Temat interpretacji

Czy kwota uzyskana tytułem art. 12 ust. 2 i 4 i art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki jest kwota wolną od podatku dochodowego od osób fizycznych i korzysta ze zwolnienia na mocy artykułu 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613) oraz § 5 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 4 października 2015 r. (data wpływu 4 listopada 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zastosowania zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych do sumy pieniężnej przyznanej tytułem skargi na przewlekłość postępowania jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 4 listopada 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zastosowania zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych do sumy pieniężnej przyznanej tytułem skargi za przewlekłość postępowania.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczyni otrzymała na mocy postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 21 kwietnia 2015 r. zadośćuczynienie w wysokości 10.000 zł z tytułu art. 12 ust. 2 i 4 i art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Kwota ta stanowi zadośćuczynienie za przewlekłe prowadzenie postępowania sądowego wszczętego przez Wnioskodawczynię.

Wnioskodawczyni otrzymała kwotę 10.000 złotych na rachunek bankowy w dniu 19 maja 2015 r. Przelew został zatytułowany jako: polecenie wypłaty odszkodowania w sprawie.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy kwota uzyskana tytułem art. 12 ust. 2 i 4 i art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki jest kwota wolną od podatku dochodowego od osób fizycznych i korzysta ze zwolnienia na mocy artykułu 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych...

Zdaniem Wnioskodawcy.

Wnioskodawczyni uważa, że kwota w wysokości 10.000 zł uzyskana tytułem art. 12 ust. 2 i 4 i art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki jest kwotą wolną od podatku dochodowego od osób fizycznych i korzysta ze zwolnienia na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Kwota ta jest zadośćuczynieniem za prowadzenie postępowania w sposób przewlekły. Kwota ta została przyznana na mocy postępowania sądowego.

W art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazano, że wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania i zadośćuczynienie otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Sporna kwota 10.000 złotych jako suma pieniężna ma charakter odszkodowania i zadośćuczynienia. Zwłaszcza charakter zadośćuczynienia jako naprawienie szkód niematerialnych znajduje zastosowane w tym przypadku. Zatem, przyznana kwota mieści się, zdaniem Wnioskodawczyni, w katalogu zwolnień zgodne z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej opisanego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, za wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do treści art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych do źródeł przychodów zalicza się tzw. inne źródła.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (art. 11 ust. 1 ustawy).

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użyte w tym przepisie sformułowanie w szczególności oznacza, że przepis zawiera tylko przykładowe wyliczenie przychodów.

Wobec tego należy stwierdzić, że przysporzenia majątkowe, nie zaliczane do pozostałych źródeł przychodów, określonych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8 ww. ustawy, stanowią przychody objęte tym przepisem.

W świetle powyższego przychód powstaje zatem w każdym przypadku, w którym podatnik uzyskuje realną korzyść.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawczyni otrzymała na mocy postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 21 kwietnia 2015 r. zadośćuczynienie w wysokości 10.000 zł z tytułu art. 12 ust. 2 i 4 i art. 17 ust. 3 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Zdaniem Wnioskodawczyni kwota ta stanowi zadośćuczynienie za przewlekłe prowadzenie postępowania sądowego wszczętego przez Wnioskodawczynię. Wnioskodawczyni otrzymała kwotę 10.000 zł na rachunek bankowy w dniu 19 maja 2015 r.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94, z późn. zm.), z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Stosownie do treści art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W myśl art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843, z późn. zm.) strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania).

Zgodnie z art. 12 ust. 4 ww. ustawy uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa, a w przypadku skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika od komornika, sumę pieniężną w wysokości od 2.000 złotych do 20.000 złotych. Stosownie do art. 15 ust. 1 cyt. ustawy strona, której skargę uwzględniono, może w odrębnym postępowaniu dochodzić naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa albo solidarnie od Skarbu Państwa i komornika.

Postanowienie uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie, co do stwierdzenia przewlekłości postępowania art. 15 ust. 2 ww. ustawy.

Na podstawie cytowanej powyżej ustawy o skardze na przewlekłość postępowania należy stwierdzić, że postępowanie ze skargi na przewlekłość postępowania nie jest samodzielnym postępowaniem zmierzającym do stwierdzenia przewlekłości i zasądzenia z tego tytułu odpowiedniego odszkodowania lub zadośćuczynienia. Jest postępowaniem incydentalnym (wpadkowym) w ramach postępowania co do istoty sprawy. Jego celem jest przeciwdziałanie przewlekłości postępowania w trakcie jego trwania i ewentualnie przyznanie odpowiedniej sumy pieniężnej jako rekompensaty z tytułu przewlekłości danego postępowania.

Biorąc pod uwagę przedstawiony stan faktyczny oraz zacytowane powyżej przepisy prawa podatkowego, należy dostrzec, że w dyspozycji art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych znajduje się sformułowanie, że zwolnione z opodatkowania są odszkodowania lub zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wydanych na podstawie tych ustaw. Oznacza to przede wszystkim, że otrzymane świadczenie musi jednoznacznie zostać określone przez ustawodawcę w danej ustawie jako odszkodowanie lub zadośćuczynienie i jego zasady ustalania lub wysokość wynikają wprost z przepisów ustaw (lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie ustaw).

W odniesieniu do dyspozycji art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy w świetle przedstawionego przez Wnioskodawcę stanu faktycznego rozpatrywanej sprawy należy zauważyć, że powołany wyżej przepis zwalnia od podatku inne odszkodowania lub inne zadośćuczynienia (niż wymienione w poprzednio cytowanym przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy podatkowej), również wynikające z wyroku sądowego lub ugody sądowej oraz w wysokości określonej w tym wyroku lub w tej ugodzie sądowej, jednak także w tym przepisie chodzi o należności, które kwalifikuje się jako odszkodowanie lub zadośćuczynienie.

Zatem, aby móc mówić o możliwości zastosowania do uzyskanego świadczenia wymienionych powyżej zwolnień od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie wyroku sądowego lub ugody sądowej, należy przyjąć, że świadczeniem takim może być tylko odszkodowanie lub zadośćuczynienie.

W związku z tym stwierdzeniem należy wskazać, że cytowana ustawa o skardze na przewlekłość postępowania normuje otrzymanie odpowiedniej sumy pieniężnej. Nie wynika więc wprost z tej ustawy, jak tego wymagają przepisy art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, że skarżący na przewlekłość postępowania otrzymuje odszkodowanie lub zadośćuczynienie. Zatem zakładając racjonalność ustawodawcy należy zaznaczyć, że gdyby ustawodawca chciał uznać, że takie świadczenie jest odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem, to w ten sposób by je nazwał. Jednak jak zostało wskazane powyżej, postępowanie o skardze na przewlekłość postępowania ma charakter incydentalny i odpowiednia suma pieniężna przyznana w tym postępowaniu nie odnosi się do faktycznie poniesionej szkody, tylko ma charakter wstępnej rekompensaty, w szczególności ze względu na podstawowy cel tego postępowania, jakim jest doprowadzenie do skutecznej realizacji prawa do sądu.

Dodatkowo w odniesieniu do art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy wskazać, że kwalifikacja świadczenia przyznanego na podstawie wyroku sądu w wyniku skargi na przewlekłość postępowania musi również przyjąć terminologię ustaloną w ustawie o skardze na przewlekłość postępowania, ponieważ sąd w takiej sprawie przyznaje odpowiednią sumę pieniężną, która ma wstępnie zrekompensować negatywne skutki słusznie zaskarżonego przewlekłego postępowania, a nie dokonuje oceny rzeczywiście poniesionych strat przez skarżącego z tytułu przewlekłego postępowania. Skarga bowiem na przewlekłość postępowania stanowi doraźną interwencję przeciwdziałającą przewlekłości skarżonego postępowania.

Potwierdzeniem słuszności stanowiska Organu interpretacyjnego w tym zakresie jest również cytowany powyżej art. 15 ustawy o skardze na przewlekłość postępowania, z treści którego wynika, że z żądaniem o odszkodowanie lub zadośćuczynienie można wystąpić w postępowaniu odrębnym w przypadku, gdy skarga na przewlekłość została już uwzględniona. Ustawodawca dodaje też, że postanowienie uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie.

Zatem, skoro dochodzenie rzeczywistej szkody i krzywdy w postaci zgłoszenia żądania o odszkodowanie lub zadośćuczynienie następuje w odrębnym postępowaniu o naprawienie wyrządzonej szkody, to brak jest podstaw by uznać, że takie postępowanie odbyło się w ramach postępowania o skardze na przewlekłość postępowania. A więc także wynik postępowania ze skargi na przewlekłość postępowania nie może być uznany jako wyrok przyznający odszkodowanie lub zadośćuczynienie.

Wszelkie zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, a przepisy dotyczące zwolnień podatkowych powinny być interpretowane ściśle, zgodnie przede wszystkim z ich wykładnią językową. Wykluczone jest w tym wypadku stosowanie wykładni rozszerzającej jak i zawężającej.

W przedmiocie stosowania wszelkiego rodzaju ulg podatkowych trzeba mieć na względzie także art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którym każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy, co wynika z art. 217 Konstytucji. Tym samym, każdy wyjątek od zasady powszechności opodatkowania (w tym także ulga podatkowa) nie może być interpretowany dowolnie, ani uzupełniany w drodze interpretacji o treść, której nie zawiera.

W świetle powyższych argumentów i powołanych przepisów prawa podatkowego, przyznana Wnioskodawczyni kwota pieniężna tytułem skargi na przewlekłość postępowania stanowi dla Wnioskodawczyni przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy.

W tym miejscu należy nadmienić, że stosownie do nowelizacji wprowadzonej ustawą z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r., poz. 1328, z późn zm.) na podstawie dodanego pkt 3e w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku są sumy pieniężne, o których mowa w art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.

Wskazany przepis zgodnie z art. 14 powołanej ustawy zmieniającej ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od dnia 1 stycznia 2014 r.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawczyni kwotę zadośćuczynienia w wysokości 10.000 zł otrzymała na rachunek bankowy w dniu 19 maja 2015 r. na mocy postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 21 kwietnia 2015 r.

Zatem wprowadzone na mocy nowelizacji ustawy zwolnienie znajdzie zastosowanie w przedmiotowej sprawie.

W związku z powyższym otrzymana przez Wnioskodawczynię kwota w wysokości 10.000 zł w 2015 r. korzysta ze zwolnienia na mocy powołanego wyżej art. 21 ust. 1 pkt 3e, a nie pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem z uwagi na błędne uzasadnienie prawne stanowisko Wnioskodawczyni jest nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2015 r., poz. 658, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.

Wniosek ORD-IN (PDF)

Treść w pliku PDF 391 kB

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie