Temat interpretacji

Czy zawarcie ugody, a następnie jej wykonanie, spowoduje powstanie u Wnioskodawczyni obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych?

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325 ze zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 30 sierpnia 2020 r. (data wpływu 1 września 2020 r.) uzupełnionym w dniu 22 października 2020 r. o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zwrotu kwoty pożyczki oraz kosztów procesu na podstawie zawartej ugody jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 1 września 2020 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zwrotu kwoty pożyczki oraz kosztów procesu na podstawie zawartej ugody.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawczyni jako osoba fizyczna nie prowadząca działalności gospodarczej w 2011 r. zawarła z osobą fizyczną trzy umowy pożyczki oprocentowane wg odsetek ustawowych. Jako że wydanie kwot pożyczek nastąpiło przed datami spisania umów, za czas od daty ich udzielenia do daty spisania umów pożyczkobiorca miała dodatkowo zapłacić określoną kwotę wynagrodzenia. Wierzytelności wynikające z umów pożyczek zostały zabezpieczone trzema wekslami, a ponadto został spisany weksel na kwotę wynagrodzenia za czas od daty udzielenia pożyczek do dat spisania umów. Termin spłaty przypadał na styczeń 2012 r.

Mimo upływu terminu pożyczkobiorca nie zwróciła kwoty pożyczki i wyzbyła się całego majątku darując nieruchomości synowi i synowej. W związku z tym, Wnioskodawczyni wniosła do sądu dwa powództwa: powództwo z weksli o wydanie nakazu zapłaty, a także pozew przeciwko synowi i synowej pożyczkobiorcy o uznanie czynności darowizny nieruchomości za bezskuteczną (skarga pauliańska).

W wyniku sprzeciwu zgłoszonego przez pożyczkobiorcę spór przeszedł na płaszczyznę sporu cywilnego. Sąd pierwszej instancji zasądził na moją rzecz całą wierzytelność wynikającą z weksli (kwotę pożyczek i wynagrodzenia) wraz z odsetkami i kosztami sądowymi. Od powyższego wyroku pozwana wniosła apelację. Sprawa ze skargi pauliańskiej pozostaje zawieszona do czasu uprawomocnienia wyroku w sprawie o zapłatę.

Planowane jest zawarcie ugody między Wnioskodawczynią a synem i synową pożyczkobiorcy, na mocy której zapłacą oni Wnioskodawczyni kwotę wynikającą z umów pożyczek i część pokrytych przez Wnioskodawczynię kosztów sądowych, w zamian za co Wnioskodawczyni zrzeknie się odsetek od pożyczek, wynagrodzenia zabezpieczonego wekslem i części poniesionych kosztów sądowych, a ponadto wzajemnie zrzekną się też roszczeń z tytułu kosztów zastępstwa procesowego.

W uzupełnieniu wniosku wskazano, że treścią ugody będzie zwolnienie osoby trzeciej (tj. syna i synowej pożyczkobiorcy) od zadośćuczynienia roszczenia Wnioskodawczyni przez zaspokojenie Wnioskodawczyni (jako wierzyciela) w trybie art. 533 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z tym przepisem, osoba trzecia, która uzyskała korzyść majątkową wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, może zwolnić się od zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela żądającego uznania czynności za bezskuteczną, jeżeli zaspokoi tego wierzyciela albo wskaże mu wystarczające do jego zaspokojenia mienie dłużnika.

Artykuł 533 Kodeksu cywilnego wskazuje sposób, w jaki osoba trzecia może uchronić się przed egzekucją ze swojego majątku w sytuacji, gdy sąd uwzględni skargę pauliańską. Osoba trzecia ma możliwość zwolnić się z obowiązku zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela, jeżeli sama zaspokoi wierzyciela albo wskaże mu aktywa dłużnika, z których wierzyciel będzie miał możliwość skutecznie się zaspokoić.

W przedmiotowym zdarzeniu przyszłym nastąpi zapłata na rzecz Wnioskodawczyni kwoty wynikającej z umów pożyczek i część pokrytych przez Wnioskodawczynię kosztów sądowych, w zamian za co zrzeknie się odsetek od pożyczek, wynagrodzenia zabezpieczonego wekslem i części poniesionych kosztów sądowych, a ponadto wzajemnie zrzekną się też roszczeń z tytułu kosztów zastępstwa procesowego, co zakończy spór przed sądem w zakresie skargi pauliańskiej.

Wynika to z tego, że zastosowanie znalazły przepisy art. 527-534 Kodeksu cywilnego, w związku z czym istnieje wysokie prawdopodobieństwo uznania przez sąd wyzbycia się majątku przez pożyczkobiorcę za bezskuteczne wobec Wnioskodawczyni, a w konsekwencji uzyskania przez Wnioskodawczynię prawa do zaspokojenia się z majątku przekazanego jej synowi i synowej. Aby tego uniknąć, przeciwnicy procesowi Wnioskodawczyni są skłonni do zawarcia ugody w trybie wskazanego wyżej art. 533 Kodeksu cywilnego.

Wnioskodawczyni planuje spisać u notariusza wstępną warunkową ugodę precyzującą warunki zawarcia ugody przed sądem, w tym wskazanie kwoty spłaty przez osobę trzecią (tj. syna i synową pożyczkobiorcy), a następnie w postępowaniu sądowym ze skargi pauliańskiej zawrzeć przed sądem ugodę sądową na podstawie art. 533 Kodeksu cywilnego.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy zawarcie ww. ugody, a następnie jej wykonanie, spowoduje powstanie u Wnioskodawczyni obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawczyni, zawarcie ww. ugody ani jej wykonanie nie spowoduje, że powstanie u Wnioskodawczyni obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż jej skutkiem jest zwrot pożyczonych pieniędzy wraz z częścią poniesionych przez Wnioskodawczynię kosztów sądowych, a co za tym idzie nie uzyska z tego tytułu żadnych korzyści majątkowych.

To, że świadczenie w przyszłości zrealizuje syn i synowa pożyczkobiorcy nie zmienia postaci rzeczy, że będzie to tożsame świadczenie, które powinna spełnić pożyczkobiorca, a wynika m.in. z art. 533 Kodeksu cywilnego stanowiącego, że osoba trzecia, która uzyskała korzyść majątkową wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, może zwolnić się od zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela żądającego uznania czynności za bezskuteczną, jeżeli zaspokoi tego wierzyciela albo wskaże mu wystarczające do jego zaspokojenia mienie dłużnika.

W myśl art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

W ocenie Wnioskodawczyni, zapłata będąca realizacją ugody, którą planują zawrzeć, będzie jedynie zwrotem pożyczki i części kosztów poniesionych w celu dochodzenia roszczenia, a takie świadczenie nie jest źródłem przychodów określonym w art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1426, ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści tego przepisu wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę w katalogu zwolnień przedmiotowych ustawy bądź od których zaniechano poboru podatku.

Stosownie do przepisu art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Umowa pożyczki uregulowana została w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r., poz. 1740 ze zm.). Zgodnie z art. 720 § 1 ww. ustawy przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej (art. 720 § 2 ustawy).

Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć (art. 527 analizowanej ustawy)

Stosownie do art. 533 ww. ustawy, osoba trzecia, która uzyskała korzyść majątkową wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, może zwolnić się od zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela żądającego uznania czynności za bezskuteczną, jeżeli zaspokoi tego wierzyciela albo wskaże mu wystarczające do jego zaspokojenia mienie dłużnika.

Mając na względzie wyżej przywołane uregulowania prawne należy stwierdzić, że samo udzielenie pożyczki i późniejsza jej spłata pozostają neutralne podatkowo i nie stanowią źródła przychodu dla pożyczkodawcy, ponieważ umowa pożyczki nakłada na pożyczkobiorcę obowiązek zwrotu tej samej ilości pieniędzy. Inaczej rzecz biorąc, kwota przenoszona na drugą stronę w wykonaniu takiej umowy ma charakter zwrotny, nie stanowi dla niej definitywnego przysporzenia majątkowego i z tego względu jest zdarzeniem obojętnym pod względem podatkowym.

Tym samym, zwrot kwoty pożyczki na podstawie ugody, którą Wnioskodawczyni zamierza zawrzeć z synem i synową pożyczkobiorcy, w świetle ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie będzie stanowił dla Wnioskodawczyni przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Tym samym nie zaistnieje okoliczność powodująca powstanie obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych. Po stronie Wnioskodawczyni nie dojdzie bowiem do żadnego przysporzenia.

Natomiast odnosząc się do opodatkowania zwrotu części kosztów sądowych, również mając na uwadze ich zwrotny charakter należy uznać, że uzyskanie tego świadczenia nie będzie powodowało obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych. Wynika to z tego, że koszty te w pierwszej kolejności zostały sfinansowane z własnych środków Wnioskodawczyni, a następnie zostaną jej zwrócone. Kwota ta stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej nakładów, nie jest więc przychodem podlegającym opodatkowaniu.

Reasumując stwierdzić należy, że kwoty, które Wnioskodawczyni otrzyma na podstawie ugody zawartej z synem i synową pożyczkobiorcy w trybie art. 533 ustawy Kodeks cywilny w postaci zwrotu pożyczki oraz części kosztów sądowych, z uwagi na charakter zwrotny tych świadczeń nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona interpretacja traci swoją aktualność.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, ze zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Stanowisko

prawidłowe

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej