-  Koszty obrotów wewnętrznych

i traktować ten obrót tak, jak sprzedaż dla celów bilansowych. W wariancie porównawczym konta obrotów wewnętrznych służą bowiem do kontroli i zamknięcia kręgu kosztów w jednostce. Na koniec roku obrotowego saldo konta „Obroty wewnętrzne" przenoszone będzie na konto „Wynik finansowy". Równolegle konto „Koszt obrotów wewnętrznych" przenoszone będzie w ciężar konta „Rozliczenie kosztów" w celu domknięcia kręgu kosztów i prawidłowego ustalenia wyniku finansowego. Zamknięcie kręgu kosztów pozwoli w prawidłowy sposób ustalić zmianę stanu produktów, która skoryguje koszty wykazane w rachunku zysków i strat w wariancie porównawczym. W tym zakresie Wnioskodawca będzie jeszcze zasięgał porady specjalistów i określi ostatecznie sposób ewidencjowania tych zdarzeń. Opisany wyżej sposób jest jednym z najczęściej stosowanych w celu prawidłowego ustalenia wyniku finansowego.

Księgi rachunkowe i sposób ewidencjonowania zdarzeń dla celów bilansowych nie jest jednak podatkotwórczy. Biorąc zaś pod uwagę fakt, że mieszalnia pasz będzie prowadzona w ramach działalności gospodarczej Podatnika, a działy specjalne produkcji rolnej nie stanowią tego samego źródła przychodów, konieczne jest prawidłowego określenie sposobu rozliczenia podatkowego opisanych wyżej zdarzeń.

Dla celów podatkowych, koszt wytworzenia pasz przeznaczonych na własne potrzeby, stanowił będzie koszt działów specjalnych produkcji rolnej. Tym samym Wnioskodawca nie będzie zaliczał do kosztów uzyskania przychodów w źródle działalność gospodarcza wartości produkcji na potrzeby własne (koszt wytworzenia) i dokładnie o tę wartość będzie zwiększał koszty uzyskania przychodu w źródle działy specjalne produkcji rolnej. Jednocześnie przesunięcie paszy między poszczególnymi źródłami przychodów, nie będzie skutkowało obowiązkiem rozpoznania przychodu z tego tytułu, gdyż Podatnik nie dokonuje sprzedaży samemu sobie. Koszty wytworzenia obejmowały będą koszty pozostające w bezpośrednim związku z wyprodukowaniem paszy oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z jej wytworzeniem. Koszty bezpośrednie obejmowały będą wartość zużytych materiałów bezpośrednich, koszty pozyskania i przetworzenia związane bezpośrednio z produkcją i inne koszty poniesione w związku z wyprodukowaniem paszy do postaci i miejsca, w jakich zostanie przekazana do działów specjalnych produkcji rolnej. Do uzasadnionej, odpowiedniej do okresu wytwarzania produktu, części kosztów pośrednich zaliczane będą zmienne pośrednie koszty produkcji oraz ta część stałych, pośrednich kosztów produkcji, które odpowiadają poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie definiuje pojęcia kosztu wytworzenia, a zatem w tym zakresie zasadne jest sięgnięcia do reguł określonych w ustawie o rachunkowości. Zważywszy na okoliczność, iż w pierwszym okresie w ramach działalności gospodarczej będzie wytwarzana wyłącznie pasza na potrzeby własne Wnioskodawcy (działów specjalnych produkcji rolnej), całość kosztów wygenerowanych w ramach źródła przychodów działalność gospodarcza, będzie stanowiła koszt wytworzenia zaliczany do kosztów źródła: działy specjalne produkcji rolnej.

Pytania:

1.Czy wartość przekazanej paszy na potrzeby prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej, wyprodukowanej w ramach działalności gospodarczej Wnioskodawcy, stanowić będzie koszt uzyskania przychodów w działach specjalnych produkcji rolnej?

2.Czy Podatnik w związku z przekazaniem paszy na potrzeby prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej, nie będzie obowiązany rozpoznać przychodu w ramach źródła działalność gospodarcza w wysokości wartości przekazanej paszy?

3.Czy Podatnik w związku z przekazaniem paszy na potrzeby prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej, będzie zobowiązany do skorygowania kosztów uzyskania przychodów prowadzonej działalności gospodarczej o wartość przekazanej paszy?

Pana stanowisko w sprawie

W opinii Wnioskodawcy wartość paszy (wyrażona jako koszt wytworzenia) będzie stanowiła koszt uzyskania przychodów w działach specjalnych produkcji rolnej Wnioskodawcy. Jednocześnie Wnioskodawca będzie zobowiązany do pomniejszenia kosztów uzyskania przychodów w źródle działalność gospodarcza o tę wartość i nie będzie miał obowiązku rozpoznać przychodu z tytułu wydania wyprodukowane paszy dla celów hodowli drobiu. W pierwszej kolejności podnieść należy, iż dochody uzyskiwane przez Wnioskodawcę będą lokowane do dwóch odrębnych źródeł przychodów cechujących się własnymi zasadami opodatkowania w ramach podatku dochodowego. Zgodnie bowiem z dyspozycją art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.) (dalej: Ustawa o PIT), źródłami przychodów są m.in.:

‒działalność gospodarcza (pkt 3)

‒działy specjalne produkcji rolnej (pkt 4)

W myśl art. 2 ust. 3 Ustawy o PIT „działami specjalnymi produkcji rolnej są: uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin "in vitro", fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowla i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, hodowla dżdżownic, hodowla entomofagów, hodowla jedwabników, prowadzenie pasiek oraz hodowla i chów innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym."

Zgodnie z normą art. 15 ust. 1 Ustawy o PIT „przychód z działów specjalnych produkcji rolnej ustala się według zasad określonych w art. 14, jeżeli podatnik prowadzi księgi wykazujące te przychody. O zamiarze założenia ksiąg podatnik jest obowiązany zawiadomić właściwego naczelnika urzędu skarbowego przed rozpoczęciem roku podatkowego albo przed rozpoczęciem prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej, jeżeli nastąpiło ono w ciągu roku, z zastrzeżeniem ust. 2." Ustęp drugi precyzuje natomiast, iż „w przypadku gdy obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych wynika z przepisów o rachunkowości, przychód z działów specjalnych produkcji rolnej ustala się na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych według zasad określonych w art. 14. W takim przypadku nie ma obowiązku zawiadamiania właściwego naczelnika urzędu skarbowego o założeniu ksiąg rachunkowych.".

Przepis art. 24 ust. 4 powołanej ustawy stanowi natomiast, iż „dochodem (stratą) z działów specjalnych produkcji rolnej jest różnica pomiędzy przychodem z tytułu prowadzenia tych działów a poniesionymi kosztami uzyskania, powiększona o wartość przyrostu stada zwierząt na koniec roku podatkowego w porównaniu ze stanem na początek roku i pomniejszona o wartość ubytków w tym stadzie w ciągu roku podatkowego. Dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, jeżeli podatnik nie prowadzi ksiąg, o których mowa w art. 15, ustala się przy zastosowaniu norm szacunkowych dochodu z określonej powierzchni upraw lub jednostki produkcji zwierzęcej, określonych w załączniku nr 2".

Analogicznie do powyższego Ustawa o PIT wskazuje na definicję przychodów i dochodów z działalności gospodarczej. Zgodnie z dyspozycją art. 14 ust 1 Ustawy o PIT „za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług."

Z kolei art. 24 ust. 1 Ustawy o PIT „u podatników, którzy prowadzą księgi rachunkowe, za dochód z działalności gospodarczej uważa się dochód wykazany na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg, zmniejszony o dochody wolne od podatku i zwiększony o wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów, zaliczone uprzednio w ciężar kosztów uzyskania przychodów".

Ustawodawca zobowiązał nadto, aby „osoby fizyczne, przedsiębiorstwa w spadku, spółki cywilne osób fizycznych, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, wykonujące działalność gospodarczą, są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów, zwaną dalej "księgą", z zastrzeżeniem ust. 3, 5 i 5a, albo księgi rachunkowe, zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, w tym za okres sprawozdawczy, a także uwzględniać w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacje niezbędne do obliczenia wysokości odpisów amortyzacyjnych zgodnie z przepisami art. 22a-22o." - art. 24a ust. 1 Ustawy o PIT.

Ustęp 5 przytoczonego przepisu stanowi, iż „osoba fizyczna, spółka cywilna osób fizycznych, spółka jawna osób fizycznych lub spółka partnerska może prowadzić księgi rachunkowe również od początku następnego roku podatkowego, jeżeli przychody, w rozumieniu art. 14, za poprzedni rok podatkowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej kwoty określonej w euro w przepisach o rachunkowości.

W tym przypadku podatnik informuje o prowadzeniu ksiąg rachunkowych w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust. 1 lub ust. 1a pkt 2, składanym za rok podatkowy, w którym były prowadzone. Jeżeli księgi prowadziła spółka cywilna osób fizycznych, spółka jawna osób fizycznych lub spółka partnerska, informację składają wszyscy wspólnicy."

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych kwestię kosztów uzyskania przychodów reguluje w art. 22 ust. 1. Zgodnie z tym przepisem kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu, każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych z ich źródła, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

Jednocześnie trzeba podkreślić, że przez pojęcie „zachować" należy rozumieć: dochować coś w stanie niezmienionym, nienaruszonym, utrzymać. Natomiast „zabezpieczyć" oznacza: uczynić bezpiecznym, niezagrożonym, dać ochronę. Można więc przyjąć, że koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to takie, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu występowały w nienaruszonym stanie oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało.

Natomiast jako zabezpieczenie źródła przychodów powinno się przyjmować koszty poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów, które umożliwią dalsze funkcjonowanie źródła. Za koszty związane z zabezpieczeniem i zachowaniem źródła przychodów należy więc uznać przede wszystkim koszty prawidłowego funkcjonowania podatnika oraz prawidłowego prowadzenia działalności gospodarczej, do której zalicza się koszty poniesione w celu uzyskania przychodów.

W oparciu o kryterium stopnia tego powiązania, ustawodawca wyróżnia przy tym koszty podatkowe:

a)bezpośrednio związane z przychodami, których poniesienie przekłada się wprost na uzyskanie konkretnych przychodów oraz

b)inne niż bezpośrednio związane z przychodami, których nie można w taki sposób przypisać do określonych przychodów, ale są racjonalnie uzasadnione jako prowadzące do ich osiągnięcia.

Do kategorii "kosztów uzyskania przychodów bezpośrednio związanych z przychodami" należą takie wydatki, których poniesienie ma bezpośrednio na celu uzyskanie konkretnych przychodów. W ich przypadku możliwe jest ustalenie, w jakim okresie i w jakiej wysokości powstał związany z nimi przychód. Klasycznym przykładem bezpośredniego związku kosztów z przychodami jest relacja, w jakiej pozostają wydatki na nabycie lub wytworzenie jednostki towaru i przychód ze zbycia tej jednostki towaru.

Natomiast, "pośrednie koszty uzyskania przychodów" to takie wydatki, których ponoszenie jest racjonalnie uzasadnione jako służące osiąganiu przychodów lub zachowaniu albo zabezpieczeniu ich źródła, nie ma jednak możliwości przypisania ich do określonych, konkretnych przychodów. Do tego rodzaju kosztów zalicza się m.in. koszty ogólnego zarządu, koszty administracyjne, wydatki na utrzymanie obiektów, obsługę prawną, ubezpieczenia, świadczenia na rzecz pracowników. Każdy z ww. wydatków jest związany z działalnością prowadzoną przez podatnika i przyczynia się w sposób ogólny do osiągania przez niego przychodów. Nie można jednak ustalić, uzyskaniu jakiego konkretnego przychodu dany wydatek służy.

Przywołana regulacja art. 22 ust. 1 ustawy o PIT wskazuje, że definicja kosztów uzyskania przychodów - dla celów podatku dochodowego - składa się z dwóch podstawowych elementów, które łącznie tworzą swego rodzaju normatywną klauzulę generalną.

Pierwszy z tych elementów określić można mianem przesłanki pozytywnej, zakładającej spełnienie łączne dwóch warunków, tj.:

a)konieczność faktycznego (co do zasady) poniesienia wydatku oraz

b)poniesienie wydatku musi nastąpić w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Drugi z tych elementów stanowi przesłankę negatywną, zgodnie z którą ponoszonego wydatku nie ujęto w zamkniętym katalogu wydatków nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów. Artykuł 23 ust. 1 ustawy o PIT, zawiera enumeratywną listę wyłączeń z kosztów uzyskania przychodów, co oznacza, że każdy koszt dający się zakwalifikować do którejkolwiek z pozycji wymienionej na tej liście nie będzie mógł być zaliczony do kosztów uzyskania przychodów, nawet jeśli był poniesiony w celu osiągnięcia przychodów. Jednocześnie, podkreślić należy, że nieujęcie danego wydatku w katalogu kosztów niepotrącalnych, wymienionych w art. 23 ust. 1 ustawy o PIT, nie oznacza automatycznie, że inne koszty w nim niewymienione, tymi kosztami być mogą. W takim przypadku należy bowiem badać, czy dany koszt poniesiony został w celu uzyskania przychodu z jego źródła (zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu).

W świetle powyższego przepisu, ocena prawna konkretnego wydatku poniesionego przez podatnika wymaga odniesienia się do kryterium celowości jego poniesienia oraz uwzględnienia wyłączeń z kategorii kosztów uzyskania przychodów określonych w art. 23 ust. 1 ustawy o PIT. Odnosząc się do przesłanki celowości wydatku należy podkreślić, że kosztem uzyskania przychodów są zarówno wydatki, których poniesienie bezpośrednio przekłada się na uzyskanie konkretnych przychodów, jak i te, których nie można w taki sposób przypisać do określonych przychodów, ale są racjonalnie uzasadnione jako zmierzające do ich osiągnięcia. W każdym przypadku konieczne jest jednak zaistnienie związku pomiędzy poniesionym kosztem, a uzyskiwaniem, bądź też szansą uzyskiwania przychodów przez podmiot ponoszący ten koszt. W większości przypadków związek z przychodem nie nasuwa żadnych wątpliwości. Są jednak sytuacje, w których ów związek przyczynowy nie jest tak jednoznaczny. Wszystkie te sytuacje należy zatem rozwiązywać odrębnie w odniesieniu do każdego przypadku.

Jak wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie, poniesienia kosztów stanowiących efekt podjętego ryzyka gospodarczego podatnik nie może sobie rekompensować za pomocą przepisów podatkowych, nie wszystkie bowiem wydatki związane z działalnością gospodarczą, nawet ekonomicznie uzasadnione, stanowią koszty uzyskania przychodów. Uznanie danego wydatku za koszt uzyskania przychodów jest możliwe tylko wtedy, gdy z prawidłowo i rzetelnie udokumentowanych zdarzeń wynika ponad wszelką wątpliwość, że jest to wydatek celowy i racjonalnie uzasadniony. Podatnik zobowiązany jest więc wykazać nie tylko fakt poniesienia danego wydatku, ale także jego celowość i racjonalność. Przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodów, nie można uznać za koszt wydatków, których charakter budzi wątpliwości.

Podatnik oceniając związek wydatku z prowadzoną działalnością gospodarczą winien zakładać, że dany koszt może obiektywnie przyczynić się do osiągnięcia przychodu. Ponadto, należy mieć na względzie, że podatnik uznając wydatek za koszt uzyskania przychodu odnosi ewidentne korzyści, albowiem o ten koszt zmniejsza podstawę opodatkowania. Na nim więc spoczywa ciężar udowodnienia, że określony wydatek jest kosztem uzyskania przychodu. Uznanie danego wydatku za koszt uzyskania przychodów jest możliwe tylko wtedy, gdy z prawidłowo i rzetelnie udokumentowanych zdarzeń wynika ponad wszelką wątpliwość, iż jest to wydatek celowy i racjonalnie uzasadniony. Zatem to podatnik zobowiązany jest wykazać nie tylko fakt poniesienia danego wydatku, ale także jego celowość i racjonalność.

Tak więc dany podmiot gospodarczy ma możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów poniesionych wydatków po wyłączeniu tych, których możliwość odliczenia jest wprost ograniczona w ustawie, zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio związanych z uzyskiwanymi przychodami, pod warunkiem, że ich poniesienie ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu ze źródła przychodów lub wiąże się z zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów.

Odnosząc powyższe należy nadto wskazać, że reguły prowadzenia ksiąg rachunkowych, choć istotne, to jednak nie mogą mieć charakteru podatkotwórczego. Stąd istotne pozostaje jedynie odwołanie się do regulacji zawartych w Ustawie PIT.

Rozważania w zakresie możliwości i zasadności zaliczenia wydatku do kosztów podatkowych oprzeć należy w głównej mierze, o konieczność lokowania przychodów i kosztów do dwóch różnych źródeł, tj. działalności gospodarczej i działów specjalnych produkcji rolnej. Powyższe implikuje konieczność rozpoznania prawidłowo przychodów i kosztów do każdego z tych źródeł. Wnioskodawca prowadzi działalność w oparciu o działy specjalne produkcji rolnej i jednocześnie zamierza rozszerzyć działalność o produkcję (mieszalnię) paszy, która będzie prowadzona w ramach działalności gospodarczej. Wyprodukowanie paszy wymaga poniesienia nakładów zarówno w postaci wydatków bezpośrednich, jak i pośrednich.

Okoliczność przesunięcia wyprodukowanej paszy między dwoma rodzajami działalności Wnioskodawcy (z działalności gospodarczej do działów specjalnych produkcji rolnej) powodować będzie konieczność „skorygowania" kosztów tego źródła, w którym pasza została wytworzona (tj. działalności gospodarczej), albowiem przesunięcie to będzie miało charakter nieodpłatny i nie będzie związane z zawarciem żadnej umowy przenoszącej własność paszy (umowa z samym sobą nie jest możliwa). Tym samym nie powstanie żaden przychód w ramach źródła działalność gospodarcza, ale jednocześnie niemożliwe będzie rozpoznanie kosztu wytworzenia paszy w tym źródle. Podatnik osiągnie przychód ze sprzedaży drobiu, do którego wykorzysta wytworzona przez siebie paszę. Stąd tylko w tym źródle winien rozpinać koszt wytworzenia tej pasze.

Wnioskodawca początkowo planuje wykorzystywać wyprodukowaną paszę wyłącznie na potrzeby własne, niemniej jednak nie wyklucza dokonywania sprzedaży na zewnątrz, szczególnie z upływem czasu i rozwojem tej sfery aktywności. Powyższe powoduje, iż koszty poniesione w ramach działalności gospodarczej nie będą miały, w zakresie w jakim odnoszą się do wartości przekazanej paszy do źródła przychodów działy specjalne produkcji rolnej, związku z przychodami Wnioskodawcy z działalnością gospodarczą. Nie będzie zatem prawidłowym lokowanie kosztów w tym źródle przychodów.

Kolejno należy poddać pod rozwagę możliwość rozpoznania jako koszt uzyskania przychodów działów specjalnych produkcji rolnej wartości paszy wytworzonej w ramach działalności gospodarczej Wnioskodawcy oraz związek tego kosztu z przychodami Wnioskodawcy.

Tym samym należy rozważyć związek paszy z przychodami uzyskiwanymi w ramach fermy drobiu. Niewątpliwie zakup paszy jest niezbędnym kosztem dla prawidłowego utrzymania stada oraz generowania przychodów ze sprzedaży.

Tym samym zasadnym jest, aby wartość samodzielnie wytworzonej paszy służącej wykarmieniu hodowanego drobiu, obciążała źródło przychodów działy specjalne produkcji rolnej. Oznacza to, skorygowanie kosztów działalności gospodarczej Wnioskodawcy oraz obciążenie tymi kosztami działów specjalnych produkcji rolnej, przy czym wielkość tego kosztu odpowiadać będzie wartości paszy prezentowanej według kosztu jej wytworzenia.

Ocena stanowiska