Temat interpretacji

Opodatkowanie wynagrodzenia otrzymanego za udostępnienie nieruchomości

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 17 maja 2018 r. (data wpływu 24 maja 2018 r.), uzupełnionym pismem z dnia 12 lipca 2018 r. (data wpływu 23 lipca 2018 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania wynagrodzenia otrzymanego za udostępnienie nieruchomości jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 24 maja 2018 r. wpłynął do Organu podatkowego ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania wynagrodzenia otrzymanego za udostępnienie nieruchomości.

Wniosek nie spełniał wymogów określonych w art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.), w związku z powyższym pismem z dnia 3 lipca 2018 r., Nr 0113-KDIPT2-2.4011.296.2018.1.KR, wezwano Wnioskodawczynię, na podstawie art. 169 § 1 w zw. z art. 14h ustawy Ordynacja podatkowa, do jego uzupełnienia w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Wezwanie wysłane zostało w dniu 3 lipca 2018 r. (skutecznie doręczone w dniu 10 lipca 2018 r.). W dniu 23 lipca 2018 r. (nadano w dniu 16 lipca 2018 r.) wpłynęło uzupełnienie wniosku.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny (doprecyzowany w uzupełnieniu wniosku):

Wnioskodawczyni jest właścicielem nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę o nr ewid. , dla której prowadzona jest księga wieczysta.

Na ww. działce znajdują się cztery (4) słupy na podstawach betonowych oraz szafa teletechniczna, będące elementem sieci teletechnicznej należącej do Spółki.

Dnia 23 listopada 2017 r. Wnioskodawczyni oraz Spółka zawarli umowę określającą wynagrodzenie dla Wnioskodawczyni za korzystanie z ww. nieruchomości przez Spółkę.

Zgodnie z treścią umowy, zobowiązania stron zostały określone w sposób następujący: § 2 ust. 2: Strony ustaliły, że tytułem wynagrodzenia za korzystanie z części nieruchomości oraz utrudnień spowodowanych usytuowaniem sieci teletechnicznej na nieruchomości opisanej w § 1 niniejszej umowy, Właściciel otrzyma wynagrodzenia w wysokości 18 250 zł (słownie osiemnaście tysięcy dwieście pięćdziesiąt złotych) z tytułu lokalizacji urządzeń telekomunikacyjnych na działce opisanej w § 1 tej umowy. Kwota wynagrodzenia obejmuje nieprzedawniony okres bezumownego korzystania z nieruchomości oraz możliwości korzystania z nieruchomości w przyszłości.

§ 2 ust. 3: Umowa zawarta zostaje na czas określony tj. do dnia 31 grudnia 2021 r. z możliwością dalszego przedłużenia.

§ 2 ust. 7: Z chwilą zawarcia niniejszej umowy Właściciel zrzeka się występowania z jakimikolwiek dalszymi roszczeniami, zarówno obecnie jak i w przyszłości z tytułu usytuowania sieci teletechnicznej opisanej w § 1 ust. 2 na nieruchomości wskazanej w par. 1 ust. 1 w okresie obowiązywania niniejszej umowy oraz przed jej zawarciem.

§ 2 ust. 8: Właściciel zobowiązuje się umożliwić przedstawicielom Spółki każdorazowo wstęp na teren nieruchomości wymienionych w § 1 celem przeprowadzenia planowanych konserwacji, napraw, remontów, modernizacji lub wymiany sieci teletechnicznej.

§ 2 ust 10: W przypadku przeniesienia prawa własności do nieruchomości wymienionej w § 1 umowy Właściciel zobowiązuje się każdorazowo do niezwłocznego poinformowania nabywcy o treści łączącej go ze Spółką umową.

§ 3: Niniejsza umowa zostaje zawarta na okres pozostawania urządzeń Spółki na nieruchomościach Właściciela wymienionych w § 1 i wiąże również następców prawnych Stron umowy w okresie obowiązywania niniejszej umowy wskazanym w § 2 ust. 3. Strony ustalają, że w przypadku zmiany właściciela nieruchomości określonych w § 1 umowy, wszelkie prawa i obowiązki wynikające z niniejszej umowy zostaną przeniesione na nowego właściciela stosowną cesją w momencie przekazania nieruchomości.

