Koszty opodatkowania od sprzedaży samochodu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, darowizna po śmierci męża, darowizna od syna.

Interpretacja indywidualna

 – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest

‒w części odpowiadającej udziałowi nabytemu w drodze darowizny od syna – nieprawidłowe,

‒w pozostałej części – prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

14 październik 2022 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych odpłatnego zbycia samochodu.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Pani wraz z mężem pozostawali w małżeńskiej wspólnocie majątkowej przez cały okres trwania małżeństwa, aż do śmieci męża w dniu (…) lutego 2022 r. Pani mąż nie pozostawił testamentu, więc zgodnie z ustawą do dziedziczenia po zmarłym w równych częściach zostali powołani żona (Pani) oraz syn.

W trakcie obowiązywania wspólnoty majątkowej w dniu (…) marca 2016 r. Pani mąż z majątku wspólnego nabył do majątku wspólnego drogą zakupu samochód osobowy. Współużytkowała Pani samochód od dnia zakupu tj. od (…) marca 2016 r. do (…) lutego 2022 r. Natomiast od (…) lutego 2022 r. użytkowała go Pani samodzielnie do czasu jego sprzedaży.

Wraz z synem nabyła Pani spadek po zmarłym małżonku w 1/2 postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia (…) kwietnia 2022 r., które uprawomocniło się (…) maja 2022 r.

Pani odziedziczyła 1/4 udziału w samochodzie, natomiast Pani syn także odziedziczył udział w wysokości 1/4 przedmiotowej ruchomości. Łącznie więc Pani posiadała 3/4 udziału w samochodzie.

Dnia (…) czerwca 2022 r. Pani syn umową darowizny podarował Pani udział w wysokości 1/4 części we własności przedmiotowego samochodu. Dokonała Pani zgłoszenia darowizny (zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy na druku SD-Z2 Naczelnikowi Urzędu Skarbowego) tego samego dnia tj. (…) czerwca 2022 r.

Dnia (…) września 2022 r. sprzedała Pani przedmiotowy samochód ze względu na wiek i koszty utrzymania samochodu.

Pani syn dokonał darowizny udziału w spadku po Ojcu, gdyż uważał że stanowi on część majątku wspólnego Rodziców i to matka (Pani) winna być jego jedyną właścicielką, gdyż od czasu jego nabycia do majątku wspólnego przez zmarłego Ojca Rodzice wspólnie dysponowali przedmiotowym samochodem i nie ma możliwości określenia w jakiej części przedmiotowy samochód był własnością zmarłego Ojca a w jakiej części należał do Matki, zatem w całości powinien być Pani własnością.

Nie dokonała Pani zbycia żadnej z części przedmiotowego samochodu w okresie od jego zakupu tj. od dnia (…) marca 2016 r. do momentu zbycia go (…) września 2022 r., więc nie można mówić o ponownym nabyciu przedmiotowego samochodu wraz ze śmiercią małżonka czy wraz z darowizną ze strony syna, gdyż darowiźnie podlegała część samochodu, którego własność nabyła Pani (…) marca 2016 r. wraz z zakupem go do majątku wspólnego przez Pani męża. Wszelkie zmiany tytułów prawnych do samochodu miały źródło poza Pani wolą: śmierć małżonka, bezterminowe dziedziczenie z ustawy.

Pytanie

Czy ponosi Pani koszty opodatkowania od sprzedaży samochodu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem, zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 maja 2017 r. (sygn. akt II FPS 2/17) nie będzie zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od sprzedaży rzeczonego samochodu osobowego.

W powołanej wcześniej uchwale NSA wskazał bowiem, że w przypadku małżonków pozostających w małżeńskiej wspólności majątkowej nie ma możliwości określenia tego, w jakich częściach nastąpiło nabycie nieruchomości, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dla oceny skutków podatkowych odpłatnego zbycia nieruchomości kluczowym jest moment poniesienia wydatku na nabycie tego składnika do majątku wspólnego małżonków.

Zatem nie nabyła Pani przedmiotowego samochodu ani (…) lutego 2022 r., ani w dniu (…) czerwca 2022 r., czyli ani w dniu śmierci małżonka, ani w dniu darowizny otrzymanej (przyjętej) od syna a bezspornie nabyła go Pani z dniem (…) marca 2016 r. kiedy to Pani mąż dokonał zakupu samochodu z majątku wspólnego małżonków do majątku wspólnego małżonków.

Od dnia zakupu do dnia śmierci męża współużytkowała Pani przedmiotowy samochód a od śmierci męża do dnia sprzedaży użytkowała go Pani samodzielnie, gdyż syn nie posiada prawa jazdy.

Zatem ani nabycie spadku, ani darowizna nie dokonały przysporzenia majątku po Pani stronie gdyż ciągle użytkowała Pani jeden i ten sam samochód niezależnie od procesów spadkowych i darowizny, dlatego podnosi Pani, że nie jest zobowiązana do poniesienia kosztu opodatkowania od sprzedaży przedmiotowego samochodu podatkiem dochodowym od osób fizycznych gdyż ani w spadku ani w darowiźnie w rzeczywistości nie otrzymała Pani przychodu ani dochodu, gdyż z majątku wspólnego małżeńskiego ponosiła Pani w całości koszty zakupu przedmiotowego samochodu w dniu (…) marca 2016 r. i dotyczy to tak 1/2 udziału we własności jak i 1/4 udziału nabytej w spadku oraz 1/4 udziału otrzymanego później w darowiźnie od syna.

Od nabycia przedmiotowego samochodu do dnia jego sprzedaży upłynęło więc więcej niż 6 miesięcy dlatego nie powinna Pani ponosić kosztu opodatkowania od sprzedaży przedmiotowego samochodu w żadnej z części. Nie nabyła Pani w rzeczywistości samochodu ani drogą spadku ani drogą darowizny, gdyż nabyła Pani przedmiotowy samochód w marcu 2016 r. w części niemożliwej do określenia zgodnie z wcześniej powołaną uchwałą 7 sędziów NSA. Ani dziedziczenie ani darowizna nie spowodowały przysporzenia Pani majątku, więc żądanie od Pani zapłaty podatku od sprzedaży samochodu byłoby naruszeniem konstytucyjnej zasady sprawiedliwości społecznej, która ma charakter nadrzędny nad przepisami prawa podatkowego.

W dniu (…) września 2022 r. sprzedała Pani samochód nabyty w marcu 2016 r. i nie mają tutaj żadnego znaczenia czynności i zdarzenia, które zaszły w międzyczasie, które ostatecznie nie przysporzyły Pani majątku jedynie pozostawiły go na tym samym poziomie tj. posiadania własności przedmiotowego samochodu osobowego.

W przedmiotowej sytuacji przy nabyciu składnika do majątku wspólnego małżonków datą nabycia ruchomości jest dzień nabycia do majątku wspólnego. Po śmierci jednego ze współmałżonków nie można przyjąć, że półroczny termin zwolnienia z podatku biegnie od daty nabycia ruchomości w drodze spadku. Ani spadek ani darowizna przedmiotu pierwotnie należącego do majątku wspólnego nie stanowi ponownego nabycia. Wspólność małżeńska (łączna) to wspólność bezudziałowa. Skoro z uwagi na wspólność majątkową nie można wyodrębnić udziałów, które małżonkowie posiadali w dniu nabycia ruchomości w małżeństwie, to nie można też przyjąć, że półroczny termin biegnie od daty nabycia ruchomości w drodze spadku.

Podobnie odpłatne zbycie samochodu dokonane przez Panią w dniu (…) września 2022 r. nabytego do wspólności majątkowej małżeńskiej w marcu 2016 r. nie stanowi źródła przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym, bowiem odpłatne zbycie miało miejsce po upływie okresu, tj. pół roku o którym mowa w tym przepisie.

Podobnie źródła przychodu nie stanowiła darowizna 1/4 udziału w przedmiotowym samochodzie gdyż posiadała Pani dokładnie ten sam samochód w majątku wspólnym od dnia jego zakupu nie tylko w tej 1/4 części udziału (darowanej później przez syna) ale w całości. W konsekwencji nie ciąży na Pani obowiązek podatkowy zapłaty podatku dochodowego z tytułu zbycia samochodu w żadnej z części udziału w jego własności, gdyż darowizna części własności przedmiotu nabytego z majątku wspólnego do majątku wspólnego, która zmieniła właściciela w drodze spadku, mimo czasowej zmiany właściciela, nie posiada znamion ponownego nabycia, gdyż nie zbywała Pani żadną drogą udziału w ruchomości, tj. przedmiotowym samochodzie przed otrzymaniem darowizny od syna.

Podkreśla Pani, że nie można nabyć czegoś czego się nie zbywało odpłatnie czy nieodpłatnie.

Żądanie zapłaty podatku od 1/4 udziału w przedmiotowym samochodzie nabytym drogą darowizny od syna byłoby sprzeczne z konstytucyjną zasadą sprawiedliwości społecznej.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku

‒w części odpowiadającej udziałowi nabytemu w drodze darowizny od syna – jest nieprawidłowe,

‒w pozostałej części – jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.)

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy:

Jednym ze źródeł przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

a)nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,

b)spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

c)prawa wieczystego użytkowania gruntów,

d)innych rzeczy,

‒jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c – przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy – przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

Zatem, źródłem przychodu, w rozumieniu zacytowanego przepisu, jest tylko taka sprzedaż rzeczy ruchomych, która nie następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej i została dokonana przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w dniu (…) lutego 2022 r.

zmarł Pani mąż, a spadek po nim, obejmujący samochód osobowy otrzymali: żona (Pani) i syn, co zostało potwierdzone postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia (…) kwietnia 2022 r., które uprawomocniło się (…) maja 2022 r. Zakupiony (…) marca 2016 r. samochód stanowił małżeńską wspólność majątkową.

Pani syn (…) czerwca 2022 r. przekazał darowizną swój udział w samochodzie na Pani rzecz. W dniu (…) września 2022 r. sprzedała Pani przedmiotowy samochód.

Wobec powyższego wskazać należy, że zgodnie z art. 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.), prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób.

W myśl art. 924 ww. ustawy:

Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.

Z kolei art. 925 Kodeksu cywilnego stanowi, że:

Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku.

Natomiast stosunki majątkowe między małżonkami zostały uregulowane w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359 ze zm.).

Zgodnie z art. 31 § 1 ww. ustawy

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Przedmiotami majątkowymi w rozumieniu tego przepisu są wszelkie prawa majątkowe zarówno bezwzględne (prawo własności rzeczy oraz inne prawa rzeczowe), jak i względne (np. przysługujące małżonkom wierzytelności). Wspólność ustawowa obejmuje wszelkie przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Z ww. przepisu wynika, że wspólność małżeńska została ukształtowana jako wspólność łączna. Charakteryzuje się ona tym, że w czasie jej trwania małżonkowie nie mają określonych udziałów w majątku wspólnym, nie mogą więc rozporządzać udziałami, a także nie mogą żądać podziału majątku objętego wspólnością ustawową. Obojgu małżonkom przysługuje pełne prawo do całości majątku wspólnego.

Ponadto wskazać należy, że w podjętej przez Naczelny Sąd Administracyjny uchwale w składzie siedmiu sędziów z dnia 15 maja 2017 r., sygn. akt II FPS 2/17, Sąd stwierdził, że

dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nabytych przez współmałżonka w wyniku dziedziczenia, datą ich nabycia lub wybudowania w rozumieniu tego przepisu jest dzień nabycia (wybudowania) tych nieruchomości i praw majątkowych do majątku wspólnego małżonków.

W uzasadnieniu uchwały Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że w przypadku nabycia nieruchomości przez małżonków pozostających w majątkowej wspólności małżeńskiej przewidzianej w art. 31 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie ma możliwości określenia tego, w jakich częściach nastąpiło nabycie nieruchomości, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie jest możliwe nabycie nieruchomości w określonym udziale przez małżonków pozostających we wspólności majątkowej małżeńskiej i działających jednocześnie, co wynika z istoty wspólności małżeńskiej. Wspólność małżeńska (łączna) to wspólność bezudziałowa, a w czasie jej trwania małżonkowie nie mogą rozporządzać swoimi prawami do majątku wspólnego jako całości. Nie mogą także rozporządzać udziałem w jakimkolwiek przedmiocie należącym do tego majątku.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego skoro, z uwagi na wspólność majątkową, nie można wyodrębnić udziałów, które małżonkowie posiadali w chwili nabycia nieruchomości w małżeństwie, to nie można też przyjąć, że pięcioletni termin biegnie od daty nabycia nieruchomości w drodze spadku. Dla oceny skutków podatkowych odpłatnego zbycia nieruchomości kluczowy jest moment poniesienia wydatku na nabycie tego składnika do majątku wspólnego i to, że tego wydatku – w momencie jego poniesienia – nie można przypisać jednemu bądź drugiemu małżonkowi w udziałach o określonej wielkości.

Z uwagi na fakt, że art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera podobne regulacje w zakresie odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych oraz odpłatnego zbycia innych rzeczy, a jedyną różnicą jest okres posiadania, po upływie którego przychód z odpłatnego zbycia nieruchomości, praw majątkowych oraz innych rzeczy nie powstaje, stwierdzić należy, że argumentacja zawarta w ww. uchwale Naczelnego Sądu Administracyjnego, odnosząca się do majątku dorobkowego małżonków (całego, bezudziałowego majątku), ma zastosowanie również do odpłatnego zbycia rzeczy.

Z kolei zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego,

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Darowizna zgodnie z przepisami ustawy Kodeks cywilny, jest zatem umową, której istotą jest bezpłatne świadczenie, które darczyńca wykonuje ze swego majątku na rzecz innej osoby.

Umowa darowizny prowadzi do przesunięcia określonego dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku osoby obdarowanej. Samo zaś przesunięcie następuje zawsze pod tytułem darmym i podyktowane jest chęcią wzbogacenia obdarowanego.

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że nabyła Pani samochód w dwóch datach:

‒23 marca 2016 r. – w dacie nabycia samochodu do majątku wspólnego małżonków

oraz

‒6 czerwca 2022 r. – w dacie nabycia udziałów w drodze darowizny od syna.

Zatem odpłatne zbycie samochodu w dniu (…) września 2022 r., w części w jakiej został on nabyty przez Panią do majątku wspólnego i przypadł Pani w związku z jej ustaniem oraz w drodze dziedziczenia po mężu, nie stanowi źródła przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem odpłatne zbycie nastąpiło po upływie okresu, o którym mowa w tym przepisie.

Zauważyć należy, że w związku ze śmiercią Pani męża, udział we współwłasności samochodu został nabyty również przez Pani syna, a następnie przekazany Jej w darowiźnie w dniu (…) czerwca 2022 r. Nie można zatem zgodzić się, że datą nabycia auta jest (…) marca 2016 r. „niezależnie od procesów spadkowych i darowizny”.

Sprzedaż samochodu w części odpowiadającej udziałowi nabytemu przez Panią w drodze darowizny powoduje powstanie przychodu z uwagi na fakt, że nastąpiła ona przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie (w formie darowizny) tego udziału. Zatem ta część dochodu uzyskanego ze sprzedaży samochodu podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dacie zaistnienia zdarzeń.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).