Temat interpretacji
Powstanie przychodu w związku ze zwolnieniem z długu.
Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe
Szanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
17 sierpnia 2023 r. wpłynął Pana wniosek z 8 sierpnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy powstania przychodu w związku ze zwolnieniem z długu. Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
Jest Pan osobą fizyczną posiadającą nieograniczony obowiązek podatkowy na terytorium Polski.
(…) 2009 r. wraz z panem X zawarł Pan umowę o udzielenie gwarancji bankowej w kwocie 105 000,00 zł. Ponadto wraz z Panem X (…) 2009 r. zawarł Pan umowę kredytu inwestycyjnego w kwocie 600 000,00 zł. Obie umowy zostały zawarte z Bankiem (…) w (…). Opiewały one na łączną kwotę 677 121,14 zł.
Należność z tytułu umowy nr (…) z (…) 2009 r. o kredyt inwestycyjny:
a)kwota główna roszczenia: 177 100,00 zł;
b)kwota odsetek do 6 września 2021 r.: 330 392,06 zł.
Należność z tytułu umowy o udzieleniu gwarancji nr (…) z (…) 2009 r.:
a)kwota główna gwarancji: 57 000,00 zł;
b)kwota odsetek do 6 września 2021 r.: 112 629,08 zł.
Kredytobiorcy (Pan oraz p. X) spłacili 270 900,00 zł kredytu. Nie dokonano spłaty w zakresie gwarancji.
Pozostałe należności zostały objęte ugodą zawartą przed Sądem (…) z 6 września 2021 r. [sygn. akt: : (…)].
6 września 2021 r. w wyniku postępowania sądowego prowadzonego przed Sądem (…) w sprawie o sygn. akt: (…) Strony zawarły umowę, w której ustalono, że zobowiązał się Pan zapłacić 152 000,00 zł (sto pięćdziesiąt dwa tysiące złotych 00/100) we wskazanych w ugodzie ratach, a także zobowiązał się zapłacić należność objętą tytułem wykonawczym w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego nr (…) w wysokości 48 000,00 zł (czterdzieści osiem tysięcy złotych 00/100).
Po uregulowaniu zobowiązań zgodnie z terminami i kwotami zawartymi w ugodzie podpisana została umowa zwolnienia z długu 9 maja 2023 r. zawarta między Bankiem (…) a Panem, w której to umowie zwolniono Pana z długu w wysokości 677 121,14 zł.
Bank zwolnił Pana z długu zarówno co do należności głównej, jak i w zakresie odsetek. Jak wskazuje umowa, zwolnienie z długu Pana nie ma skutku względem drugiego dłużnika solidarnego X z tytułu należności. W związku z czym należy uznać, że pozostał on odpowiedzialny za istniejący dług.
Pytanie
Czy w opisanym stanie faktycznym – zwolnienie Pana z długu będzie powodować konieczność rozpoznania przychodu u Pana, a w konsekwencji konieczność zapłaty podatku?
Pana stanowisko w sprawie
W Pana ocenie, zwolnienie z długu na podstawie umowy o zwolnieniu z długu nie będzie powodować konieczności rozpoznania przychodu u Pana, a w konsekwencji nie wystąpi konieczność zapłaty podatku.
Należy bowiem wskazać, że umorzenie wierzytelności jednemu ze współkredytobiorców nie powoduje zmiany postanowień zawartej umowy dot. przyznania kredytu i umorzenia całej wierzytelności wszystkim współkredytobiorcom. W związku z tym Bank może ubiegać się o spłatę wierzytelności przez pozostałych dłużników. Współkredytobiorcy przy zawieraniu umowy odpowiadali solidarnie względem siebie, a uregulowanie części należności nie może spowodować wykazania części umorzonej jako Pana przychodu.
Instytucja zwolnienia z długu uregulowana została w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 z późn. zm.), zgodnie z którym zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.
Z art. 373 ww. Kodeksu wynika również, że zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności przez wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników.
Z zacytowanych przepisów wynika, że w przypadku zobowiązań solidarnych zwolnienie z długu jednego z dłużników nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania. Zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności przez wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych nie ma więc skutku względem współdłużników. Regulacja ta oznacza, że mimo iż zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności odnoszą skutek wobec dłużnika, którego dotyczą, współdłużnicy ponoszą nadal solidarną odpowiedzialność wobec wierzyciela za cały dług, a dłużnik zwolniony z długu lub wobec którego wierzyciel zrzekł się solidarności jest nadal zobowiązany do pokrycia przypadającego nań udziału w długu wobec współdłużnika, który spełnił świadczenie. Z powyższego wynika więc, że zobowiązanie solidarne trwa nadal, z tą tylko różnicą, że wierzyciel nie może domagać się jego wykonania od podmiotu, który został z tego zobowiązania zwolniony. Nie oznacza to jednak, że zobowiązanie takie nie może zostać wykonane. Stosunek zobowiązaniowy trwa bowiem nadal.
W związku z powyższym nie dochodzi do uzyskania przychodu przez Pana i nie istnieje przesłanka do wykazywania części umorzonej w zeznaniu rocznym PIT.
Zgodnie z art. 373 kodeksu cywilnego zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności przez wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników. Podobne stanowisko można odnaleźć w Interpretacji Indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej nr 0115-KDIT2.4011.408.2021.2.HD z 2 września 2021 r. oraz interpretacjach indywidualnych przepisów prawa podatkowego, np.: Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 13 czerwca 2014 r. nr ITPB2/415-601/14/DSZ, Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 27 listopada 2019 r. nr 0112-KDIL3-2.4011.401.2019.1.AMN.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione od podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.
Ogólne określenie „przychodów” zawiera art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym:
Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Dla celów podatkowych przyjmuje się – co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie – że pojęcie nieodpłatnego świadczenia ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.
