Temat interpretacji

Skutki podatkowe zniesienia współwłasności nieruchomości.

Na podstawie art. 13 § 2a pkt 1, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 26 sierpnia 2020 r. (data wpływu 28 sierpnia 2020 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zniesienia współwłasności nieruchomości jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 28 sierpnia 2020 r. wpłynął do tutejszego organu wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zniesienia współwłasności nieruchomości.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu lipca 2017 r. mąż darował Wnioskodawczyni, z którą to był wówczas w związku małżeńskim, udział wynoszący 1/2 części w zabudowanej nieruchomości, położonej w miejscowości , dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą.

W małżeństwie Wnioskodawczyni panował ustrój rozdzielności majątkowej.

Nabycie udziału było zwolnione z podatku od spadków i darowizn w oparciu o art. 4a ustawy o podatku od spadku i darowizn (nabycie przez małżonka).

W dniu czerwca 2018 r. Sąd Okręgowy orzekł rozwód Wnioskodawczyni oraz jej męża.

W dniu listopada 2018 r. Wnioskodawczyni oraz jej były mąż dokonali zniesienia współwłasności nieruchomości w ten sposób, że jej jedynym właścicielem został były mąż, który zobowiązał się do spłaty na rzecz Wnioskodawczyni kwoty odpowiadającej połowie wartości nieruchomości. Wysokość spłaty odpowiadała wartości darowizny uczynionej przez byłego męża na rzecz Wnioskodawczyni, wskazanej przez strony w umowie z dnia lipca 2017 r.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w wyniku dokonania zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze czynności notarialnej - w której to udział Wnioskodawczyni nabyła w drodze darowizny, w zamian za spłatę dokonaną przez współwłaściciela (nabywcę nieruchomości) za kwotę odpowiadającą wartości darowizny - Wnioskodawczyni jest zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych, w sytuacji gdy od nabycia przez Wnioskodawczynię udziału, do zniesienia współwłasności, nie upłynął okres 5 lat?

Zdaniem Wnioskodawczyni, pomimo odpłatnego zniesienia współwłasności nieruchomości (zbycia 1/2 udziału w tej nieruchomości), ze spłatą przed upływem 5-letniego okresu przewidzianego w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, po stronie Wnioskodawczyni nie powstał przychód w rozumieniu tego przepisu. Tym samym nie jest ona zobowiązana do zapłaty z tego tytułu podatku i rozliczenia dochodu w formularzu PIT-39 za 2018 r.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, m.in. tytułem darowizny.

Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych (art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn) i powstaje - przy nabyciu w drodze darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu (art. 6 ust. 1 pkt 4 tej ustawy). Przy czym małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha są zwolnieni od podatku za nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych - pod warunkami wymienionymi w art. 4a ww. ustawy.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowych od osób fizycznych źródłem przychodu jest odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie.

Natomiast zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn.

Kwestie zniesienia współwłasności regulują przepisy Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 210 § 1 Kodeksu cywilnego każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności.

Każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości (art. 211 Kodeksu cywilnego). Jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne (art. 212 § 1 Kodeksu cywilnego). Jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty, terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych (art. 212 § 3 Kodeksu cywilnego). Natomiast w postępowaniu o zniesienie współwłasności sąd rozstrzyga także spory o prawo żądania zniesienia współwłasności i o prawo własności, jak również wzajemne roszczenia współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy (art. 618 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego). Dopuszczalne jest także zniesienie współwłasności w drodze czynności notarialnej.

Zdaniem Wnioskodawczyni, opodatkowanie zbycia przez nią udziału w nieruchomości w sytuacji, w której spłata dokonana w wyniku zniesienia współwłasności, jest ekwiwalentem do posiadanego udziału w nieruchomości (uprzednio opodatkowanego podatkiem od spadków i darowizn) prowadziłoby do podwójnego opodatkowania.

Skoro Wnioskodawczyni otrzymała w drodze darowizny udział w rzeczy o określonej wartości i następnie w drodze zniesienia współwłasności zbyła ten udział na rzecz współwłaściciela za spłatą odpowiadającą wartości tego udziału wskazanego w umowie darowizny, nie uzyskała przychodu a jedynie ekwiwalent za prawo, które podlegało uprzedniemu opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

W majątku Wnioskodawczyni, nie powstaje bowiem przyrost majątku rozumiany jako zwiększenie aktywów lub zmniejszenie pasywów w tym majątku. Dochodzi tylko do zmiany ekonomicznej w majątku, nieprzekładającej się na sytuację prawnopodatkową. Tego rodzaju odpłatne zbycie jest dla Wnioskodawczyni neutralne podatkowo w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stwierdzić zatem należy, że zniesienie współwłasności nieruchomości, w wyniku którego współwłaściciel w zamian za udział we współwłasności nieruchomości otrzymuje spłatę, będącą jego równowartością, nie uzyskuje przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a.

Stanowisko takie znajduje potwierdzenie w licznym orzecznictwie sądów administracyjnych: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 28 lipca 2017 r., II FSK 1432/16, z dnia 8 lutego 2007 r., II FSK 187/06; z dnia 5 grudnia 2008 r II FSK 1276/07; z dnia 13 września 2011 r, II FSK 500/10; II FSK 1557/18.

Jakkolwiek stan faktyczny, na podstawie którego orzeczenia te zapadały, dotyczył nabycia praw w drodze spadkobrania, to w drodze analogii te same argumenty należy przedstawić w przypadku nabycia praw w drodze darowizny. W najnowszym orzecznictwie NSA spotkać się można z poglądem, iż w zaistniałym stanie faktycznym w ogóle nie wystąpił przychód, który mógłby być opodatkowany ( sygn. II FSK 1557/18).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1426, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

1. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
2. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
3. prawa wieczystego użytkowania gruntów,
4. innych rzeczy,

&− jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

W świetle powyższego, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości i ww. praw majątkowych następuje przed upływem 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie i nie zostaje dokonane w wykonywaniu działalności gospodarczej stanowi źródło przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem w przypadku zbycia nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy, decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych uzyskanego z tego tytułu dochodu ma moment ich nabycia.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że w dniu lipca 2017 r. mąż darował Wnioskodawczyni, z którą to był wówczas w związku małżeńskim, udział wynoszący 1/2 części w zabudowanej nieruchomości, położonej w miejscowości , dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą. W małżeństwie Wnioskodawczyni panował ustrój rozdzielności majątkowej. Nabycie udziału było zwolnione z podatku od spadków i darowizn w oparciu o art. 4a ustawy o podatku od spadku i darowizn (nabycie przez małżonka). W dniu czerwca 2018 r. Sąd Okręgowy orzekł rozwód Wnioskodawczyni oraz jej męża. W dniu listopada 2018 r. Wnioskodawczyni oraz jej były mąż dokonali zniesienia współwłasności nieruchomości w ten sposób, że jej jedynym właścicielem został były mąż, który zobowiązał się do spłaty na rzecz Wnioskodawczyni kwoty odpowiadającej połowie wartości nieruchomości. Wysokość spłaty odpowiadała wartości darowizny uczynionej przez byłego męża na rzecz Wnioskodawczyni, wskazanej przez strony w umowie z dnia lipca 2017 r.

Mając na uwadze powyższe, wyjaśnić należy, że w myśl art. 195 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r., poz. 1740) współwłasność istnieje wówczas, gdy własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom.

Zgodnie z art. 196 § 1 Kodeksu cywilnego współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną. Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy Działu IV Księgi drugiej Kodeksu cywilnego (art. 196 § 2 Kodeksu cywilnego).

Na podstawie art. 210 Kodeksu cywilnego każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Przez zniesienie współwłasności rozumie się likwidację łączącego współwłaścicieli stosunku prawnego, która następuje w drodze umowy lub orzeczenia sądu. Natomiast na podstawie art. 211 i art. 212 Kodeksu cywilnego zniesienie współwłasności może nastąpić przez podział rzeczy wspólnej, a gdy rzeczy nie da się podzielić, przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych bądź przez podział cywilny, polegający na sprzedaży rzeczy wspólnej i podziale uzyskanej ceny stosownie do wielkości udziałów współwłaścicieli.

W wyniku dokonania zniesienia współwłasności możliwe jest zatem przyznanie rzeczy jednej osobie przy jednoczesnym zobowiązaniu do dokonania spłat na rzecz pozostałych współwłaścicieli. Wówczas osoba otrzymująca w całości daną rzecz nabywa w niej udział ponad udział dotychczas posiadany i przysługujący jej w tej rzeczy. Konsekwencją tego jest zbycie udziału w rzeczy po stronie tego współwłaściciela, który w zamian przysługującego mu udziału w rzeczy otrzyma spłatę pieniężną. Wówczas mamy do czynienia z odpłatnym zbyciem udziału w nieruchomości w rozumieniu przepisu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Oznacza to, że osoby które otrzymują spłaty w zamian za udziały we współwłasności zbywają swoje udziały w rzeczy odpłatnie.

Wobec powyższego, za błędne należy uznać twierdzenie Wnioskodawczyni, że nie uzyskała ona żadnego przychodu, a jedynie spieniężyła udział w nieruchomości nabyty w drodze darowizny, uzyskując jego równowartość.

Do określenia konsekwencji podatkowych w przedstawionym stanie faktycznym nie jest istotna tylko sama wartość kwoty otrzymanej spłaty, lecz również czynność prawna odpłatnego zniesienia współwłasności, która stanowi formę odpłatnego zbycia w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wskazać należy, że użyte w wyżej powołanym art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pojęcie odpłatne zbycie oznacza każde przeniesienie prawa własności lub innych praw majątkowych w zamian za korzyść majątkową. Termin odpłatne zbycie obejmuje zatem szeroki zakres czynności. Określenie zbycie odnosi się do wszystkich przypadków przeniesienia własności.

Przy czym, pojęcie odpłatnego zbycia w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c nie odnosi się wyłącznie do umowy sprzedaży, czy darowizny, ale również do innej umowy, na mocy której następuje przeniesienie prawa własności w zamian za korzyść majątkową. Stąd też, okoliczność wskazana przez Wnioskodawczynię, że w wyniku zniesienia współwłasności za spłatą nie doszło do przysporzenia w jej majątku w żadnym wypadku nie może przesądzać, że po Jej stronie nie powstanie obowiązek podatkowy. Zniesienie współwłasności - polegające na przejęciu nieruchomości przez byłego męża Wnioskodawczyni w zamian za spłatę na jej rzecz - stanowi formę odpłatnego zbycia, a w konsekwencji źródło przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż przeniesienie własności udziału Wnioskodawczyni miało miejsce przed upływem okresu czasu, o którym mowa w ww. przepisie. Wnioskodawczyni bowiem, otrzymując spłatę zbyła odpłatnie swój udział we współwłasności nieruchomości, który nabyła w drodze darowizny. Spłata jest w tym przypadku wyrażoną w pieniądzu równowartością zbytego udziału we wspólnym prawie, co oznacza, że pomiędzy współwłaścicielami doszło do wymiany dóbr materialnych, tj. udziału w nieruchomości w zamian za środki pieniężne.

Stosownie do treści art. 30e ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c podatek dochodowy wynosi 19% podstawy obliczenia podatku.

W myśl art. 30e ust. 2 ww. ustawy podstawą obliczenia podatku, o której mowa w ust. 1, jest dochód stanowiący różnicę pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw określonym zgodnie z art. 19, a kosztami ustalonymi zgodnie z art. 22 ust. 6c i 6d, powiększoną o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1, dokonanych od zbywanych nieruchomości lub praw.

Zgodnie z art. 30e ust. 4 cytowanej ustawy po zakończeniu roku podatkowego podatnik jest obowiązany w zeznaniu podatkowym, o którym mowa w art. 45 ust. 1a pkt 3, wykazać:

1. dochody uzyskane w roku podatkowym z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c i obliczyć należny podatek dochodowy od dochodu, do którego nie ma zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 131, lub
2. dochody, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131.

Reasumując, zniesienie współwłasności nieruchomości, w której to udział Wnioskodawczyni nabyła w drodze darowizny, w zamian za spłatę dokonaną przez współwłaściciela, stanowi formę odpłatnego zbycia w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przez Wnioskodawczynię udziału 1/2 w nieruchomości, nabytego w dniu lipca 2017 r. Ponieważ czynność ta nastąpiła przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym to Wnioskodawczyni nabyła udział w tej nieruchomości, to w konsekwencji ciąży na niej obowiązek zapłaty podatku z tego tytułu.

W odniesieniu do powołanych przez Wnioskodawczynię wyroków sądów tutejszy organ informuje, że wydane zostały one w indywidualnych sprawach i nie mają zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego czy też zdarzenia przyszłego.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawczyni należy uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Wnioskodawczynię w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem.

Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

Stanowisko

nieprawidłowe

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej