Temat interpretacji

Działając na podstawie art.14b § 5 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.), zmieniam z urzędu, z powodu rażącego naruszenia prawa, postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Elblągu Nr PD2/415-17/05 z dnia 29 lipca 2005 r. stwierdzające, że stanowisko Pana Wojciecha M. prowadzącego działalność gospodarczą w zakresie usług prawniczych z siedzibą w E. przy ul. ..., zawarte we wniosku z dnia 11.05.2005 r. w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych, zgodnie z którym:

• przychód uzyskany przez radcę prawnego z tytułu wykonywania czynności zleconych przez sąd, polegających na obronie z urzędu stanowi przychód z działalności gospodarczej jest nieprawidłowe,
• obowiązek podatkowy od przychodu uzyskanego przez radcę prawnego z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w sprawie, w której Podatnik jest stroną procesową powstaje w momencie ich faktycznego otrzymania jest prawidłowe.

i stwierdzam, że stanowisko Strony zawarte we wniosku z dnia 11.05.2005 r. w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych, zgodnie z którym:

• przychód uzyskany przez radcę prawnego z tytułu wykonywania czynności zleconych przez sąd, polegających na obronie z urzędu stanowi przychód z działalności gospodarczej jest nieprawidłowe,
• obowiązek podatkowy od przychodu uzyskanego przez radcę prawnego z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w sprawie, w której Podatnik jest stroną procesową powstaje w momencie ich faktycznego otrzymania jest nieprawidłowe.
  
  

Pan Wojciech M., wnioskiem z dnia 11.05.2005 r., wystąpił do Naczelnika Urzędu Skarbowego w Elblągu o udzielenie pisemnej informacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w następującym zakresie:

1. czy przyznane radcy prawnemu, będącemu podatnikiem podatku od towarów i usług, wynagrodzenie za świadczenie pomocy prawnej z urzędu, stanowi obrót podlegający opodatkowaniu na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług i powinien być wykazany w deklaracji VAT-7 składanej w związku z prowadzeniem Kancelarii Prawniczej, a jeśli nie, to czy dotyczy to zarówno wynagrodzenia zasądzonego od Skarbu Państwa, jak i wynagrodzenia zasądzonego od strony przeciwnej, oraz czy obowiązek podatkowy w sytuacji opisanej wyżej, zarówno co do podatku dochodowego (PIT-5L), jak i podatku od towarów i usług (VAT-7), powstaje w momencie prawomocnego zasądzenia wynagrodzenia radcy prawnego za pomoc prawną z urzędu, czy z momentem otrzymania tego wynagrodzenia przez radcę prawnego,
2. czy przyznane radcy prawnemu będącemu, podatnikiem podatku od towarów i usług, wynagrodzenie tytułem kosztów zastępstwa procesowego w sprawie, w której on sam jest stroną procesową, stanowi obrót podlegający opodatkowaniu na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług i powinien być wykazany w deklaracji VAT-7 składanej w związku z prowadzeniem Kancelarii Prawniczej, a jeśli tak, to czy obowiązek podatkowy w tej sytuacji zarówno co do podatku dochodowego (PIT-5L), jak i podatku od towarów i usług (VAT-7), powstaje w momencie prawomocnego zasądzenia bądź przyznania takich kosztów zastępstwa procesowego, czy też z momentem otrzymania tych kosztów przez radcę prawnego.
   
   

Pan Wojciech M. przedstawiając stan faktyczny podał, że po zmianie art. 117 Kodeksu postępowania cywilnego radcy prawni, wykonujący swój zawód wyłącznie w ramach kancelarii prawniczych, są wyznaczani przez Izby Radców Prawnych, na wniosek sądów, pełnomocnikami z urzędu stron procesowych, których, w ocenie sądu, nie stać na ponoszenie kosztów zastępstwa procesowego z wyboru, a charakter sprawy jest taki, że udział pełnomocnika zawodowego jest konieczny. Jeśli strona reprezentowana przez pełnomocnika z urzędu przegrywa spór, sąd zasądza zwrot kosztów zastępstwa procesowego ze środków Skarbu Państwa. Jeśli natomiast strona ta spór wygra, sąd zasądza na jej rzecz zwrot kosztów zastępstwa procesowego z urzędu od strony przeciwnej. Wątpliwości w stosowaniu prawa podatkowego budzi fakt, czy wynagrodzenie radcy prawnego z tytułu zastępstwa procesowego z urzędu stanowi obrót podlegający opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, czy też kwoty te stanowią przychód kancelarii netto w podatku dochodowym.

Zdaniem Podatnika powyższe wynagrodzenie nie stanowi obrotu podlegającego opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a podlega jedynie księgowaniu dokumentem wewnętrznym do deklaracji podatku dochodowego PIT-5L.

