Temat interpretacji
Możliwości rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dzieci.
Interpretacja indywidualna
– stanowisko nieprawidłowe
Szanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
12 stycznia 2023 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dzieci.
Uzupełnił go Pan – na wezwanie – pismem z 23 lutego 2023 r. (data wpływu 23 lutego 2023 r.)
Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
Jest Pan polskim rezydentem podatkowym, rozwodnikiem, jak również ojcem dwojga małoletnich dzieci (syn ur. 9 września 2010 r. oraz córka ur. 16 lutego 2013 r.). Rozwód orzeczono prawomocnym wyrokiem Sądu (…) z 24 marca 2021 r., w którym wskazano również, że:
‒wykonanie władzy rodzicielskiej powierza się obojgu rodzicom, przy czym miejscem zamieszkania małoletnich dzieci będzie każdorazowe miejsce zamieszkania matki (…),
‒kosztami utrzymania małoletnich dzieci obciążono oboje rodziców przy czym Pana udział ustalono na łączną kwotę 4 tys. zł (po 2 tys. zł na rzecz każdego małoletniego), płatną do 10 dnia każdego miesiąca do rąk byłej małżonki,
‒nie orzeczono o sposobie kontaktów ojca z dziećmi.
Sposób wykonywania władzy rodzicielskiej, w tym kontakty z dziećmi oraz dodatkowe ustalenia finansowe, reguluje zawarte między byłymi małżonkami w (…) w dniu 28 czerwca 2020 r. porozumienie w tym przedmiocie. W świetle tego porozumienia finansuje Pan również wszelkie wydatki nadzwyczajne (związane zwłaszcza z opieką zdrowotną dzieci), a także połowę wydatków wakacyjnych (obóz zimowy oraz obóz letni dla dzieci) (sekcja V, pkt 3-4 porozumienia). Kontakty ojca z dziećmi zostały zabezpieczone w porozumieniu w następujący sposób:
a)dwa razy w tygodniu po zajęciach lekcyjnych małoletnich do godziny 20.00 w ten sposób, że ojciec odbierze dzieci z ich placówek edukacyjnych, a następnie odwiezie je do ich stałego miejsca zamieszkania,
b) w co drugi weekend miesiąca – tj. jeden dzień weekendowy wraz z możliwością noclegu u ojca – od piątku do soboty albo od soboty do niedzieli w ten sposób, że ojciec odbierze dzieci z ich placówek edukacyjnych lub ich miejsca stałego zamieszkania, a następnie odwiezie je do ich stałego miejsca zamieszkania – następnego dnia odpowiednio w sobotę lub niedzielę,
c) w okresie wakacyjnym nieprzerwanie przez dwa tygodnie w miesiącu lipiec albo sierpień,
d)nieprzerwanie przez jeden tydzień ferii zimowych,
e)w dni świąteczne – w zakresie świąt wielkanocnych, bożego narodzenia i sylwestra w latach parzystych oraz,
f) dodatkowo 12 dni dowolnie wybranych w ciągu roku wraz z noclegiem, w porozumieniu z matką, w ten sposób, że ojciec odbierze dzieci z ich placówek edukacyjnych lub ich miejsca stałego zamieszkania, a następnie odwiezie je do ich stałego miejsca zamieszkania lub placówek edukacyjnych.
Zgodnie z porozumieniem kontakty mają być ustalane dwa razy w roku w porozumieniu z matką, odpowiednio w miesiącach wrzesień i luty każdego roku. Ojciec ma prawo do kontaktów z dziećmi również wtedy, gdy jest to uzasadnione okolicznościami, np. w dniu urodzin dziecka, podczas imprez szkolnych, w dniu uroczystości rodzinnych itd. Ponadto w razie nagłej, nieprzewidzianej potrzeby zapewnienia opieki nad dzieckiem w sytuacji, gdy opieki tej nie będzie mogła sprawować matka, matka zobowiązuje się poinformować o tym fakcie ojca, a ojciec zobowiązuje się takiej opieki podjąć (sekcja III, pkt 1-3, 6-7 porozumienia).
W praktyce kontakty z dziećmi wykonywane są przez Pana w bardziej elastyczny sposób, aniżeli wynikający z porozumienia. Mianowicie co do zasady widuje się Pan z dziećmi raz lub dwa razy w trakcie tygodnia oraz w weekendy. W zależności od weekendu jest to cały weekend bądź tylko wybrany jego dzień. Dzieci nocują w Pana mieszkaniu (…), który w tygodniu odwozi je do szkoły, jak też na zajęcia pozalekcyjne (treningi siatkówki, korepetycje), a w weekend przywozi do domu matki w sobotę lub w niedzielę wieczorem. Zarówno dni tygodnia, jak i spotkania weekendowe ustalane są przez byłych małżonków na bieżąco. We wrześniu każdego roku ustalają jedynie ramową wersję tego planu z uwagi na obciążenia zawodowe każdego z nich. W analogiczny sposób byli małżonkowie ustalają wspólne plany wyjazdowe z dziećmi. Z uwagi na zróżnicowane okoliczności bieżąca jego realizacja podlega niejednokrotnie zmianom, tzn. zmieniają się dni tygodnia, bądź weekendu. W związku z tym, zabiera Pan dzieci również w każdym przypadku, gdy okoliczności zmuszają matkę do znalezienia zastępstwa w sprawowaniu opieki. Ponadto, podobnie jak matka dzieci, zabiera Pan je na wspólne wyjazdy wakacyjne, jak i w tzw. długie weekendy. Dzieci mają wobec tego w miejscu Pana zamieszkania drugi dom, a Pan stale i aktywnie uczestniczy w wychowaniu dzieci, jak również pomaga decydować lub współdecydować o ważnych dla nich bieżących sprawach. Dzieci nocują w domu ojca, uczą się z nim wspólnie, spędzają czas wolny, uprawiają wspólnie sport oraz wypełniają obowiązki domowe. Ojciec podróżuje również wspólnie z dziećmi, zabiera je w góry, nad morze. Zaspokaja Pan przy tym, poza obowiązkami alimentacyjnymi, także potrzeby materialne dzieci ponosząc koszty w formie rzeczowej, tj. kupuje ubrania, sprzęt sportowy, pomoce szkolne, leki, jak też ponosi koszty wyposażenia oraz utrzymania gospodarstwa domowego związane z pobytem dzieci w miejscu zamieszkania ojca. W razie potrzeby ojciec zawozi dziecko (lub dzieci) do lekarza i pokrywa koszty leczenia. Dzieci są mocno związane z ojcem i chętnie uczestniczą we wspólnym spędzaniu czasu; nie korzysta Pan wówczas z niczyjej pomocy. Samodzielnie organizuje Pan czas wspólny, tak w ramach obowiązków edukacyjnych, domowych, jak i w tzw. czasie wolnym. Wspólnie uprawia sport z dziećmi, odwiedza kino, wystawy o charakterze edukacyjnym, zabiera na basen, czy piesze wyprawy. Niezależnie od tego jest Pan z dziećmi w codziennym kontakcie telefonicznym, jak i wideokonferencyjnym (tzw. face-time). Uczestniczy też w uroczystościach szkolnych oraz spotkaniach z nauczycielami, zawozi dzieci na turnieje siatkarskie. Opieka sprawowana przez Pana sprzyja właściwemu kształtowaniu ich poczucia własnej wartości, właściwych postaw, jak i odpowiedzialności, a także pozwala stronie na orientację w planach i sytuacji emocjonalnej dzieci, które chętnie dzielą się z ojcem swoimi przeżyciami i związanymi z nimi odczuciami.
Wskazany stan rzeczy trwa nieprzerwanie co najmniej od czerwca 2020 r., kiedy to byli małżonkowie doszli do porozumienia w sprawie stosunków majątkowych oraz sposobu sprawowania opieki nad dziećmi. Pana była małżonka jako przedsiębiorca rozliczająca się tzw. metodą liniową nie korzysta i nie korzystała z formy opodatkowania przewidzianej dla osób samotnie wychowujących dzieci. W 2022 r. rozliczył Pan zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2021 r. nie składając wniosku o opodatkowanie według zasad określonych w art. 6 ust. 4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „ustawa o PIT”).
Uzupełnienie opisu stanu faktycznego
Między Panem a byłą małżonką nie została ustalona opieka naprzemienna w stosunku do małoletnich dzieci. Zgodnie z punktem drugim wyroku rozwodowego władzę rodzicielską sąd powierzył obojgu rodzicom, natomiast zgodnie z punktem czwartym wyroku sąd nie orzekł o sposobie kontaktów ojca z dziećmi. Kontakty te reguluje umowa zawarta między byłymi małżonkami wymieniona w treści wniosku.
W 2021 r. uzyskiwał Pan dochody opodatkowane skalą podatkową. W 2021 r. uzyskiwał Pan dochody ze stosunku pracy, z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jak też z praw autorskich i pokrewnych, o których mowa w art. 18 ww. ustawy.
W 2021 r. ani w stosunku do Pana, ani w stosunku do Pana dzieci nie miały zastosowania przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy z 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym, ustawy z 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych. Natomiast w stosunku do Pana znajdowały zastosowanie przepisy ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (z tytułu wynajmu nieruchomości lokalowej).
Pytanie
Czy przysługiwało Panu prawo do rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych za 2021 r. według zasad właściwych dla osób samotnie wychowujących dzieci (art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych)?
Pana stanowisko w sprawie
Pana zdaniem, w przedstawionym stanie faktycznym przysługiwało Panu prawo do złożenia wniosku o rozliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2021 r. według zasad właściwych dla osób samotnie wychowujących dzieci. W pierwszym rzędzie podkreślić należy, że zgodnie ze stanowiskiem zajętym przez organ interpretacyjny w interpretacji indywidualnej z 15 września 2021 r. sygn. 0112-KDIL2-1.4011.610.2021.2.DJ, „przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uzależniają prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był samotnie wychowującym dziecko. Wystarczające jest bowiem, aby taki stan zaistniał w ciągu roku, a nie musi trwać przez cały rok.” A zatem okoliczność, że Pan jest rozwodnikiem samotnie wychowującym dzieci od 24 marca 2021 r. (tzn. nie od początku roku podatkowego) pozostaje bez znaczenia. Natomiast odnośnie do przesłanki „samotnego wychowywania dzieci” wskazać należy, że zgodnie z ugruntowanym już stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego, w świetle art. 6 ust. 4 ustawy o PIT nie jest konieczne, aby drugi z rodziców był w roku podatkowym wyeliminowany z opieki i wychowania dzieci, taki bowiem warunek przeczyłby polityce prorodzinnej Państwa zmierzającej do systemowego wsparcia rodziców w wychowaniu dzieci, zwłaszcza w samotnym wychowaniu dzieci. Samotne wychowywanie dzieci przez rok podatkowy w rozumieniu, który wyklucza naprzemienną opiekę rozwiedzionych rodziców, mogłoby być zrealizowane jedynie w odniesieniu do wdów, wdowców i osób rozwiedzionych, którym przyznano wyłączną władzę rodzicielską, tymczasem art. 6 ust. 4 ustawy na równi przyznaje ulgę wszystkim rodzicom i opiekunom prawnym wychowującym dzieci samotnie, niezależnie od przyczyny pozostawania cywilnie w stanie wolnym. Zdaniem Sądu, w sytuacji gdy rozwiedziony rodzic sprawuje bezpośrednią pieczę nad małoletnim dzieckiem należy uznać, że może w danym roku podatkowym samotnie wychowywać dziecko skoro samotnie wychowującą dziecko jest osoba, która w oznaczonym czasie sama, bez niczyjej pomocy zajmuje się dzieckiem i faktycznie je wychowuje bez udziału drugiego z rodziców. Istotna w tym kontekście jest również okoliczność, że drugi z rodziców nie korzysta z ww. formy rozliczenia (por. np. wyrok NSA o sygn. II FSK 1513/19, CBOSA oraz powołane tam orzecznictwo). W Pana ocenie, dodatkowy argument na rzecz takiej interpretacji art. 6 ust. 4 ustawy o PIT, stanowią zmiany stanu prawnego, które następowały w ww. zakresie w 2022 r. W szczególności przywracając ww. sposób opodatkowania z dniem 1 lipca 2022 r. z mocy ustawy z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1265 ze zm.) prawodawca wprowadził ust. 4f do art. 6 ustawy, zgodnie z którym ów preferencyjny sposób opodatkowania nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze. Pana zdaniem, wskazana zmiana miała charakter normatywny i potwierdzała poprawność stanowiska wyrażonego przez Naczelny Sąd Administracyjny w odniesieniu do stanu prawnego sprzed 1 stycznia 2022 r., kiedy to przedmiotowa preferencja podatkowa nie zawierała takiego ograniczenia. Pośrednie potwierdzenie można również odnaleźć w interpretacji indywidualnej z 6 września 2022 r. sygn. 0114-KDIP3-2.4011.670.2022.2.AC, zgodnie z którą art. 6 ust. 4 w związku z art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie może być odczytywany w ten sposób, że każda osoba mająca dzieci i znajdująca się w stanie wolnym lub w separacji jest osobą samotnie wychowującą dziecko. Organ w jednoznaczny sposób posiłkował się przy wykładni przesłanki „samotnego wychowywania dzieci” treścią ust. 4f ww. artykułu, który zmodyfikował jej zakres w aktualnym stanie prawnym. Powyższe oznacza, że do końca 2021 r. preferencyjny sposób opodatkowania przysługiwał również rozwiedzionemu rodzicowi, który samodzielnie – tj. bez niczyjej pomocy, w szczególności drugiego rodzica – wychowywał dzieci, przy czym nie było konieczne, aby drugi z rodziców był w tym czasie wyeliminowany z opieki i wychowania dzieci.
Ocena stanowiska
Stanowisko dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Stosownie do art. 6 ust. 4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:
Od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:
1)małoletnie,
2)bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
3) do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym i nauce lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b lub uzyskały przychody, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148, w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek określonej w art. 27 ust. 1b pkt 1 oraz stawki podatku, określonej w pierwszym przedziale skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, z wyjątkiem renty rodzinnej
- podatek może być określony, z zastrzeżeniem ust. 8, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.
W myśl art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:
Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania w sytuacji, gdy chociażby do jednego z małżonków, osoby samotnie wychowującej dzieci lub do jej dziecka mają zastosowanie przepisy art. 30c, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.
Zgodnie z art. 6 ust. 9, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:
Zasada określona w ust. 8 nie dotyczy osób, o których mowa w art. 1 pkt 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, niekorzystających jednocześnie z opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej na zasadach określonych w art. 30c, w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym, w ustawie z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym albo w ustawie z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.
Z powyższego wynika, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego dla osób samotnie wychowujących dzieci od spełnienia łącznie następujących warunków:
‒posiadania statusu osoby samotnie wychowującej dziecko;
‒wychowywania samotnie w roku podatkowym dzieci (dziecka);
‒nieuzyskiwania przez rodzica i dziecko (dzieci) przychodów/dochodów, do których zastosowanie mają przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych;
‒nieuzyskiwania przez pełnoletnie dzieci (dziecko) dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b lub przychodów, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148, w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek określonej w art. 27 ust. 1b pkt 1 oraz stawki podatku, określonej w pierwszym przedziale skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, z wyjątkiem renty rodzinnej.
Przepis art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie może być odczytywany w ten sposób, że każda osoba mająca dzieci i znajdująca się w stanie wolnym lub w separacji jest osobą samotnie wychowującą dziecko.
Warunkiem obliczenia podatku, na zasadach określonych w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jest zatem posiadanie określonego stanu cywilnego oraz samotne wychowywanie dziecka. Te dwa warunki muszą być spełnione łącznie, co potwierdza orzecznictwo sądów administracyjnych, w którym - w odniesieniu do stanu prawnego obowiązującego do końca 2010 r. - "wykształcił się jednolity pogląd, że aby uznać rodzica lub opiekuna prawnego za osobę samotnie wychowującą dziecko nie wystarczy, by była stanu wolnego (lub w stosunku do której orzeczono separację, albo osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności), ale musi również faktycznie samotnie wychowywać dziecko".
Przepis art. 6 ust. 4 ww. ustawy wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci (panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik lub osoba będąca w separacji), jak również do tego, że osoba ta musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców. Jest to więc taka osoba, która stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, bez udziału (wsparcia) drugiej osoby.
Ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia "wychowywać", należy odwołać się zatem do jego definicji słownikowych. "Wychowywać" w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny. Wychowanie dziecka można określić jako kształtowanie osobowości dziecka poprzez kształtowanie jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowanie światopoglądu, systemu wartości oraz postaw emocjonalnych.
W orzecznictwie i doktrynie wskazuje się, że wychowanie dziecka można określić jako kształtowanie osobowości dziecka poprzez kształtowanie jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowanie światopoglądu oraz systemu wartości oraz postaw emocjonalnych (por. wyrok NSA z 31 maja 2011 r., sygn. akt II FSK 30/10). Warunek „samotnego wychowywania dzieci” wynika wprost z art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ustawodawca nie dookreślił jednak, jak należy definiować pojęcie „samotnego wychowywania”.
Zgodnie z internetowym Słownikiem Języka Polskiego PWN, „samotny” to: (1) „żyjący sam, bez rodziny, przyjaciół”, (2) „znajdujący się w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sam”, (3) „spędzany, odbywany w pojedynkę, bez towarzystwa”, (4) „znajdujący się na odludziu”. Z kolei, „wychować — wychowywać” to: (1) „zapewnić dziecku opiekę i doprowadzić je do samodzielności”, (2) „przygotować kogoś do pracy w jakiejś dziedzinie”.
Samotne wychowywanie oznacza wychowywanie dziecka (dzieci) bez faktycznego udziału drugiego rodzica.
Natomiast, zaangażowanie w proces wychowawczy dziecka każdego z rodziców oznacza, że w roku podatkowym dziecko wychowywane jest wspólnie przez oboje rodziców, a nie samotnie przez któregokolwiek z nich. Przy wychowywaniu dziecka należy wziąć pod uwagę całokształt działań i czynności wykonywanych przez każdego z rodziców, w tym także tych o charakterze niewymiernym jak kształtowanie osobowości, światopoglądu, systemu wartości, postaw emocjonalnych.
W sytuacji, gdy każdy z rodziców aktywnie oraz w porównywalnym stopniu uczestniczy w wychowywaniu dziecka – co przejawia się między innymi dzieleniem się wszelkimi obowiązkami związanymi z procesem wychowawczym dziecka, niezależnie od tego u kogo i pod czyją w danym momencie roku podatkowego opieką dziecko przebywa – nie można mówić o samotnym wychowywaniu dziecka przez któregokolwiek z rodziców.
Nie można zatem się zgodzić z Pana stwierdzeniem, że można Pana uznać za samotnego rodzica ze względu na fakt, że w czasie, kiedy dziecko przebywa z Panem, nikt Panu nie pomaga w tej opiece.
Należy podkreślić, że samodzielna opieka nad dziećmi nie jest równoznaczna z samotną opieką. Fakt, że każdy z rodziców zajmuje się dziećmi w ustalonym czasie, czyli samodzielnie i w tym czasie drugi rodzic nie uczestniczy w ich wychowaniu, nie oznacza że mamy do czynienia z samotnym wychowaniem dziecka.
Wskazać także należy, że w rodzinach pełnych również rodzice nie wychowują dzieci równocześnie. Nie zawsze bowiem opiekują się dzieckiem w tym samym miejscu i czasie. Podczas sprawowania opieki przez rodziców pozostających w związku małżeńskim (podobnie jak rodziców stanu wolnego) może zachodzić taka sytuacja, że w pewnym momencie dnia (a w szczególnych sytuacjach nawet w określonych dniach) dzieckiem zajmuje się tylko matka, innym razem tylko ojciec, jednakże w takiej sytuacji nie ma mowy o samotnym wychowywaniu dziecka przez któregokolwiek z rodziców.
Przyjęcie odmiennej wykładni stałoby w sprzeczności z uzasadnieniem wprowadzenia tej ulgi, z którego jednoznacznie wynika, że ustawodawca kierował ją tylko do osób, które samotnie troszczą się o codzienne zaspokojenie potrzeb dzieci, posiadając ściśle określony status cywilny.
Prawo do omawianej preferencji podatkowej będzie przysługiwało jedynie temu z rodziców, czy opiekunów prawnych, który będąc osobą stanu wolnego (za wyjątkiem ściśle w ustawie określonym) faktycznie w roku podatkowym samotnie dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim samodzielnie ciągłą opiekę, bez jakiegokolwiek udziału drugiego rodzica w procesie wychowawczym.
Jednocześnie przepisy powyższej ustawy nie uzależniają prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dziecko. Wystarczające jest zatem, aby taki stan zaistniał w ciągu roku, a nie trwał przez cały rok.
W tym miejscu należy jednoznacznie podkreślić, że wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, wynikającej z art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. 1997 Nr 78 poz. 483 ze zm.), stanowiącego, że:
Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie.
Oznacza to, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Co więcej, zgodnie z konstrukcją i systematyką ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe stanowią wyjątek od generalnej zasady powszechności opodatkowania wyrażonej w art. 9 ust. 1 ww. ustawy. Stąd też, korzystanie z każdej preferencji podatkowej, wymaga spełnienia warunków określonych w przepisach je konstytuujących. Tak więc, przepisy regulujące prawo do preferencyjnego rozliczenia powinny być interpretowane ściśle; niedopuszczalna jest ich interpretacja rozszerzająca.
Korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym przewidzianej w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzależnione jest od spełnienia wszystkich przesłanek wymaganych do jej zastosowania.
Niezbędną przesłanką w przedmiotowej sprawie jest, jak już wcześniej zaznaczono, aby osoba, która chce skorzystać z preferencyjnego opodatkowania dochodów w trakcie roku podatkowego – faktycznie samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców wychowywała dzieci.
Użycie określenia „osoba samotnie wychowująca dzieci” oznacza zatem, że intencją ustawodawcy było przyznanie prawa do rozliczenia dochodów jako osoba samotnie wychowująca dzieci jednemu z rodziców lub opiekunów prawnych, który faktycznie wychowuje dzieci.
Z treści wniosku i uzupełnienia wynika, że jest Pan rozwodnikiem od 24 marca 2021 r. i ojcem dwojga małoletnich dzieci. W orzeczeniu rozwodowym Sąd powierzył wykonanie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom, przy czym miejscem zamieszkania małoletnich dzieci będzie każdorazowe miejsce zamieszkania matki, kosztami utrzymania małoletnich dzieci obciążono oboje rodziców oraz nie orzeczono o sposobie kontaktów ojca z dziećmi. Sposób wykonywania władzy rodzicielskiej, w tym kontakty z dziećmi reguluje zawarte między byłymi małżonkami w dniu 28 czerwca 2020 r. porozumienie w tym przedmiocie. W świetle tego porozumienia kontakty ojca z dziećmi są ustalane dwa razy w roku w porozumieniu z matką, odpowiednio w miesiącach wrzesień i luty każdego roku. Kontakty zostały zabezpieczone w porozumieniu w następujący sposób: dwa razy w tygodniu po zajęciach lekcyjnych małoletnich do godziny 20.00, w co drugi weekend miesiąca, w okresie wakacyjnym nieprzerwanie przez dwa tygodnie w miesiącu lipiec albo sierpień, nieprzerwanie przez jeden tydzień ferii zimowych, w dni świąteczne, dodatkowo 12 dni dowolnie wybranych w ciągu roku wraz z noclegiem, w porozumieniu z matką. Ojciec ma prawo do kontaktów z dziećmi również wtedy, gdy jest to uzasadnione okolicznościami, np. w dniu urodzin dziecka, podczas imprez szkolnych, w dniu uroczystości rodzinnych itd. Ponadto w razie nagłej, nieprzewidzianej potrzeby zapewnienia opieki nad dzieckiem w sytuacji, gdy opieki tej nie będzie mogła sprawować matka, matka zobowiązuje się poinformować o tym fakcie ojca, a ojciec zobowiązuje się takiej opieki podjąć (sekcja III, pkt 1-3, 6-7 porozumienia). W praktyce w porozumieniu z matką dzieci kontakty z dziećmi wykonywane są przez Pana w bardziej elastyczny sposób, aniżeli wynikający z porozumienia. Między Panem a byłą małżonką nie została ustalona opieka naprzemienna w stosunku do małoletnich dzieci.
Z powyższego wynika, że zarówno Pan, jako ojciec, jak i matka dzieci, współuczestniczycie w wychowaniu dzieci, pomimo że nie zamieszkujecie ze sobą. Wychowywanie dzieci zostało w sposób szczegółowy opisany w zawartym przez Państwa porozumieniu.
W rezultacie, w przedmiotowej sprawie nie można przyjąć, że któregokolwiek z rodziców można uznać za osobę samotnie wychowującą dzieci w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji, że któremukolwiek z rodziców przysługuje prawo preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dzieci.
Nie sposób bowiem uznać, że w przedstawionym przez Pana stanie faktycznym, w tak zorganizowanym trybie wykonywania władzy rodzicielskiej, zachodzą dwa odrębne procesy wychowania, tj. osobny samotny proces przeprowadza matka, gdy opiekuje się dziećmi, a zupełnie inny proces wychowywania zachodzi podczas gdy dzieci przebywają z Panem. Wychowania dzieci nie da się „podzielić”, bowiem jest to ciągły i długotrwały rozwój, na który w tym przypadku składa się wspólna praca obojga rodziców.
Mając na uwadze powyższe, nie spełnia Pan warunków określonych w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zatem nie może Pan zostać uznany za osobę samotnie wychowującą dziecko.
W konsekwencji nie przysługuje Panu prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia, o którym mowa w tym przepisie jako osobie samotnie wychowującej dziecko za rok 2021.
Zatem Pana stanowisko jest nieprawidłowe.
Dodatkowe informacje
Odnośnie natomiast do powołanych przez Pana interpretacji indywidualnych należy zauważyć, że interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane są w indywidualnych sprawach podatników i niewątpliwie kształtują sytuację prawną tych podatników w sprawach będących przedmiotem rozstrzygnięcia. Zatem interpretacje indywidualne oraz wyroki sądowe dotyczą konkretnych stanów faktycznych i nie mają mocy prawa powszechnie obowiązującego co oznacza, że należy je traktować indywidualnie.
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Pana sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i musi się Pan zastosować do interpretacji.
‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
‒Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…).
Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).