Również zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, przysporzeniem majątkowym i przychodem w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są nie tylko aktywa, które ulegają zwiększeniu u podatnika, ale także zmniejszenie jego pasywów.
Równocześnie przepis art. 20 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że:
Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Sformułowanie „w szczególności” dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i zasadnym jest aby, do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Na gruncie prawa podatkowego przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jest każda forma przysporzenia majątkowego (korzyść) tzn. zarówno pieniężna jak i niepieniężna.
Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że wraz z Panem X zawarł Pan umowę o udzielenie gwarancji bankowej w kwocie 105 000,00 zł oraz umowę kredytu inwestycyjnego w kwocie 600 000,00 zł. Spłacili Panowie 270 900,00 zł kredytu, natomiast nie dokonano spłaty w zakresie gwarancji. Pozostałe należności zostały objęte ugodą zawartą przed sądem, w której ustalono, że zobowiązał się Pan zapłacić 152 000,00 zł we wskazanych w ugodzie ratach, a także zobowiązał się zapłacić należność objętą tytułem wykonawczym w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego w wysokości 48 000,00 zł. Po uregulowaniu zobowiązań zgodnie z terminami i kwotami zawartymi w ugodzie podpisana została umowa zwolnienia z długu 9 maja 2023 r. zawarta między Bankiem a Panem, w której to umowie zwolniono Pana z długu w wysokości 677 121,14 zł. Bank zwolnił Pana z długu zarówno co do należności głównej, jak i w zakresie odsetek. Jak wskazuje umowa, zwolnienie z długu Pana nie ma skutku względem drugiego dłużnika solidarnego X z tytułu należności. W związku z czym należy uznać, że pozostał on odpowiedzialny za istniejący dług.
W świetle tak opisanego zdarzenia wskazać należy, że instytucja gwarancji bankowej oraz kredytu uregulowane zostały przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2324 ze zm.).
Jak wskazuje art. 81 ust. 1 tej ustawy:
Gwarancją bankową jest jednostronne zobowiązanie banku-gwaranta, że po spełnieniu przez podmiot uprawniony (beneficjenta gwarancji) określonych warunków zapłaty, które mogą być stwierdzone określonymi w tym zapewnieniu dokumentami, jakie beneficjent załączy do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty, bank ten wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji – bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku.
Zgodnie natomiast z art. 69 ust. 1 ww. ustawy:
Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
Podkreślić należy, że otrzymanie gwarancji bankowej oraz kredytu, jak i ich spłata na warunkach przewidzianych w umowie zawartej z bankiem są obojętne podatkowo. Przychód po stronie podatnika pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia zobowiązania z tytułu gwarancji, kredytu lub ich części, wtedy bowiem podatnik osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Instytucja zwolnienia z długu uregulowana została z kolei w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610), w myśl którego:
Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.
Przy czym, jak wskazuje art. 373 ww. Kodeksu:
Zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności przez wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników.
Z zacytowanych przepisów wynika, że w przypadku zobowiązań solidarnych zwolnienie z długu jednego z dłużników nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania. Zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności przez wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych nie ma więc skutku względem współdłużników. Regulacja ta oznacza, że mimo że zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności odnoszą skutek wobec dłużnika, którego dotyczą, współdłużnicy ponoszą nadal solidarną odpowiedzialność wobec wierzyciela za cały dług, a dłużnik zwolniony z długu lub wobec którego wierzyciel zrzekł się solidarności jest nadal zobowiązany do pokrycia przypadającego nań udziału w długu wobec współdłużnika, który spełnił świadczenie.
Z powyższego wynika więc, że zobowiązanie solidarne trwa nadal, z tą tylko różnicą, że wierzyciel nie może domagać się jego wykonania od podmiotu, który został z tego zobowiązania zwolniony. Nie oznacza to jednak, że zobowiązanie takie nie może zostać wykonane. Stosunek zobowiązaniowy trwa bowiem nadal. Co więcej dłużnikom, którzy takie zobowiązanie spełnili przysługuje roszczenie o zwrot stosownej jego części od pozostałych współdłużników, w tym od tego, który został z zobowiązania takiego przez wierzyciela zwolniony. Tzw. roszczenie regresowe posiada bowiem odrębną, samodzielną podstawę prawną, tj. art. 376 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:
Jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych.
Mając na uwadze powyższe uznać należy, że w sytuacji takiej, jak przedstawiona we wniosku (tj. gdy drugi współdłużnik solidarny pozostał odpowiedzialny za istniejący dług), Pan jako osoba zwolniona przez wierzyciela z zobowiązania wynikającego z zawartej umowy gwarancji bankowej oraz umowy kredytu nie uzyska faktycznie korzyści majątkowej kosztem banku, która mogłaby zostać potraktowana jak trwałe przysporzenie w Pana majątku, spełniając w ten sposób definicję przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Jakkolwiek bowiem od Pana nie można domagać się wykonania zobowiązania, to jednak zobowiązanie takie trwa nadal i może zostać wykonane przez pozostałego ze współdłużników solidarnych. Co więcej, jako osoba zwolniona z długu, pozostaje Pan nadal zobowiązany wobec pozostałego współdłużnika z tytułu przysługującego mu prawa regresu, tj. zwrotu przypadającej na niego części długu.
Podsumowując, w związku ze zwolnieniem z długu po Pana stronie nie powstanie przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i w konsekwencji nie wystąpi również obowiązek zapłaty podatku z tego tytułu.
W odniesieniu do powołanych we wniosku interpretacji indywidualnych, stwierdzić należy, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach innych podmiotów i nie mają zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego czy też zdarzenia przyszłego.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).