Temat interpretacji

Stan faktyczny:

Małżonek Podatniczki nabył w styczniu 1996r. (będąc w tym czasie w stanie wolnym) do swojego majątku odrębnego spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego. W maju 1997r. zawarł z Podatniczką związek małżeński, a w czerwcu 2000r. aktem notarialnym rozszerzył wspólność majątkową małżeńską o swój majątek odrębny (prawo do lokalu mieszkalnego). We wrześniu 2000r. związek małżeński - prawomocnym wyrokiem sądu - został rozwiązany, przy czym nie dokonano podziału majątku wspólnego. W sierpniu 2004r. Podatniczka i jej były Mąż dokonali sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, zaś w akcie notarialnym dot. umowy sprzedaży oświadczyli, iż ich udziały w majątku są równe.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) jednym ze źródeł przychodów jest - z pewnymi zastrzeżeniami - odpłatne zbycie:

1. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
2. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz wynikającego z przydziału spółdzielni mieszkaniowych prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym,
3. prawa wieczystego użytkowania gruntów,
4. innych rzeczy,

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a)-c) - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

Jak wynika z treści art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. podatek od przychodu określonego w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy z dnia 26 lipca 1991r. ustala się w formie ryczałtu w wysokości 10% uzyskanego przychodu, który jest płatny bez wezwania w terminie 14 dni od dnia dokonania odpłatnego zbycia. Zasada ta nie ma zastosowania do podatników dokonujących sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c, którzy w terminie 14 dni od dnia dokonania tej sprzedaży złożą oświadczenie, że przychód uzyskany ze sprzedaży przeznaczą na cele określone w art. 21 ust. 1 pkt 32 lit. a lub e ustawy z dnia 26 lipca 1991r. tj. na cele mieszkaniowe uzasadniające uznanie tego przychodu za wolny od podatku.

Zgodnie z teorią prawa rzeczowego małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym - co wynika z art. 43 § 1 ustawy 25 lutego 1964r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 1964r. Nr 9 poz. 59 z późn. zm.), stanowiącym ich dorobek. W drodze zaś wyjątku od zasady równych udziałów sąd może ustalić w innym stosunku udziały małżonków w majątku wspólnym w razie istnienia przesłanek przewidzianych w art. 43 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ale tylko na żądanie jednego z małżonków.

W sytuacji, gdy prawo do lokalu mieszkalnego objęte byłoby wspólnością majątkową małżeńską, zaś jego sprzedaż nastąpiłaby w czasie trwania związku małżeńskiego - to przychód uzyskany z jego sprzedaży również wszedłby w skład wspólności małżeńskiej.

Ten typ współwłasności charakteryzuje się bowiem tym, że:

• jest to współwłasność bezudziałowa,
• żaden z małżonków, w czasie jej trwania, nie może rozporządzać swymi prawami do majątku wspólnego,
• jest wspólnością masy majątkowej odpowiadającej pojęciu mienia.

Z uwagi na fakt, że wspólność ustawowa małżeńska i wspólność umowna małżeńska (także rozszerzona) ma charakter bezudziałowy niemożliwe jest określenie wielkości przychodu przypadającego na każdego z małżonków.

Cały zatem przychód uzyskany przez małżonków ze sprzedaży prawa do lokalu mieszkalnego wszedłby - niepodzielnie - do ich majątku wspólnego, co oznacza, że opodatkowanie jego połowy w równym stopniu obciąża każdego z małżonków.

W czasie trwania małżeństwa (a tym samym wspólności majątkowej małżeńskiej) nie można zatem wydzielić udziału każdego z małżonków w tym przychodzie, a tym samym niemożliwym staje się opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym przychodów sprzedaży rzeczy i praw, jeżeli przedmioty te objęte były wspólnością majątkową małżeńską.

W przedstawionej sytuacji Podatniczka nabyła spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego z dniem rozszerzenia wspólności majątkowej małżeńskiej (tj. rozszerzenia na Nią prawa do lokalu mieszkalnego, będącego dotąd majątkiem odrębnym małżonka i zakupionego przed zawiązaniem małżeństwa) w czerwcu 2000r.

Tym samym, dokonując w sierpniu 2004r. sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego datą nabycia tego prawa był:

• dla byłego męża Podatniczki styczeń 1996r.,
• dla Podatniczki czerwiec 2000r.

Zatem w przypadku Podatniczki termin, ustalony w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. tj. odpłatne zbycie przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie nie został przekroczony.

Jako że po rozwiązaniu małżeństwa we wrześniu 2000r. nie doszło do podziału majątku wspólnego - na dzień sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego małżonkowie posiadali równy (tj. 50%) udział w tymże prawie - co wynika z umowy sprzedaży.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż sprzedaż spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nastąpiła po rozwiązaniu (prawomocnym wyrokiem) związku małżeńskiego.

Zgodnie z teorią prawa rzeczowego - dopiero od ustania wspólności ustawowej majątku, który był nią objęty, stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych.

Zgodnie z art. 196 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964r. Nr 16 poz. 93 z późn. zm.) współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną, zaś stosownie do art. 197 Kodeksu cywilnego domniemywa się, że udziały współwłaścicieli są równe.

Jak wynika z orzecznictwa sądów administracyjnych nie ma w prawie podatkowym przepisu, który by zezwalał organowi podatkowemu - przed zniesieniem czy też ustaniem wspólności majątkowej małżeńskiej - na dokonanie podziału przychodu ze sprzedaży przypadającego małżonkom w celu wymierzenia podatku jednemu z tych małżonków.

Dopiero więc po ustaniu ustawowej wspólności małżeńskiej możliwe jest ustalenie części majątku wspólnego przypadającego na każdego z małżonków, a w konsekwencji części przychodu uzyskanego ze sprzedaży tegoż majątku.

W tym stanie faktycznym i prawnym, w przypadku sprzedaży w 2004r. (po ustaniu wspólności małżeńskiej) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nabytego w 2000r. (w drodze rozszerzenia wspólności majątkowej) Podatniczka zobligowana jest do zapłaty zryczałtowanego podatku dochodowego z tytułu sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, chyba że w terminie 14 dni od dokonania sprzedaży złoży oświadczenie, że uzyskany przychód przeznaczy na cele określone w art. 21 ust. 1 pkt 32 lit. "a" lub "e" tj. na cele mieszkaniowe.