Temat interpretacji

Czy dla radcy prawnego nie prowadzącego działalności gospodarczej zasądzone przez Sąd koszty zastępstwa procesowego z urzędu wraz z podatkiem VAT w całości stanowią przychód i radca prawny powinien wystawić Sądowi rachunek na całą kwotę?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 08 stycznia 2010r. (data wpływu do tut. Biura 19 stycznia 2010r.), uzupełnionym w dniu 08 kwietnia 2010r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie:

• kwalifikacji przychodu uzyskanego z tytułu zastępstwa procesowego pomocy prawnej z urzędu jest prawidłowe,
• zaliczenia do przychodu z powyższego tytułu całej kwoty, tj. łącznie z kwotą podatku VAT jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 19 stycznia 2010r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych uzyskania przychodu z tytułu zastępstwa procesowego pomocy prawnej z urzędu.

Z uwagi na fakt, iż wniosek zawierał braki formalne, pismem z dnia 22 marca 2010r. Znak: IBPB II/1/415-56/10/BD; IBPP1/443-59/10/MS wezwano do jego uzupełnienia. Wniosek uzupełniono w dniu 08 kwietnia 2010r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni jest radcą prawnym. Nie prowadzi i nigdy nie prowadziła działalności gospodarczej. Zatrudniona jest na umowę o pracę w N. W listopadzie 2006r. wnioskodawczyni została ustanowiona pełnomocnikiem powódki z urzędu. Jest to jedyna prowadzona do tej pory przeze nią sprawa z urzędu. Wyrokiem z dnia 05 lutego 2008r. Sąd Okręgowy zasądził na rzecz wnioskodawczyni koszty zastępstwa procesowego z urzędu w kwocie 8784 zł z zaznaczeniem, że kwota ta obejmuje podatek VAT. W uzasadnieniu wyroku jako podstawę prawną Sąd wskazał przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Zgodnie z § 2 ust. 3 wskazanego przez Sąd rozporządzenia; analogicznie zgodnie z § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu w sprawach, w których strona korzysta z pomocy prawnej udzielonej przez adwokata (w tym przypadku radcy prawnego) ustanowionego z urzędu, opłaty za czynności z tytułu zastępstwa prawnego, sąd podwyższa o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach. Przepis ten obliguje Sąd do orzekania o kosztach zastępstwa procesowego z urzędu łącznie z kwotą podatku VAT bez względu na to, czy pełnomocnik prowadzi działalność gospodarczą czy też nie. W dniu 28 lipca 2009r. Sąd Apelacyjny stwierdził prawomocność wyroku w zakresie orzeczenia o kosztach zastępstwa procesowego przez Sąd Okręgowy. W dniu 15 października 2009r. Wnioskodawczyni skierowała do Prezesa Sądu Okręgowego pismo z wnioskiem o wypłatę kwoty 8784 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego z urzędu zaznaczając, że nie prowadzi działalności gospodarczej i w związku z tym nie może wystawić faktury VAT na zasądzoną kwotę. W odpowiedzi na to pismo skontaktował się z wnioskodawczynią pracownik Sądu instruując, iż w związku z tym wnioskodawczyni winna wystawić rachunek do umowy zlecenia na kwotę netto ponieważ Sąd z uwagi na fakt, że nie jest podatnikiem podatku VAT tylko taką kwotę może wypłacić.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy dla radcy prawnego nieprowadzącego działalności gospodarczej zasądzone przez Sąd koszty zastępstwa procesowego z urzędu wraz z podatkiem VAT w całości stanowią przychód i radca rawny powinien wystawić Sądowi rachunek na całą kwotę...

Zasądzone wyrokiem koszty zastępstwa procesowego z urzędu zawierają podatek VAT, ponieważ Sąd na podstawie ww. przepisu nie mógł, zgodnie z prawem, zasądzić inaczej. Zgodnie z art. 13 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychody radców prawnych z tytułu świadczenia pomocy prawnej z urzędu, na zlecenie sądu, należy kwalifikować do przychodów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (działalność wykonywana osobiście). Pomoc prawna świadczona z urzędu, na zlecenie sądu przez radców prawnych nie stanowi prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisu art. 5a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tak więc, zadaniem Sądu jako płatnika jest spełnienie obowiązku określonego w art. 41 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dla mnie jako osoby nie prowadzącej działalności gospodarczej z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia nie powstał obowiązek wystawienia w terminie 7 dni faktury VAT, a następnie zapłaty podatku od towarów i usług.

Wobec powyższego dla mnie przychodem w podatku dochodowym od osób fizycznych jest cała kwota przyznana przez Sąd. I to ona powinna stanowić podstawę naliczenia kosztów uzyskania przychodów oraz zaliczki na podatek dochodowy pobieranej na podstawie art. 41 ust. 1 tej ustawy. Tak więc wnioskodawczyni powinna wystawić Sądowi rachunek do umowy zlecenia na całą zasądzoną kwotę 8784 zł.

Wnioskodawczyni jednocześnie informuje, że obecnie w Sądzie Najwyższym oczekuje na rozpatrzenie zażalenia na koszty pomocy prawnej udzielonej z urzędu, przyznane w tej samej sprawie przez Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 09 lipca 2009r., także liczone wraz z podatkiem VAT. Dokonana interpretacja będzie więc miała zastosowanie także do tych kosztów, ponieważ stan faktyczny i prawny w tych dwóch sytuacjach jest tożsamy.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Na wstępie zaznaczyć należy, iż niniejsza interpretacja indywidualna stanowi pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego dotyczącą podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych uzyskanego przychodu z tytułu zastępstwa procesowego pomocy prawnej z urzędu.

W pozostałym zakresie tj. dotyczącym podatku od towarów i usług wniosek zostanie rozpatrzony odrębnym rozstrzygnięciem Znak: IBPPI/443-59/10/MS.

Zgodnie z przepisem art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 06 lipca 1982r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2002r., Nr 123, poz. 1059 ze zm.) radca prawny wykonuje zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej lub komandytowej, przy czym wspólnikami w spółkach cywilnej, jawnej i partnerskiej oraz komplementariuszami w spółce komandytowej mogą być wyłącznie radcowie prawni lub radcowie prawni i adwokaci, a także prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie ustawy z dnia 05 lipca 2002r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 126, poz. 1069), a wyłącznym przedmiotem działalności takich spółek jest świadczenie pomocy prawnej. Powyżej wskazane formy są środkami pomocniczymi do prowadzenia działalności polegającej na świadczeniu pomocy prawnej. Zarówno radcy prawni jak i adwokaci są ograniczeni w wyborze formy prawnej prowadzenia działalności zawodowej.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002r., Nr 163, poz. 1349 ze zm.) reguluje szczegółowe zasady ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (§ 1 pkt 3 rozporządzenia).

Stosownie do treści § 2 pkt 3 tegoż rozporządzenia - w sprawach, w których strona korzysta z pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, opłaty, o których mowa w ust. 1, sąd podwyższa o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach.

Z powyższych przepisów wynika, że zakres podmiotowy odnosi się do wykonującego zawód radcy prawnego bez względu na sposób wykonywania zawodu. W przypadku świadczenia pomocy prawnej z urzędu nie ma zatem znaczenia fakt, czy radca prawny wykonuje zawód w kancelarii radcowskiej, zespole radców - czy jest wspólnikiem np.: spółki cywilnej, jawnej, czy komandytowej, gdyż to on osobiście świadczy pomoc prawną z urzędu. Także w przypadku udzielenia substytucji w oparciu o przepisy art. 21 ust. 1 ww. ustawy o radcach prawnych, pomoc prawną osobiście świadczy radca prawny, któremu udzielono substytucji, a nie radca prawny zastępowany. Zatem z analizy przytoczonych powyżej przepisów jednoznacznie wynika, iż pomocy prawnej z urzędu, na zlecenie sądu, udziela osobiście radca prawny, bądź osobiście wyznaczony przez niego zastępca, po udzieleniu substytucji.

Przechodząc na grunt przepisów prawa podatkowego stwierdzić należy, iż w myśl art. 10 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz. U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) źródłami przychodów są m.in.:

• pkt 2 działalność wykonywana osobiście,
• pkt 3 pozarolnicza działalność gospodarcza.

Zgodnie z art. 5a pkt 6 ww. ustawy przez działalność gospodarczą albo pozarolniczą działalność gospodarczą należy rozumieć działalność zarobkową:

1. wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,
2. polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
3. polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych

-prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.

Przepis art. 13 pkt 6 ww. ustawy stanowi, iż za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9. Z powyższych przepisów wynika, iż pozarolnicza działalność gospodarcza oraz działalność wykonywana osobiście stanowią odrębne źródła przychodu.

Zakwalifikowanie przychodów do działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 pkt 6 ww. ustawy powoduje, iż na sądach, prokuraturach, czy też organach władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, jako płatnikach dokonujących wypłat z powyższego tytułu ciąży obowiązek określony w art. 41 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl tego przepisu, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują świadczeń z tytułu działalności, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4-9 oraz art. 18, osobom określonym w art. 3 ust. 1, są obowiązane jako płatnicy pobierać, z zastrzeżeniem ust. 4, zaliczki na podatek dochodowy, stosując do dokonywanego świadczenia, pomniejszonego o miesięczne koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 oraz o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b), najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. Zaliczkę od dochodów, o których mowa w ust. 1, obliczoną w sposób określony w tym przepisie zmniejsza się o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w art. 27b, pobranej ze środków podatnika przez płatnika, o którym mowa w ust. 1 (art. 41 ust. 1a ww. ustawy).

Na podstawie art. 42 ust. 1 powoływanej ustawy, płatnik ma (w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu w którym zaliczkę pobrano) obowiązek przekazania pobranej zaliczki na rachunek urzędu skarbowego właściwego według siedziby płatnika. W terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym, płatnik ma obowiązek przesłać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania podatnika, imienne informacje o wysokości dochodu na formularzu PIT-11. Jednocześnie podatnik osiągający przedmiotowe dochody obowiązany jest wykazać je w zeznaniu rocznym, wraz z innymi dochodami uzyskanymi w roku podatkowym.

Zaznaczenia wymaga fakt, iż w przypadku opodatkowania przedmiotowego wynagrodzenia radcy prawnego podatkiem od towarów i usług - o który to podatek Sąd zobowiązany jest do podwyższenia tegoż wynagrodzenia (opłaty za czynności radcy) - dla celów obliczenia zaliczki na podatek dochodowy podstawę powinien stanowić przychód pomniejszony o podatek od towarów i usług, co wynika z treści art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Kwota podatku od towarów i usług nie jest kwotą faktycznie otrzymaną czy podstawioną do dyspozycji podatnika. Jeśli bowiem istotnie przysądzenie kwoty dotyczącej zastępstwa procesowego winno być dokonane z kwotą podatku od towarów i usług co nie jest przedmiotem niniejszej interpretacji, która dotyczy wyłącznie skutków w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych to ta część przysądzonego świadczenia, która obejmuje podatek VAT nie stanowi przychodu podatkowego w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych; nie jest bowiem kwotą, którą wnioskodawczyni zatrzymuje dla siebie. W przypadku bowiem, gdy dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, to część przyznanej kwoty opodatkowanej podatkiem VAT w efekcie podlega przekazaniu do organu podatkowego.

Przy czym podkreślić jeszcze raz należy, iż w niniejszej interpretacji nie zawarto rozstrzygnięcia czy czynności dokonywane przez wnioskodawczynię podlegają regułom ustawy o podatku do towarów i usług (w tym zakresie została wydana odrębna interpretacja).

Końcowo dodać należy, iż Organ wydający niniejszą interpretację nie jest uprawniony do orzekania o tym jaką kwotę wynagrodzenia winien przysądzić wnioskodawczyni Sąd, a tym samym na jaką kwotę winna ona wystawić rachunek (fakturę). Zasady w zakresie określenia wysokości wynagrodzenia zostały uregulowane w treści powoływanego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Rozporządzenie to nie jest przepisem prawa podatkowego, a jak wynika z brzmienia art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, Minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).

Wobec powyższego, stanowisko wnioskodawczyni dotyczące kwalifikacji przychodu z tytułu zastępstwa procesowego pomocy prawnej z urzędu uznaje się za prawidłowe.

Natomiast w zakresie zaliczenia do przychodu z powyższego tytułu całej kwoty, tj. łącznie z kwotą podatku od towarów i usług uznaje się za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie ul. Kraszewskiego 4a, 35-016 Rzeszów po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

Wniosek ORD-IN

Treść w pliku PDF

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach