Temat interpretacji
Skutki podatkowe nieodpłatnego działu spadku.
Interpretacja indywidualna
– stanowisko prawidłowe
Szanowna Pani,
stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
23 marca 2022 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie nieodpłatnego działu spadku. Uzupełniła go Pani w dniu 17 czerwca 2022 r. Treść wniosku jest następująca:
Opis zdarzenia przyszłego
25 grudnia 2020 r. zmarł Z. K. Spadek po nim na mocy ustawy nabyła żona i dwie córki w wysokości po 1/3 – w tym Pani (córka). Następnie w dniu 12 kwietnia 2021 r. zarejestrowano poświadczony akt dziedziczenia oraz w dniu 4 października 2021 r. złożono do Naczelnika Urzędu Skarbowego zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych SD-Z2. W wyniku dziedziczenia Pani nabyła (według oświadczenia w SD-Z2):
1)udział w wysokości 1/6 spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w A. przy ul. M. o wartości 133 333 zł,
2)udział w wysokości 1/6 nieruchomości o powierzchni 457 m2 zabudowanej budynkiem mieszkalnym o powierzchni użytkowej 141,8 m2 w B., o wartości 125 000 zł,
3)udział w wysokości 1/6 w środkach pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym w X. S.A. wysokości 199 849 zł,
4)udział w wysokości 29/150 nieruchomości zabudowanej położonej w A. przy ul. S., o powierzchni gruntu 563 m2 i wartości 100 766 zł,
5)udział w wysokości 29/150 nieruchomości zabudowanej położonej w A. przy ul. S., o powierzchni gruntu 552 m2 o wartości 100 766 zł,
6)udział w wysokości 29/150 nieruchomości budynkowej położonej w A. przy ul. S., o powierzchni użytkowej 699 m2, tj. na działkach opisanych w pkt 4 i 5 - o wartości 416 672 zł,
7)udział w wysokości 47/300 w roszczeniu o spłatę wkładu do K. spółki jawnej ul. S. w A., w wysokości 120 966 zł,
8)udział w wysokości 23/150 w 92 udziałach w B. spółce z ograniczoną odpowiedzialnością ul. S. w A., w wysokości 274 398 zł,
9)udział w wysokości 1/6 w środkach pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym w Banku Y. S.A. w wysokości 5 780 zł.
Obecnie spadkobiercy zamierzają zawrzeć ugodę w zakresie podziału majątku wspólnego, częściowego działu spadku oraz zniesienia współwłasności, przy czym dokonany dział spadku bez spłat i dopłat odnośnie Pani spowoduje, że otrzyma na wyłączną własność składniki majątkowe, których wartość nie będzie przekraczała jej udziału spadkowego. W konsekwencji dokonanych czynności prawnych uzyska Pani na wyłączną własność:
a)wszystkie udziały w nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym w B. – na skutek: - działu spadku 1/2 nieruchomości należącej do wszystkich spadkobierców łącznie, - zniesienia współwłasności w zakresie udziału ½ nieruchomości należącego wyłącznie do B. K., żony spadkodawcy;
b)wszystkie środki pieniężne będące własnością spadkobierców wchodzące w dział spadku i znajdujące się na wskazanych w opisie stanu faktycznego rachunkach bankowych;
c)1/3 udziału w roszczeniu o spłatę wkładu do K. spółki jawnej tj. udziału w wysokości 47/300;
d)ponadto otrzyma Pani darowiznę środków pieniężnych należących wyłącznie do B. K. (Pani matka) - przelewem na rachunek bankowy na podstawie umowy w formie aktu notarialnego.
Pytanie
Czy dokonanie działu spadku bez spłat i dopłat, w wyniku którego uzyska Pani na wyłączną własność majątek o wartości nieprzekraczającej wysokości jej udziału spadkowego spowoduje uzyskanie przez Panią innego nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - dalej: PIT, opodatkowanego podatkiem dochodowym od osób fizycznych jako przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 powołanej ustawy?
Pani stanowisko w sprawie
Pani zdaniem, dokonanie działu spadku bez spłat i dopłat, w wyniku którego uzyska Pani majątek o wartości nieprzekraczającej jej udziały spadkowe, nie spowoduje uzyskania przez nią innego nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 PIT, opodatkowanego podatkiem dochodowym od osób fizycznych, jako przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 PIT. W przyszłym stanie faktycznym, na skutek działu spadku, uzyska Pani nieodpłatnie własność rzeczy i praw majątkowych opisanych w pierwszej części wniosku, które nie mogą zostać uznane za inne nieodpłatne świadczenie w rozumieniu art. 11 PIT, gdyż dział spadku nie stanowi usługi ani też udostępnienia rzeczy, o których mowa w tym przepisie. Wyjaśnienie Pani stanowiska prawnego w niniejszej sprawie wymaga w pierwszej kolejności odniesienia się do istoty tej instytucji prawa cywilnego. Zgodnie z art. 1037 § 1 kodeksu cywilnego dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Umowny dział spadku może nastąpić w postaci umowy pozasądowej, ugody sądowej zawartej w postępowaniu pojednawczym, ugody sądowej zawartej w postępowaniu nieprocesowym i ugody zawartej przed sądem polubownym. W przedmiotowej sprawie spadkobiercy planują dokonać działu spadku w formie aktu notarialnego zatem w formie umowy (ugody) pozasądowej. Funkcją omawianej instytucji prawa cywilnego jest uzyskanie przez poszczególnych spadkobierców wyłącznych praw do oznaczonych składników majątku spadkowego. Przedmiotem działu spadku są jego aktywa, natomiast podział długów następuje z mocy prawa, odpowiednio do podziału aktywów (post. SN z dnia 20 września 2000 r., I CKN 295/00, OSNC 2001, nr 2, poz. 32). Umowa o dział spadku może dotyczyć całego majątku spadkowego lub jego części. Jej celem jest likwidacja wspólności, stąd też umowa ta przenosi, wchodzące w skład wspólności, prawa majątkowe na określonych spadkobierców oraz ustala zasady wzajemnych rozliczeń stron, na przykład: z tytułu spłaconych długów spadkowych, pobranych pożytków i poczynionych nakładów na spadek, realizacji zapisów zwykłych, zaliczenia na schedę spadkową darowizn. Zgodnie z art. 10 ust. 7 PIT nie stanowi nabycia albo odpłatnego zbycia, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c PIT, odpowiednio nabycie albo odpłatne zbycie, w drodze działu spadku, nieruchomości lub praw majątkowych, określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c PIT, do wysokości przysługującego podatnikowi udziału w spadku. Reasumując nabycie własności rzeczy na podstawie działu spadku bez spłat i dopłat, w wyniku którego uzyska Pani na wyłączną własność majątek o wartości nieprzekraczającej wysokości jej udziału spadkowego nie może być uznane za świadczenie nieodpłatne na gruncie PIT, a jeżeli te nabycie mieści się w wysokości przysługującego podatnikowi udziału w spadku to w ogóle nie stanowi nabycia albo odpłatnego zbycia, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c PIT.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.):
opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Stosownie do art. 11 ust. 1 ww. ustawy,
przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Za przychód należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego – zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Pod pojęciem nieodpłatnego świadczenia należy rozumieć każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.
Przepis art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy wymienia jako źródło przychodu „inne źródła”. W myśl art. 20 ust. 1 ustawy,
za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 tej ustawy. W związku z tym, każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy – jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.
Zgodnie z art. 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 z późn. zm.) spadek stanowią prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, które z chwilą jego śmierci przechodzą na jedną lub kilka osób, stosownie do przepisów księgi niniejszej. W myśl art. 924 Kodeksu cywilnego spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku (art. 925 Kodeksu cywilnego).
Stosownie do art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego, prawomocne postanowienie sądu o nabyciu spadku, czy też akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza, potwierdza jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia.
Natomiast według art. 1035 ww. Kodeksu, jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Do momentu zniesienia tej współwłasności lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.
Art. 1037 § 1 cytowanej ustawy stanowi natomiast, że dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.
Z instytucją działu spadku mamy więc do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. Wskutek działu spadku poszczególni spadkobiercy stają się podmiotami wyłącznie uprawnionymi względem przyznanych im praw majątkowych, stanowiących do chwili działu przedmiot wspólności. Nie zmienia to faktu, że dział spadku jest zawsze konsekwencją wcześniejszego nabycia spadku. Na skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom.
Dział spadku jest zatem instytucją odrębną od dziedziczenia (nabycia spadku), którą mogą, ale nie muszą dokonać spadkobiercy po nabyciu spadku. Do momentu działu spadku spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w jego skład. Wskutek podziału poszczególni spadkobiercy stają się podmiotami wyłącznie uprawnionymi względem przyznanych im praw majątkowych stanowiących do tego momentu przedmiot wspólności.
Zgodnie z teorią prawa rzeczowego, przyznanie danej osobie na wyłączną własność rzeczy w drodze zniesienia współwłasności, czy działu spadku, jest nabyciem tych rzeczy. Natomiast, biorąc pod uwagę przyjętą linię orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, nabyciem rzeczy i praw w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie jest przyznanie ich na wyłączną własność jednemu ze współwłaścicieli, jeśli:
‒podział taki jest ekwiwalentny w naturze i nie towarzyszą mu spłaty i dopłaty lub
‒wartość otrzymanej przez daną osobę rzeczy (prawa) mieści się w ramach posiadanego dotychczas udziału.
Z powyższego wynika, że jeżeli spełnione są wymienione wyżej warunki, dział spadku nie może być rozpatrywany w kategoriach nabycia podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Natomiast wszelkie przypadki gdy udział danej osoby ulega powiększeniu, traktowane być muszą w kategorii nabycia, gdyż w ten sposób ulega powiększeniu zarówno zakres dotychczasowego władztwa tej osoby nad rzeczą, jak też stan jej majątku osobistego. W sytuacji zatem, gdy dział spadku ma charakter nieodpłatny, a na skutek jego dokonania dotychczasowy udział danej osoby ulega powiększeniu, mamy do czynienia z przysporzeniem, mającym konkretny wymiar finansowy. To z kolei, w związku z faktem, że nabycie rzeczy lub praw majątkowych na podstawie działu spadku nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, powoduje powstanie obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych, na skutek osiągnięcia przychodu z tzw. innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia wynika, że 25 grudnia 2020 r. zmarł Z. K. Spadek po nim na mocy ustawy nabyła żona i dwie córki w wysokości po 1/3 – w tym Pani (córka). Następnie w dniu 12 kwietnia 2021 r. zarejestrowano poświadczony akt dziedziczenia oraz w dniu 4 października 2021 r. złożono do Naczelnika Urzędu Skarbowego zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych SD-Z2.
Obecnie spadkobiercy zamierzają zawrzeć ugodę w zakresie podziału majątku wspólnego, częściowego działu spadku oraz zniesienia współwłasności, przy czym dokonany dział spadku bez spłat i dopłat odnośnie Pani spowoduje, że otrzyma na wyłączną własność składniki majątkowe, których wartość nie będzie przekraczała jej udziału spadkowego.
Odnosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy stwierdzić należy, że skoro w wyniku opisanego powyżej planowanego nieodpłatnego działu spadku otrzyma Pani składniki majątku o wartości nieprzewyższającej wartość udziału spadkowego, czynność ta nie będzie skutkować powstaniem po jej stronie przychodu. Oznacza to, że z tytułu planowanego nieodpłatnego działu spadku nie będzie Pani zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszyłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).