotnego rodzica ma ten, przy którym dziecko zamieszkuje i który wykonuje wszystkie obowiązki, dzięki którym dziecko będzie wychowywane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój. Rodzic, o którym mowa w art. 6 ust. 4 i art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który w pojedynkę troszczy się o zaspokojenie bieżących potrzeb dziecka, nie traci statusu osoby samotnie wychowującej dziecko z racji utrzymywania sporadycznych kontaktów z dzieckiem przez drugiego rodzica lub płacenia przez niego alimentów.

Zauważyć również należy, że do skorzystania z tej preferencji, niewystarczające jest samotne troszczenie się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka bez udziału innej osoby, tj. w szczególności ojca lub matki dziecka – równie istotne jest legitymowanie się określonym stanem cywilnym. Przepisy art. 6 ust. 4 i ust. 4c ustawy wymieniają enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci (np. panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik), jak również do tego, że osoba ta musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców. Jest to więc taka osoba, która stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, bez udziału (wsparcia) drugiej osoby. Jednakże nadmienić należy, że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uzależniają prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dziecko. Wystarczające jest zatem, aby taki stan zaistniał w ciągu roku.

Prawo do omawianej preferencji podatkowej będzie zatem przysługiwało jedynie temu z rodziców, który będąc osobą stanu wolnego (za wyjątkiem ściśle w ustawie określonym) faktycznie w roku podatkowym samotnie dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim samodzielnie ciągłą opiekę, bez udziału drugiego rodzica w procesie wychowawczym. W konsekwencji, aby skorzystać z preferencyjnego opodatkowania swoich dochodów na zasadach przewidzianych w art. 6 ust. 4 i ust. 4c, należy mieć ściśle określony stan cywilny oraz wychowywać samotnie dziecko (dzieci).

W przedmiotowej sprawie w latach 2021-2023 nie można uznać Pani za „osobę samotnie wychowującą dzieci” w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc nie przysługuje Pani prawo do preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dzieci za ten okres. Preferencja ta uzależniona jest bowiem – jak już wcześniej wyjaśniono – również od stanu cywilnego rodzica, starającego się o status osoby samotnie wychowującej dziecko (dzieci). W tym miejscu należy wskazać, że – jak sama Pani poinformowała w uzupełnieniu wniosku – w latach 2021-2023 była Pani mężatką. Podkreślić należy, że samo złożenie pozwu o rozwód nie pozwala na uznanie danej osoby za samotnie wychowującą dziecko, ponieważ status osoby rozwiedzionej nabywa się dopiero poprzez prawomocne orzeczenie o rozwiązaniu małżeństwa.

Zatem Pani – nie będąc w okresie od 2021-2023 roku panną, wdową, rozwódką, ani osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, ani też osobą pozostającą w związku małżeńskim, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności – nie można przypisać statusu „osoby samotnie wychowującej dzieci”, ponieważ nie należy Pani do jednej z kategorii osób wymienionych w zamkniętym katalogu ustanowionym przez ustawodawcę w przywołanych wyżej przepisach art. 6 ust. 4 i ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Nie kwestionując zatem Pani zaangażowania w proces wychowawczy córek –okoliczność, że we wskazanym wyżej okresie formalnie była Pani mężatką wyklucza możliwość uznania, że przysługuje Pani prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoby samotnie wychowującej dzieci. W konsekwencji, z tego względu nie spełniła Pani warunków określonych w art. 6 ust. 4 oraz art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wobec czego nie przysługiwało Pani prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dzieci za lata 2021-2023.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Odnosząc się do powołanych przez Panią wyroków sądów administracyjnych oraz interpretacji indywidualnych wskazać należy, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie mają zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego czy też zdarzenia przyszłego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·   Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·   Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·    w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·    w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).