Otrzymana renta, o której mowa w art. 444 Kodeksu cywilnego jest wolna od podatku dochodowego do osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, albowiem spełnia przesłanki wymienione w tym przepisie.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

9 grudnia 2022 r. wpłynął Pana wniosek z 9 grudnia 2022 r., uzupełniony pismami z 9 grudnia 2022 r. (wpływ 9 grudnia 2022 r.) oraz z 12 grudnia 2022 r. (wpływ 12 grudnia 2022 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 3 stycznia 2023 r. (wpływ 4 stycznia 2023 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca zawarł w dniu 22 stycznia 20xx r. ugodę, z której to ugody wynika, iż Wnioskodawca został pokrzywdzony przez X poprzez stosowanie przez niego przemocy (...), a także przez Y poprzez dopuszczenie do jego pokrzywdzenia przez X oraz brak wsparcia po pokrzywdzeniu przez X.

W związku z ww. ugodą zapłacono Wnioskodawcy kwotę (...) złotych tytułem zadośćuczynienia za wszelkie krzywdy wyrządzone mu przez X.

Na mocy ugody, Y zobowiązała się także do pokrywania wszelkich kosztów diagnozy, konsultacji, leczenia psychiatrycznego (w tym leków), psychoterapii Wnioskodawcy oraz członków jego najbliższej rodziny (małżonka, dziecko), ale nie więcej niż (...) zł i nie dłużej niż do dnia 31 stycznia 2025 roku.

Z wyjątkiem roszczeń o zapłatę kwot, o których mowa zdanie powyżej, Wnioskodawca zrzekł się wszelkich roszczeń prawnych z tytułu wszelkich szkód oraz krzywd wyrządzonych przez X, Y w tym wszelkich szkód oraz krzywd dotyczących lub związanych z działalnością X, dotyczących, wynikłych z zaniedbań, zaniechań, lub działań, skutkujących pokrzywdzeniem Wnioskodawcy.

Dodatkowo strony umowy złożyły oświadczenia, w których Y w ramach porozumienia w sprawie wykładni ugody stwierdza m.in., że intencją Stron ugody była wypłata Wnioskodawcy renty z tytułu rozstroju zdrowia wskutek działań i zaniechań opisanych w ugodzie.

Wnioskodawca złożył oświadczenie wskazujące na identyczne znaczenie charakteru wypłaconego w związku z ugodą świadczenia.

Jednocześnie Wnioskodawca oświadczył, że elementy stanu faktycznego objęte wnioskiem o wydanie interpretacji w dniu złożenia wniosku nie są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego.

Zważywszy na brak spójności w stosowanym we wniosku nazewnictwie co do świadczenia, które raz nazywane jest zadośćuczynieniem, innym razem rentą, a jeszcze innym razem odszkodowaniem – został Pan wezwany do doprecyzowania opisu zdarzenia przez jednoznaczne wskazanie statusu prawnego przedmiotowego świadczenia na gruncie cywilnoprawnym, a w szczególności czy przedmiotowe świadczenie jest odszkodowaniem w postaci renty przyznanym na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, otrzymanym przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo którego potrzeby zwiększyły się lub widoki powodzenia na przyszłość zmniejszyły – zważywszy na brak spójności w stosowanym we wniosku nazewnictwie co do świadczenia, które raz nazywane jest zadośćuczynieniem, innym razem rentą, a jeszcze innym razem odszkodowaniem. W przypadku odpowiedzi negatywnej – został Pan poproszony, aby wskazał Pan jednoznacznie, czy przedmiotowe świadczenie jest rentą czy odszkodowaniem, czy zadośćuczynieniem, a jeśli żadnym z nich – to konkretnie czym.

W odpowiedzi doprecyzował Pan, że zgodnie z umową oraz porozumieniem co do wykładni umowy mamy do czynienia z rentą przyznaną w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego.

