Temat interpretacji

Dotyczy: podatku dochodowego od osób fizycznych.
W odpowiedzi na wniosek złożony w dniu 11.08.2004 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w Zakopanem stosownie do przepisów art. 14 a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa (Dz. U. z 1997 r. Nr 137, poz. 926 ze zm.) udziela informacji o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego:

Stosownie do przepisów ustawy z dnia 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) w art. 720 § 1 " przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy (...), a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy (..) ".
Pożyczka zatem to świadczenie czasowe podlegające zwrotowi, nie stanowi więc sama w sobie przychodu podlegającego opodatkowaniu w rozumieniu art. 11 i 12 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.). Udzielenie zatem pracownikowi pożyczki na cele mieszkaniowe, zgodnie z zakładowym regulaminem, wydanym w trybie art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. Nr 43, poz. 163 ze zm.) nie stanowi przychodu ze stosunku pracy.
Przychód ze stosunku pracy nie powstanie również w przypadku gdy stopa oprocentowania od udzielonej pracownikowi pożyczki będzie zgodna ze stopą oprocentowania określoną w regulaminie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 23 ustawy o podatku dochodowym j.w., uchylonym z dniem 01.01.2004 r., wolne od podatku dochodowego były "kwoty pomocy finansowej ze środków pomocy społecznej i zakładowego funduszu świadczeń socjalnych wypłacone na zmniejszenie wydatków mieszkaniowych".
Szczegółowe zasady udzielania pomocy finansowej z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych zostały określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 22 października 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania pomocy finansowej z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych na zmniejszenie wydatków mieszkaniowych, wolnej od podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz. U. Nr 134, poz. 876). Wydatki mieszkaniowe wymienione w § 3 ww. rozporządzenia, na zmniejszenie których udzielana jest pomoc finansowa, nie obejmują pożyczek udzielanych pracownikom z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Wobec powyższego kwoty pomocy finansowej ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych wypłacone (a nie udzielone w formie pożyczki) na zmniejszenie wydatków mieszkaniowych nie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych j.w. fundusz ten przeznaczony jest na "finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu oraz na utrzymanie zakładowych obiektów socjalnych".
Działalność socjalna zaś w myśl ustawy to "nieodpłatne lub częściowo odpłatne usługi świadczone przez zakłady pracy na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno - oświatowej, sportowo - rekreacyjnej, udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkalne, na warunkach określonych umową".
Fundusz socjalny nie jest zatem stworzony celem wypracowywania zysku lecz ukierunkowany na ściśle określoną pomoc na rzecz osób uprawnionych (pracowników).

W przypadku udzielenia pomocy bezzwrotnej (tj. w przypadku gdy pożyczka zostanie umorzona w części lub w całości) lub w przypadku spłaty odsetek od pożyczki na warunkach preferencyjnych staje się ona przychodem podatnika ze stosunku pracy, który winien zostać doliczony do dochodu pracownika i opodatkowany na ogólnych zasadach.

Przychodem z kapitałów pieniężnych stosownie do art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych j.w. są odsetki od pożyczek i podlegają one opodatkowaniu. W przypadku pożyczek preferencyjnych przepis ten ma również zastosowanie, w związku z czym w sytuacji udzielenia przez jakikolwiek podmiot pożyczki preferencyjnej różnicę w kwocie naliczonych odsetek, wynikającą z różnicy pomiędzy standardową a preferencyjną wysokością oprocentowania, należy uznać za przychód z nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń stosownie do art. 11 ust. 1 ustawy.

Reasumując: mając na względzie źródło udzielania pożyczek należy uznać w przedmiotowej sprawie, iż pożyczki udzielane są zgodnie z celami funduszu świadczeń socjalnych (czyli na rzecz pomocy pracownikom) wobec czego brak podstaw do przyjęcia, iż w zaistniałej sytuacji powstaje nieodpłatne świadczenie w formie nie naliczonych odsetek (nieoprocentowanie udzielanych pożyczek winno wynikać wprost z regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i pożyczki takie nie powinny być traktowane jako preferencyjne).