Temat interpretacji

W odpowiedzi na pismo z dnia 17.03.2003 r. (data wpływu - 18.03.2003 r.) Drugi Urząd Skarbowy w Kielcach wyjaśnia, co następuje:

Stosownie do art. 6 ust. 5 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym w 2002 i 2003 roku za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się jednego z rodziców albo opiekuna prawnego, jeżeli ta osoba jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku, do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów. Za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się również osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

W myśl art. 6 ust. 4 wymienionej ustawy od osób samotnie wychowujących w roku podatkowym:

1. dzieci małoletnie,
2. dzieci, bez względu na ich wiek, na które, zgodnie z odrębnymi przepisami, pobierany był zasiłek pielęgnacyjny,
3. dzieci do ukończenia 25 lat uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub w przepisach o szkolnictwie wyższym, lub w przepisach o wyższych szkołach zawodowych, jeżeli w roku podatkowym dzieci te nie uzyskały dochodów, z wyjątkiem dochodów wolnych od podatku dochodowego, renty rodzinnej oraz dochodów, w wysokości nie powodującej obowiązku zapłaty podatku

- podatek może być określony, z zastrzeżeniem ust. 8, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, z tym, że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.

Z dołączonej do pisma kserokopii postanowienia Sądu Rejonowego w Kielcach Wydział Rodzinny i Nieletnich dotyczącego ograniczenia władzy rodzicielskiej wynika, iż Sąd postanowił ograniczyć wykonywanie władzy rodzicielskiej matki nad jej małoletnim synem przez ustanowienie dla małoletniego rodziny zastępczej w osobie babci.

Instytucja opiekuna prawnego dziecka określona została w art. 94 § 3 i art. 145 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 ze zm.).

W myśl art. 94 § 3 tej ustawy, jeżeli żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska albo rodzice są nieznani, ustanawia się dla dziecka opiekę.Przepis ten obejmuje swym zakresem sytuacje, w których przyczyna wyłączenia władzy rodzicielskiej obojga rodziców jest jednorodna (np. oboje zostali ubezwłasnowolnieni) oraz gdy po stronie każdego z rodziców zaistniały inne przyczyny powodujące ustanie władzy rodzicielskiej (np., gdy władza rodzicielska jednego z rodziców została zawieszona, a drugie z rodziców zostało jej pozbawione).

W myśl art. 145 § 1 i § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego opiekę ustanawia się dla małoletniego w wypadkach przewidzianych w tytule II niniejszego kodeksu. Opiekę ustanawia sąd opiekuńczy, skoro tylko poweźmie wiadomość, że zachodzi prawny po temu powód. Obowiązujące przepisy wskazują na dwie przyczyny ustanowienia opieki:

1. nie pozostawanie małoletniego pod władzą rodzicielską oraz
2. całkowite ubezwłasnowolnienie osoby, która nie pozostaje pod władzą rodzicielską.

Stosownie do § 5 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 września 2001 r. w sprawie rodzin zastępczych (Dz. U. Nr 120, poz. 1284) rodzina zastępcza sprawuje opiekę nad powierzonym dzieckiem osobiście, z wyjątkiem przypadku, gdy okresowo z powodów zdrowotnych lub losowych nie może sprawować opieki osobiście albo, gdy dziecko okresowo przebywa w szczególności w sanatorium, szpitalu, placówce resocjalizacyjnej, domu pomocy społecznej, ośrodku szkolno-wychowawczym, w tym w specjalnym, internacie, bursie lub na stancji.

Z przedłożonego postanowienia Sądu Rejonowego wynika, iż matka nie została pozbawiona władzy rodzicielskiej nad synem, a babcia nie jest opiekunem prawnym dla wnuka, lecz rodziną zastępczą.

Ponieważ w świetle przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego funkcja rodziny zastępczej nie jest tożsama z funkcją opiekuna prawnego babcią niepełnoletniego, mimo iż jest osobą samotną nie może skorzystać z preferencyjnego rozliczenia swoich dochodów jako osoby samotnie wychowującej dzieci, o których mowa w cytowanym wyżej przepisie art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.