Nadto, zważywszy na fakt, że w dywagacjach w ramach w argumentacji uzasadnienia własnego stanowiska przywołał Pan zupełnie różne podstawy prawne, tj. artykuły Kodeksu cywilnego takie jak: 444, 445, 415 i 903 – został Pan wezwany do wskazania konkretnej podstawy prawnej przedmiotowego świadczenia, tj. konkretnego przepisu prawa cywilnego obejmującego przedmiotowe świadczenie.

W odpowiedzi doprecyzował Pan, że przepisem ustawy Kodeks cywilny dającym prawo do ustalenia jednorazowej renty jest art. 444 i to ten przepis odnosi się do sytuacji faktycznej objętej zapytaniem.

Pytanie

Czy w związku z otrzymanym odszkodowaniem uzyskanym przez Wnioskodawcę występuje obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych?

Pana stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, odszkodowanie wypłacone na mocy zawartej w dniu 22 stycznia 20xx r. ugody, korzysta ze zwolnienia od opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ww. ustawy, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Z treści tego przepisu wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę w katalogu zwolnień przedmiotowych ustawy bądź, od których Minister Finansów zaniechał poboru podatku, w drodze rozporządzenia.

Stosownie do treści art. 11 ust. 1 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2019 r., przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jednym ze źródeł przychodów są inne źródła, o których mowa w art. 20 ust. 1 ww. ustawy.

Natomiast zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku są również odszkodowania w postaci renty otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość.

Mając na uwadze zapis ustawowy z naszego punktu widzenia istotne jest czy możemy mówić o rencie w sytuacji wypłaty jednorazowej. Przepisy art. 444 K.c. wskazują, iż zobowiązany do wypłaty renty może w szczególnych okolicznościach na żądanie poszkodowanego wypłacić rentę jednorazowo. Należy zwrócić uwagę, że także przepisy art. 447 Kodeksu cywilnego dają możliwość sądowi orzec wypłatę odszkodowania które ma postać jednorazowej renty, jeśli zaistnieją istotne do tego powody. Należy uznać, że brak jest przeszkód prawnych aby także strony ustaliły umownie jednorazową wypłatę renty. Skoro zatem zarówno przepisy art. 444 K.c. jak i 447 K.c. dają możliwość wypłaty jednorazowej bez utraty charakteru prawnego świadczenia to należy uznać, że takie jednorazowe świadczenie o którym mowa w opisie stanu faktycznego ma charakter renty, szczególnie, że przepis art. 444 K.c. wprost o takiej możliwości wspomina.

W interpretacjach Organów Ministerstwa Finansów możliwe jest zastosowanie ulgi podatkowej wynikającej z art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy także w sytuacji, nawet gdy nastąpiła kapitalizacja renty poprzez wypłatę świadczenia zamiast renty wynikająca z art. 447 K.c., to tym bardziej należy uznać, że zwolnieniu podatkowemu podlega świadczenie opisane w niniejszym wniosku. Jak wskazuje w Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej nr 0114- KDIP3-3.4011.272.2019.4.AK: „Renta jest co do zasady świadczeniem okresowym. Niemniej jednak, ponieważ przepis art. 447 Kodeksu cywilnego przewiduje możliwość przyznania zamiast renty lub jej części odszkodowania jednorazowego, uznaje się że taka "skapitalizowana" renta - niezależnie od nazywania jej "odszkodowaniem" - także mieści się w zakresie zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Kapitalizacja renty jest możliwa także na podstawie umowy stron, nie może jednak dotyczyć wówczas szkody, która może powstać w przyszłości. Umowa, na podstawie której poszkodowany otrzymuje zamiast renty z tytułu czynu niedozwolonego jednorazowe odszkodowanie, jest zatem dopuszczalna, jeżeli jej zawarcie usprawiedliwiają "ważne powody" (Fras M. (red.), Habdas M. (red.), Fuchs B., Fuchs D., Gnela B., Herbet A., Kurowski W., Malik A., Naczyńska J., Rąpała A., Skubisz- Kępka K., Stojek G., Wałachowska M., Zakrzewski P., Ziemiak M.P., Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna (art. 353-534), WKP, 2018). Umowa, na podstawie której poszkodowany otrzymuje zamiast renty z tytułu czynu niedozwolonego jednorazowe odszkodowanie, jest dopuszczalna, jeżeli jej zawarcie usprawiedliwiają ważne powody. Umową taką jednak nie można objąć ewentualnej szkody, jaka może powstać w przyszłości (uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 3 października 1966 r. - zasada prawna, III CZP 17/66, OSNCP 1968, Nr 1, poz. 1, z głosami S. Garlickiego, OSPiKA 1969, z. 1, poz. 1, i J. Lapierrea, PiP 1970, z. 1, s. 182, oraz z omówieniem A. Szpunara i W. Wanatowskiej, Przegląd orzecznictwa, NP 1968, Nr 11, s. 1690, i NP 1969, Nr 11-12, s. 1726)”.

W niniejszym przypadku w celu ustalenia jednoznacznej treści zawartej ugody strony złożyły dodatkowe oświadczenia mające na celu w oparciu o przepisy art. 65 K.c. wyjaśnienie charakteru świadczenia wypłaconego poszkodowanemu. W oświadczeniach tych jednoznacznie stwierdziły, że mamy do czynienia z rentą. Także okoliczności i stan faktyczny wskazują, że cel wypłaty świadczenia jest zbieżny z cechami renty. Świadczenie ze względu na szczególne okoliczności wypłacono jednorazowo.

Biorąc pod uwagę okoliczności związane z przyznaniem odszkodowania należy przyjąć, iż wypełnia ono także przepisy art. 444 k.c., bowiem faktem jest, że z ważnych powodów (jakimi są między innymi obowiązek zachowania poufności i zobowiązanie do odstąpienia od jakichkolwiek żądań w stosunku do Y będącej stroną zawartej ugody, a także kwestie konieczności jak najszybszego podratowania zdrowia poszkodowanego) przyznane świadczenie ma charakter jednorazowy.

Z charakteru przyznanego świadczenia oraz dodatkowo deklaracji pomocy w procesie leczenia można przyjąć, że określone w zawartej umowie okoliczności spełniają przesłanki do stwierdzenia, że wyczerpują one wymogi art. 415 k.c. oraz art. 444 k.c., a także art. 445 k.c. Wnioskodawca uważa, że odszkodowanie wynikające z zawartej ugody, a przyznane z tytułu uszkodzenia ciała oraz wywołania rozstroju zdrowia nosi znamiona zawarcia umowy zgodnej z przepisami kodeksu cywilnego i jest wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3c u.p.d.o.f. Strona wskazuje, że za odszkodowania wypłacone na podstawie przepisów prawa powinno się uznać odszkodowania, których źródłem jest przepis prawa, niezależnie od tego, czy bezpośrednim tytułem okaże się na przykład decyzja organu państwa lub wyrok sądu czy też umowa zawarta w formie ugody.

Wnioskodawca podkreśla, że zakresem zastosowania zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, objęte są odszkodowania:

·mające postać renty;

·otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego;

·otrzymane w przypadku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia;

·otrzymane przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość.

Otrzymane przez wnioskodawcę jednorazowe świadczenie wiązało się z zadośćuczynieniem wynikającym z wywołaniem rozstroju zdrowia a wypłata świadczenia miała na celu między innymi pokrycie kosztów terapii oraz wynikała z częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej spowodowanej przeżytą traumą. Cechą charakterystyczną renty jest jej okresowość (art. 903 k.c.).

W niniejszym przypadku mieliśmy do czynienia ze świadczeniem jednorazowym zastępującym okresowe. Nie zmienia to jednak charakteru świadczenia oraz faktu, że odszkodowanie wynika wprost z przepisów prawa cywilnego i w oparciu o te przepisy ewentualny brak wypłaty kwot przyjętych w ugodzie byłby dochodzony.

Należy także zwrócić uwagę na zapis zdania drugiego przepisu art. 444 § 1 k.c., który przewiduje możliwość wypłaty z góry sumy potrzebnej na pokrycie kosztów leczenia, bez utraty charakteru renty wypłaconej kwoty. Także stanowisko SN potwierdza możliwość wypłaty renty niejako z „góry”: W uzasadnieniu uchwały składu siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2016 r., III CZP 63/15 (OSNC 2016, nr 11, poz. 65) zwrócono uwagę, że pojęcie „wszelkie koszty” w rozumieniu art. 444 § 1 k.c. obejmuje m.in. koszty leczenia i rehabilitacji (art. 444 § 1 zdanie drugie k.c.). Podkreślono, że taka egzemplifikacja "wszelkich kosztów" służyła ustawodawcy do pokazania, że dyspozycją art. 444 § 1 k.c. objęte są zarówno koszty już poniesione, jak i koszty, które mogą być poniesione przez poszkodowanego w przyszłości. Z tego względu w art. 444 § 1 zdane drugie k.c. wyodrębniono autonomiczne roszczenie, zgodnie z którym poszkodowany może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody wyłożenia z góry sumy potrzebnej na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumy potrzebnej na koszty przygotowania do innego zawodu. Nie ma przy tym znaczenia, czy chodzi o skompensowanie kosztów już wydatkowanych, czy o koszty, które mają być poniesione w związku z przyszłym, planowanym leczeniem (art. 444 § 1 zdanie drugie k.c.). - z uchwały SN z dnia 22 lipca 2020 r. Tym samym należy uznać, ze przepisy art. 444 k.c. przewidują odstępstwo od reguły opisanej w art. 903 k.c., bez zmiany charakteru takiego świadczenia.

Biorąc pod uwagę oświadczenia Stron zawierających umowę oraz treść samej ugody należy uznać, że wypłacona kwota stanowi rentę w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Pomimo że regułą jest cykliczność wypłaty, to jednak przepisy dopuszczają jednorazową jej wypłatę i tak było w niniejszym przypadku. Taki sposób wypłaty renty ma jedynie na celu zabezpieczenie potrzeb poszkodowanego, a nie zmianę charakteru świadczenia. Tym samym otrzymane odszkodowanie, zdaniem Strony, ma charakter renty o której mowa w art. 444 k.c. Natomiast wysokość i sposób wyliczenia świadczenia wynikało wprost z przepisów kodeksu cywilnego.

W związku z powyższym, zdaniem Wnioskodawcy stwierdzić należy, że wypłacona przez Y kwota odszkodowania w wysokości (...) zł korzysta ze zwolnienia od opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przepisy prawa cywilnego przewidują możliwość wypłaty jednorazowego odszkodowania, które nie traci przez swoją jednorazowość charakteru renty. Jest oczywistym, że przemoc psychofizyczna jakiej doznał Wnioskodawca wpłynęła w sposób istotny na utratę przez niego zdrowia, uszczerbek w psychice, które to ograniczają Jego możliwości zawodowe i życiowe. I właśnie w celu zrekompensowania tej utraty zdrowia zostało mu przyznane i wypłacone odszkodowanie, które w sposób oczywisty ma charakter jednorazowej renty.

Tym samym zastosowanie zwolnienia z przepisów art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy jest oparte na przepisach prawa w świetle stanu faktycznego wynikającego z treści ugody i rzeczywistych zdarzeń.

Dodatkowo należy zauważyć, że konieczność zastosowania ulgi w niniejszym przypadku poparta jest zasadami współżycia społecznego istotnymi w przypadku stosowania wyjątkowej klauzuli jaką niewątpliwie jest odstępstwo od opodatkowania otrzymanych przychodów. Istotnym jest też, aby przepisy prawa podatkowego były stosowane w sposób ujednolicony w podobnych sytuacjach. Tym samym interpretacja indywidualna, na którą Wnioskodawca powołuje się w niniejszym wniosku, mimo że została wydana na wniosek innego podatnika, winna mieć odzwierciedlenie przy analizie niniejszego stanu faktycznego jako zbliżonego na tyle, że także w tym przypadku zastosowanie ulgi winno być uznane za prawnie dopuszczalne i celowe. 

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 tej ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r., poz. 2647 ze zm.):