Skutki podatkowe otrzymania spłaty w wyniku działu spadku.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

17 lipca 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 17 lipca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania spłaty w wyniku działu spadku. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 29 sierpnia 2023 r. (wpływ 29 sierpnia 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Rodzice Wnioskodawczyni mieli wspólne mieszkanie na własność od lat 70-tych. Tata Wnioskodawczyni zmarł 5 października 2014 r. W testamencie swoją część mieszkania przepisał na Wnioskodawczynię i brata J., wspólnie z mamą zostali współwłaścicielami mieszkania (we trójkę). Brat J. oddał mamie swoją część mieszkania ze spadku po tacie, a Wnioskodawczynię w dniu 9 marca 2016 r. spłacili z Jej części mieszkania nabytego w spadku po ojcu. Mama stała się jedynym właścicielem mieszkania. Mama zmarła 13 sierpnia 2022 r., zapisując w testamencie mieszkanie wraz z całym inwentarzem bratu J.. Odbyła się sprawa. Mieszkanie nabył brat J.. Niestety brat J. zmarł trzy miesiące po mamie 17 listopada 2022 r. Nie miał żony ani dzieci, w następstwie czego, mieszkanie w drodze dziedziczenia po zmarłym bracie J., nabyła Wnioskodawczyni i brat M. - co poświadcza akt notarialny z dnia 22 czerwca 2023 r. Wnioskodawczyni wraz z bratem, który postanowił przejąć mieszkanie po rodzicach, sporządzili u notariusza akt notarialny - umowa o częściowy odpłatny dział spadku - dnia 11 lipca 2023 r., w którym brat zobowiązuje się spłacić Wnioskodawczynię z Jej udziału do 2025 r. i stał się właścicielem całego mieszkania, które nabyli w spadku po bracie J..

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawczyni nadmienia, że w skład masy spadkowej   po zmarłym bracie, J. S., wchodziło mieszkanie. Dział spadku został przeprowadzony w formie aktu notarialnego u notariusza. Na pytanie organu: jakie składniki majątkowe były przedmiotem działu spadku, na czym polegał dokonany dział spadku oraz jakie były jego skutki w stosunku do każdego z uczestników działu spadku?, Wnioskodawczyni wskazała: „Składnikiem działu spadku było mieszkanie, które nabyliśmy z  bratem M. w częściach równych, po zmarłym bracie J.. Brat M. zdecydował się, że chce to mieszkanie dla siebie, więc doszliśmy do porozumienia, i u notariusza przeprowadziliśmy dział spadku odpłatny, że on spłaci mnie z części mieszkania, które nabyłam po bracie J. w ciągu dwóch lat. I on został właścicielem całego mieszkania”. Na pytanie organu: na jakiej podstawie została ustalona wartość spłaty przysługującej Wnioskodawczyni?, Wnioskodawczyni wskazała: „Wspólnie wzięliśmy rzeczoznawcę, który zrobił kosztorys mieszkania i na jego podstawie ustaliliśmy cenę spłaty”. Na pytanie organu: czy spłata uzyskana przez Wnioskodawczynię w wyniku działu spadku nie przewyższała wartości rynkowej Jej udziału w składnikach majątkowych wchodzących w dział spadku?, Wnioskodawczyni wskazała: „Nie, po dokonaniu oględzin mieszkania rzeczoznawca dokonał wyceny, mieszkanie jest do kapitalnego remontu, od tej kwoty ustaliliśmy spłatę”. Na pytanie organu: czy wskutek działu spadku Wnioskodawczyni nie uzyskała przysporzenia majątkowego ponad wartość rynkową nabytego przez Nią w spadku udziału w majątku spadkowym, Wnioskodawczyni wskazała: „Nie”.

Pytania

1.Czy sprzedając bratu udział w mieszkaniu, Wnioskodawczyni płaci podatek 19%?

2.Czy Wnioskodawczyni jest zwolniona z podatku w myśl art. 10 ust. 7 ustawy o podatku dochodowym?

3.Czy Wnioskodawczyni zgłasza do urzędu skarbowego akt notarialny - odpłatny dział spadku?

4.Czy Wnioskodawczyni ma wykazać w deklaracji PIT za 2023 r. tą spłatę?

Pani stanowisko w sprawie

W urzędzie skarbowym Wnioskodawczyni dowiedziała się, że musi zapłacić 19% podatek dochodowy. W drugim urzędzie powiedziano Jej, że nie musi płacić podatku, że jest zwolniona na podstawie art. 10 ust. 7 ustawy o podatku dochodowym. Później, znów powiedziano Wnioskodawczyni, że nie musi, ale do końca nie wiadomo.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Zgodnie natomiast z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

W świetle powyższego, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości jej części lub udziału w  nieruchomości oraz ww. praw majątkowych następuje przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie i nie zostaje dokonane w wykonaniu działalności gospodarczej stanowi źródło przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i tym samym podlega opodatkowaniu.

W tym miejscu należy wskazać, że ustawą z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 2159) do ustawy o podatku dochodowym   od osób fizycznych dodano art. 10 ust. 5 i art. 10 ust. 7.

Na podstawie art. 10 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Natomiast w myśl art. 10 ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

W przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości lub ich części oraz udziału w  nieruchomości i  praw majątkowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ww. ustawy, decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych ma forma prawna ich nabycia oraz moment nabycia. Przy czym, w przypadku odpłatnego zbycia nabytej w spadku nieruchomości istotne znaczenie ma ustalenie daty nabycia tej nieruchomości przez spadkodawcę.

Z przedstawionego we wniosku opisu wynika, że rodzice Wnioskodawczyni mieli wspólne mieszkanie na własność od lat 70-tych. Tata Wnioskodawczyni zmarł 5 października 2014 r. W testamencie swoją część mieszkania przepisał na Wnioskodawczynię i brata J., wspólnie z mamą zostali współwłaścicielami mieszkania (we trójkę). Brat J. oddał mamie swoją część mieszkania ze spadku po tacie, a Wnioskodawczynię w dniu 9 marca 2016 r. spłacili z Jej części mieszkania nabytego w spadku po ojcu. Mama stała się jedynym właścicielem mieszkania. Mama zmarła 13 sierpnia 2022 r. Mama zapisała w testamencie mieszkanie wraz z całym inwentarzem bratu J.. Odbyła się sprawa. Mieszkanie nabył brat J.. Niestety brat J. zmarł (trzy miesiące po mamie) 17 listopada 2022 r. Nie miał żony ani dzieci, w następstwie czego, mieszkanie w drodze dziedziczenia po zmarłym bracie J., nabyła Wnioskodawczyni i brat M., co poświadcza akt notarialny z dnia 22 czerwca 2023 r. Brat M. postanowił przejąć mieszkanie po rodzicach. W dniu 11 lipca 2023 r. sporządzili u notariusza umowę o odpłatny dział spadku. Brat zobowiązał się spłacić Wnioskodawczynię w ciągu dwóch lat i został właścicielem całego mieszkania, które nabyli w spadku po bracie Januszu.

W świetle art. 922 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz.  1610):

Stosownie do art. 924 tej ustawy:

Z art. 925 ww. ustawy wynika, że:

Powyższe oznacza, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki stają się spadkiem, który podlega przepisom prawa spadkowego, a data śmierci (chwila śmierci) spadkodawcy ustala, kto staje się spadkobiercą oraz co wchodzi w skład masy spadkowej. Z  kolei postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia potwierdzają jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia.

W świetle art. 926 § 1 Kodeksu cywilnego:

W myśl art. 1025 § 1 ustawy Kodeks cywilny:

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje pojęcia „nabycie w drodze spadku”.

Należy zauważyć, że w orzecznictwie sądów administracyjnych pod pojęciem „nabycie  w drodze spadku”, użytym w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, należy rozumieć nabycie w drodze dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego (np. wyroki NSA: z dnia 15 grudnia 2010 r. sygn. akt II FSK 1437/09,  z dnia 28 listopada 2013 r. sygn. akt II FSK 2983/11, z dnia 25 stycznia 2013 r. sygn. akt  II FSK 1120/11, z dnia 6 czerwca 2013 r. sygn. akt II FSK 1966/11, z dnia 19 czerwca 2015 r. sygn. akt II FSK 625/13, z dnia 29 listopada 2015 r. sygn. akt II FSK 3281/15).

Uwzględniając powyższe uznać należy, że pojęcie „nabycie w drodze spadku”, użyte  w art. 10 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, obejmuje zarówno nabycie nieruchomości w drodze dziedziczenia ustawowego i testamentowego, jak i nabycie nieruchomości na podstawie rozporządzenia testamentowego w drodze zapisu zwykłego.

Z instytucją działu spadku mamy do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. Wskutek działu spadku poszczególni spadkobiercy stają się podmiotami wyłącznie uprawnionymi względem przyznanych im praw majątkowych, stanowiących do  chwili działu przedmiot wspólności. Na skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom.

W myśl art. 1035 ustawy Kodeks cywilny:

Art. 1037 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego brzmi:

Natomiast zgodnie z art. 210 ww. Kodeksu:

Stosownie do art. 211 i art. 212 ww. Kodeksu, zniesienie współwłasności może nastąpić przez podział rzeczy wspólnej, a gdy rzeczy nie da się podzielić, przez przyznanie rzeczy jednemu ze  współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych, bądź przez podział cywilny, polegający na sprzedaży rzeczy wspólnej i podziale uzyskanej ceny stosownie do wielkości udziałów współwłaścicieli.

Jednym ze sposobów zniesienia współwłasności jest przyznanie wspólnej rzeczy jednemu ze  współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych. Oznacza to, że osoby które otrzymują spłaty w zamian za udziały we współwłasności zbywają swoje udziały w rzeczy odpłatnie. W  związku z tym, po stronie dokonującego odpłatnego (bo w zamian za spłatę) zbycia udziału w nieruchomości powstaje obowiązek podatkowy, ale tylko wówczas, o ile zdarzenie to ma miejsce przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie zbywanego udziału.

Do wyliczenia 5-letniego okresu, od którego uzależnione jest opodatkowanie sprzedaży nieruchomości lub praw majątkowych nabytych w drodze spadku, wliczany jest nie tylko okres posiadania nieruchomości (praw majątkowych) przez spadkobiercę, który dokonuje sprzedaży, ale także okres posiadania nieruchomości (praw majątkowych) przez spadkodawcę. Jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie nieruchomości bądź nabycie prawa majątkowego przez spadkodawcę, do momentu odpłatnego zbycia nieruchomości (praw majątkowych) przez spadkobiercę upłynęło 5 lat – to sprzedaż nie podlega opodatkowaniu.

Należy również wskazać, że dla celów stosowania art. 10 ust. 5 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, momentem nabycia nieruchomości (lub praw majątkowych, określonych w ust. 1 pkt 8 lit. a)-c)), przez spadkodawcę, który tę nieruchomość (lub ww. prawa majątkowe) nabył również w drodze spadku, jest moment nabycia tej nieruchomości zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego.

Zatem, za moment nabycia nieruchomości lub praw, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uważa się nabycie nieruchomości lub praw przez spadkodawcę, nie zaś przez jego spadkodawców.

Na tle przestawionego stanu faktycznego stwierdzić należy, że okres 5-letni, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 w związku z art. 10 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy liczyć od końca 2022 r., tj. od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie ww. nieruchomości (mieszkania) przez spadkodawcę (brata .).

Ponadto, zgodnie z ww. art. 10 ust. 7 ww. ustawy, nie stanowi nabycia lub odpłatnego zbycia, o którym mowa w ust. 1 pkt 8 lit. a)-c), odpowiednio nabycie albo odpłatne zbycie, w drodze działu spadku, nieruchomości lub praw majątkowych, określonych w ust. 1 pkt 8 lit. a)-c), do wysokości przysługującego podatnikowi udziału w spadku.

W przypadku działu spadku przyznanie udziału w nieruchomości lub prawie jednemu ze spadkobierców w zamian za spłatę nie jest równoznaczne z obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego z tytułu takiego zbycia udziału w nieruchomości lub prawie. Jeżeli suma spłaty nie przekracza wartości przysługującego spadkobiercy udziału spadkowego, to nie powstaje przychód z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 w zw. z art. 10 ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym w sytuacji, w której spłata jest ekwiwalentna do posiadanego przez podatnika udziału w spadku, podatnik nie uzyskuje w związku z czynnością działu spadku żadnego przysporzenia majątkowego względem odziedziczonej ułamkowej części masy spadkowej. W takim przypadku brak jest podstaw do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych kwoty spłaty otrzymanej w wyniku działu spadku.

Z opisu sprawy wynika, że w wyniku przeprowadzonego działu spadku właścicielem mieszkania stał się brat M., który spłaci Wnioskodawczynię z części mieszkania (udziału), które nabyła w spadku. Do ustalenia wartości spłaty przysługującej Wnioskodawczyni, Wnioskodawczyni i brat wzięli rzeczoznawcę, który zrobił kosztorys mieszkania i na jego podstawie została ustalona cena spłaty. Po dokonaniu oględzin mieszkania rzeczoznawca dokonał wyceny, mieszkanie jest do kapitalnego remontu. Od tej kwoty została ustalona spłata, która nie przewyższała wartości rynkowej udziału Wnioskodawczyni w składnikach majątkowych wchodzących w dział spadku. Wskutek działu spadku Wnioskodawczyni nie uzyskała przysporzenia majątkowego ponad wartość rynkową nabytego przez Nią w spadku udziału w majątku spadkowym, tj. mieszkaniu.

Powyższe oznacza, że w sytuacji, w której spłata jest ekwiwalentna do posiadanego przez podatnika udziału w spadku, to podatnik nie uzyskuje w związku z czynnością działu spadku żadnego przysporzenia majątkowego względem odziedziczonej ułamkowej części masy spadkowej. W takim przypadku, brak jest podstaw do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych kwoty spłaty otrzymanej w wyniku działu spadku.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz przedstawiony we wniosku opis stanu faktycznego uznać należy, że otrzymanie przez Wnioskodawczynię w wyniku działu spadku spłaty w wysokości nieprzekraczającej równowartości udziału w  nieruchomości (mieszkaniu), która wchodziła w skład spadku, nie skutkuje dla Wnioskodawczyni powstaniem przychodu z  odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 w zw. z art. 10 ust.  7 ustawy o  podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z tym, kwota spłaty, którą Wnioskodawczyni otrzyma w wyniku działu spadku, nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Tym samym Wnioskodawczyni nie jest zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych oraz złożenia zeznania PIT-39 z tytułu otrzymanej spłaty.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Panią i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Końcowo należy wskazać, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku. W stosunku do tych okoliczności wyraża swoje stanowisko, które zawsze musi być jednak ustosunkowaniem się do poglądu (stanowiska) prezentowanego w danej sprawie przez wnioskodawcę. Jeżeli zatem, przedstawiony we wniosku stan faktyczny będzie różnił się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie Pani chroniła w zakresie rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w ………, ul. ………….., …………... Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co  do  zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).