Obowiązek poboru zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych w związku z wypłaconym odszkodowaniem zasądzonym wyrokiem sądu.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w zakresie opodatkowania odszkodowania jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

5 stycznia 2023 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie w dniu 28 lutego 2023 r. Treść wniosku jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem:

1)Zainteresowany będący stroną postępowania:

Pan A.A.

ul. (...)

(...)

2)Zainteresowany niebędący stroną postępowania:

Pan B.B.

ul. (...)

(...)

Opis stanu faktycznego

Sąd Okręgowy w A. Wydział Pracy wyrokiem z (...) 2018 r. wydanym w sprawie o sygn. akt XXX zasądził od X spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w A. na rzecz Zainteresowanego będącego stroną postępowania kwotę 98.680 (dziewięćdziesiąt osiem tysięcy sześćset osiemdziesiąt) złotych tytułem odszkodowania za nierówne traktowanie w zatrudnieniu wraz z odsetkami za opóźnienie od 20 września 2016 r. do dnia zapłaty. Ponadto Sąd Okręgowy zasądził od X spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w A. na rzecz Zainteresowanego będącego stroną postępowania kwotę 10.580 (dziesięć tysięcy pięćset osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 5.346 (pięć tysięcy trzysta czterdzieści sześć) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego. Sąd Apelacyjny w A. Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z (...) 2021 r. oddalił apelację X Sp. z o. o. od wyroku Sądu Okręgowego w A. z (...) 2018 r. oraz zasądził od X Sp. z o.o. na rzecz Zainteresowanego będącego stroną postępowania kwotę 4.050 (cztery tysiące pięćdziesiąt 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym.

Zainteresowany będący stroną postępowania był od dnia 1 stycznia 1999 r. zatrudniony na stanowisku (...). Od 1 grudnia 2011 r. powierzono Mu stanowisko (...).

Ponadto Sąd Okręgowy w A. Wydział Pracy wyrokiem z (...) 2018 r, wydanym w sprawie o sygn. akt XXX zasądził od X spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w A. na rzecz Zainteresowanego niebędącego stroną postępowania kwotę 102.411,28 (sto dwa tysiące czterysta jedenaście 28/100) złotych tytułem odszkodowania za nierówne traktowanie w zatrudnieniu wraz z odsetkami za opóźnienie od 20 września 2016 r. do dnia zapłaty. Ponadto Sąd Okręgowy zasądził od X spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w A. na rzecz Zainteresowanego niebędącego stroną postępowania kwotę 10.442 (dziesięć tysięcy czterysta czterdzieści dwa) złote tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 5.022 (pięć tysięcy dwadzieścia dwa) złote tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego. Sąd Apelacyjny w A. Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z (...) 2021 r. oddalił apelację X Sp. z o.o. od wyroku Sądu Okręgowego w A. z (...) 2018 r. oraz zasądził od X Sp. z o.o. na rzecz Zainteresowanego niebędącego stroną postępowania kwotę 4.050 (cztery tysiące pięćdziesiąt 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym.

Zainteresowany niebędący stroną postępowania był od dnia 15 marca 2000 r. zatrudniony na stanowisku (...). Od 1 grudnia 2011 r. powierzono Zainteresowanemu niebędącemu stroną postępowania stanowisko (...).

Różnice w wynagrodzeniu dotyczyły całej grupy pracowników zatrudnionych na stanowisku (...). Pracodawca nie wprowadził żadnych kryteriów czy zasad zróżnicowania wynagrodzeń w tej grupie zawodowej na obszarze A. Pracodawca nie określił stawek wielopoziomowych wynagrodzenia tzw. „widełek” dla poszczególnych stanowisk pracy, ani w ich ramach.

W ocenie Sądu Okręgowego udowodniony został fakt nierównego traktowania w zatrudnieniu. Pracodawca zaś nie wykazał, że różnicując wynagrodzenie pracowników kierował się obiektywnymi kryteriami. Strona pozwana nie udowodniła, że Zainteresowany będący stroną postępowania oraz Zainteresowany niebędący stroną postępowania i inni powodowie nie byli nierówno traktowani i że zasady wynagradzania, różnicowanie w zakresie wynagradzania pracowników zatrudnionych na takich samych stanowiskach wynikały z obiektywnych i sprawdzalnych kryteriów.

Uzupełniającą do zasady równego traktowania jest zasada niedyskryminacji w stosunkach pracy, wynikająca z art. 32 ust. 2 Konstytucji i wyrażona wprost w art. 11³ Kodeksu pracy. Przepis art. 11³ Kodeksu pracy stanowi, iż jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy - jest niedopuszczalna.

Zdaniem Sądu Najwyższego dyskryminacją w rozumieniu art. 11³ Kodeksu pracy jest bezprawne pozbawienie lub ograniczenie praw wynikających ze stosunku pracy albo nierównomierne traktowanie pracowników ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, narodowość, rasę, przekonania, zwłaszcza polityczne lub religijne oraz przynależność związkową, a także przyznanie z tych względów niektórym pracownikom mniejszych praw niż te, z których korzystają inni pracownicy, znajdujący się w tej samej sytuacji faktycznej i prawnej (wyrok SN z 10 września 1997 r., I PKN 246/97, OSNAP 1998/12/360, por. też wyroki SN z 10 września 1997 r., I PKN 246/97, OSNAPiUS 1998 nr 12, poz. 360 i 24 marca 2000 r., I PKN 314/99, OSNAPiUS 2001 nr 15, poz. 480, z 19 lutego 2008 r. II PK 256/07 OSNP 2009/9-10/116).

Sąd Okręgowy podkreślił, że obowiązek równego traktowania pracowników, którzy jednakowo wypełniają takie same obowiązki jest obowiązkiem pracodawcy wynikającym ze stosunku pracy w związku z czym jego naruszenie może powodować odpowiedzialność odszkodowawczą pracodawcy na ogólnych zasadach odpowiedzialności kontraktowej na podstawie art. 471 k.c. w zw. z art. 300 k.p. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2014 r., III PK 136/13, OSP 2015 nr 9, poz. 85). Uznanie, zatem że Zainteresowany będący stroną postępowania oraz Zainteresowany niebędący stroną postępowania i pozostali powodowie nie byli dyskryminowani z przyczyn określonych w art. 183a § 1 k.p., lecz doszło do ich nierównego traktowania, spowodowało uwzględnienie powództwa o odszkodowanie na podstawie art. 471 k.c. w zw. z art. 300 k.p. i art. 11² k.p.

X Sp. z o.o. dokonując zapłaty na rzecz Zainteresowanego będącego stroną postępowania oraz Zainteresowanego niebędącego stroną postępowania i pozostałych powodów kwot zasądzonych przez Sąd Okręgowy w A. od zasądzonych kwot odprowadziła podatek dochodowy od osób fizycznych, tym samym pomniejszając należne powodom kwoty wskazane w wyroku Sądu Okręgowego w A..

Sąd Apelacyjny w A. wyrokiem z (...) 2021 r., wydanym w sprawie o sygn. ZZZ oddalił apelację X Sp. z o.o. od wyroku Sądu Okręgowego w A. z (...) 2018 r.

Ponadto w przesłanym uzupełnieniu doprecyzowano, że data otrzymania odszkodowania to 3 stycznia 2022 r. Kwoty odszkodowań Sąd ustalił mając na względzie różnicę pomiędzy wynagrodzeniem otrzymywanym przez osobę C.C., do którego porównywali się Zainteresowany będący stroną postępowania i Zainteresowany niebędący stroną postępowania w zakresie nierównego traktowania, a tym jakie w poszczególnych okresach otrzymywali Zainteresowani. Sąd nie znalazł przy tym podstaw do poszukiwania mediany czy szczególnego algorytmu do wyliczenia tego odszkodowania gdyż nie przemawiał za tym ani staż pracy ani doświadczenie ani wykształcenie, czy szczególne umiejętności.

Wysokość oraz zasady ustalania odszkodowań, oparte o podstawę prawną rozumianą jako art. 471 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 300 Kodeksu pracy i art. 11² Kodeksu pracy wynikały wyłącznie z wyroku Sądu, albowiem w ramach tej podstawy prawnej Sąd miał możliwość miarkowania bądź stosowania innych algorytmów do wyliczenia odszkodowania. Wynikało to z granic uznawania sędziowskiego, gdzie Sąd oceniał krzywdę jakiej doznali powodowie wskutek nienależytego wykonania umowy przez pozwanego. Żadne odrębne ustawy ani przepisy wykonawcze oraz zbiorowe układy pracy, porozumienia zbiorowe, regulaminy lub statuty nie określały wysokości zasądzonej kwoty odszkodowania. U pozwanego nie obowiązywał żaden regulamin wynagradzania ani statut, który przewidywałby widełki, jeżeli chodzi o możliwość różnicowania wynagrodzenia pracowników, wykonujących tę samą pracę. W toku procesu Zainteresowani powoływali się na orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz z TSUE, że niedopuszczalne było różnicowanie wysokości wynagrodzeń dla pracowników (...) na jednakowych stanowiskach świadczących pracę jednakową bądź, co najmniej o jednakowej wartości. W niniejszej sprawie nie było argumentów relewantnych i proporcjonalnych, które pozwalałyby na wprowadzenie jakiejkolwiek rozbieżności w wysokości płac pracowników na tym samym stanowisku. Powodowie podkreślili, że w niniejszej sprawie brak było jakichkolwiek podstaw do różnicowania wysokości wynagrodzeń powodów oraz C.C. a także innych pracowników (...) na tym samym stanowisku. Stwierdzili, że naruszenie zasady równego traktowania umożliwia im uzyskanie odszkodowania zarówno z tytułu naruszenia wyżej wymienionej zasady jak i wyrównania wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, jako nierozerwalnie związanym z podstawą wynagrodzenia. Wskazali, że odszkodowanie powinno wyrównywać uszczerbek poniesiony przez pracownika, z zachowaniem odpowiedniej proporcji między odszkodowaniem a naruszeniem przez pracodawcę obowiązku równego traktowania pracowników, a także winno działać prewencyjnie. Ustalając jego wysokość, należy brać pod uwagę okoliczności dotyczące obu stron stosunku pracy, zwłaszcza do odszkodowania mającego wyrównać szkodę niemajątkową pracownika, będącego zadośćuczynieniem za krzywdę. Sąd tę argumentację podzielił. Ciężko zatem uznać, iż odszkodowanie dotyczyło wyłącznie szkody rzeczywistej, albowiem naruszenie przez pracodawcę zasady równego traktowania pracowników nosi również znamiona szkody moralnej. W szerokim aspekcie, jak już było wskazane powyżej, Sąd mógł miarkować wysokość odszkodowania i przykładowo uznać, że powodom należy się wyłącznie uśredniona różnica pomiędzy zarobkami ich a C.C. Jednakże stopień naruszeń zasad równego traktowania, jakich dopuścił się pracodawca obligował Sąd do zasądzenia odszkodowania w wysokości różnicy wynagrodzenia osoby do której się porównywali, a ich wynagrodzenia. Przyczyną powstania szkody było bezprawne naruszenie przez pracodawcę zasady równego traktowania pracowników, określonej w art. 11² Kodeksu pracy. Dyskryminacja płacowa była bezpośrednim związkiem przyczynowym pomiędzy szkodą, a wypłaconymi świadczeniami. Ciężko szkodę tę nazwać rzeczywistą, albowiem Zainteresowani w ich ocenie wykonywali często pracę o większej wartości aniżeli C.C., tak więc ich wynagrodzenie powinno niekiedy być wyższe niż jego.

Sąd podzielił stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w tezie z wyroku z dnia 22 lutego 2007 r. I PK 242/06 OSNP 2008/7-8/98, gdzie Sąd ten wskazał „W razie zróżnicowania wynagrodzenia pracowników wykonujących jednakową pracę (art. 18^3c § 1 Kodeksu pracy) pracodawca powinien udowodnić, że kierował się obiektywnymi powodami (art. 18^3b § 1 in fine Kodeksu pracy). Przy powołaniu się pracodawcy na różne kwalifikacje zawodowe i staż pracy, oznacza to konieczność wykazania, że miały one znaczenie przy wykonywaniu zadań powierzonych pracownikom”. Także w tezie 2 wyroku z dnia 9 lutego 2007 r. I PK 222/06 QSNP 2008/11-12/159 „Podwyższenie wynagrodzenia za pracę tylko jednemu pracownikowi, z pominięciem pozostałych zatrudnionych na innych stanowiskach, nie oznacza nierównego traktowania w zatrudnieniu (art. 11² Kodeksu pracy) lub naruszenia zakazu dyskryminacji (art. 11³, art. 18^3a i art. 18^3c Kodeksu pracy), jeżeli u pracodawcy nie wprowadzono systemu wartościowania pracy; może natomiast być oceniane według kryteriów niezgodności z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c. w związku z art. 300 Kodeksu pracy)”.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1)Czy zgodnie z art. 31 w związku z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych X Sp. z o.o. zobowiązana była do potrącenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od wypłaconych Zainteresowanym odszkodowań zasądzonych przez Sąd Okręgowy w A. za nierówne traktowanie w zatrudnieniu?

2)Czy przypadku uznania, iż X Sp. z o.o. zobowiązana była do potrącenia zaliczki na podatek dochodowy, jej obliczenie powinno odbyć się na zasadach obowiązujących w momencie uprawomocnienia się orzeczenia zasądzającego odszkodowanie ((...) 2021 r.) czy też na zasadach obowiązujących w momencie dokonania jego wypłaty przez pracodawcę?

Stanowisko Zainteresowanych w sprawie

W ocenie Zainteresowanych obowiązek równego traktowania pracowników, którzy jednakowo wypełniają takie same obowiązki jest obowiązkiem pracodawcy wynikającym ze stosunku pracy w związku z czym jego naruszenie spowodowało odpowiedzialność odszkodowawczą pracodawcy na ogólnych zasadach odpowiedzialności kontraktowej.

Osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, zwane dalej "zakładami pracy", są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakłady pracy, a w spółdzielniach pracy - wypłaty z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów oraz inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane wyżej przepisy prawa należy stwierdzić, że zasądzone wyrokiem sądowym odszkodowanie z tytułu nierównego traktowania nie jest przychodem ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W ocenie Zainteresowanych uzyskane przez nich odszkodowania korzystają ze zwolnienia przedmiotowego, określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, zdaniem Zainteresowanych na płatniku nie ciążyły obowiązki, o których mowa w art. 31 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. obowiązki związane z obliczeniem, pobraniem i odprowadzeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od ww. kwot.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy.

Zgodnie z ww. przepisem:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do treści art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Wyszczególnienia źródeł przychodów osiągniętych przez osoby fizyczne ustawodawca dokonał w art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Źródłem przychodów jest stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.

Natomiast w świetle art. 12 ust. 1 omawianej ustawy:

Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Użyty w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwrot „w szczególności” oznacza, że wymieniane kategorie przychodów stanowią katalog otwarty. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym.

Na podstawie art. 31 ustawy, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2022 r.:

Osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, zwane dalej ,,zakładami pracy'', są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakłady pracy, a w spółdzielniach pracy - wypłaty z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej.

Zgodnie z art. 39 ust. 1 ustawy w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2022 r.:

Płatnicy, o których mowa w art. 31, art. 33 i art. 35, są obowiązani przesłać podatnikowi i urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatnika, o którym mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania, imienne informacje sporządzone według ustalonego wzoru. Informację, o której mowa w zdaniu pierwszym, sporządza się również w przypadku dokonywania wypłaty świadczeń określonych w art. 21 ust. 1 pkt 46, 74, 148 i 152-154. W informacji tej wykazuje się również dochody zwolnione od podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych umów międzynarodowych.

Jednakże, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1510, 1700 i 2140), z wyjątkiem:

a)określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b)odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

c)odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

d)odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

e)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

f)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,

g)odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy objęte są odszkodowania lub zadośćuczynienia, w sytuacji gdy ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów; lub też jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, z wyjątkiem wymienionych w lit. a-g tego przepisu.

W myśl natomiast art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy:

Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Zwolnienie przedmiotowe, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, obejmuje zatem swym zakresem odszkodowania lub zadośćuczynienia przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z regulacji wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy. Przy czym ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy wyłączone są świadczenia otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz świadczenia dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Zakres tego zwolnienia obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści.

Przy czym podkreślić należy, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem sądów administracyjnych oraz poglądami doktryny, zwolnienia podatkowe są wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania, dlatego do interpretacji przepisów ustanawiających zwolnienia podatkowe, należy stosować wykładnię ścisłą, która nie wychodzi poza literalne brzmienie przepisów. Stąd też, korzystanie z przedmiotowego zwolnienia przysługuje podatnikowi tylko i wyłącznie w sytuacji spełnienia wszystkich przesłanek wskazanych w przepisie prawa.

Z opisu zdarzenia wynika, że Sąd Okręgowy zasądził na rzecz Zainteresowanych m.in. odszkodowania za nierówne traktowanie w zatrudnieniu. Różnice w wynagrodzeniu dotyczyły całej grupy pracowników zatrudnionych na stanowisku (...). Pracodawca nie wprowadził żadnych kryteriów czy zasad zróżnicowania wynagrodzeń w tej grupie zawodowej na obszarze A. Pracodawca nie określił stawek wielopoziomowych wynagrodzenia tzw. „widełek” dla poszczególnych stanowisk pracy, ani w ich ramach. W ocenie Sądu Okręgowego udowodniony został fakt nierównego traktowania w zatrudnieniu. Pracodawca zaś nie wykazał, że różnicując wynagrodzenie pracowników kierował się obiektywnymi kryteriami. Strona pozwana nie udowodniła, że Zainteresowany będący stroną postępowania oraz Zainteresowany niebędący stroną postępowania i inni powodowie nie byli nierówno traktowani i że zasady wynagradzania, różnicowanie w zakresie wynagradzania pracowników zatrudnionych na takich samych stanowiskach wynikały z obiektywnych i sprawdzalnych kryteriów.

Kwoty odszkodowań Sąd ustalił mając na względzie różnicę pomiędzy wynagrodzeniem otrzymywanym przez osobę C.C., do którego porównywali się Zainteresowany będący stroną postępowania i Zainteresowany niebędący stroną postępowania w zakresie nierównego traktowania, a tym jakie w poszczególnych okresach otrzymywali Zainteresowani. Sąd nie znalazł przy tym podstaw do poszukiwania mediany czy szczególnego algorytmu do wyliczenia tego odszkodowania gdyż nie przemawiał za tym ani staż pracy ani doświadczenie ani wykształcenie, czy szczególne umiejętności.

Wysokość oraz zasady ustalania odszkodowań, wynikały wyłącznie z wyroku Sądu, albowiem w ramach podstawy prawnej Sąd miał możliwość miarkowania bądź stosowania innych algorytmów do wyliczenia odszkodowania. Wynikało to z granic uznawania sędziowskiego, gdzie Sąd oceniał krzywdę jakiej doznali powodowie wskutek nienależytego wykonania umowy przez pozwanego. Żadne odrębne ustawy ani przepisy wykonawcze oraz zbiorowe układy pracy, porozumienia zbiorowe, regulaminy lub statuty nie określały wysokości zasądzonej kwoty odszkodowania. Stopień naruszeń zasad równego traktowania, jakich dopuścił się pracodawca obligował Sąd do zasądzenia odszkodowania w wysokości różnicy wynagrodzenia osoby do której się porównywali, a ich wynagrodzenia. Przyczyną powstania szkody było bezprawne naruszenie przez pracodawcę zasady równego traktowania pracowników, określonej w art. 11² Kodeksu pracy. Dyskryminacja płacowa była bezpośrednim związkiem przyczynowym pomiędzy szkodą, a wypłaconymi świadczeniami. Ciężko szkodę tę nazwać rzeczywistą, albowiem Zainteresowani w ich ocenie wykonywali często pracę o większej wartości aniżeli C.C., tak więc ich wynagrodzenie powinno niekiedy być wyższe niż jego.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku opis oraz powołane przepisy, stwierdzić zatem należy, że do otrzymanych przez Zainteresowanych odszkodowań nie miało zastosowania zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przedstawione okoliczności wskazują, że zasądzone kwoty wynikały wyłącznie z wyroku i żadne odrębne ustawy ani przepisy wykonawcze oraz zbiorowe układy pracy, porozumienia zbiorowe, regulaminy lub statuty nie określały wysokości zasądzonych kwot odszkodowań.

Natomiast ze zwolnienia przedmiotowego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – jak wyjaśniliśmy powyżej – nie mogą korzystać odszkodowania przyznane na podstawie wyroku sądu jeśli dotyczą korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku – wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Opodatkowanie odszkodowania związanego z utraconymi korzyściami wynika z faktu, że gdyby podatnikowi nie wyrządzony szkody i osiągnąłby spodziewane korzyści, to podlegałyby one opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Tymczasem jak wskazano we wniosku i jego uzupełnieniu, kwoty odszkodowań Sąd ustalił mając na względzie różnicę pomiędzy wynagrodzeniem otrzymywanym przez inną osobę, do której porównywali się Zainteresowani, a wynagrodzeniem jakie w poszczególnych okresach otrzymywali Zainteresowani. Stopień naruszeń zasad równego traktowania, jakich dopuścił się pracodawca obligował Sąd do zasądzenia odszkodowania w wysokości różnicy wynagrodzenia osoby do której się porównywali, a ich wynagrodzenia.

Powyższe wskazuje, że przyznane Zainteresowanym odszkodowania dotyczyły w istocie spodziewanych korzyści. Zostały bowiem zasądzone w kwocie odpowiadającej różnicy wynagrodzeń faktycznie uzyskiwanych przez Zainteresowanych oraz wynagrodzeń, które mogliby uzyskiwać gdyby nie wyrządzono im szkody, tj. gdyby nie doszło do dyskryminacji w ustalaniu wynagrodzeń. W konsekwencji, ponieważ odszkodowania nie dotyczą szkody rzeczywistej to nie mogą one korzystać ze zwolnienia przedmiotowego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy.

Oznacza to, że odszkodowania, które zostały wypłacone Zainteresowanym stanowiły dla nich przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odszkodowania nie korzystały ze zwolnień przedmiotowych, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b ustawy, zatem na płatniku ciążył obowiązek poboru zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Odnosząc się do wątpliwości Zainteresowanych w zakresie zasad opodatkowania odszkodowań, należy wyjaśnić również, że wykładnia językowa przytoczonego powyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jednoznacznie wskazuje, że momentem przesądzającym o powstaniu przychodu jest moment jego uzyskania, tj. chwila kiedy podatnik otrzymał (lub postawiono do jego dyspozycji) wartości pieniężne, albo otrzymał świadczenia w naturze bądź inne nieodpłatne świadczenie. Określenie momentu uzyskania przychodu jest istotne, by przyporządkować przychód do danego okresu rozliczeniowego – roku podatkowego, a w niektórych przypadkach również – miesiąca (w przypadku zaliczkowego rozliczania podatku).

Stąd też, skoro przychód powstaje w dniu otrzymania/postawienia do dyspozycji świadczenia, to jego opodatkowanie/pobranie zaliczki przez płatnika powinno zostać dokonane na zasadach obowiązujących w dniu wypłaty/postawienia do dyspozycji świadczenia, a nie według zasad obowiązujących w momencie uprawomocnienia się orzeczenia zasądzającego świadczenia.

W świetle powyższego, Państwa stanowisko w zakresie możliwości zastosowania zwolnienia przedmiotowego i pobrania zaliczki przez płatnika uznano za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dniu zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

•Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

•Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

•Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej, ma prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

•w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

•w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).