W trakcie negocjacji Wnioskodawczyni została poinformowana, że czynność dotyczy ustanowienia służebności, zatem wynagrodzenie z tego tytułu będzie wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych, dlatego wyraziła zgodę na wynagrodzenie na poziomie 100 zł/miesięcznie (10 lat wstecz + okres bieżący).

Dnia 21 grudnia 2017 r. Wnioskodawczyni otrzymała wynagrodzenie z tytułu zawartej umowy w wysokości 18 250 zł. Wnioskodawczyni otrzymała od Spółki informację PIT-8C za 2017 r.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawczyni wskazała, że umowa z dnia 23 listopada 2017 r., zawarta ze Spółką nosi tytuł Umowa udostępnienia nieruchomości nr .. Prawa przysługujące Spółce w oparciu o ww. umowę nie zostały wpisane do księgi wieczystej nieruchomości jako służebność przesyłu. Z uwagi na formę zawartej umowy nie można traktować jej jako ustanowienie służebności przesyłu w rozumieniu przepisów prawa cywilnego ale jako umowę o korzystanie z części nieruchomości odpowiadającej treści służebności przesyłu. Spółka uzyskała uprawnienia do korzystania ze swojej infrastruktury posadowionej na działce (słupy i inne elementy infrastruktury teletechnicznej) oraz do wstępu na teren nieruchomości celem przeprowadzenia planowanych konserwacji, napraw, remontów, modernizacji lub wymiany sieci teletechnicznej, natomiast właściciel nieruchomości zobowiązany jest do znoszenia tej uciążliwości. Spółka może korzystać z nieruchomości obciążonej w oznaczonym zakresie, zgodnie z przeznaczeniem urządzeń teletechnicznych tak jak uprawniony z tytułu służebności przesyłu, a nie jak dzierżawca, czy najemca itp. Ponieważ jednak zawarta umowa nie nosi tytułu ustanowienie służebności przesyłu oraz takie prawo nie zostało wpisane do księgi wieczystej nieruchomości Wnioskodawczyni pragnie uzyskać stanowisko organów skarbowych w zakresie możliwości zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 120a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Istotą przedstawionego zagadnienia jest to, że Spółka uzyskała uprawnienie do korzystania z nieruchomości obciążonej w oznaczonym zakresie, tj. zgodnie z przeznaczeniem urządzeń teletechnicznych tak jak uprawniony z tytułu służebności przesyłu, a nie jak dzierżawca, czy najemca itp. Jednak zawarta umowa nie nosi tytułu ustanowienie służebności przesyłu oraz takie prawo nie zostało wpisane do księgi wieczystej nieruchomości.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie

(ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku):
Czy wynagrodzenie otrzymane przez Wnioskodawczynię w oparciu o umowę z dnia 23 listopada 2017 r. pod nazwą Umowa udostępnienia nieruchomości nr , z tytułu korzystania z części nieruchomości przez Spółkę w zakresie posadowionej na nieruchomości infrastruktury teletechnicznej,

1. w okresie 10 lat poprzedzających zawarcie umowy, oraz
2. w okresie obowiązywania umowy

podlega zwolnieniu z opodatkowania w oparciu o przepis art. 21 ust. 1 pkt 120a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawczyni, ostatecznie sformułowanym w uzupełnieniu wniosku, wynagrodzenie otrzymane przez Nią w oparciu o umowę z dnia 23 listopada 2017 r. pod nazwą Umowa udostępnienia nieruchomości nr .., z tytułu korzystania z części nieruchomości przez Spółkę w zakresie posadowionej na nieruchomości infrastruktury teletechnicznej,

1. w okresie 10 lat poprzedzających zawarcie umowy, oraz
2. w okresie obowiązywania umowy

podlega zwolnieniu z opodatkowania w oparciu o przepis art. 21 ust. 1 pkt 120a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem wynika ze stosunku prawnego odpowiadającego treści służebności przesyłu.

Zgodnie z art. 285 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).

