Temat interpretacji

Jakie są skutki podatkowe otrzymania na podstawie wyroku sądowego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 19 kwietnia 2010r. (data wpływu do Organu 21 kwietnia 2010r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania na podstawie wyroku sądowego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 21 kwietnia 2010r. wpłynął do Organu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania na podstawie wyroku sądowego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W 1952r. Skarb Państwa bezprawnie zawłaszczył nieruchomości (grunty rolne) położone w północnej części Sz., a należące do osób fizycznych, w tym też do spadkodawców wnioskodawczyni. Zawłaszczenie przeprowadzili funkcjonariusze państwowej władzy terenowej siłą. Protestujących właścicieli zastraszano. Następnie wydano decyzję nacjonalizacyjną. Odgrodzili te tereny zaporą z lin stalowych. Od 1956r. spadkodawcy, a później także wnioskodawczyni i jej rodzina podjęli starania o zwrócenie zagarniętych nieruchomości. Od 1959r. tereny te weszły w granice miasta S. Na terenach tych wybudowano stadion. W 2000r. wnioskodawczyni uzyskała decyzję o unieważnieniu decyzji nacjonalizacyjnej i zwróciła się do władz Gminy z propozycją wykupienia gruntów. Gmina S. odmówiła. Wnioskodawczyni i inni spadkobiercy wystąpili do Sądu Okręgowego w K., który zasądził od Gminy S. także na rzecz wnioskodawczyni wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu za okres od 2000r. do 2006r. Po uprawomocnieniu się wyroku Gmina S. zaproponowała wykupienie gruntu, na co wnioskodawczyni i inni współwłaściciele wyrazili zgodę. Tak więc nieruchomość została zabrana siłą. Trwanie w posiadaniu nieruchomości i lekceważenie propozycji ugodowych wnioskodawczyni przez Gminę S. było czynem niedozwolonym. Skarb Państwa zagarnął nieruchomość wnioskodawczyni, posiadał ją przez 38 lat, Gmina S. przez dalsze 16 lat. Sąd zaś zasądził odszkodowanie za lat 5.

W tak przedstawionym stanie faktycznym wnioskodawczyni zajęła stanowisko, iż zasądzone wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z maja 2006r. należności oparcie swoje znajdowały w przepisach 224-225 Kodekcu cywilnego. Wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości posiada w sobie pierwiastki roszczenia odszkodowawczego i roszczenia o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia. Zależnie od stanu faktycznego jeden z tych pierwiastków przeważa (wyrok SN z 9 czerwca 2000r. - sygn. akt). W niniejszym stanie faktycznym zachowanie tych którzy zawłaszczali, a później trwającej w lekceważeniu właścicieli gruntów Gminy S. jest ewidentnym czynem niedozwolonym. Gdyby bowiem Gmina S. podjęła negocjacje w 2000r. zbędny byłby proces, w którym przedmiotowe należności zasądzono. Według wnioskodawczyni w tej sytuacji jej żądanie i innych współwłaścicieli miało charakter wyłącznie odszkodowawczy, a zasądzone kwoty są korzyścią którą podatnik mógłby osiągnąć, gdyby szkody mu nie wyrządzono i odpowiadają dyspozycji art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i są wolne od podatku.

Niezależnie od tego to ewentualne opodatkowanie grafitykowałoby Skarb Państwa, który wpierw w sposób niedozwolony zagarnął nieruchomość, następnie przekazał ją Gminie S. zamiast zwrócić właścicielom, a z zasądzonego odszkodowania pobrał ponownie część w postaci podatku i osiągnął ze swojego bezprawnego postępowania korzyść. Sprzeczne to jest z zasadą art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje:

Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji Podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do regulacji zawartej w art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Natomiast w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Należy zaznaczyć, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 objęte są tylko odszkodowania (zadośćuczynienia), których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Powyżej przywołane przepisy wskazują, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań. Zwolnieniu podlegają także inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, z wyjątkami wskazanymi w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a)-b).

Zagadnienia dotyczące bezumownego korzystania z nieruchomości zostały uregulowane w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Zgodnie z art. 224 § 2 w związku z art. 225 i 230 ww. Kodeksu, posiadacz w złej wierze jest m.in. obowiązany względem właściciela, do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, w tym wypadku gruntu, stanowiącego własność podatniczki.

Dla objęcia zwolnieniem od podatku dochodowego, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, otrzymanego odszkodowania nie jest wystarczające, aby w przepisach prawa określone były same tylko przesłanki powodujące powstanie roszczenia o to odszkodowanie. Przepisy Kodeksu cywilnego nie określają bowiem wprost wysokości ani zasad ustalania otrzymanego odszkodowania.

Odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości obejmuje zatem spodziewane korzyści z tytułu umowy najmu lub dzierżawy, która zostałaby zawarta, gdyby nieruchomość nie została zajęta. Przepisy prawa cywilnego dają więc właścicielowi rzeczy prawo do roszczenia o odszkodowanie, które obejmuje kompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel uzyskałby, gdyby nieruchomość wynajął. Utrata korzyści w szczególności polega na nieuzyskaniu pożytków cywilnych (czynsz z najmu), które nieruchomość przynosi. Przysługujące na mocy art. 224 § 2 i art. 225 ustawy Kodeks cywilny wynagrodzenie nie jest zatem naprawieniem szkody wyrządzonej właścicielowi, lecz wynagrodzeniem zapłaty za korzystanie z jego rzeczy, którą posiadacz musiałby uiścić właścicielowi, gdyby jego posiadanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej; a więc tym co uzyskałby właściciel, gdyby rzecz oddał w odpłatne korzystanie na podstawie ważnego, umownego stosunku prawnego.

Z przedstawionego przez wnioskodawczynię stanu faktycznego wynika jednoznacznie, iż otrzymała na mocy wyroku sadowego wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu za okres od 2000r. do 2006r.

Z powyższego wynika, iż kwota otrzymana przez wnioskodawczynię na podstawie wyroku sądowego, ma na celu wyrównanie jej utraconych przez nią korzyści. Kwota ta obejmuje wszystko, co uzyskałaby właścicielka gruntu, gdyby nieruchomość nie została zajęta w sposób bezumowny. Gdyby bowiem otrzymana kwota miała inny charakter niż ten wynikający z wyroku sądowego to nie zostałaby wypłacona tytułem bezumownego korzystania z gruntu.

Zatem, otrzymana przez wnioskodawczynię kwota wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu za okres od 2000r. do 2006r. winna podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, jako kwota nie objęta katalogiem zwolnień przedmiotowych od tego podatku. Zwolnienie zostało bowiem wyłączone treścią art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jednocześnie wskazać należy, iż otrzymana kwota wynagrodzenia stanowi przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z postanowieniami z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 1214 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Jak dowodzi użycie sformułowania w szczególności, definicja źródeł przychodów ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. Z przychodem z innych źródeł mamy zatem do czynienia w każdym przypadku, kiedy podatnik osiąga korzyść majątkową.

Reasumując, otrzymane na podstawie wyroku sądowego wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu za okres od 2000r. do 2006r. stanowi przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i należy je wykazać w zeznaniu rocznym za rok podatkowy, w którym zostało otrzymane.

Powyższe oznacza, że w przedmiotowej sprawie stanowisko wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

Wniosek ORD-IN

Treść w pliku PDF

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach