Temat interpretacji

Stan faktyczny:

Wyrokiem sądu rejonowego w 2003r. na rzecz pracownika od pracodawcy zasądzono odszkodowanie z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę. Wyrok ten został uchylony przez sąd okręgowy. W 2004r. pomiędzy stronami została zawarta ugoda sądowa, na mocy której pracodawca wypłacił pracownikowi pozostałą część odszkodowania. Pracodawca od wypłaconego odszkodowania naliczył pracownikowi zaliczkę na podatek dochodowy.

Ponadto pracodawca w 2004r. zwraca pracownikom koszty za używanie własnych samochodów w jazdach lokalnych i zamiejscowych dla potrzeb zakładu pracy.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Ad.1)

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy dnia 26 lipca 1991 r o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) - w brzmieniu obowiązującym w 2003r. - wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw z pewnymi wyjątkami.

Z powołanego uregulowania wynika jednoznacznie, iż chodzi tu o odszkodowania, do których prawa dochodzenia i otrzymania przez Stronę uprawniają wprost obowiązujące przepisy prawa, a zatem przepisy tworzące umocowanie dla wypłaty odszkodowania muszą mieć rangę ustawową. Zgodnie z treścią art. 45. § 1 Kodeksu pracy w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiedzeniu umów o pracę, sąd pracy może orzec o przyznaniu odszkodowania

Odszkodowanie, to zgodnie z art. 47 Kp przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niżej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Zatem otrzymane przez pracownika w 2003r. odszkodowanie wynikające z przepisów kodeksu pracy podlega zwolnieniu z podatku dochodowego na mocy powołanego wyżej art.21 ust.1 pkt 3 ustawy z 26 lipca 1991r.

Ad.2)

W stanie prawnym obowiązującym w 2004r. zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 lit g ustawy z dnia 26 lipca 1991r. wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód,

Zaś na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b tej ustawy wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono,

Z literalnego brzmienia powołanych przepisów jednoznacznie wynika, iż nie wszystkie odszkodowania otrzymane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego. Ze zwolnienia przedmiotowego korzystają bowiem jedynie te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów rangi ustawy lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie, z wyjątkiem wyłączonych ze zwolnienia wolą ustawodawcy lub inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej.

Zapis art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. wyraźnie wskazuje, iż otrzymane odszkodowania wynikające wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw wypłacone na podstawie zawartych umów lub ugód nie zostały objęte zwolnieniem od podatku dochodowego od osób fizycznych. Cytowany pkt 3b dotyczy innych odszkodowań tzn. tych których zasady ustalania i wysokość nie wynikają wprost z przepisów innych ustaw.

Mając powyższe na uwadze odszkodowanie wypłacone z tytułu niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę na podstawie ugody sądowej nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego jako odszkodowanie, wymienione w treści art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g ustawy z dnia 21 lipca 1991r.- którego wysokość i zasady ustalania wynikają wprost z przepisów kodeksu pracy.

Ad.3)

Na podstawie dodanego od 1 maja 2004r. art. 21 ust. 1 pkt 23b ustawy z dnia 26 lipca 1991r. wolny od podatku dochodowego jest jedynie zwrot kosztów poniesionych przez pracownika z tytułu używania pojazdów stanowiących własność pracownika, dla potrzeb zakładu pracy, w jazdach lokalnych, jeżeli obowiązek ponoszenia tych kosztów przez zakład pracy albo możliwość przyznania prawa do zwrotu tych kosztów wynika wprost z przepisów innych ustaw - do wysokości miesięcznego ryczałtu pieniężnego albo do wysokości nieprzekraczającej kwoty ustalonej przy zastosowaniu stawek za 1 kilometr przebiegu pojazdu, określonych w odrębnych przepisach wydanych przez właściwego ministra, jeżeli przebieg pojazdu, z wyłączeniem wypłat ryczałtu pieniężnego, jest udokumentowany w ewidencji przebiegu pojazdu prowadzonej przez pracownika; przepis art. 23 ust. 7 stosuje się odpowiednio.

Z treści powołanego przepisu jednoznacznie wynika, iż powyższe zwolnienie z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych nie jest adresowane do wszystkich podatników otrzymujących zwrot kosztów poniesionych z tytułu używania prywatnych pojazdów w jazdach lokalnych do celów służbowych. Warunkiem jego zastosowania jest istnienie przepisu zawartego w akcie prawnym rangi ustawowej, który nakazywałby wprost ponoszenie tego rodzaju wydatków.

W przedstawionym stanie faktycznym pracodawca nie miał obowiązku (wynikającego z przepisów innych ustaw) zwrotu pracownikom kosztów z tytułu używania własnych samochodów w jazdach lokalnych dla potrzeb zakładu pracy, zatem przychody z tego tytułu również po 1 maja 2004r. w tym przypadku nie korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego.

Odnośnie zaś zwrotu kosztów z tytułu używania własnych samochodów pracownika w jazdach zamiejscowych dla potrzeb zakładu pracy zauważa się , że zgodnie z art. 21 ust.1 pkt 16 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. wolne od podatku dochodowego są diety i inne należności za czas podróży służbowej pracownika - do wysokości określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej pracownika na obszarze kraju oraz poza granicami kraju.

Powyższy przepis stanowi o zwolnieniu od podatku diet i innych należności za czas podróży służbowej:

• krajowej - do wysokości określonej w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz. U. nr 236, poz. 1990),
• zagranicznej - do wysokości określonej w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz. U. nr 236, poz. 1991).

Przepisy obu ww. rozporządzeń dopuszczają możliwość użycia przez pracownika dla odbycia podróży służbowej prywatnego pojazdu (stanowiącego jego własność lub własność osoby trzeciej). Warunkiem jest wystąpienie z takim wnioskiem do pracodawcy i uzyskanie jego zgody. W takiej sytuacji wysokość zwracanych kosztów przejazdu z tytułu podróży służbowej odbytej pojazdem niebędącym własnością pracodawcy ustalana jest jako iloczyn ilości faktycznie przejechanych kilometrów i stawki za 1 kilometr przebiegu, która nie może być wyższa niż określona odpowiednio w § 5 ust. 3 oraz § 8 ust. 4 ww. rozporządzeń.

A zatem przychody otrzymywane przez pracowników z tytułu korzystania w delegacjach służbowych z prywatnych samochodów (jako inne należności za czas podróży służbowej) - do wysokości nie przekraczającej kwoty ustalonej przy zastosowaniu stawek za jeden kilometr przebiegu pojazdu - podlegają zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych.