Temat interpretacji

W dniu 05.04.2005 r. wpłynął do tutejszego organu podatkowego wniosek w sprawie udzielenia pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z przedstawionego w piśmie stanu faktycznego wynika, iż w dniu 30 września 2002 r. Sąd Okręgowy zasądził od Skarbu Państwa - Ministra Zdrowia na rzecz wnuczki, której Pani jest opiekunem prawnym, zadośćuczynienie, odszkodowanie i rentę wraz z ustawowymi odsetkami. W dniu 28.01.2004 r. otrzymała Pani informację PIT-8C o wypłaconych świadczeniach w 2003 roku wystawioną przez Ministerstwo Zdrowia. W informacji tej zostały wykazane zasądzone wyrokiem Sądu kwoty: renty, zadośćuczynienia, odsetek oraz kosztów procesu, a także zwrot kosztów postępowania apelacyjnego. W miesiącu styczniu 2005 r. otrzymała Pani korektę informacji PIT-8C, w której jako podlegająca opodatkowaniu wyszczególniona została jedynie kwota odsetek.

Zgodnie z generalną zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym w 2003 roku, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52 i 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Zwolnienia podatkowe stanowią wyjątek od zasady powszechności opodatkowania. Zatem dochody, które nie są wymienione enumeratywnie w katalogu zwolnień przedmiotowych w art. 21 i nie są zwolnione na mocy art. 52 i 52a oraz od których nie zaniechano poboru podatku podlegają opodatkowaniu.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż Minister Zdrowia wypłacił Pani, jako opiekunowi prawnemu wnuczki, zasądzone wyrokiem sądowym kwoty zadośćuczynienia, odszkodowania i renty wraz z ustawowymi odsetkami. W myśl art. 415 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez funkcjonariusza państwowego przy wykonywaniu powierzonej mu czynności (art. 417 § 1). Stosownie do postanowień art. 444 k.c., w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić, poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa. Zgodnie z brzmieniem art. 445 § 1 k.c., w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Natomiast instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może nadto żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych.

Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, że nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem (naprawieniem szkody). Istota odszkodowania związana jest z naprawieniem szkody i stanowi instytucję odrębną od odsetek za zwłokę. Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego - są skutkiem niewykonania zobowiązań. Z tych względów wyłączenie z opodatkowania należności głównej nie oznacza, iż wolne od podatku są także odsetki od niej naliczone. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewiduje zwolnienia od podatku odsetek od w/w świadczeń - zwalnia z opodatkowania jedynie odszkodowania tj. świadczenia polegające na naprawieniu szkody na rzecz poszkodowanego. Na zasadzie wyjątku w art. 21 ust. 1 pkt 95 w/w ustawy zostały zwolnione z podatku jedynie odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, tj. stosunku służbowego, stosunku pracy, w tym spółdzielczego stosunku pracy, członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, pracy nakładczej, emerytury lub renty. W konsekwencji odsetki stanowiące należność wierzyciela odrębną od odszkodowania nie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania. W związku z tym, że w art. 21, 52 i 52a w/w ustawy dochód ten nie został wymieniony jako wolny od podatku i od tego dochodu nie zaniechano poboru podatku należy uznać, że podlega opodatkowaniu.

W świetle powyższego, otrzymane odsetki za zwłokę w wykonaniu zobowiązania cywilnoprawnego są przychodem wierzyciela (w roku ich otrzymania) opodatkowanym na zasadach ogólnych. Rodzaje źródeł przychodów zostały wymienione w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a wśród nich m.in. inne źródła (pkt 9). W myśl art. 20 ust. 1 w/w ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, z wyjątkiem alimentów na rzecz dzieci, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nie należące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach. Przepis ten zawiera katalog otwarty - ustawodawca podał jedynie przykłady niektórych przychodów zaliczanych do innych źródeł. Przychodami, zgodnie z zapisem art. 11 ust. 1 w/w ustawy, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. A zatem, wypłacone odsetki należy zakwalifikować do przychodów z innych źródeł o których mowa w art. 20 ust. 1 w/w ustawy. Zgodnie z art. 42a w/w ustawy w brzmieniu obowiązującym w 2003 roku, osoby fizyczne będące przedsiębiorcami oraz osoby prawne i jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, 52 i 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego - mają obowiązek sporządzić w trzech egzemplarzach, odrębnie dla każdego podatnika, informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do dnia 31 stycznia następnego roku podatkowego przekazać jeden egzemplarz podatnikowi, a drugi - urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika. W myśl art. 45 ust. 1 w/w ustawy, podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym według ustalonego wzoru w terminie do dnia 30 kwietnia następnego roku. Podatnicy, na których ciąży obowiązek złożenia zeznania, są obowiązani w terminie określonym w ust. 1 wpłacić różnicę pomiędzy podatkiem należnym od dochodu wynikającego z zeznania a sumą należnych za dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczek pobranych przez płatników (art. 45 ust. 4). Z powyższych przepisów wynika, że od w/w odsetek płatnicy nie mają obowiązku pobierać zaliczek na podatek dochodowy, ale są obowiązani sporządzić dla podatnika informację o wysokości osiągniętego przychodu. Natomiast podatnicy są obowiązani do uwzględnienia tego przychodu w rocznym zeznaniu podatkowym łącznie z innymi przychodami uzyskanymi w danym roku podatkowym.

Regulacje dotyczące odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych zawarte są w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (j.t. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.). Zgodnie z art. 51 § 1 tej ustawy, zaległością podatkową jest podatek niezapłacony w terminie płatności. Na równi z zaległością podatkową traktuje się także nadpłatę, jeżeli w zeznaniu lub w deklaracji, o których mowa w art. 73 § 2, została wykazana nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej, a organ podatkowy dokonał jej zwrotu lub zaliczenia na poczet zaległości podatkowych bądź bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych (art. 52 § 1 pkt 1). Jeżeli podatnik jest obowiązany sam obliczyć i wpłacić podatek, za termin płatności uważa się ostatni dzień, w którym, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, wpłata powinna nastąpić (art. 47 § 3). W myśl art. 53 w/w ustawy, od zaległości podatkowych, z zastrzeżeniem art. 54, naliczane są odsetki za zwłokę. Odsetki za zwłokę naliczane są od dnia następującego po dniu upływu terminu płatności podatku. W przypadkach, o których mowa w art. 52 § 1, odsetki za zwłokę naliczane są odpowiednio od dnia zwrotu nadpłaty, zwrotu podatku, zwrotu oprocentowania lub zaliczenia na poczet zaległości podatkowych lub na poczet bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych. Z powołanych przepisów wynika, że termin płatności podatku związany jest z wykonywaniem zobowiązań podatkowych - obowiązkiem uiszczenia należności podatkowej w odpowiedniej wysokości oraz w oznaczonym terminie. Termin ten jest ściśle określony przez przepisy prawa podatkowego. Dlatego też jednym z zasadniczych warunków wykonania zobowiązania jest, aby nastąpiło to we właściwym czasie. Powstanie zaległości podatkowej powoduje obowiązek naliczenia odsetek za zwłokę, które należy uiścić bez wezwania organu podatkowego, łącznie z zapłatą zaległości podatkowej.

Reasumując, odsetki od wypłaconych świadczeń: zadośćuczynienia, odszkodowania i renty zasądzonych wyrokiem sądowym nie korzystają ze zwolnienia od podatku. W konsekwencji stanowią dla Pani przychód z innych źródeł podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych. W związku z powyższym, kwotę odsetek wynikającą z informacji PIT-8C powinna Pani wykazać w zeznaniu podatkowym za 2003 rok na druku PIT-36, które winno być złożone w terminie do 30 kwietnia 2004 roku. W tym samym terminie była Pani obowiązana wpłacić ewentualną różnicę pomiędzy podatkiem należnym a sumą należnych za rok podatkowy zaliczek, w tym zaliczek pobranych przez płatników. Jeżeli w zeznaniu podatkowym za 2003 rok nie wykazała Pani otrzymanych odsetek winna Pani skorygować uprzednio złożone zeznanie i dokonać wpłaty podatku (stanowiącego różnicę pomiędzy kwotą podatku wynikającą z pierwotnego zeznania a złożoną korektą) wraz z należnymi odsetkami za zwłokę.