Temat interpretacji

W dniu 06.04.2005 r. do Naczelnika Urzędu Skarbowego w Legnicy wpłynął Pana wniosek o udzielenie interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego.
Jak stanowi art. 14a § 1 ustawy Ordynacja podatkowa stosownie do swojej właściwości naczelnik urzędu skarbowego na pisemny wniosek podatnika, płatnika lub inkasenta ma obowiązek udzielić pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w ich indywidualnych sprawach, w których nie toczy się postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa albo postępowanie przed sądem administracyjnym. W myśl art. 14a § 4 cytowanej ustawy, udzielenie interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego, o której mowa w § 1, następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.
Według przedstawionego w piśmie stanu faktycznego, w związku z zaprzestaniem płatności należności wynikających z faktur przez dłużnika, zlecił Pan ze wspólnikiem windykację kwoty 25.406,72 zł firmie windykacyjnej na podstawie umowy powierniczego przelewu wierzytelności, zawartej na czas niezbędny do wyegzekwowania należności. W wyniku podjętych działań część kwoty została odzyskana na mocy ugody, na pozostałą część uzyskano sądowy nakaz zapłaty i sprawa została przekazana do egzekucji komorniczej, która ujawniła posiadanie przez dłużnika nieruchomości. Przedmiotowa nieruchomość została sprzedana na licytacji, a Sąd Rejonowy w Legnicy postanowieniem określił plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji z nieruchomości dłużnika: określił wierzytelności przypadające uczestniczącym w podziale oraz dokonał podziału sumy uzyskanej przez egzekucję z nieruchomości. Po sporządzeniu planu podziału zmarł dłużnik, a jego przedsiębiorstwo przestało istnieć. Wobec powyższego w najbliższym czasie zażąda Pan ze wspólnikiem od firmy windykacyjnej cesji zwrotnej wierzytelności, gdyż, jak wynika z planu podziału, żadna część kwoty głównej czy odsetek nie zostanie odzyskana.We wniosku zawarł Pan stanowisko, że należność główną w kwocie 24.467,17 zł można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu niezwłocznie po dokonaniu cesji zwrotnej, gdyż wierzytelność egzekwowana od dłużnika została wcześniej zarachowana jako przychody należne, a nieściągalność wierzytelności została uprawdopodobniona zgodnie z art. 23 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych postanowieniem o nieściągalności, za które należy uznać postanowienie Sądu Rejonowego w Legnicy - plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji z nieruchomości dłużnika.
Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j. t. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), zwanej dalej ustawą, za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont, pomniejszone o należny podatek od towarów i usług w przypadku podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług, opodatkowanych tym podatkiem.
Z treści powyższego przepisu wynika, że kwoty należne z tytułu sprzedaży towarów i usług zalicza się do przychodów z działalności gospodarczej niezależnie od ustalonego terminu płatności, ani od faktu zapłacenia należności przez dłużnika.

Natomiast zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy kosztami uzyskania przychodów z poszczególnego źródła są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.
W myśl art. 23 ust. 1 pkt 20 ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem takich wierzytelności nieściągalnych, które uprzednio na podstawie art. 14 zostały zarachowane jako przychody należne i których nieściągalność została uprawdopodobniona. Jednocześnie ustawodawca w art. 23 ust. 2 ustawy określił, że za wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 20, uważa się te wierzytelności, których nieściągalność została udokumentowana:
1. postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadające stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo
2. postanowieniem sądu o:
a) oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, lub
b) umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, gdy zachodzi okoliczność, o której mowa w lit. a), lub
c) ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, albo
3. protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.
Wymieniony katalog udokumentowania nieściągalności wierzytelności jest katalogiem zamkniętym i w związku z tym tylko wskazany wyżej sposób dokumentowania pozwala zaliczyć wierzytelność do kosztów dla celów podatkowych. Ustawodawca ściśle określił rodzaje dokumentów, jakimi należy udokumentować nieściągalność wierzytelności, aby móc ją zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Udokumentowanie nieściągalności w inny sposób niż wskazany w ustawie nie wywiera skutków prawnych w postaci uznania wierzytelności za koszty uzyskania przychodów. Tak więc zaliczenie wierzytelności do kosztów uzyskania przychodu będzie możliwe, jeśli uprzednio zostały one zaliczone do przychodów z działalności gospodarczej jako przychód należny oraz nieściągalność wierzytelności jest udokumentowana według zasad określonych w art. 23 ust. 2 ww. ustawy. W sytuacji, gdy podatnik nie posiada dokumentów wymienionych w art. 23 ust. 2, brak jest podstaw do uznania wierzytelności za nieściągalną i zaliczenia jej w ciężar kosztów na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 20.Postanowienie o nieściągalności, o którym mowa w art. 23 ust. 2 pkt 1 ustawy, jest dokumentem, którego treść nie może budzić wątpliwości co do istnienia bądź nieistnienia majątku, z którego może być zaspokojona egzekwowana wierzytelność. Wykładnia celowościowa powołanego przepisu prowadzi do wniosku, iż ocena, czy wierzytelność, będąca przedmiotem roszczeń wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym, może być uznana za nieściągalną i zaliczona do kosztów uzyskania przychodów, zależy od istnienia majątku dłużnika, którego wartość przewyższa koszty egzekucyjne postępowania. Stąd wydanie przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego postanowienia, z którego będzie wynikać fakt braku majątku dłużnika, stanowi okoliczność udokumentowania nieściągalności wierzytelności, w związku z czym daje podstawę do zaliczenia wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów.

Zgodnie z art. 509 Kodeksu cywilnego wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Skutkiem tej umowy nabywca wierzytelności (cesjonariusz) wstępuje w prawa dotychczasowego wierzyciela (cedenta). W wyniku cesji wierzytelności wygasa u dotychczasowego wierzyciela (cedenta) stosunek zobowiązaniowy z dłużnikiem, powstaje natomiast nowy stosunek zobowiązaniowy w rozumieniu cywilnoprawnym pomiędzy nabywcą wierzytelności (cesjonariuszem) a dłużnikiem oraz pomiędzy zbywcą i nabywcą wierzytelności, jeżeli przeniesienie wierzytelności jest odpłatne. Istota cesji powierniczej sprowadza się do czasowego przejęcia (nabycia) wierzytelności od właściciela w celu odzyskania należności. W przypadku scedowania wierzytelności wyłącznie w celu jej wyegzekwowania na rzecz dotychczasowego wierzyciela, niezaspokojenie roszczeń z majątku dłużnika spowoduje przelanie z powrotem wierzytelności przez cesjonariusza, wówczas cedent stanie się znów wierzycielem. Stąd w przypadku udokumentowania nieściągalności wierzytelności w sposób określony w art. 23 ust. 2 ustawy będzie miał prawo do uznania jej za koszt uzyskania przychodów.
Powołane przez Pana we wniosku postanowienie Sądu Rejonowego dotyczy podziału sumy uzyskanej z egzekucji z jednego ze składników majątku dłużnika - nieruchomości, nie wskazuje natomiast braku innego majątku, z którego możliwe byłoby dochodzenie roszczeń. W związku z powyższym przedmiotowe postanowienie nie może stanowić udokumentowania nieściągalności wierzytelności, o którym mowa w art. 23 ust. 2 pkt 1 ustawy, a tym samym nie daje podstaw do zaliczenia wierzytelności w koszty uzyskania przychodów zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 20 ustawy.
Zgodnie z art. 14a § 2 ustawy Ordynacja podatkowa niniejsza interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę oraz stanu prawnego obowiązującego w dniu sporządzenia wniosku.
Jak stanowi art. 14b § 1 i § 2 ustawy Ordynacja podatkowa interpretacja nie jest wiążąca dla wnioskodawcy, wiąże natomiast właściwe dla wnioskodawcy organy podatkowe i organy kontroli skarbowej do czasu jej zmiany lub uchylenia.
Stronie przysługuje prawo wniesienia zażalenia na niniejsze postanowienie do Dyrektora Izby Skarbowej we Wrocławiu Ośrodek Zamiejscowy w Legnicy w terminie 7 dni od dnia doręczenia rozstrzygnięcia. Zażalenie wnosi się za pośrednictwem organu podatkowego, który wydał postanowienie.
Zażalenie podlega opłacie skarbowej.