W zakresie opodatkowania odszkodowania z tytułu rozwiązania umowy o pracę.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

12 października 2022 r. wpłynął Pana wniosek z 10 października 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy opodatkowania odszkodowania z tytułu rozwiązania umowy o pracę.

Uzupełnił go Pan – na wezwanie – pismem, które wpłynęło 15 listopada 2022 r.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Był Pan zatrudniony w spółce (…) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w (…) na podstawie umowy o pracę z 1 kwietnia 2008 r., zmienianej kolejnymi aneksami, na czas nieokreślony, na stanowisku Dyrektora Projektu, do 31 grudnia 2020 r. na części etatu z wynagrodzeniem ok. 3.000 zł, a od 1 stycznia 2021 r. w wymiarze całego etatu z wynagrodzeniem 7.400 zł brutto.

W dniu 1 marca 2021 roku pracodawca rozwiązał z Panem umowę o pracę bez wypowiedzenia, jako przyczynę wskazując popełnienie przez niego przestępstw kradzieży i przywłaszczenia oraz ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, to jest naruszenia obowiązku dbałości o dobro zakładu pracy i ochronę jego mienia, nie przestrzeganie regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku, naruszenie obowiązku lojalności względem pracodawcy, skutkujących utratą zaufania, poprzez przywłaszczenie złomu aluminiowego oraz „ściągnięcie do pracy i dopuszczenie do wykonywania pracy przez podległego pracownika w okresie przebywania przez niego na zwolnieniu lekarskim”.

Pozwem z 17 marca 2021 r. skierowanym przeciwko pracodawcy do Sądu Rejonowego (…), sygn. akt (…), wniósł Pan o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach pracy i płacy oraz o zasądzenie wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez pracy wraz z ustawowymi odsetkami od dnia przywrócenia do pracy do dnia zapłaty.

W pozwie wskazano, że rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia zostało dokonane z naruszeniem przepisów prawa, to jest art. 52 § 1 pkt 1 i 2 Kodeksu pracy (dalej K.p.) oraz że powód jest pracownikiem korzystającym z ochrony emerytalnej, o którym mowa w art. 39 K.p., w związku z czym Sąd nie może nie uwzględnić żądania przywrócenia do pracy na zasadzie art. 45 § 3 w zw. z art. 56 § 2 K.p. Ponadto na podstawie art. 57 § 2 K.p., zasądzone wynagrodzenie przysługuje za cały okres pozostawania bez pracy.

Strony na rozprawie w dniu 11 lipca 2022 r. zawarły ugodę o treści:

1. "Pozwany (…) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w (…) cofa swoje oświadczenie z dnia 1 marca 2021 r. o rozwiązaniu z powodem (Panem) umowy o pracę bez wypowiedzenia, a powód (Pan) wyraża na to zgodę;

2. Strony zgodnie oświadczają, że z dniem 1 marca 2021 r. rozwiązują łączącą ich umowę o pracę na mocy porozumienia stron - art. 30 § 1 pkt 1 k.p. z przyczyn niedotyczących zakładu pracy;

3. Pozwany zobowiązuje się zapłacić powodowi kwotę 60.000,00 zł (sześćdziesiąt tysięcy złotych) tytułem odszkodowania płatną w trzech równych ratach:

‒I rata w kwocie 20.000,00 zł (dwadzieścia tysięcy złotych) płatna w terminie 7 dni od daty uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania;

‒II rata w kwocie 20.000,00 zł (dwadzieścia tysięcy złotych) płatna w terminie do dnia 31 sierpnia 2022r.;

‒III rata w kwocie 20.000,00 zł (dwadzieścia tysięcy złotych) płatna w terminie do dnia 30 września 2022 r.

z zastrzeżeniem ustawowych odsetek za opóźnienie w przypadku opóźnienie w płatności którejkolwiek z rat;

4. Strony znoszą pomiędzy sobą koszty zastępstwa procesowego;

5. Strony zgodnie oświadczają, że niniejsza ugoda kończy wszelkie roszczenia wynikające ze stosunku pracy między stronami."

Należne powodowi wynagrodzenie za cały okres pozostawania bez pracy wynosiło na dzień zawarcia ugody około 120.800 zł. Pan (powód) de facto zrzekł się innych roszczeń ze stosunku pracy, w tym roszczenia o przywrócenie do pracy oraz o zapłatę wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy. Ustalone ugodą odszkodowanie rekompensuje zaledwie w części rzeczywistą szkodę, jaką Pan poniósł przez niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę przez pracodawcę bez wypowiedzenia.

Ugoda pozwoliła także na osiągnięcie pozostałych celów postępowania sądowego, to jest zakończenie sporu między stronami oraz uzyskanie niematerialnej korzyści w postaci zmiany podstawy rozwiązania umowy o pracę.

Konsekwencją ugody jest też utrata przez Pana przyszłych korzyści, w tym opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne w pełnej wysokości oraz adekwatnie wyższego świadczenia emerytalnego po uzyskaniu prawa do takiego świadczenia, ponieważ ustalone ugodą odszkodowanie nie obejmuje utraconych korzyści.

Były pracodawca wypłacił ustalone ugodą odszkodowanie, dokonał jednak potrącenia zaliczki na podatek dochodowy.

Uzupełnienie opisu stanu faktycznego

Sąd w ugodzie nie wskazał podstawy prawnej wypłaty odszkodowania.

Wysokość lub zasady ustalania odszkodowania nie wynikały wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, ani postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy.

W Pana ocenie, wypłacone odszkodowanie dotyczyło rzeczywistej szkody, co wskazał Pan we wniosku.

Przedmiotowe odszkodowanie nie zostało w ugodzie określone jako wynagrodzenie za okres pozostawania bez pracy.

Wypłacone odszkodowanie zrekompensowało w części utracone wynagrodzenie za pracę, natomiast nie zrekompensowało w żadnej części utraconych składek na ubezpieczenie społeczne.

Były pracodawca wypłacił Panu odszkodowanie w 2022 r., w trzech ratach: w lipcu, w sierpniu i we wrześniu.

Pytanie

Czy kwota odszkodowania określona w ugodzie sądowej z dnia 11 lipca 2022 r., zawartej przed Sądem Rejonowym (…) w sprawie sygn. (…) jest wolna od podatku dochodowego, a tym samym czy nie jest Pan zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego z tytułu otrzymania przedmiotowego odszkodowania?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, kwota odszkodowania określona w ugodzie sądowej z dnia 11 lipca 2022 r. zawartej przed Sądem Rejonowym (…) w sprawie sygn. akt (…) jest wolna od podatku dochodowego, a tym samym nie jest Pan zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego za 2021 rok z tytułu otrzymania przedmiotowego odszkodowania.

Zwolnienie przedmiotowe w opisanym zakresie wynika wprost z przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Kwota odszkodowania ustalona w ww. ugodzie odpowiada rzeczywistej stracie, jaką poniósł Pan przez to, że pomimo przysługującej mu ochrony przedemerytalnej i gwarancji zatrudnienia pracodawca rozwiązał z Panem umowę o pracę bez wypowiedzenia, na podstawie nieprawdziwych zarzutów. Gdyby bowiem nie rozwiązano z Panem umowy o pracę miałby Pan zagwarantowany miesięczny przychód w kwocie 7.400 zł miesięcznie oraz kwotę składek na ubezpieczenie społeczne opłacanych przez pracodawcę. Ustalone ugodą odszkodowanie obejmuje zatem jedynie część kwoty należnego wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy, które przysługiwałoby Panu w przypadku przywrócenia Pana do pracy, zgodnie z żądaniem pozwu. Kwota odszkodowania nie stanowi zatem przychodu i dochodu ze stosunku pracy, ale jest skutkiem naruszenia przez pracodawcę bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa pracy o zakazie rozwiązywania umowy o pracę z art. 39 K.p. Istotne w niniejszej sprawie jest właśnie naruszenie wskazanego przepisu chroniącego pracowników w wieku przedemerytalnym, zgodnie z którym pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Jeżeli umowę o pracę rozwiązano z pracownikiem, o którym mowa w art. 39, wynagrodzenie przysługuje za cały czas pozostawania bez pracy (art. 57 § 2 K.p.). Sąd nie ma możliwości nie uwzględnienia żądania pracownika przywrócenia do pracy (art. 45 § 3 K.p.). Zatem, w powyższej sprawie zawisłej przed Sądem Rejonowym w (…), Sąd w ogóle nie miał możliwości orzekania o odszkodowaniu za niezgodne z prawem rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia w rozumieniu art. 56 K.p., ponieważ powód – Pan nie żądał takiego odszkodowania.

Zauważyć także należy, że ustalone ugodą świadczenie pieniężne, określone w tejże ugodzie jako "odszkodowanie", w istocie wykazuje cechy zadośćuczynienia, o którym mowa w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Kwota ta rekompensuje bowiem Panu również uszczerbek niemajątkowy spowodowany fałszywymi oskarżeniami pod jego adresem. Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 17 listopada 2021 r., sygn. akt III SA/Wa 1101/21, wyjaśniając zakres zwolnienia ustanowionego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, należy podkreślić, że zwolnienie to dotyczy kwot, których wypłata dotyczy naprawienia zarówno uszczerbku majątkowego, jak i niemajątkowego.

Także zatem i w okolicznościach niniejszej sprawy nie można przyjąć, że art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie ma zastosowania w niniejszej sprawie. Takie stanowisko byłoby nieprawidłowe. Okoliczność, czy w sprawie przedstawionej we wniosku wystąpił element szkody, rozumiany jako uszczerbek w mieniu czy utrata przyszłych korzyści – jest bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, bowiem zwolnieniu z opodatkowania podlegają także zadośćuczynienia (wypłacone na podstawie wyroku lub ugody sądowej), które nie są przecież związane z wystąpieniem szkody w postaci uszczerbku majątkowego.

Wobec powyższego Pana stanowisko należy uznać za prawidłowe.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania, wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Źródłami przychodów są: stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.

Natomiast w świetle art. 12 ust. 1 cytowanej ustawy:

Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Użyty powyżej zwrot „w szczególności” oznacza, że wymienione kategorie przychodów zostały wskazane jedynie przykładowo. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym.

Z powyższego wynika, że podstawą nabycia prawa m.in. do odszkodowania wypłaconego pracownikowi lub byłemu pracownikowi jest łączący lub uprzednio łączący tą osobę z pracodawcą stosunek pracy, a zatem odszkodowanie takie stanowi przychód ze stosunku pracy, opodatkowany lub zwolniony z podatku.

Zgodnie z art. 12 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za pracownika w rozumieniu ustawy uważa się osobę pozostającą w stosunku służbowym, stosunku pracy, stosunku pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunku pracy.

Stosownie do treści art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy:

Wolne od podatku są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm.), z wyjątkiem:

a.określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b.odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

c.odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

d.odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

e.odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

f.odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,

g.odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż sądowe.

Powyższym zwolnieniem, objęte są tylko odszkodowania i zadośćuczynienia i to tylko te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, bądź z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w lit. a)-g) zacytowanego przepisu.

Art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy stanowi, że:

Ilekroć w Kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie się przez to przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy.

Podkreślić należy, że ww. zwolnienie jest wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania, co oznacza, że wszelkie odstępstwa od tej zasady muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. W związku z tym, tylko otrzymanie odszkodowania lub zadośćuczynienia wynikającego z przepisów prawa pracy pozwala na zastosowanie zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przy jednoczesnym braku wyłączeń, o jakich mowa w lit. a)-g) tego przepisu.

W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia. Nie oznacza to jednak dowolności w ich rozumieniu. Jak wynika bowiem z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 kwietnia 2011 r. sygn. akt SK 62/08, jeśli określony sposób rozumienia przepisu ustawy utrwalił się już w sposób oczywisty, a zwłaszcza jeśli znalazł jednoznaczny i autorytatywny wyraz w orzecznictwie Sądu Najwyższego bądź Naczelnego Sądu Administracyjnego, to należy uznać, że przepis ten – w praktyce swego stosowania – nabrał takiej właśnie treści. Jednocześnie względy spójności systemu prawa uzasadniają, aby kryteria rozumienia pojęć niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, miały w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych.

Konieczne staje się zatem zastosowanie wykładni systemowej zewnętrznej i odwołanie się do przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740).

Odwołując się zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że świadczenie odszkodowawcze to najogólniej świadczenie mające na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Szkodą jest uszczerbek, jakiego doznał poszkodowany wbrew jego woli we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Uszczerbek niemajątkowy jest określany terminem „krzywda”. Pod tym pojęciem należy rozumieć wszelkie negatywne przeżycia człowieka wyrażające się zarówno w cierpieniu fizycznym, jak i psychicznym, wywołane czynem niedozwolonym. Do naprawienia krzywdy odnosi się termin „zadośćuczynienie”, natomiast „odszkodowanie” wiąże się z naprawieniem uszczerbku majątkowego.

W Kodeksie cywilnym świadczenie odszkodowawcze wynika głównie z tytułu odpowiedzialności deliktowej (art. 415 i następne) lub odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i następne), a co za tym idzie jest następstwem czynu niedozwolonego lub niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania.

Powyższe regulacje, mają również zastosowanie do przepisów prawa pracy, choć w ograniczonym zakresie.

Jak stanowi bowiem art. 300 Kodeksu pracy:

W sprawach nieuregulowanych przepisami prawa pracy, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. Powyższe oznacza, że przepisy Kodeksu cywilnego wybrane do zastosowania w prawie pracy (stosunku pracy) nie mogą się sprzeciwiać ogólnym normom prawa pracy, mającym podstawowe znaczenie dla regulacji stosunków pracy.

Przepisy Kodeksu pracy, posługują się terminami „odszkodowanie” oraz „zadośćuczynienie” w odniesieniu do konkretnych świadczeń pracowniczych, do których uprawniony jest pracownik lub były pracownik (np. w art. 45, art. 56, art. 99 Kodeksu pracy).

Kwestie zasad i podstawy do wypłaty odszkodowania z tytułu nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę reguluje ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm.).

Zgodnie z art. 39 Kodeksu pracy:

Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.

Zgodnie art. 45 § 1 ww. ustawy:

W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.

Na podstawie art. 45 § 2 cyt. ustawy:

Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu.

Zgodnie z art. 47¹:

Odszkodowanie, o którym mowa w art. 45, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Przepis art. 52 § 1 ustawy Kodeks pracy stanowi, że:

Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie:

1)ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;

2)popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;

3)zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

W myśl natomiast art. 56 § 1 Kodeksu pracy:

Pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie. O przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sąd pracy.

Stosownie do treści art. 30 § 1 pkt 1:

Umowa o pracę rozwiązuje się na mocy porozumienia stron.

Należy jednak zauważyć, że przepisy Kodeksu pracy nie przewidują wypłaty odszkodowania w sytuacji rozwiązania umowy za porozumieniem stron. Konsekwencją tego jest brak możliwości sprecyzowania na gruncie powołanych wyżej przepisów Kodeksu pracy ustalenia wysokości odszkodowania.

Z informacji przedstawionych przez Pana wynika, że sąd w ugodzie nie wskazał podstawy prawnej wypłaty odszkodowania. Na mocy ugody sądowej doszło do zmiany sposobu rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia na rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron.

W myśl art. 917 ustawy Kodeks cywilny:

Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Wobec tego, zawarta między Panem, a byłym pracodawcą ugoda sądowa, stanowi ugodę w rozumieniu art. 917 Kodeksu cywilnego.

Zatem, kwota wypłacona na Pana rzecz ma charakter umowny, gdyż wynika jedynie z ustaleń pomiędzy stronami ugody, a jej wysokość uwzględnia interesy obu stron. Wysokość odszkodowania nie wynika z przepisów ustaw, układów zbiorowych pracy lub innych opartych na ustawie porozumieniach zbiorowych regulujących wysokość lub zasady ustalania odszkodowania. Doszło natomiast do zawarcia ugody, na mocy której pracodawca zobowiązał się do zapłaty stosownej kwoty tytułem odszkodowania za rozwiązanie umowy o pracę. W przedmiotowej sprawie nie można więc mówić o bezprawności działania pracodawcy, bez względu na to, czy pracownik poniósł jakąkolwiek szkodę.

W związku z tym należy uznać, że określone w ugodzie świadczenie przyznane Panu przez byłego pracodawcę, nie jest odszkodowaniem wynikającym z przepisów odrębnych ustaw, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem, przedmiotowe świadczenie nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie ww. artykułu.

Natomiast w przypadku, gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia nie wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia nie wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas odszkodowanie takie może korzystać ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, z wyjątkiem odszkodowań w tym przepisie wymienionych.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Ww. zwolnienie przedmiotowe obejmuje swym zakresem odszkodowania lub zadośćuczynienia przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z regulacji wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 komentowanej ustawy.

Warunkiem wystarczającym do powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych na zasadach przewidzianych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie więc niezrealizowanie choćby jednej ze wskazanych wyżej przesłanek.

Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie przytoczonego przepisu jest jego odszkodowawczy charakter. Wyżej wymienione przepisy zwalniają od podatku jedynie takie odszkodowania, które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku – wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono – wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Na podstawie ww. przepisu opodatkowaniu podatkiem dochodowym – jako wyłączone ze zwolnienia – podlega odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, że gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Kwota odszkodowania wynikająca z ustaleń zawartych między stronami ugody (ugody w rozumieniu art. 917 Kodeksu cywilnego), której wysokość uwzględnia interesy obu stron wynikające z łączącego strony stosunku pracy, ma rekompensować pracownikowi utracone przez niego, w wyniku rozwiązania umowy o pracę, spodziewane korzyści w postaci wynagrodzenia za pracę.

Wbrew Pana twierdzeniu, że wypłacone odszkodowanie dotyczyło rzeczywistej szkody oraz odszkodowanie nie zostało w ugodzie określone jako wynagrodzenia za okres pozostawania bez pracy, nie miało rekompensować Panu utraconych przez Pana w wyniku rozwiązania umowy o pracę spodziewanych korzyści w postaci: wynagrodzenia za pracę, opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, wyższej emerytury, wskazać należy, że określone w ugodzie sądowej odszkodowanie stanowi dla Pana należność za odstąpienie przez Pana od roszczeń wobec pracodawcy w związku z wypowiedzeniem przez pracodawcę stosunku pracy.

W konsekwencji otrzymana przez Pana kwota jest zapłatą za zrzeczenie się przez Pana wszelkich roszczeń w stosunku do pracodawcy w związku z rozwiązaniem stosunku pracy, stanowiącą dla pracodawcy gwarancję, że nie będzie Pan składał jakichkolwiek roszczeń w związku z wypowiedzeniem umowy o pracę.

Zatem, wypłacona Panu przez byłego pracodawcę kwota odszkodowania nie jest rekompensatą za szkodę z tytułu bezpodstawnego (krzywdzącego) sposobu rozwiązania umowy o pracę, jeśli rozwiązanie umowy nastąpiło w efekcie za porozumieniem stron (czyli za zgodą byłego pracownika). Odszkodowanie to ma tak naprawdę zrekompensować zarobek, jaki mógłby Pan otrzymać, gdyby do rozwiązania umowy nie doszło. W związku z powyższym, otrzymana kwota na podstawie ugody sądowej dotyczy korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć.

W związku z tym, wypłacona przez byłego pracodawcę kwota nie będzie również korzystała ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Powyższe znajduje potwierdzenie m.in. w prawomocnym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 lutego 2019 r., sygn. akt III SA/Wa 1008/18, w którym Sąd wskazał, że:

„(…) Nazwanie świadczenia odszkodowaniem nie oznacza, że obiektywnie posiada ono taki charakter i zawiera się w pojęciu odszkodowania lub zadośćuczynienia korzystającego ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. Skoro bowiem odszkodowanie jest świadczeniem, którego zasadniczym celem jest naprawienie wyrządzonej szkody, która nastąpiła wbrew woli uprawnionego, natomiast zadośćuczynienie jest świadczeniem z tytułu wyrządzonej szkody niematerialnej (krzywdy), to nie można przyjąć, że uzyskane przez skarżącego świadczenie wypełnia cechy tak rozumianego odszkodowania lub zadośćuczynienia (…)”.

Wojewódzki Sąd Administracyjny potwierdził swoje stanowisko także w wyroku z dnia 26 lipca 2017 r., sygn. akt III SA/Wa 2219/16:

„Dokonując wykładni art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b u.p.d.o.f należy wreszcie mieć na uwadze, że o charakterze danego świadczenia nie przesądza sama jego nazwa, a rzeczywisty charakter świadczenia. Na gruncie zastosowania tego przepisu należy badać, oprócz jego podstawy prawnej także charakter i funkcje świadczenia, żeby ocenić, czy jest ono zwolnione od podatku. Kwota wynikająca z zawartej ugody, nazwana przez strony odszkodowaniem, nie musi mieć rzeczywiście charakteru odszkodowawczego i odwrotnie – nie sprecyzowanie, że dane świadczenie jest odszkodowaniem, nie determinuje takiego charakteru tegoż świadczenia”.

Zatem, otrzymane przez Pana świadczenie nie może korzystać ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ani pkt 3b ww. ustawy. Jest Pan zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu otrzymania przedmiotowego odszkodowania. 

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

W odniesieniu do powołanych przez Pana orzeczenia WSA stwierdzam, że zapadło ono w indywidualnej sprawie i nie jest wiążące dla organu wydającego tę interpretację.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Pana sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i musi się Pan zastosować do interpretacji.

‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329, 655 ze zm.; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).