W myśl art. 305¹ Kodeksu cywilnego, nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

W myśl art. 305⁴ Kodeksu cywilnego, do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

Natomiast bezumowne korzystanie z rzeczy ma miejsce wtedy, gdy osoba trzecia bez tytułu prawnego wchodzi w strefę uprawnień właścicielskich, w wyniku czego właściciel zostaje pozbawiony faktycznego władztwa nad rzeczą oraz możliwości czerpania z niej pożytków. Zgodnie z art. 224 § 2 w związku z art. 225 i 230 Kodeksu cywilnego, posiadacz w złej wierze jest m.in. obowiązany względem właściciela, do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy.

Roszczenia uregulowane w ww. przepisach służą naprawieniu uszczerbków spowodowanych pozbawieniem właściciela możliwości korzystania z rzeczy. Treścią tych roszczeń jest natomiast żądanie wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz zwrot pożytków lub ich równowartości.

Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości obejmuje spodziewane korzyści z tytułu umowy najmu lub dzierżawy, która zostałaby zawarta gdyby nieruchomość nie została zajęta. Przepisy prawa cywilnego dają więc właścicielowi rzeczy prawo do roszczenia o wynagrodzenie, które obejmuje kompensatę utraconych korzyści jakie właściciel uzyskałby, gdyby rzecz wynajął (wydzierżawił). Utrata korzyści w szczególności polega na nieuzyskaniu pożytków cywilnych (czynsz z najmu, dzierżawy), które rzecz przynosi.

Dokonując subsumcji stanu faktycznego sprawy do przedstawionych przepisów prawa, należy wskazać, że w niniejszej sprawie mamy do czynienia ze stosunkiem prawnym odpowiadającym treści służebności przesyłu.

Na nieruchomości stanowiącej działkę o nr ewid. posadowione są cztery słupy oraz szafa teletechniczna, będące elementem infrastruktury teletechnicznej służącej Spółce.

Korzystanie z ww. infrastruktury polega na posadowieniu słupów i innych elementów wyposażenia na gruncie oraz na wstępie na teren nieruchomości celem przeprowadzenia planowanych konserwacji, napraw, remontów, modernizacji lub wymiany sieci teletechnicznej. Przedsiębiorca może zatem korzystać z nieruchomości obciążonej w oznaczonym zakresie, zgodnie z przeznaczeniem urządzeń teletechnicznych jak uprawniony z tytułu służebności przesyłu, a nie z całej nieruchomości jak dzierżawca, czy najemca.

W umowie strony ustaliły, że za korzystanie z części nieruchomości oraz utrudnień spowodowanych usytuowaniem sieci teletechnicznej na nieruchomości, właściciel otrzyma wynagrodzenia z tytułu lokalizacji urządzeń telekomunikacyjnych na działce. Właściciel zobowiązuje się umożliwić przedstawicielom Spółki każdorazowo wstęp na teren nieruchomości celem przeprowadzenia planowanych konserwacji, napraw, remontów, modernizacji lub wymiany sieci teletechnicznej.

Kwota wynagrodzenia obejmuje także nieprzedawniony okres bezumownego korzystania z nieruchomości przez Spółkę w zakresie opisanym w umowie oraz możliwości korzystania z nieruchomości w przyszłości. Z chwilą zawarcia niniejszej umowy właściciel zrzeka się występowania z jakimikolwiek dalszymi roszczeniami, zarówno obecnie jak i w przyszłości z tytułu usytuowania sieci teletechnicznej na nieruchomości wskazanej w okresie obowiązywania niniejszej umowy oraz przed jej zawarciem.

Umowa została zawarta na okres pozostawania urządzeń Spółki na nieruchomościach właściciela i wiąże również następców prawnych stron umowy w okresie obowiązywania niniejszej umowy.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że zawarta umowa odpowiada w swej treści istocie i treści służebności przesyłu, wskazanej w Kodeksie cywilnym. Zobowiązania (prawa i obowiązki stron) zostały ukształtowane tak jak prawa i obowiązki stron wynikające z ustanowienia służebności przesyłu. Skoro ustawodawca zdecydował się zwolnić z opodatkowania wynagrodzenia otrzymane w związku z ustanowieniem służebności przesyłu, uprawniony jest wniosek, że w niniejszej sprawie Wnioskodawczyni przysługuje takie zwolnienie.

Wnioskodawczyni również zwraca uwagę, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego, korzystanie przez przedsiębiorcę przesyłowego z cudzej nieruchomości bez tytułu prawnego na potrzeby związane z utrzymywaniem urządzeń przesyłowych na nieruchomości oraz zapewnieniem ich prawidłowego stanu jest posiadaniem nieruchomości w zakresie służebności przesyłu (vide: wyrok z dnia 14 listopada 2013 r. wydany w sprawie o sygn. akt II CSK 69/13).

Istotny jest bowiem faktyczny sposób korzystania z gruntu przez przedsiębiorstwo i ograniczeń faktycznych w tym korzystaniu.

Faktyczne władztwo podmiotów eksploatujących różnego typu urządzenia przesyłowe odpowiada władztwu wynikającemu ze służebności gruntowej art. 352 § 1 Kodeksu cywilnego posiadaczem służebności jest osoba, która korzysta z cudzej rzeczy w zakresie odpowiadającym służebności. Wyłączną przesłanką roszczenia o wynagrodzenie jest posiadanie cudzej rzeczy. Ograniczenie prawa własności wskutek wykonywania służebności usprawiedliwia co do zasady żądanie wynagrodzenia, przy czym wynagrodzenie to nie jest uzależnione od wystąpienia szkody. Dopiero przy ustalaniu wynagrodzenia mają znaczenie okoliczności związane z zakresem posiadania i stopniem ograniczenia właściciela w wykonywaniu przez niego prawa własności. Posiadanie samoistne służebności różni się od posiadania określonego w art. 336 Kodeksu cywilnego, nie musi bowiem pozbawiać właściciela wszystkich elementów faktycznego władztwa nad rzeczą, ale może polegać na takim korzystaniu z nieruchomości przez posiadacza, które narusza prawo własności w inny sposób, aniżeli w sposób pozbawiający właściciela tego władztwa (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2005 r., sygn. akt III CK 685/04 i z dnia 3 lutego 2010 r., sygn. akt II CSK 444/09, nie publ.).

Na ogół wykonywanie służebności polega na prowadzeniu przez daną nieruchomość urządzenia przesyłowego oraz dokonywaniu modernizacji, remontów itp., przy czym czynności te mogą być wykonywane z różną częstotliwością, w tym mogą być okresy, w których nie są wykonywane.

Przyjmuje się, że przedsiębiorca przesyłowy korzysta z nieruchomości bez tytułu prawnego w zakresie służebności przesyłu, albowiem nie została ustanowiona na jego rzecz służebność przesyłu, która jest prawem dedykowanym dla urządzeń przesyłowych.

Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał przy tym uwagę, że ustalając zakres terytorialny bezumownego korzystania z nieruchomości przez przedsiębiorców przesyłowych oraz wysokość wynagrodzenia z tego tytułu, należy odwoływać się do zasad ich ustalania obowiązujących przy ustanawianiu służebności przesyłu.

Posiadanie nieruchomości bez tytułu prawnego na potrzeby związane z utrzymywaniem urządzeń przesyłowych jest posiadaniem nieruchomości w zakresie służebności przesyłu, a w konsekwencji wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości w zakresie służebności przesyłu ustalane jest w odwołaniu do zasad określania wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu. Zatem, uzyskane przez Wnioskodawczynię wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości przez okres 10 lat wstecz (poprzedzających zawarcie umowy) korzysta ze zwolnienia przewidzianego w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 120a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem korzystanie przez przedsiębiorcę przesyłowego z cudzej nieruchomości bez tytułu prawnego na potrzeby związane z utrzymywaniem urządzeń przesyłowych na nieruchomości oraz zapewnieniem ich prawidłowego stanu jest posiadaniem nieruchomości w zakresie służebności przesyłu.

Strony uzgodniły (co znalazło odzwierciedlenie w treści umowy z dnia 23 listopada 2017 r.), że rozliczone zostanie dotychczasowe bezumowne korzystanie przez Spółkę z przedmiotowej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu.

Powyższe miało na celu zapewnienie Spółce niezakłóconego korzystania z nieruchomości w przyszłości, albowiem istota służebności przesyłu sprowadza się do stworzenia trwałego i pewnego tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości, na której znajdują się urządzenia przesyłowe. Owe niezakłócone, trwałe i przewidywalne prawo do korzystania z nieruchomości przejawia się bowiem również eliminacją ewentualnych dalszych sporów z właścicielami nieruchomości mogących wpływać na faktyczny dostęp do nieruchomości, na których posadowiona jest infrastruktura teletechniczna.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2032, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, źródłami przychodów są inne źródła.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17.

Użyty we wskazanym przepisie zwrot w szczególności dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy bowiem mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawczyni jest właścicielem nieruchomości gruntowej. W dniu 23 listopada 2017 r. Wnioskodawczyni zawarła ze Spółką umowę udostępnienia nieruchomości określającą wynagrodzenie dla Wnioskodawczyni za korzystanie z ww. nieruchomości przez Spółkę w związku z posadowieniem na działce sieci teletechnicznej (słupy i inne elementy infrastruktury teletechnicznej). Spółka uzyskała uprawnienia do korzystania ze swojej infrastruktury posadowionej na działce oraz do wstępu na teren nieruchomości celem przeprowadzenia planowanych konserwacji, napraw, remontów, modernizacji lub wymiany sieci teletechnicznej, natomiast właściciel nieruchomości zobowiązany jest do znoszenia tej uciążliwości. Spółka może korzystać z nieruchomości obciążonej w oznaczonym zakresie, zgodnie z przeznaczeniem urządzeń teletechnicznych tak jak uprawniony z tytułu służebności przesyłu, a nie jak dzierżawca, czy najemca itp. Wnioskodawczyni nie dokonała wpisu do księgi wieczystej nieruchomości uprawnień przysługujących Spółce jako służebności przesyłu. W dniu 21 grudnia 2017 r. Wnioskodawczyni otrzymała wynagrodzenie z tytułu zawartej umowy w wysokości 18 250 zł. Wnioskodawczyni otrzymała od Spółki informację PIT-8C za 2017 r.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego jest wynagrodzenie otrzymane za ustanowienie służebności przesyłu w rozumieniu przepisów prawa cywilnego.

W myśl art. 305¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017, poz. 459, z późn. zm.), nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Za urządzenia, o których mowa powyżej, uważa się urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne (art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego).

Stosownie do art. 305² § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem.

Jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu (art. 305² § 2 Kodeksu cywilnego).

W myśl art. 305⁴ Kodeksu cywilnego do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

W tym miejscu podkreślić należy, że ustanowienie nowego rodzaju służebności odnoszącej się do inwestycji polegających na budowie urządzeń infrastruktury technicznej, wychodziło naprzeciw potrzebom gospodarczym i w sposób ustawowy regulowało istniejącą już zapoczątkowaną uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2003 r., sygn. akt III CZP 79/02 praktykę ustanawiania służebności gruntowych dla realizacji tych inwestycji. Zastąpienie zatem takiej służebności służebnością przesyłu oznacza, że po dniu 2 sierpnia 2008 r. nie jest już możliwe ustanowienie służebności gruntowej dla realizacji inwestycji polegających na budowie urządzeń infrastruktury technicznej, lecz jedynie służebności przesyłu, której istota jest taka sama, jak w przypadku wcześniej stosowanej służebności gruntowej.

Oznacza to, że zastąpienie w sferze cywilistycznej służebności gruntowej służebnością przesyłu (spowodowane ustawowym uregulowaniem tej problematyki) ustanawianą w związku z budową lub użytkowaniem określonych urządzeń (sieci), nie zmieniło ani celu, ani treści tych służebności.

Służebność gruntowa uregulowana została w art. 285 Kodeksu cywilnego. Przepis ten stanowi, iż nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).

Stosownie do art. 245 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności. Jednakże do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości nie stosuje się przepisów o niedopuszczalności warunku lub terminu. Forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia.

Zagadnienia dotyczące bezumownego korzystania z nieruchomości zostały uregulowane w ustawie Kodeks cywilny.

Zgodnie z treścią przepisu art. 224 § 2 i art. 225 Kodeksu cywilnego, w przypadku zaistnienia wymienionych tam okoliczności samoistny posiadacz obowiązany jest względem właściciela m.in. do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy. Podzielając stanowiska Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, zgodnie z którymi wynagrodzenie to nie stanowi odszkodowania, lecz sposób regulowania stosunków między właścicielem a nieuprawnionym posiadaczem, ochronę interesów właściciela i przywracania zakłóconej równowagi między tymi podmiotami. Wynagrodzenie z art. 224 § 1 i art. 255 Kodeksu cywilnego, ułatwia właścicielowi osiągnięcie celu gospodarczego polegającego na zrównaniu jego stanu majątkowego (w zakresie ograniczonym jednak do skutków wynikających z prawa własności określonej rzeczy) do poziomu, który można byłoby osiągnąć, gdyby właściciel z niej mógł korzystać. Przepisy art. 224 § 2 i art. 225 ww. Kodeksu w zakresie wymienionych w nich roszczeń wyłączają inne podstawy odpowiedzialności posiadacza wobec właściciela (wyrok SN z dnia 9 czerwca 2000 r., sygn. akt IV CKN 1159/00). Zarówno powstanie roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, jak i wysokość wynagrodzenia nie zależy od tego, czy właściciel w rzeczywistości poniósł jakiś uszczerbek, a posiadacz uzyskał jakąś korzyść. O wysokości należnego właścicielowi wynagrodzenia decydują stawki rynkowe za korzystanie z danego rodzaju rzeczy i czas posiadania rzeczy przez adresata roszczenia (tak wyrok SN z dnia 15 kwietnia 2004 r., sygn. akt IV CK 273/03). Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie nie jest i nie może być odszkodowaniem z tytułu pozbawienia posiadania rzeczy, wiąże się bowiem z faktem wykonywania posiadania samoistnego (art. 225 Kodeksu cywilnego), a nie wyrządzenia szkody w jakiejkolwiek postaci. Zatem, w świetle przepisów ustawy Kodeks cywilny, przysługujące, na mocy art. 224 § 2 i art. 225 Kodeksu cywilnego, od samoistnego posiadacza wynagrodzenie, nie jest naprawieniem szkody wyrządzonej właścicielowi lecz wynagrodzeniem zapłaty za korzystanie z jego rzeczy, którą posiadacz musiałby uiścić właścicielowi, gdyby jego posiadanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej; a więc tym co uzyskałby właściciel, gdy rzecz oddał w odpłatne korzystanie na podstawie ważnego stosunku prawnego.

W świetle powyższego, służebność przesyłu jest ustanawiana na rzecz przedsiębiorcy za odpowiednim wynagrodzeniem należnym od przedsiębiorcy na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej. Wymaga to zawarcia stosownej umowy przez zainteresowane strony albo wydania konstytutywnego orzeczenia sądu (postanowienia), zapadającego na wniosek strony występującej z roszczeniem o ustanowienie służebności przesyłu.

Mając na uwadze przedstawiony opis stanu faktycznego oraz powyższe przepisy prawa podatkowego, stwierdzić należy, że wynagrodzenie za udostepnienie nieruchomości uzyskane w 2017 r. na podstawie zawartej pomiędzy Wnioskodawczynią a Spółką umowy udostępnienia nieruchomości, stanowi dla Wnioskodawczyni przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód ten nie korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż z przedstawionego stanu faktycznego wynika jednoznacznie, że przedmiotowa umowa dotyczyła wyłącznie udostępnienia nieruchomości dla potrzeb posadowienia sieci teletechnicznej (słupy i inne elementy infrastruktury teletechnicznej), nie stanowiąc tym samym umowy ustanawiającej służebność przesyłu na gruncie Wnioskodawczyni, będącej przesłanką determinującą skorzystanie z omawianego zwolnienia.

Zatem, stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Podkreślić należy, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku nie prowadzi postępowania dowodowego. Zgodnie z art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.), składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego).

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Zgodnie z art. 14na ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.) przepisów art. 14k14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r., poz. 1302) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

Stanowisko

nieprawidłowe

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej