Temat interpretacji

Podatek dochodowy od osób fizycznych w zakresie opodatkowania otrzymanych odsetek od zasądzonego zadośćuczynienia i odszkodowania.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 27 lutego 2019 r. (data wpływu 5 marca 2019 r.), uzupełnionym w dniu 11 kwietnia 2019 r. oraz w dniu 30 kwietnia 2019 r. o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odsetek jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 5 marca 2019 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odsetek.

Wniosek nie spełniał wymogów formalnych określonych w art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, w związku z powyższym pismem z 15 kwietnia 2019 r. nr 0112-KDIL3-2.4011.103.2019.1.JK, wezwano Wnioskodawcę do jego uzupełnienia w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Jednocześnie poinformowano Wnioskodawcę, że stosownie do postanowień art. 139 § 4 w zw. z art. 14d § 1 Ordynacji podatkowej, okresu oczekiwania między wezwaniem przez organ a jego uzupełnieniem, nie wlicza się do trzymiesięcznego terminu przewidzianego na wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego.

Wezwanie wysłano 15 kwietnia 2019 r., skutecznie doręczono 18 kwietnia 2019 r., natomiast 30 kwietnia 2019 r. (data nadania 24 kwietnia 2019 r.) do tut. Organu wpłynęła odpowiedź na ww. wezwanie, w której Wnioskodawca uzupełnił wniosek.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Dnia () grudnia 2008 r. syn Wnioskodawcy student ostatniego roku () studiów (), () został śmiertelnie potrącony na przejściu dla pieszych.

Z relacji Wnioskodawcy wynika, że: syn na przejściu nie był sam, przechodziło wraz z nim wiele osób (świadkowie wypadku), a inne samochody poza sprawcą wypadku zatrzymały się aby przepuścić pieszych. Tylko sprawca wypadku jadąc z nadmierną prędkością w terenie zabudowanym, łamiąc wiele przepisów potrącił syna Zainteresowanego ze skutkiem śmiertelnym.

Syn był ostoją i nadzieją Zainteresowanego. Od tego czasu życie Wnioskodawcy legło w gruzach. Był to dla niego szok, że tak młody człowiek ginie, że to Wnioskodawca będzie chował syna, organizował mu pogrzeb.

Od czasu tych tragicznych dni wskutek stresu, depresji, Zainteresowany ma ogromne problemy ze zdrowiem.

Sprawca wypadku został skazany wyrokiem Sądu rejonowego w 2010 r. a wyrok został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego.

Już w styczniu 2009 r. Wnioskodawca złożył wniosek o odszkodowanie i zadośćuczynienie z OC sprawcy wypadku. Firma ubezpieczeniowa w pierwotnej wersji przyznała Zainteresowanemu niewiarygodnie odszkodowanie w niewiarygodnie niskiej kwocie i nie rozpatrzyła wniosku o zwrot poniesionych kosztów, w związku z organizacją pogrzebu, ustawieniem nagrobka, przetrzymaniem żałoby.

W związku z powyższym w 2011 r. prowadzący sprawę syna Wnioskodawcy adwokat () (jako pełnomocnik Zainteresowanego) złożył pozew przeciw firmie ubezpieczeniowej o odszkodowanie i zadośćuczynienie.

Sprawa o odszkodowanie i zadośćuczynienie trwała wiele lat. Najpierw przed Sądem Okręgowym, a następnie przed Sądem Apelacyjnym.

Przez cały ten czas w sądzie Zainteresowanego reprezentował adwokat ().

Zdrowie Wnioskodawcy z uwagi na doznany szok po śmierci syna bardzo się pogorszyło. Przedłużająca się sprawa również negatywnie wpłynęła na zdrowie Zainteresowanego. Depresja wywołała ogromne spustoszenie w organizmie. Zainteresowany wymagał (i nadal wymaga) specjalistycznego leczenia (). Z uwagi na zły stan zdrowia po śmierci syna Wnioskodawca wielokrotnie był badany przez biegłych sądowych w wielu dziedzinach medycyny, którzy uznali, że znaczący wpływ na zły stan zdrowia Zainteresowanego miał wypadek i śmierć syna.

W 2018 r. wyrokiem Sądu Apelacyjnego zakończył się proces o odszkodowanie i zadośćuczynienie. Wypłacono również odsetki zasądzone zgodnie z ustawą. Wnioskodawca uważa, że to on poniósł stratę, stracił syna, jego ostoję i radość. Stracił sens życia. Syn miał być radością na starość a pozostał ból i cierpienie.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Na jakiej podstawie prawnej został naliczony procent podatku od odsetek z odszkodowania i zadośćuczynienia przyznanego wyrokiem Sądu Apelacyjnego po tragicznej śmierci syna?

Zdaniem Wnioskodawcy, nie ma podstawy prawnej żeby od odszkodowania i zadośćuczynienia płacić podatek. W opinii Zainteresowanego podatek od odsetek po śmierci syna z odszkodowania i zadośćuczynienia z OC sprawcy wypadku to dodatkowa kara dla niego, tylko nie wie za co. To sprawca wypadku winien ponieść karę, nie Wnioskodawca. To Zainteresowany cierpi po stracie ukochanego syna, to on poniósł stratę, nie tylko materialną, ale przede wszystkim stratę moralną, uczuciową, psychiczną. Nic nie zwróci Wnioskodawcy syna. Został ból, a zadośćuczynienie i odszkodowanie pozwala w niewielkim stopniu ten ból uciszyć. Pieniądze z odszkodowania i zadośćuczynienia Zainteresowany przeznaczył pokrycie kosztów pełnomocnika w sądzie (), postawienie nagrobka dla syna, pokrycie kosztów pogrzebu, przetrzymanie żałoby. Do tej pory co tydzień wraz z żoną Wnioskodawca wozi na grób syna kwiaty i znicze. Sam wymaga również już pomocy z uwagi na jego stan zdrowia, wielospecjalistycznej opieki medycznej, drogich leków, rehabilitacji. Zainteresowany nie wie dlaczego ma ponieść karę w postaci podatku. Wnioskodawca nie widzi i nie rozumie podstaw prawnych w imię których ma płacić podatek od śmierci syna!

Wydatki poniesione przez Zainteresowanego:

• 1 497,00 zł ubrania na żałobę;
• 1 100,00 zł krzyż metalowy;
• 9 000,00 zł opłata sądu cywilnego;
• 5 166,00 zł opłata adwokatów do sprawy cywilnej;
• 16 000,00 zł leki, przez 10 lat, które musi brać do końca życia;
• 15 000,00 zł kwiaty, znicze co miesiąc na cmentarz i pod krzyż w miejscu, w którym zginął syn;
• 25 811,00 zł opłata adwokatów po zakończeniu sprawy przez 10 lat w listopadzie 2018 r.;

--------------------------

73 574,17 zł razem, są to koszty poniesione przez 10 lat i dalej będzie je ponosił. Syn miał podtrzymać ród Zainteresowanego, to był jedyny męski potomek w całej rodzinie. Wnioskodawca został psychicznie załamany i nie może sobie poradzić z depresją.

Zainteresowany wspólnie z rodziną (żona i córka) przejrzał wiele publikacji, wyroków sądów etc. i nigdzie nie znalazł przepisów mówiących o należnym podatku od odsetek odszkodowania i zadośćuczynienia. Nie rozumie dlaczego ma zapłacić podatek od śmierci Syna. W tej sytuacji to on poniósł ogromną stratę, stracił syna. Z tego co Wnioskodawcy wiadomo podatek płaci się od przychodu, a nie od straty. To Zainteresowany jest pokrzywdzony, to on cierpi. Dlaczego Państwo chce go jeszcze bardziej skrzywdzić. Sprawcą wypadku i winnym jest pan (). Syn miał być wsparciem Wnioskodawcy w starości. Był osobą wykształconą. To był dla Zainteresowanego cios. Od tego czasu Zainteresowany zmaga się z ogromną depresją reaktywną zespół pourazowy. Jest pod stałą opieką Poradni Psychiatrycznej, wymaga stałej kontroli lekarskiej, specjalistycznych leków. Depresja, przebyty ciężki stres spowodowały u Wnioskodawcy ciężkie problemy zdrowotne. Zainteresowany wymagał i nadal wymaga specjalistycznej opieki lekarskiej i drogich leków, leczenia rehabilitacyjnego, które to z uwagi na obecny stan polskiej służby zdrowia realizuje często prywatnie. Te pieniądze to leczenie Zainteresowanego, jego zdrowie. Wnioskodawca zapytuje więc dlaczego to on ma płacić karę i Państwo chce go pozbawić części funduszy na ratowanie zdrowia. Zainteresowany tak już cierpi. Nie ma syna.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2018 r., poz. 1509 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Oznacza to, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia wydanego przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

Z kolei w świetle ust. 2 ww. przepisu, dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 24-25 oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

W myśl art. 11 ust. 1 tejże ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z powyższej definicji wynika, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), bądź też na skutek określonego zdarzenia (umorzenia czy potrącenia) powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Jednym ze źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych inne źródła.

Zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że Zainteresowany uzyskał odsetki od odszkodowania i zadośćuczynienia otrzymanego z tytułu śmierci syna.

Jak dowodzi użycie sformułowania w szczególności w wyżej cytowanym przepisie, definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (np. uzyskane odsetki, o ile nie podlegają wyłączeniu spod opodatkowania na podstawie 21, 52, 52a i 52c), mieszczące się w ogólnej definicji przychodów, zawartej w art. 11 ust. 1 tejże ustawy.

W tym miejscu zaakcentować należy, że instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018, poz. 1025 ze zm.), zgodnie z którym, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Należy przy tym wskazać, że odsetki są świadczeniem ubocznym, pozostającym w ścisłym związku z należnością główną, jednak źródło ich powstania różni się zasadniczo od źródła powstania długu głównego. Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego.

Potwierdza to orzecznictwo sądów powszechnych, zgodnie z którym Roszczenie odsetkowe nie jest częścią składową roszczenia głównego, gdyż opiera się na odrębnym stanie faktycznym oraz odrębnej podstawie materialnoprawnej. Roszczenie o odsetki za opóźnienie (art. 481 Kodeksu cywilnego) jest więc roszczeniem innym niż roszczenie deliktowe (por. uchwała SN z dnia 31 stycznia 1994 r. III CZP 184/93, publ. OSNC 1994/7-8/155). Odsetki za opóźnienie są skonstruowane przez ustawodawcę niezależnie od faktu poniesienia szkody przez wierzyciela, są w pewnym sensie elementem waloryzacji, ale spełniają również rolę kompensacji tego, że wierzyciel nie mógł z pieniędzy skorzystać wcześniej (por. Izabella Dyka, glosa do przywołanej powyżej uchwały SN z dnia 31 stycznia 1994 r., PS 1997/9/72).

Ponadto podkreślenia wymaga, że w dniu 6 czerwca 2016 r. została podjęta uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygn. akt II FPS 2/16), dotycząca opodatkowania odsetek. W przedmiotowej uchwale siedmiu sędziów NSA uznało, że czym innym jest świadczenie główne, a czym innym odsetki za opóźnienie w jego zapłacie. Tym samym, należy rozliczyć odrębnie każde ze świadczeń.

Dodatkowo wskazać należy za Naczelnym Sądem Administracyjnym że w orzecznictwie Sądu Najwyższego od lat 90-tych ubiegłego wieku konsekwentnie wskazuje się, że wprawdzie odsetki stanowią dług uboczny (akcesoryjny), bowiem nie mogą powstać bez istnienia długu głównego, to jednak skoro już raz powstaną, uzyskują byt niezależny od długu głównego i mogą istnieć nawet po jego wygaśnięciu (vide wyrok NSA z 5 marca 2019 r. sygn. akt II FSK 777/17).

Wyłączenie z opodatkowania należności głównej nie oznacza więc, że wolne od podatku są także odsetki od niej naliczone.

Zauważyć bowiem należy, że wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe nie stanowią standardu prawnego, lecz są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, wynikającej z art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późń. zm.), stanowiącego, że każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Oznacza to, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Co więcej, zgodnie z konstrukcją i systematyką ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe stanowią wyjątek od generalnej zasady powszechności opodatkowania wyrażonej w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Stąd też, korzystanie z każdej preferencji podatkowej, wymaga spełnienia warunków określonych w przepisach je konstytuujących. Tak więc, przepisy regulujące prawo do przedmiotowego zwolnienia winny być interpretowane ściśle; niedopuszczalna jest ich interpretacja rozszerzająca.

Zwolnienie od podatku dochodowego otrzymanych odsetek przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ustawy zawiera w tym przedmiocie (konkretnie odnosi się do odsetek) wyraźne postanowienie. Ustawodawca nie pomija odsetek w zwolnieniach, jeżeli uznaje zasadność ich zwolnienia w odniesieniu do dóbr, które w ocenie ustawodawcy zasługują na szczególną ochronę.

I tak, wolne od podatku są odsetki wymienione w art. 21 ust. 1 pkt 52, pkt 95, pkt 119, pkt 130, pkt 130a i pkt 130b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli:

• pkt 52 odsetki i kwoty rekompensat otrzymanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe (Dz. U. Nr 156, poz. 776);
• pkt 95 odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1;
• pkt 119 odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w części odpowiadającej kwocie odsetek zapłaconych przy nabyciu tych papierów wartościowych od emitenta;
• pkt 130 odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a;
• pkt 130a odsetki lub dyskonto od listów zastawnych uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a;
• pkt 130b odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego i oferowanych na rynkach zagranicznych, przeznaczonych na finansowanie ustawowych celów działalności Banku Gospodarstwa Krajowego, dotyczących wspierania polityki gospodarczej Rady Ministrów, realizacji rządowych programów społeczno-gospodarczych oraz programów samorządności lokalnej i rozwoju regionalnego, oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji, uzyskane przez podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a.

Odnosząc przedstawione uregulowania prawne na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że skoro wypłacone Wnioskodawcy odsetki od odszkodowania i zadośćuczynienia zasądzone wyrokiem sądu nie zostały wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, stanowią przychód z innych źródeł określonych w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych (według skali podatkowej). Zatem stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193, z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

Stanowisko

nieprawidłowe

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej