Wygrał Pan w Sądzie sprawę dotyczącą kredytu we frankach. Kredyt został spłacony w 2019 r., zgodnie z orzeczeniem sądu Bank w 2022 zwrócił Panu niesłusznie zapłacone wpłaty wynikające z zastosowanych przez Bank niewłaściwych klauzul.

Uzupełnienie

‒data zawarcia umowy kredytu 14 listopada 2006 r. z (…) Bank S.A.,

‒był to kredyt hipoteczny indeksowany do CHF,

‒kredytobiorcami był Pan i J. S. (małżeństwo),

‒był Pan wraz z żoną zobowiązany do solidarnej spłaty kredytu,

‒data orzeczenia Sądu to 22 czerwca 2021 r. i ostateczne orzeczenie (prawomocne) od 14 lipca 2022 r.,

‒Sąd uznał umowę kredytową za nieważną,

‒   kredyt nie został przewalutowany,

  ‒   zastosowane przez bank niewłaściwe klauzule dotyczyły luk powstałych na skutek usunięcia z umowy klauzuli indeksacyjnej, w związku z jej abuzywnością, nie można           uzupełnić przepisami prawa krajowego, które odwołują się do tzw. klauzul generalnych takich jak ustalone zwyczaje, zasady współżycia społecznego,

  ‒w skład kwoty zwróconej przez Bank wchodziło świadczenie nienależne - różnica pomiędzy sumą świadczeń spełnionych przez Powodów na rzecz banku, a kwotą wypłaconą   przez Bank na rzecz kredytobiorców w ramach umowy kredytu hipotecznego plus odsetki za opóźnioną wypłatę (rozprawa apelacyjna).

Pytanie

Czy od zwróconej przez bank kwoty obowiązuje podatek?

Pana stanowisko w sprawie

Uważa Pan, że zwrócona kwota nie podlega opodatkowaniu.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest:

‒prawidłowe – w części w jakiej otrzymana od Banku kwota pieniędzy będzie stanowiła zwrot nienależnie pobranych przez Bank świadczeń oraz

‒nieprawidłowe - w części w jakiej otrzymana od Banku kwota pieniędzy będzie stanowiła zapłatę odsetek za opóźnioną wypłatę zwrotu nienależnie pobranych przez Bank świadczeń.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.):

Ustawa reguluje opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów osób fizycznych oraz daninę solidarnościową.

Przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów i świadczeń wskazanych w jej art. 2 ust. 1.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy:

Przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.

Zakresem zastosowania tego przepisu są objęte sytuacje, w których spełnione są łącznie następujące warunki:

‒podatnik uzyskał przychód, a więc przysporzenie majątkowe i jednocześnie

‒przychód ten „wynika z czynności, które nie mogą być przedmiotem skutecznej prawnie umowy”, czyli wykazuje związek przyczynowo-skutkowy z taką czynnością, ma swoje źródło w takiej czynności.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ww. ustawy:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Powołany przepis wyraża tzw. zasadę powszechności opodatkowania. Regułą jest, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Wyjątki od omawianej zasady dotyczą:

‒dochodów, które zostały wprost wymienione przez ustawodawcę w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z podatku oraz

‒dochodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych wydanego na podstawie art. 22 ustawy Ordynacja podatkowa (rozporządzenie takie może być wydane w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników).

W myśl art. 9 ust. 1a ww. ustawy:

Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest, z zastrzeżeniem art. 25e, art. 29-30cb, art. 30da-30f oraz art. 44 ust. 7e i 7f, suma dochodów z wszystkich źródeł przychodów.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Ogólne określenie „przychodów” zawiera art. 11 ust. 1 ww. ustawy. Stosownie do tego przepisu:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

‒pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

‒pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Ogólne określenie „kosztów uzyskania przychodów” zawiera natomiast art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w myśl którego:

Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.

Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. I tak zgodnie z ww. przepisem:

1.Źródłami przychodów są:

1)stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się                     produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta;

2)działalność wykonywana osobiście;

3)pozarolnicza działalność gospodarcza;

4)działy specjalne produkcji rolnej;

5)(uchylony)

6)najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji               rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników                     majątku związanych z działalnością gospodarczą;

7)kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c;

8)odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

a)nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,

b)spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

    c)prawa wieczystego użytkowania gruntów,

d)innych rzeczy,

‒jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany;

8a) działalność prowadzona przez zagraniczną jednostkę kontrolowaną;

8b) niezrealizowane zyski, o których mowa w art. 30da;

9)    inne źródła.

Przychody z poszczególnych źródeł przychodów i zasady ich ustalania zostały uregulowane w art. 12-20 omawianej ustawy.

Katalog źródeł przychodów jest katalogiem zamkniętym. Ustawodawca „zamknął” ten katalog dzięki wprowadzeniu kategorii „innych źródeł”, czyli źródeł przychodów innych niż wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b. W sytuacji, gdy dane przysporzenie podatnika ma charakter przychodu i nie mieści się w żadnej z kategorii wskazanych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ustawy, jest przypisywane do źródła z art. 10 ust. 1 pkt 9. Rozwiązanie to jest jednym z elementów gwarantujących realizację zasady powszechności opodatkowania.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Z opisu sprawy wynika, że:

1.wygrał Pan w Sądzie sprawę dotyczącą kredytu we frankach,

2.był to kredyt hipoteczny indeksowany do CHF,

3.zgodnie z orzeczeniem sądu Bank w 2022 zwrócił Panu niesłusznie zapłacone wpłaty wynikające z zastosowanych przez Bank niewłaściwych klauzul,

4.kredytobiorcami był Pan i J. S. (małżeństwo),

5.był Pan wraz z żoną zobowiązany do solidarnej spłaty kredytu,

6.Sąd uznał umowę kredytową za nieważną,

7.zastosowane przez bank niewłaściwe klauzule dotyczyły luk powstałych na skutek usunięcia z umowy klauzuli indeksacyjnej, w związku z jej abuzywnością, nie można uzupełnić przepisami prawa krajowego, które odwołują się do tzw. klauzul generalnych takich jak ustalone zwyczaje, zasady współżycia społecznego,

8.w skład kwoty zwróconej przez Bank wchodziło świadczenie nienależne - różnica pomiędzy sumą świadczeń spełnionych przez Powodów na rzecz banku, a kwotą wypłaconą przez Bank na rzecz kredytobiorców w ramach umowy kredytu hipotecznego plus odsetki za opóźnioną wypłatę (rozprawa apelacyjna).

Zatem otrzymanie przez Pana środków pieniężnych tytułem zwrotu nienależnie pobranych przez Bank świadczeń nie będzie Pana przychodem. Czynność ta nie spowodowała uzyskania przez Pana przysporzenia majątkowego, wzrostu Pana majątku. Otrzymana przez Pana kwota to zwrot własnych pieniędzy, które nienależnie wpłacił Pan wcześniej do Banku. Pieniądze te są Pana przychodem w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ich uzyskanie nie skutkuje po Pana stronie powstaniem obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie będzie miał Pan obowiązku rozliczenia tych środków dla celów podatkowych.

Druga kategoria należności, jakie Pan uzyskał to zasądzone odsetki za opóźnioną wypłatę nienależnie pobranych przez Bank świadczeń. Odsetki te nie mają charakteru zwrotu nienależnie wpłaconych do Banku środków. Są należnością z tytułu opóźnienia w zapłacie przez Bank kwoty podniesionych przez Pana roszczeń. Ich uzyskanie jest Pana przysporzeniem majątkowym.

Omawiane odsetki nie wynikały bezpośrednio z czynności podpisania przez Pana umowy kredytowej zawierającej niewłaściwe klauzule. Zostały zasądzone na podstawie odpowiednich przepisów prawa cywilnego, a ich wysokość była związana z długością okresu dochodzenia przez Pana realizacji podniesionego roszczenia o zwrot środków w trybie postępowania sądowego.

A zatem, opisane odsetki – jako środki pieniężne otrzymane przez Pana – są Pana przychodem podatkowym (art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Z uwagi na pochodzenie tych środków i związany z nim brak możliwości zakwalifikowania odsetek do przychodów z któregokolwiek ze źródeł przychodów określonych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8a omawianej ustawy, należy je uznać za przychody z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Jednocześnie, odsetki te nie będą objęte zwolnieniem od podatku – żaden przepis art. 21 ust. 1 ustawy nie przewiduje takiego zwolnienia. Jako Pana przychody z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy) uzyskane odsetki podlegają więc opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania.

Jak wskazywano powyżej, dochodem ze źródła przychodów jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym (art. 9 ust. 2). Wobec tego, wydatki poniesione przez Pana w celu uzyskania od Banku świadczenia (zwrotu nienależnie wpłaconych środków) wraz z odsetkami za zwłokę – w części odpowiadającej proporcji wartości zasądzonych odsetek do sumy zasądzonego roszczenia głównego wraz z odsetkami, będą stanowiły koszty uzyskania przychodu z odsetek (art. 22 ust. 1 ustawy). W pozostałej części wydatki te są kosztami uzyskania kwoty niestanowiącej przychodu.

Tym samym, Pana dochodem z tytułu otrzymania przedmiotowych odsetek będzie różnica pomiędzy wartością:

‒przychodu w postaci otrzymanych odsetek (tj. kwoty otrzymanych odsetek) i

‒kosztów uzyskania tego przychodu, tj. poniesionych kosztów postępowania mającego za cel uzyskanie roszczenia – w części odpowiadającej proporcji wartości przychodu z odsetek do sumy zasądzonych roszczeń.

Dochód ten będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na tzw. zasadach ogólnych, zgodnie z art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (według skali podatkowej).

Powinien Pan wykazać wartość przychodu z otrzymanych odsetek, kosztów jego uzyskania i dochodu z odsetek w zeznaniu rocznym składanym za rok podatkowy, w którym otrzymał odsetki i zapłacić należny z tego tytułu podatek.

Dodatkowe informacje

Interpretacje prawa podatkowego wydawane są w indywidualnej sprawie zainteresowanego, co wynika z art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, w związku z czym niniejsza interpretacja jest wiążąca dla Pana jako osoby występującej z wnioskiem, nie wywiera natomiast skutku prawnego dla pozostałych kredytobiorców.

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego obowiązującego w dniu zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawyz dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

‒Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”.  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla odstąpienia od uzasadnienia interpretacji jest art. 14c § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).