Temat interpretacji
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe
Szanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
22 stycznia 2025 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych darowizny udziałów w nieruchomościach, z których jedna obciążona jest hipoteką. Uzupełnił go Pan pismem z 11 lutego 2025 r. – w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca:
Opis zdarzenia przyszłego
Prowadzi Pan działalność gospodarczą jako notariusz. Jest Pan zarejestrowany jako czynny podatnik podatku od towarów i usług.
Na prośbę klienta ma Pan zamiar sporządzić w formie aktu notarialnego umowę darowizny udziałów w dwóch nieruchomościach pomiędzy osobami stanu wolnego, niezaliczonymi do grupy całkowicie zwolnionej z podatku zgodnie z art. 4 ust. 1 (winno być: art. 4a ust. 1) ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Pierwsza Nieruchomość ma prowadzoną księgę wieczystą numer (...), w której jako właściciel wpisani są: w 1/2 darczyńca i w 1/2 obdarowany. W umowie darowizny darczyńca zamierza podarować swój udział w nieruchomości obdarowanemu, tym samym czyniąc go jedynym właścicielem nieruchomości.
Nieruchomość ta zabudowana jest budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym i obciążona jest hipoteką na rzecz banku, wynoszącą (...) zł, wpisaną w IV dziale księgi wieczystej i zabezpieczającą kredyt uzyskany wspólnie przez darczyńcę i obdarowanego na zakup przedmiotowej nieruchomości.
Druga Nieruchomość stanowi nieruchomość drogową i prowadzona jest dla niej księga wieczysta numer (...), w której jako właściciele wpisani są m.in. darczyńca – w 1/6 oraz obdarowany – również w 1/6. Darczyńca zamierza przekazać swój udział w nieruchomości obdarowanemu, tym samym powiększając jego udział w nieruchomości do 1/3. Nieruchomość ta nie została obciążona hipoteką.
Darczyńca i obdarowany oświadczają, że łączna wartość ich udziałów w obu nieruchomościach wynosi (...) zł, a wartość wierzytelności zabezpieczonej ww. hipoteką wynosi ok. (...) zł. Natomiast wartość hipoteki wynosi (...) zł. Oznacza to, że wartość hipoteki jest wyższa niż łączna wartość obu nieruchomości, a także wyższa niż wartość zabezpieczonej wierzytelności. Jednocześnie, wartość przedmiotu darowizny (tj. (...) zł) jest niższa niż 1/2 wartości hipoteki – a więc części hipoteki przypadającej na darowany udział.
W uzupełnieniu wniosku wskazał Pan, że w związku z zawarciem umowy darowizny nieruchomości obdarowany nie przejmie długów, ciężarów, ani zobowiązań darczyńcy.
Pytanie w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych
Czy notariusz prawidłowo wykona obowiązki płatnika podatku od czynności cywilnoprawnych, jeśli nie pobierze podatku, w przypadku, gdy aktem notarialnym dokonana zostanie umowa darowizny ww. udziałów w dwóch nieruchomościach, w tym w nieruchomości obciążonej hipoteką, której suma przewyższa łączną wartość rynkową darowanych części obu nieruchomości, jeśli stronami nie są osoby wymienione w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn?
Pana stanowisko w sprawie
W Pana ocenie, notariusz prawidłowo wykona obowiązek płatnika jeżeli nie pobierze podatku od czynności cywilnoprawnych, gdyż nie powstanie obowiązek podatkowy na podstawie przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, z uwagi na fakt, że wraz z umową darowizny nieruchomości Obdarowany nie przejmuje na siebie zobowiązania Darczyńcy wobec kredytodawcy.
Zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Istotną cechą darowizny jest jej bezpłatny charakter. Oznacza to, że druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Przedmiotem darowizny mogą być rzeczy oraz zbywalne prawa majątkowe.
Jak wynika z treści art. 1 ust. 1 pkt. 1 lit. d) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają również umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.
Pojęcie przejęcia długu zostało zdefiniowane w Kodeksie cywilnym. Zgodnie z art. 519 § 1 Kodeksu cywilnego, osoba trzecia może wstąpić na miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony (przejęcie długu). Przejęcie długu zgodnie z art. 519 § 2 Kodeksu cywilnego może nastąpić:
1)przez umowę między wierzycielem a osobą trzecią za zgodą dłużnika; oświadczenie dłużnika może być złożone którejkolwiek ze stron;
2)przez umowę między dłużnikiem a osobą trzecią za zgodą wierzyciela; oświadczenie wierzyciela może być złożone którejkolwiek ze stron; jest ono bezskuteczne, jeżeli wierzyciel nie wiedział, że osoba przejmująca dług jest niewypłacalna.
Z powyższej regulacji wynika zatem, że przejęcie długu wymaga uczestnictwa wierzyciela, która może polegać na zawarciu umowy lub wyrażeniu zgody na zawarcie umowy przenoszącej dług.
W przypadku transakcji opisanej w przestawionym zdarzeniu przyszłym, wierzyciel w żaden sposób nie będzie uczestniczył w podpisaniu umowy darowizny. Natomiast inna umowa dotycząca opisanych nieruchomości nie zostanie pomiędzy stronami zawarta.
W myśl art. 6 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, podstawę opodatkowania stanowi w tym przypadku wartość długów i ciężarów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego.
Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlega zatem umowa darowizny, o ile następuje przejęcie przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy oraz przejęcie to następuje w umowie darowizny. Chodzi przy tym o takie długi, ciężary i zobowiązania przejęte przez obdarowanego, które pozostają w związku funkcjonalnym z przedmiotem darowizny i które w związku z dokonaną darowizną obciążają obdarowanego i tym samym zwalniają darującego z obowiązku ich regulowania (ponoszenia).
Darczyńca umową darowizny przekaże Obdarowanemu udział wynoszący 1/2 w nieruchomości, nie przenosząc na niego swojego zobowiązania jako kredytobiorcy (nie cedując więc kredytu). W związku z czym nie powstaje obowiązek podatkowy na podstawie przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, gdyż wraz z umową darowizny nieruchomości nie przejmuje on na siebie zobowiązania darczyńcy wobec kredytodawcy. Należy również uznać, że obciążenie nieruchomości hipoteką nie powoduje przejęcia długów i ciężarów lub zobowiązań Darczyńcy.
Podsumowując, w przypadku gdy w wyniku dokonania darowizny na rzecz osoby obcej nie dojdzie do przejęcia długu przez obdarowanego, nie jest Pan zobowiązany do pobrania podatku od czynności cywilnoprawnych.
Na potwierdzenie stanowiska przywołał Pan interpretację indywidualną.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 295):
Podatkowi podlegają umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.
W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy:
Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają również zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne.
Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tym samym, o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem, decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Zatem, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikację pod względem prawnym.
Szczegółowe ustalenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu, nawet gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.
Zgodnie z przywołanymi przepisami opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają darowizny, ale te o określonym w ustawie charakterze.
Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie zawiera pojęcia „darowizna”, dlatego w tym zakresie należy odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.).
Zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego:
Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.
Podstawową cechą umowy darowizny jest bezpłatne świadczenie darczyńcy na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego – świadczenie musi wzbogacić obdarowanego.
Jak już wskazano powyżej – zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi podlegają: umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.
W myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:
Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej.
Na podstawie art. 4 pkt 3 omawianej ustawy:
Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem art. 5, ciąży przy umowie darowizny – na obdarowanym.
W oparciu o art. 6 ust. 1 pkt 3 tej ustawy:
Podstawę opodatkowania stanowi przy umowie darowizny – wartość długów i ciężarów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy:
Stawki podatku wynoszą od umów zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny:
a)przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym − 2%,
b)przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych − 1%.
W myśl art. 10 ust. 1 i 2 cyt. ustawy:
Podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika, oraz przypadków, o których mowa w ust. 1a.
Notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego.
W świetle powołanych przepisów umowa darowizny stanowi czynność opodatkowaną podatkiem od czynności cywilnoprawnych w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy. Opodatkowanie to wystąpi wtedy, gdy nabywca wstąpi w miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony (nastąpi przejęcie długu). Podstawą opodatkowania jest wartość długów i ciężarów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego. Podatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych w przypadku umowy darowizny jest obdarowany, a płatnikiem – w przypadku umów zawartych w formie aktu notarialnego – notariusz.
Jednakże w przypadku, gdy umowa darowizny, nie wiąże się z przejęciem przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań osoby darującej, to taka umowa darowizny nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
W myśl art. 244 § 1 ustawy Kodeks cywilny, hipoteka stanowi ograniczone prawo rzeczowe.
Hipotekę regulują odrębne przepisy, a mianowicie ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1984).
W myśl art. 65 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece:
W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka).
Z treści tego przepisu wynika, że hipoteka obciąża daną nieruchomość.
Z opisu sprawy wynika, że w związku z darowizną udziałów w nieruchomościach obdarowany nie przejmie długów, ciężarów ani zobowiązań darczyńcy.
A zatem na Panu, jako płatniku, nie będzie ciążył obowiązek pobrania podatku od czynności cywilnoprawnych od umowy darowizny udziałów w nieruchomościach, ponieważ w związku z zawarciem tej umowy nie dojdzie do przejęcia przez obdarowanego długów, ciężarów ani zobowiązań darczyńcy. Ta umowa darowizny nie podlega więc opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Ta interpretacja dotyczy wyłącznie podatku od czynności cywilnoprawnych, w zakresie podatku od spadków i darowizn zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.