Temat interpretacji

Podatek dochodowy od osób fizycznych w zakresie ulgi prorodzinnej.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani przedstawione we wniosku z dnia 8 grudnia 2014 r. (data wpływu 10 grudnia 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie ulgi prorodzinnej jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 10 grudnia 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie ulgi prorodzinnej.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Rozliczenie ulgi prorodzinnej dotyczy dziecka małoletniego (ur. 20 marca 2004 r.). W stosunku do córki również w roku 2013 Zainteresowana wykonywała władzę rodzicielską. W roku podatkowym 2013 była matką samotnie wychowująca dziecko w rozumieniu art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych.

Dochody Wnioskodawczyni nie przekroczyły również w roku podatkowym 2013 kwoty 112.000,00 zł.

Ulga prorodzinna wymaga, by władza rodzicielska była faktycznie sprawowana (zwrot brzmi wykonuje władzę rodzicielską) a nie, że tą władzę tylko posiada.

Wątpliwości Zainteresowanej budzi fakt, który rodzic ma prawo do skorzystania z ulgi, jeżeli dziecko przebywa u jednego z rodziców a drugi rodzic nie zajmuje się nim (faktycznie władzy nie sprawował). Istotą ulgi prorodzinnej jest pomoc finansowa rodzicom w stwarzaniu dzieciom warunków do zdobywania wiedzy i rozwoju.

Wnioskodawczyni informuje, że Jej zeznanie podatkowe zostało złożone dnia 17 marca 2014 roku /wysłane pocztą/, natomiast 23 kwietnia 2014 roku za pośrednictwem poczty odebrała zwrot podatku. Tak, jak co roku w składanych deklaracjach rocznych ulgę prorodzinną na dziecko, rozliczyła w całości, ponieważ takie było uzgodnienie ustne kilka lat temu z byłym mężem, który nigdy wcześniej tego nie kwestionował.

W związku z zaległościami alimentacyjnymi byłego męża i brakiem możliwości polubownego z jego strony porozumienia, w dniu 27 marca 2014 roku Zainteresowana złożyła wniosek o wszczęcie egzekucji świadczeń alimentacyjnych w Kancelarii Komorniczej.

Zaleganie z alimentami przez ojca dziecka, przekazanie sprawy do komornika spowodowało złożenie zeznania podatkowego przez ojca dziecka z odliczeniem ulgi prorodzinnej.

Wnioskodawczyni informuje, że w 2013 roku, ojciec nie sprawował opieki nad dzieckiem, nie spędził z dzieckiem ani jednego dnia.

M.A. jest drugim dzieckiem z drugiego małżeństwa byłego męża Zainteresowanej, natomiast z trzeciego małżeństwa ma kolejne dziecko, które urodziło się w 2013 roku.

W 2013 roku toczyła się sprawa w sądzie o kontakty, która została zawieszona decyzją Sądu.

Dnia 25 kwietnia 2014 r. wraz z załącznikami, Wnioskodawczyni skierowała pismo do naczelnika właściwego urzędu skarbowego. Pismo wysłane zostało również do naczelnika urzędu skarbowego do którego obecnie należy ojciec dziecka Zainteresowanej.

Za pośrednictwem Poczty Polskiej Wnioskodawczyni odebrała potwierdzenie dostarczenia do urzędu skarbowego właściwego dla byłego męża pisma. Następnie otrzymała pismo informujące, że sprawa została skierowana do urzędu skarbowego właściwego do miejsca zamieszkania Zainteresowanej.

Pismo z prośbą o podanie dni faktycznie spędzonych z córką przesłane do byłego męża dnia 28 kwietnia 2014 roku nie zostało odebrane przez niego i wróciło do Wnioskodawczyni.

W ocenie Zainteresowanej prawidłowo dokonała rozliczenia zeznania podatkowego za 2013 rok.

Ulga prorodzinna wymaga, by władza rodzicielska była faktycznie sprawowana (zwrot brzmi wykonuje władzę rodzicielską).

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Któremu z rodziców rozwiedzionych przysługuje ulga prorodzinna na jedno dziecko i w jakiej wysokości, jeżeli:

• Ojciec dziecka ma ograniczoną władzę rodzicielską, nie mieszka z dzieckiem, nie spędził z dzieckiem ani jednego dnia zarówno w 2013 jak i 2014 roku;
• Matka dziecka mieszka z dzieckiem, zajmuje się nim, opiekuje, ma przyznaną władzę rodzicielską nad dzieckiem...

Zdaniem Wnioskodawczyni, wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 3 grudnia 2010 r. małżeństwo stron zostało rozwiązane, przyznając D.A. władzę rodzicielską nad małoletnią M.A, i jednocześnie ograniczając ją ojcu A.A. do ogólnego wglądu w istotne sprawy dotyczące córki.

Po rozwodzie, ojciec małoletniej coraz rzadziej wykazywał potrzebę i ochotę na kontakty z córką, wielokrotnie zdarzało mu się taki kontakt odwołać z uwagi na zmęczenie pracą, nie zważając na uczucia dziecka i jego oczekiwanie na ojca.

Były mąż Wnioskodawczyni przejawiał nastawienie obojętne wobec wszelkich propozycji córki, nie był czuły na jej potrzeby rozmowy, wspólnego spędzania wolnego czasu. Córka wyczuwała, że ojciec jej nie słucha, nie zna jej przyzwyczajeń nawyków, nie interesuje się nią, traktuje ją jak dorosłą koleżankę, a nie dziecko.

Postawa byłego męża Zainteresowanej doprowadziła do sytuacji, że córka nie chce widzieć się z ojcem. Dziecko w dalszym ciągu nie przejawia chęci, wręcz odmawia jakiegokolwiek kontaktu z ojcem. Były mąż Wnioskodawczyni zaprzestał kontaktowania się z dzieckiem, nie przejawiał chęci do rozwiązania istniejącego problemu, konstruktywnej rozmowy, poznania potrzeb i przyzwyczajeń dziecka. Praktycznie zanikła więź między ojcem a córką, która boi się taty, co jest konsekwencją wszczynania kłótni w jej obecności, nieeleganckiego zachowania, a także ma żal za brak zainteresowania w szczególności, że jest w wieku, kiedy dziecko potrzebuje opieki, czułości i wspólnie spędzonych z rodzicami chwil. Ojciec nie poczynił żadnych działań mających na celu poprawienie swojego wizerunku w oczach dziecka pomimo, że miał świadomość zgłaszanych przez córkę problemów w kontaktach z nim.

Ze względu na zbyt złożoną sprawę Wnioskodawczyni opisała część tylko sytuacji, jakie miały miejsce. Przez zachowania ojca, dziecko uczęszczało na terapię do psychologa, badania psychologiczne i rozmowy z dzieckiem ujawniły ambiwalentny stosunek do ojca z przewagą komponentu negatywnego, któremu towarzyszyło szereg negatywnych emocji o silnym zabarwieniu.

Zgodnie z opinią pani psycholog prowadzącej terapię utrzymuje się stałe przekonanie i utrwalony obraz negujący osobę ojca i niechęć do kontaktów córki z Panem A.A. Dziecku trudno jest mówić o powodach takich decyzji w obecności ojca jednocześnie jest to związane z dużym poczuciem krzywdy i złości. M.A. na końcowych zajęciach nadal nie wyraża chęci by spotykać się tylko z ojcem. W opinii psycholog nie należy zmuszać dziecka na siłę do takich relacji (z uwagi na to, że więzi są już zaburzone może to pogorszyć sytuację emocjonalną dziecka). M.A. objęta jest nadal pomocą psychologiczną. Uczestniczyła w indywidualnych spotkaniach z psychologiem (terapia nie jest zakończona).

Terapia ma na celu odreagowanie negatywnych emocji wynikających z zaburzonych więzi rodzinnych w relacji ojciec-córka oraz pomoc w radzeniu sobie w sytuacjach trudnych z tym związanych.

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: art. 27f ust. 1, od podatku dochodowego obliczonego zgodnie z art. 27, pomniejszonego o kwotę składki, o której mowa w art. 27b. podatnik ma prawo odliczyć kwotę obliczoną zgodnie z ust. 2 na każde małoletnie dziecko, w stosunku, do którego w roku podatkowym: 1) wykonywał władzę rodzicielską.

Podobna sytuacja została rozpatrzona, wyrok WSA w Warszawie (sygn. VIII SA/Wa 320/11), wnioski to: Rodzic, który po rozwodzie nie mieszka z małoletnim dzieckiem i nie ma z nim kontaktu, nie skorzysta z odliczenia. Ponoszenie kosztów utrzymania to zbyt mało. Nie wystarczy, iż rozwiedziony ojciec posiada władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem. Konieczne jest też faktyczne wykonywanie tej władzy w roku podatkowym. Sąd orzekł, że posiadanie władzy rodzicielskiej to co innego niż jej wykonywanie. Nie wystarczy, że podatnik posiada władzę rodzicielską i wypełnia swoje obowiązki alimentacyjne. Kompleksowa wykładnia art. 27f ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT, czyli wykładnia językowa uzupełniona celowościową i systemową zewnętrzną, prowadzi do wniosku, że konieczne jest wychowywanie dziecka, czyli wykonywanie nad nim pieczy, reprezentowanie i zarząd jego majątkiem. Nie wydaje się sprawiedliwe odliczenie połowy ulgi przez tego z rodziców, który nie mieszka z dzieckiem, nie poświęca mu czasu ani uwagi.

Wnioskodawczyni spotkała się również z opiniami dotyczącymi odliczenia ulgi prorodzinnej:

1. Opinia: () radca prawny, doradca podatkowy, menedżer w Kancelarii () Nie ulega wątpliwości, że zakres pojęć posiadanie władzy rodzicielskiej, którym posługuje się prawo rodzinne, i wykonywanie władzy rodzicielskiej, której z kolei wymaga prawo podatkowe do przyznania ulgi na dziecko, jest różny. Sąd zasadnie wskazał, że skorzystanie z ulgi na dziecko wymaga czynnego sprawowania władzy rodzicielskiej, a nie tylko ustawowego jej posiadania, bez żadnego zaangażowania w wychowanie.
2. Opinia: Kancelarii Doradztwa Podatkowego () - odliczenie w ramach ulgi prorodzinnej przysługuje temu z rodziców, który sprawuje faktycznie pieczę nad dzieckiem, (czyli nawet niezgodnie z wyrokiem sądu, ale faktycznie). Do tego jak wskazują interpretacje organów podatkowych decydujące znaczenie ma to, z kim dziecko zamieszkuje (konkretnie: w czyim mieszkaniu).

Ulga prorodzinna wymaga, by władza rodzicielska była faktycznie sprawowana (zwrot brzmi wykonuje władzę rodzicielską) a nie, że tą władzę tylko posiada. Wątpliwości Zainteresowanej budzi fakt, który rodzic ma prawo do skorzystania z ulgi, jeżeli dziecko przebywa u jednego z rodziców a drugi rodzic nie zajmuje się nim (faktycznie władzy nie sprawuje). Istotą ulgi prorodzinnej jest pomoc finansowa rodzicom w stwarzaniu dzieciom warunków do zdobywania wiedzy i rozwoju.

W ocenie Wnioskodawczyni, Zainteresowana prawidłowo dokonała rozliczenia zeznania podatkowego za 2013 rok. Ulga prorodzinna wymaga, by władza rodzicielska była faktycznie sprawowana (zwrot brzmi wykonuje władzę rodzicielską).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 27f ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2012 poz. 361 z późn. zm.) od podatku dochodowego obliczonego zgodnie z art. 27, pomniejszonego o kwotę składki, o której mowa w art. 27b, podatnik ma prawo odliczyć kwotę obliczoną zgodnie z ust. 2 na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym:

1. wykonywał władzę rodzicielską;
2. pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało;
3. sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.

Na podstawie art. 27f ust. 2 cytowanej ustawy odliczeniu podlega za każdy miesiąc kalendarzowy roku podatkowego, w którym podatnik wykonywał władzę, pełnił funkcję albo sprawował opiekę, o których mowa w ust. 1, w stosunku do:

1. jednego małoletniego dziecka - kwota stanowiąca 1/6 kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1, jeżeli dochody podatnika:
   1. pozostającego przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim i jego małżonka, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 112 000 zł,
   2. niepozostającego w związku małżeńskim, w tym również przez część roku podatkowego, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 56 000 zł, za wyjątkiem podatnika samotnie wychowującego małoletnie dziecko wymienionego w art. 6 ust. 4, do którego ma zastosowanie kwota dochodu określona w lit. a;
2. dwojga małoletnich dzieci - kwota stanowiąca 1/6 kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1, na każde dziecko,
3. trojga i więcej małoletnich dzieci - kwota stanowiąca:
   1. 1/6 kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1, odpowiednio na pierwsze i drugie dziecko,
   2. 1/4 kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1, na trzecie dziecko,
   3. 1/3 kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1, na czwarte i każde kolejne dziecko.

Za dochody, o których mowa w ust. 2 pkt 1, uważa się dochody uzyskane łącznie w danym roku podatkowym, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 27, art. 30b i art. 30c, pomniejszone o kwotę składek, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a (art. 27f ust. 2a powołanej ustawy).

W świetle art. 27f ust. 2c cytowanej ustawy odliczenie, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje, poczynając od miesiąca kalendarzowego, w którym dziecko:

1. na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych,
2. wstąpiło w związek małżeński.

Treść art. 27f ust. 4 omawianej ustawy wskazuje, że odliczenie dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę tę mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej.

Stosownie do art. 27f ust. 5 cytowanej ustawy odliczenia dokonuje się w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust. 1, podając liczbę dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów - imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci. Na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej, podatnik jest obowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:

1. odpis aktu urodzenia dziecka;
2. zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka;
3. odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą;
4. zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.

Z treści wniosku wynika, że w Wnioskodawczyni w 2013 r. wykonywała władzę rodzicielską w stosunku do małoletniej córki. Zainteresowana była matką samotnie wychowującą dziecko w rozumieniu art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dochody Wnioskodawczyni w 2013 r. nie przekroczyły kwoty 112.000,00 zł. Zainteresowana jak co roku w składanych deklaracjach rocznych rozliczyła ulgę prorodzinną na dziecko w całości, ponieważ takie było uzgodnienie ustne kilka lat temu z byłym mężem. Nigdy wcześniej tego nie kwestionował. Jednakże w rozliczeniu za rok 2013 były mąż Zainteresowanej złożył zeznanie podatkowe z odliczeniem ulgi prorodzinnej. Wątpliwości Wnioskodawczyni budzi fakt, czy prawidłowo złożyła zeznanie podatkowe rozliczając w całości ulgę prorodzinną.

Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, obojgu rodzicom, jeżeli wykonują władzę rodzicielską, przysługuje ulga na dzieci małoletnie. Władza rodzicielska zgodnie z art. 93 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 788 ze zm.) przysługuje obojgu rodzicom, a stosownie do art. 97 § 1 tejże ustawy jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest zobowiązane i uprawnione do jej wykonywania.

Podkreślenia przy tym wymaga, że separacja bądź rozwód rodziców nie są równoznaczne z utratą przez rodzica prawa do wykonywania władzy rodzicielskiej. Sąd rodzinny, ogłaszając separację bądź rozwiązując związek małżeński określa także prawa rodzicielskie. Jeżeli zatem nie pozbawia tego prawa jednego z rodziców, to uznaje, że rodzice są zdolni do porozumienia w sprawach dotyczących dziecka.

W świetle zacytowanych wyżej przepisów uznać więc należy, że w sytuacji, gdy oboje rodzice dysponują prawem wykonywania władzy rodzicielskiej w stosunku do dziecka są uprawnieni do korzystania z ulgi wynikającej z art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jednocześnie należy wskazać, że zgodnie z powołanymi przepisami, rodzice po rozwodzie lub separacji, jeśli obydwoje mają władzę rodzicielską, będą musieli ustalić, w jakiej kwocie i które z nich korzysta z odliczenia ulgi na dziecko. Konieczne jest zatem porozumienie w tym względzie.

Z powyższego wynika, że w przypadku, gdy obydwoje rodzice wykonywali władzę rodzicielską przez cały rok, ulga przysługuje każdemu z rodziców w proporcjach przez nich ustalonych, z tym, że łączna kwota odliczeń, dokonanych przez oboje rodziców nie może przekroczyć kwoty odliczeń przysługujących względem danego dziecka.

Natomiast, jeżeli rodzice takich proporcji nie ustalili, to należy przyjąć, że ulga przysługuje każdemu z nich w częściach równych.

W tym miejscu należy wskazać, że przyznanie przez sąd jednemu z rodziców ograniczonej władzy rodzicielskiej nie pozbawia tego rodzica prawa do skorzystania z tzw. ulgi prorodzinnej, o której mowa w art. 27f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Biorąc powyższe pod uwagę, stwierdzić należy, że w przedmiotowej sprawie, Wnioskodawczyni przysługuje prawo do dokonywania odliczeń w ramach ulgi prorodzinnej na małoletnie dziecko. Skoro Wnioskodawczyni oraz Jej był mąż przez cały 2013 rok wykonywali władzę rodzicielską w rozumieniu cytowanego kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w stosunku do swojego małoletniego dziecka, a Wnioskodawczyni nie ma możliwości ustalenia z ojcem dziecka kwoty odliczeń w odpowiednich proporcjach za ten rok, należy przyjąć że ulga przysługuje w wysokości połowy kwoty przysługującej na jedno małoletnie dziecko. W konsekwencji powyższego Zainteresowana z uwagi na fakt, że nie osiągnięto porozumienia, co do ustalenia z ojcem dziecka kwoty odliczeń w odpowiednich proporcjach nie dokonała rozliczenia podatkowego za 2013 rok w sposób prawidłowy.

Jednocześnie należy wskazać, że powołane w treści wniosku orzeczenia sądów administracyjnych jak i podanych interpretacji indywidulanych nie mogą wpłynąć na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii. Nie negując tych orzeczeń i interpretacji, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego, należy stwierdzić, że zdaniem organu podatkowego teza badanego rozstrzygnięcia nie ma zastosowania w przedmiotowym postępowaniu.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

Wniosek ORD-IN (PDF)

Treść w pliku PDF 2 MB

Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu