Zwolnienie z opodatkowania otrzymanego zadośćuczynienia – wypłaconego z ubezpieczenia za błąd lekarski podczas wykonywania zabiegu medycznego, stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT, gdy we wniosku wskazano art. 21 ust. 1 pkt 3b tej ustawy – oraz ustawowych odsetek za opóźnienie, wypłaconych z tytułu nieterminowej wypłaty tego zadośćuczynienia, w myśl art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych stanu faktycznego jest:

•nieprawidłowe – w części dotyczącej zastosowania zwolnienia, wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w odniesieniu do zadośćuczynienia,

•prawidłowe – w części dotyczącej możliwości zastosowania zwolnienia, wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w odniesieniu do odsetek.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

7 marca 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 22 lutego 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych wypłaty zasądzonego zadośćuczynienia wraz z odsetkami. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 5 maja 2023 r. (data wpływu 9 maja 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

(...) 20XX r. w Szpitalu X przeprowadzony został przez lekarza X.X. zabieg (...). W wyniku błędnie przeprowadzonego zabiegu doszło do uszkodzenia (...).

Z powodu zagrożenia życia w Wojewódzkim Szpitalu Y została przeprowadzona kolejna operacja ratująca życie oraz poprawiająca błędy zaistniałe podczas operacji w X

W tym samym roku złożyła Pani pozew do Sądu Okręgowego w A. o zapłatę zadośćuczynienia, w związku z błędnie przeprowadzonym zabiegiem medycznym, przeciwko XYZ. z siedzibą w B.

Na mocy wyroku z dnia (...) 20XX r. Sąd Okręgowy w A. postanowił zasądzić od pozwanego XYZ na Pani rzecz 60 000 zł, wraz z ustawowymi odsetkami od dnia (...) 20XX r. do dnia zapłaty. Przelew od XYZ, na Pani konto, w wysokości (...) zł nastąpił dnia (...) 20XX r.

Przyznanego zadośćuczynienia nie otrzymała Pani w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz nie dotyczy korzyści, którą otrzymałaby Pani lub mogłaby osiągnąć gdyby Pani nie wyrządzono szkody.

Zadośćuczynienie oraz ustawowe odsetki za opóźnienie zostały wypłacone z ubezpieczenia Szpitala X, w którym doszło do błędu lekarskiego podczas wykonywania zabiegu medycznego.

Pytanie

Czy wypłacone zadośćuczynienie wraz z odsetkami w wysokości (...) zł podlega opodatkowaniu?

Pani stanowisko w sprawie

Przyznana kwota zadośćuczynienia korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wypłacone odsetki od dnia (...) 20XX r. korzystają ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku, jest:

•nieprawidłowe – w części dotyczącej zastosowania zwolnienia, wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w odniesieniu do zadośćuczynienia,

•prawidłowe – w części dotyczącej możliwości zastosowania zwolnienia, wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w odniesieniu do odsetek.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Sformułował więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów.

Źródła przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wśród nich, w punkcie 9 tego artykułu ustawodawca wyodrębnił „inne źródła”.

Stosownie do art. 20 ust. 1 przywołanej ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności”, definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w art. 20 ust. 1 omawianej ustawy, mieszczące się w ogólnej definicji przychodów zawartej w art. 11 ust. 1 tej ustawy.

Świadczenia w postaci odszkodowania, zadośćuczynienia oraz odsetek za zwłokę w ich wypłacie stanowią – co do zasady – przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy. Nie oznacza to jednak, że wszystkie świadczenia z ww. tytułów są opodatkowane. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień określonym w art. 21 ust. 1 powołanej ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku.

Pani wątpliwości dotyczą tego, czy zadośćuczynienie wraz z odsetkami ustawowymi, zasądzone Pani wyrokiem Sądu, podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, czy też są zwolnione z opodatkowania tym podatkiem.

W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia, tym niemniej rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od ich znaczenia przyjętego w systemie prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego, świadczenie odszkodowawcze to najogólniej świadczenie mające na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Szkodą jest uszczerbek jakiego doznał poszkodowany, wbrew jego woli, we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Uszczerbek niemajątkowy jest określany terminem „krzywda”. Pod tym pojęciem należy rozumieć wszelkie negatywne przeżycia człowieka wyrażające się zarówno w cierpieniu fizycznym, jak i psychicznym, wywołane czynem niedozwolonym. Do naprawienia krzywdy odnosi się termin „zadośćuczynienie”, natomiast „odszkodowanie” wiąże się z naprawieniem uszczerbku majątkowego.

Art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że:

Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Z art. 21 ust. 1 pkt 4 omawianej ustawy wynika natomiast, że:

Wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

a)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,

b)dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15 i 15a.

W myśl art. 24 ust. 15 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Dochodem z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia zawartą na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, w przypadku ubezpieczeń związanych z funduszami kapitałowymi, jest różnica między wypłaconą kwotą świadczenia a sumą składek wpłaconych do zakładu ubezpieczeń, które zostały przekazane na fundusz kapitałowy.

Na gruncie art. 24 ust. 15a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Dochodem z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia na życie lub dożycie, zawartą na podstawie odrębnych przepisów, w której świadczenie zakładu ubezpieczeń z tytułu dożycia jest:

1)ustalane na podstawie określonych indeksów lub innych wartości bazowych albo

2)równe składce ubezpieczeniowej powiększonej o określony w umowie ubezpieczenia wskaźnik

–jest różnica między wypłaconą kwotą świadczenia a składką wpłaconą do zakładu ubezpieczeń.

Według art. 805 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.)

Przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

Zgodnie zaś z art. 805 § 2 Kodeksu cywilnego:

Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie:

1)przy ubezpieczeniu majątkowym - określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku;

2)przy ubezpieczeniu osobowym - umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej.

Stosownie do art. 822 § 1 Kodeksu cywilnego:

Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Zauważyć należy, że ogólne warunki, zasady podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie ubezpieczeń majątkowych i osobowych określa ustawa z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 656 ze zm.).

W świetle art. 28 tej ustawy:

Zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie lub świadczenie na podstawie uznania roszczenia uprawnionego z umowy ubezpieczenia w wyniku ustaleń dokonanych w przeprowadzonym przez siebie postępowaniu, o którym mowa w art. 29, zawartej z nim ugody lub prawomocnego orzeczenia sądu.

Zatem, skoro otrzymała Pani zadośćuczynienie, które zostało wypłacone przez ubezpieczyciela z ubezpieczenia Szpitala, stwierdzić należy, że przedmiotowe zadośćuczynienie stanowi dla Pani przychód z innych źródeł, o jakich mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który jednakże korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a nie – jak Pani wskazała – art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy.

Odnosząc się natomiast do otrzymanych odsetek, należy wskazać, że instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.), zgodnie z którym:

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Nie każde odsetki otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu. Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach, w odniesieniu do odsetek, możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Takie zwolnienie przysługuje wyłącznie wówczas, gdy przepis omawianej ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.

I tak, w myśl art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Skoro przyznane Pani zadośćuczynienie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to wypłacone odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty tego zadośćuczynienia są zwolnione z opodatkowania, stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 95b wskazanej ustawy.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

•Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

•Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

•w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

•w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).