Odnośnie momentu powstania obowiązku podatkowego, zdaniem Pana Wojciecha M., obowiązek ten powstaje z chwilą otrzymania wynagrodzenia przez radcę prawnego jako pełnomocnika z urzędu.

Odnośnie drugiego zagadnienia Pan Wojciech M. wskazał, że jako radca prawny wykonujący zawód wyłącznie w ramach prowadzonej kancelarii, bywa też stroną procesową, która w ramach prowadzonej działalności gospodarczej pozywa lub jest pozwaną. Jeśli taki przypadek nastąpi, sądy z tej racji, iż strona procesowa jest zawodowym pełnomocnikiem, kończąc proces orzeczeniem korzystnym dla radcy prawnego, zasądza na jego rzecz zwrot kosztów procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego w wysokości należnej zgodnie z obowiązującymi przepisami. Jeśli mając tytuł wykonawczy radca skieruje sprawę do egzekucji, na tej samej zasadzie komornik przyzna mu należne koszty zastępstwa procesowego w egzekucji. Wątpliwość budzi to, czy takie wynagrodzenie stanowi obrót podlegający opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, stąd powinno być wykazane w deklaracji VAT-7, czy też takie wynagrodzenie jest wyłącznie przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym PIT-5L.

Zdaniem Podatnika, takie wynagrodzenie jest wynagrodzeniem netto podlegającym księgowaniu dowodem wewnętrznym jedynie do deklaracji podatku dochodowego, a obowiązek podatkowy powstaje w momencie otrzymania tego wynagrodzenia.

W wyniku rozpatrzenia złożonego wniosku Naczelnik Urzędu Skarbowego w Elblągu postanowieniem Nr PD2/415-17/05 z dnia 29 lipca 2005 r. udzielił odpowiedzi w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych. W postanowieniu tym stwierdził, że stanowisko Pana Wojciecha M. jest nieprawidłowe odnośnie przychodów uzyskanych przez radcę prawnego z tytułu czynności zleconych przez sąd, polegających na obronie z urzędu, natomiast prawidłowe jest odnośnie obowiązku podatkowego od przychodu uzyskanego przez radcę prawnego z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w sprawie, w której jest stroną procesową.

W wyniku analizy przedmiotowej interpretacji Dyrektor Izby Skarbowej w Olsztynie uznał, iż postanowienie z dnia 29 lipca 2005 r. rażąco narusza prawo, a zatem należy dokonać zmiany przedmiotowej interpretacji.

Organ odwoławczy, działając na podstawie art. 123 § 1 i art. 200 § 1 Ordynacji podatkowej zawiadomił Stronę pismem z dnia 15 listopada 2005 r. o możliwości zapoznania się i wypowiedzenia się co do zebranych w sprawie materiałów i dowodów. Strona nie skorzystała z przysługującego prawa.

Ad. 1. W myśl art. 13 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9.

W świetle powyższego przychody radców prawnych z tytułu świadczenia z urzędu, na zlecenie sądu, pomocy prawnej, należy kwalifikować do przychodów, o których mowa w art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Powołany przepis nie zawiera żadnych wyłączeń, w związku z tym, na gruncie prawa podatkowego nie ma przeszkód, aby osoby prowadzące działalność gospodarczą równocześnie wykonywały na zlecenie sądu określone czynności i osiągały z tego tytułu przychody, o których mowa w art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z przedstawionego w piśmie stanu faktycznego wynika, że Pan Wojciech M. został wyznaczony przez Izbę Radców Prawnych na wniosek sądu pełnomocnikiem z urzędu stron procesowych, których w ocenie sądu nie stać na ponoszenie kosztów zastępstwa procesowego z wyboru. W świetle powyższego wymienione wyżej przychody osiągnięte przez Pana Wojciecha M. należy kwalifikować do przychodów, o których mowa w powołanym wyżej art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a nie do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, o której mowa w art. 14 tej ustawy. Zatem przychodów tych nie wykazuje się w deklaracji PIT-5L.

Konsekwencją takiej kwalifikacji przychodu, jest spoczywający na sądach dokonujących wypłaty przedmiotowych kwot, obowiązek płatnika, określony w art. 41 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl tej regulacji, w brzmieniu obowiązującym w 2005 r., płatnicy (sądy) są obowiązani pobierać, z zastrzeżeniem ust. 4, zaliczki na podatek dochodowy w wysokości 19% należności pomniejszonej o koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 oraz pomniejszonej o składki potrącone przez płatnika w danym miesiącu na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b).

Z kolei na podstawie art. 42 ust. 1 tej ustawy, płatnicy, o których mowa w art. 41, przekazują kwoty pobranych zaliczek na podatek dochodowy, w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki - na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby, przesyłając równocześnie deklaracje według ustalonego wzoru (PIT-4).

Natomiast zgodnie z art. 42 ust. 2 pkt 1 ustawy, w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym, płatnicy, o których mowa w ust. 1, są obowiązani przesłać podatnikom, o których mowa w art. 3 ust. 1, oraz urzędom skarbowym, którymi kierują naczelnicy urzędów skarbowych właściwi według miejsca zamieszkania podatnika - imienne informacje o wysokości dochodu, sporządzone według ustalonego wzoru (PIT-8B).Podatnicy osiągający przedmiotowe dochody są obowiązani wykazać je w składanym, do dnia 30 kwietnia następnego roku, zeznaniu rocznym.

Dyrektor Izby Skarbowej zauważa, że Naczelnik Urzędu Skarbowego w Elblągu w postanowieniu Nr PD2/415-17/05 z dnia 97 lipca 2005 r., powołując art. 41 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazał, iż płatnicy obowiązani są do poboru zaliczek na podatek dochodowy w wysokości 20% należności pomniejszonej o koszty uzyskania przychodów, w wysokości określonej w art. 22 ust. 9. Zatem przedmiotowe postanowienie wydane zostało z rażącym naruszeniem art. 41 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ad.2. Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Przepis art. 11 ust. 1 nie ma zastosowania w przedmiotowej sprawie, bowiem art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest odstępstwem od generalnej zasady obowiązującej w konstrukcji podatku dochodowego, zgodnie z którą za przychody należy uważać sumy (wartości) rzeczywiście przez podatnika osiągnięte tj. otrzymane lub postawione do jego dyspozycji.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług. Art. 10 ust. 1 pkt 3 określa jako źródło przychodów pozarolniczą działalność gospodarczą.

Ponadto w myśl art. 14 ust. 1c powołanej ustawy za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 1, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 1e-1g, dzień wystawienia faktury (rachunku), nie później jednak niż ostatni dzień miesiąca, w którym:

1. wydano rzecz, zbyto prawo majątkowe lub
2. wykonano usługę, w tym częściowo wykonano usługę, jeżeli jej częściowe wykonanie stanowi wynikający z umowy lub z odrębnych przepisów tytuł do zapłaty, lub
3. otrzymano zapłatę za wykonanie świadczenia - w pozostałych przypadkach.
   
   

Jak wynika z wyżej powołanego przepisu art. 14 ust. 1 przychodem z działalności gospodarczej są kwoty należne, a nie kwoty otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Nie jest zatem istotne, czy osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą otrzymała zapłatę za wykonaną usługę, czy też takiej należności nie otrzymała. Przychodu należnego w rozumieniu prawa podatkowego nie można utożsamiać z przychodem otrzymanym lub postawionym do dyspozycji.

W związku z powyższym, przychody z tytułu zwrotu kosztów postępowań sądowych, w których Pan Wojciech M. w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie usług prawniczych pozywa lub jest stroną pozwaną, należy zakwalifikować do przychodów z działalności gospodarczej, a więc obowiązek podatkowy powstaje w dniu uprawomocnienia się orzeczenia zasądzającego te koszty, nie później jednak niż w ostatnim dniu miesiąca, w którym wykonano usługę, a nie w dniu ich otrzymania. Powyższe oznacza, że postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w przedmiotowym zakresie rażąco narusza art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze powyższe ustalenia faktyczne i prawne Dyrektor Izby Skarbowej w Olsztynie orzekł jak w sentencji.

Stosownie do zapisu art. 14b § 6 Ordynacji podatkowej wykonanie niniejszej decyzji podlega wstrzymaniu do dnia upływu terminu do wniesienia skargi do sądu administracyjnego, a jeżeli na decyzję została złożona skarga do sądu administracyjnego - do czasu zakończenia postępowania przed sądem administracyjnym. Wstrzymanie wykonania decyzji nie pozbawia podatnika, płatnika lub inkasenta prawa do wykonania takiej decyzji.

Na niniejszą decyzję przysługuje Stronie, zgodnie z art. 221 Ordynacji podatkowej, prawo wniesienia odwołania do Dyrektora Izby Skarbowej w Olsztynie (adres do korespondencji: Izba Skarbowa w Olsztynie Ośrodek Zamiejscowy, Pl. Jagiellończyka 5, 82-300 Elbląg), w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji (art. 223 § 2 pkt 1 Ordynacji podatkowej).Stosownie do art. 222 Ordynacji podatkowej odwołanie od decyzji organu podatkowego powinno zawierać zarzuty przeciw decyzji, określać istotę i zakres żądania będącego przedmiotem odwołania oraz wskazywać dowody uzasadniające to żądanie.