Temat interpretacji
Skutki podatkowe odpracowywania zaległości powstałych z tytułu opłat czynszowych i eksploatacyjnych oraz za bezumowne korzystanie z lokalu.
Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe
Szanowni Państwo,
stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych odpracowywania zaległości powstałych z tytułu opłat czynszowych i eksploatacyjnych oraz za bezumowne korzystanie z lokalu jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
1 kwietnia 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z 28 marca 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych odpracowywania zaległości powstałych z tytułu opłat czynszowych i eksploatacyjnych oraz za bezumowne korzystanie z lokalu. Treść wniosku jest następująca:
Opis zdarzenia przyszłego
W celu zmniejszenia zaległości czynszowych Gmina zamierza wprowadzić program, który pozwala osobom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej lub życiowej na odpracowanie zaległości czynszowych i opłat eksploatacyjnych z tytułu najmu lokali, znajdujących się w mieszkaniowym zasobie gminy lub z tytułu bezumownego ich zajmowania (po wygaśnięciu lub rozwiązaniu umowy najmu).
Założeniem tego programu jest pomoc osobom, u których pogłębia się zadłużenie i w konsekwencji do uniknięcia zajęć komorniczych.
Z dłużnikiem, u którego powstały zaległości czynszowe, będzie zawierane porozumienie (umowa) dotyczące spłaty długu w formie świadczenia rzeczowego, tj. świadczenie pracy.
Nastąpi zamiana czynszu (płatności pieniężnej) na świadczenie rzeczowe. Świadczenie rzeczowe będzie polegało na wykonaniu prac zastępczych w zamian za zaległości z tytułu czynszu, opłat eksploatacyjnych czy bezumowne korzystanie z lokalu. Byłyby to różnego rodzaju prace porządkowe, usługowe, remontowe świadczone na rzecz Gminy lub Jej jednostek organizacyjnych.
Wartość świadczenia rzeczowego będzie ustalona na podstawie określonych przez Wójta stawek odpowiadających rodzajowi wykonywanej pracy.
Zgodnie z ustawą o ochronie lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego za opłaty eksploatacyjne należy rozumieć indywidualnie naliczone opłaty w lokalu: energii, gazu, wody oraz odbiór ścieków, odpadów i nieczystości ciekłych.
Z najemcami lub bezumownymi użytkownikami lokalu zobowiązanymi do zapłaty zaległości, zwierana byłaby umowa/porozumienie/aneks do umowy najmu przewidujący zgodnie z art. 659 § 2 oraz art. 453 ustawy Kodeks cywilny, możliwość zapłaty czynszu i opłat eksploatacyjnych za zgodą wynajmującego, także w formie świadczenia rzeczowego, polegającego na świadczeniu na rzecz gminy różnego rodzaju prac porządkowych, usługowych i remontowych. Następnie w umowie/porozumieniu/aneksie do umowy najmu ustalony byłby rodzaj pracy, termin jej wykonania oraz wysokość zadłużenia, jaka w wyniku pracy byłaby spłacona.
Pytanie
Czy u najemców lub osób zajmujących lokale wchodzące w skład mieszkaniowego zasobu Gminy powstanie przychód podlegający opodatkowaniu, w związku z odpracowaniem przez nich zaległości z tytułu z tytułu opłat czynszowych, eksploatacyjnych oraz za bezumowne korzystanie z lokalu, a jeśli tak - czy Gmina jako płatnik zobowiązana będzie do odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych?
Państwa stanowisko w sprawie
Zdaniem Wnioskodawcy, wszelkie spłaty długów są dla dłużnika obojętne podatkowo, a tym samym świadczenie rzeczowe zastępujące płatność pieniężną nie stanowi źródła przychodów, a zatem płatnik nie ma obowiązku poboru z tego tytułu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Odpracowanie przez dłużnika zaległych opłat eksploatacyjnych w formie świadczenia różnego rodzaju prac na rzecz Gminy (czyli świadczenie w miejsce wykonania), nie będzie skutkowało powstaniem u dłużnika przychodu podlegającego opodatkowaniu, a Gmina nie będzie miała obowiązku poboru z tego tytułu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 1128 ze zm.):
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy:
Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Zgonie z art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.
Dla celów podatkowych przez nieodpłatne świadczenie należy rozumieć te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne przysporzenie majątku, mające konkretny wymiar finansowy. Innymi słowy, pod pojęciem tym należy rozumieć każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.
Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Sformułowanie w szczególności dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i zasadnym jest aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.
Zgodnie z art. 42a ust. 1 ww. ustawy:
osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przesłać j w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego, z zastrzeżeniem art. 45ba ust. 4, przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.
Z treści wniosku wynika, że w celu zmniejszenia zaległości czynszowych Gmina zamierza wprowadzić program, który pozwala osobom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej lub życiowej na odpracowanie zaległości czynszowych i opłat eksploatacyjnych z tytułu najmu lokali, znajdujących się w mieszkaniowym zasobie gminy lub z tytułu bezumownego ich zajmowania (po wygaśnięciu lub rozwiązaniu umowy najmu). Założeniem tego programu jest pomoc osobom, u których pogłębia się zadłużenie i w konsekwencji do uniknięcia zajęć komorniczych. Z dłużnikiem, u którego powstały zaległości czynszowe, będzie zawierane porozumienie (umowa) dotyczące spłaty długu w formie świadczenia rzeczowego tj. świadczenie pracy. Nastąpi zamiana czynszu (płatności pieniężnej) na świadczenie rzeczowe. Świadczenie rzeczowe będzie polegało na wykonaniu prac zastępczych w zamian za zaległości z tytułu czynszu, opłat eksploatacyjnych czy bezumowne korzystanie z lokalu. Byłyby to różnego rodzaju prace porządkowe, usługowe, remontowe świadczone na rzecz Gminy lub Jej jednostek organizacyjnych. Z najemcami lub bezumownymi użytkownikami lokalu zobowiązanymi do zapłaty zaległości, zwierana byłaby umowa/porozumienie/aneks do umowy najmu przewidujący zgodnie z art. 659 § 2 oraz art. 453 ustawy Kodeks cywilny, możliwość zapłaty czynszu i opłat eksploatacyjnych za zgodą wynajmującego, także w formie świadczenia rzeczowego, polegającego na świadczeniu na rzecz gminy różnego rodzaju prac porządkowych, usługowych i remontowych. Następnie w umowie/porozumieniu/aneksie do umowy najmu ustalony byłby rodzaj pracy, termin jej wykonania oraz wysokość zadłużenia, jaka w wyniku pracy byłaby spłacona.
W myśl postanowień art. 659 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.)
Przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.
Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju.
Z powyższego wynika, że wynajmujący jest zobowiązany do zapłaty czynszu najemcy, przy czym zapłata może być oznaczona w świadczeniach innego rodzaju niż pieniądze.
Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2022 r., poz. 172 ze zm.):
Osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie.
Stosownie do art. 18 ust. 2 ww. ustawy:
Odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od osoby, o której mowa w ust. 1, odszkodowania uzupełniającego.
Natomiast w myśl art. 18 ust. 3 ww. ustawy:
Osoby uprawnione do lokalu zamiennego, jeżeli sąd orzekł o wstrzymaniu wykonania opróżnienia lokalu do czasu dostarczenia im takiego lokalu, uiszczają odszkodowanie w wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, jakie byłyby obowiązane opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł.
W świetle art. 453 Kodeksu cywilnego:
Jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. Jednakże gdy przedmiot świadczenia ma wady, dłużnik obowiązany jest do rękojmi według przepisów o rękojmi przy sprzedaży.
Jest to instytucja prawna zwana datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania). Celem datio in solutum jest wygaśnięcie istniejących pomiędzy stronami zobowiązań (w tym przypadku z tytułu zaległości w opłatach czynszowych i eksploatacyjnych oraz bezumowne korzystanie z lokalu) poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy czy łączącego strony stosunku prawnego wynikającego z art. 18 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania – poza umową stron – jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.
Przechodząc do podatkowych aspektów opisanych czynności stwierdzić należy, że spłata długów – w tym w formie odpracowania – jest dla dłużnika obojętna podatkowo, nie można bowiem z faktu świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie ciążącego na dłużniku zobowiązania wywieść, że dłużnik uzyskuje przychody, o których mowa w art. 11 ust. 1 lub art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Mając na uwadze przedstawiony we wniosku opis zdarzenia przyszłego, stwierdzić należy, że po stronie osób zajmujących, na podstawie umowy najmu bądź bez tytułu prawnego do lokalu, lokale wchodzące w skład mieszkaniowego zasobu Gminy nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu w związku z odpracowywaniem przez nich zaległości z tytułu opłat czynszowych i eksploatacyjnych oraz za bezumowne korzystanie z lokalu. W konsekwencji Wnioskodawca jako płatnik nie jest zatem zobowiązany do odprowadzenia zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Państwa i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania tej interpretacji.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawyz dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Państwa sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i muszą Państwo zastosować się do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).