Skoro podstawę prawną opisanych umów będzie stanowił art. 49 Kodeksu cywilnego, to stwierdzić należy, że umowy takie jako niewymienione w zamkniętym katalogu czynności cywilnoprawnych, określonym w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie będą podlegały opodatkowaniu tym podatkiem.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

29 października 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 28 października 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Wniosek dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia prawa własności do urządzeń przesyłowych.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Spółka z o. o. – Wnioskodawca – jest przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym w rozumieniu przepisu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków.

Wnioskodawca jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych oraz zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. W ramach realizowanych zadań prowadzi działalność gospodarczą w zakresie realizacji gospodarki wodno-ściekowej na terenie gmin (…). Przedmiot działalności Wnioskodawcy stanowi w szczególności:

-  pobór, uzdatnianie i dostarczanie wody,

-  odprowadzanie i oczyszczanie ścieków,

-  roboty związane z budową rurociągów przesyłowych i sieci rozdzielczych,

-  handel energią elektryczną,

-  obróbka i usuwanie odpadów innych niż niebezpieczne,

-  roboty związane z budową linii telekomunikacyjnych i elektroenergetycznych,

-  przygotowanie terenu pod budowę,

-  wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych,

-  pozostałe badania i analizy techniczne,

-  pozostała sprzedaż detaliczna prowadzona poza siecią sklepową, straganami i targowiskami.

Wnioskodawca jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, w której jedynymi udziałowcami są Gmina (…).

W związku z opisaną powyżej działalnością, Wnioskodawca nabywa odpłatnie od Inwestorów prywatnych urządzenia wodociągowe i kanalizacyjne, które zostały wybudowane ze środków własnych tychże Inwestorów.

Inwestorzy otrzymują w zamian za wybudowane urządzenia wodociągowe i kanalizacyjne wynagrodzenie. Nabywanie urządzeń oraz ustalenie wysokości wynagrodzenia odbywa się na podstawie „procedury regulującej zasady budowy urządzeń przez inwestorów zewnętrznych i zasady ich nabywania przez Wnioskodawcę.”

Wnioskodawca z Inwestorami, którzy są zainteresowani przyłączeniem do sieci przedsiębiorstwa zawiera przedwstępne umowy, których przedmiotem jest budowa przez Inwestorów sieci wodociągowych i/lub sieci kanalizacyjnych. Jednocześnie w zawartej umowie Inwestorzy zobowiązują się do odpłatnego przeniesienia własności tych urządzeń przesyłowych na Wnioskodawcę po ich wybudowaniu i po spełnieniu warunków wynikających z umowy i procedury, o której mowa powyżej.

Wnioskodawca zawiera z Inwestorami umowę przyrzeczoną przeniesienia własności wybudowanych urządzeń przesyłowych z Inwestora na Wnioskodawcę w trybie i na zasadach wynikających z art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, i jest ich właścicielem, może żądać, aby przedsiębiorca, który przyłączył urządzenia do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem, chyba że w umowie strony postanowiły inaczej.

W myśl art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa.

Wnioskodawca wskazuje, że wniosek dotyczy wyłącznie okoliczności zawierania umów z Inwestorami, którzy nie są podatnikami podatku od towarów i usług z tytułu przeniesienia własności wybudowanych urządzeń przesyłowych na Wnioskodawcę w trybie i na zasadach wynikających z art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego.

Pytanie

Czy nabycie w okolicznościach opisanej sprawy na podstawie umowy przyrzeczonej urządzeń przesyłowych (sieci wod-kan), w trybie i na zasadach art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego od Inwestorów będących osobami fizycznymi powoduje powstanie u Wnioskodawcy obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych?

Państwa stanowisko w sprawie

Państwa zdaniem, nabycie urządzeń przesyłowych (sieci wod-kan) od Inwestorów będących osobami fizycznymi nie powoduje powstania u Państwa obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych.

W Państwa ocenie, w okolicznościach przedstawionych we wniosku, w przypadku zakupu urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych od Inwestorów będących osobami fizycznymi (nieprowadzącymi działalności gospodarczej, niedziałających jako podatnicy podatku od towarów i usług) nie byli Państwo zobowiązani do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Uzasadniając powyższe stanowisko, na wstępie zaznaczyć należy, iż opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają czynności cywilnoprawne enumeratywnie wskazane w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Przywołali Państwo art. 1 ust. 1 oraz art. 2 pkt 4 lit. a) i b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wskazując, że w zamkniętym katalogu czynności opodatkowanych podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie wymieniono zatem nabycia za wynagrodzeniem, w tym w szczególności nabycia sieci wodociągowej/kanalizacyjnej w trybie, o którym mowa w art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z utrwalonym poglądem orzecznictwa i doktryny, sama nazwa umowy nie może przesądzać o jej charakterze i kwalifikacji dla celów podatkowych.

Każdorazowo analizy wymaga zatem treść konkretnej umowy. Patrząc przez ten pryzmat na analizowaną sytuację należy zatem określić charakter prawny umów zawieranych pomiędzy Spółką a Inwestorami w kontekście ww. regulacji, w tym ustalić, czy mamy tu do czynienia z umową sprzedaży w rozumieniu Kodeksu cywilnego (bowiem ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie zawiera odrębnej definicji tego terminu na użytek jej stosowania), czy też ze specyficzną umową nienazwaną, która – jako niewymieniona wprost w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych – nie podlegałaby opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Stosownie zaś do art. 535 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

Jak wynika z opisu sprawy, Spółka wchodzi we własność wybudowanych urządzeń przesyłowych (sieci wod-kan) na podstawie art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń, o których mowa w § 1, i jest ich właścicielem, może żądać, aby przedsiębiorca, który przyłączył urządzenia do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem, chyba że w umowie strony postanowiły inaczej. Z żądaniem przeniesienia własności tych urządzeń może wystąpić także przedsiębiorca.

Jak wskazuje SA w Białymstoku w wyroku z dnia 18 października 2019 r. (I ACa 298/19), zdarzeniem prawnym, którego skutkiem jest nabycie własności urządzeń określonych w art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego, jest sfinansowanie kosztów ich budowy. Oznacza to, że podmiotem roszczenia przysługującego na podstawie art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego jest osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń wchodzących w skład przedsiębiorstwa, stając się ich właścicielem i to niezależnie od przysługujących jej uprawnień do nieruchomości. Do powstania roszczenia przewidzianego w art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego jest potrzebne wystąpienie trzech przesłanek. Po pierwsze, poniesienie kosztów budowy urządzeń określonych w art. 49 § 1 przez konkretną osobę, którą może być nie tylko właściciel gruntu, na którym te urządzenia zostały posadowione, może się bowiem zdarzyć, że urządzenia te zostały sfinansowane przez osobę, która nigdy nie była właścicielem gruntu. Po drugie, osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń przesyłowych, nadal jest właścicielem tych urządzeń. W razie ich zbycia innej osobie nabywa ona roszczenie w stosunku do przedsiębiorcy, który przyłączył urządzenia do swej sieci. Po trzecie, przyłączenie urządzeń przez przedsiębiorcę do swojej sieci. Z chwilą przyłączenia urządzeń do sieci, roszczenie to staje się wymagalne w rozumieniu art. 120 § 1 zdanie pierwsze Kodeksu cywilnego. Jeżeli urządzenia zostały wybudowane kosztem przedsiębiorcy, który następnie przyłączył je do swojej sieci, wówczas nie powstaje roszczenie przewidziane w art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego.

Można zatem stwierdzić, że wynagrodzenie płacone w związku z zawartą umową, wypłacane na rzecz osób fizycznych jest związane z roszczeniem tych osób fizycznych o zwrot kosztów wybudowania urządzeń przesyłowych (sieci wod-kan), nie zaś zapłatę ceny. Spłata roszczenia, o którym mowa w hipotezie art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego, powoduje skutek w postaci nabycia przez Państwa własności urządzeń przesyłowych (sieci wod-kan) od osób fizycznych.

W świetle powyższego należy stwierdzić, iż umowa odpłatnego przejęcia urządzeń przesyłowych (sieci wod-kan) zawierana z Inwestorami nie powinna być traktowana jako umowa sprzedaży uregulowana w art. 535 Kodeksu cywilnego. Umowa sprzedaży jest bowiem odrębnym i nazwanym typem umowy, odmiennym niż umowa przeniesienia własności za wynagrodzeniem, o której mowa w art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego.

W konsekwencji, przekazanie Państwu urządzeń przesyłowych (sieci wod-kan) za wynagrodzeniem, w trybie art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego, nie mieści się w zakresie opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, wymienionym w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, a co za tym idzie, w okolicznościach, o których mowa we wniosku, nie są Państwo zobowiązani do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Na potwierdzenie stanowiska przywołali Państwo interpretacje indywidualne.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które Państwo przedstawili we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1, 2 i 3 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 295):

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tym samym, o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne) a nie nazwa. Zatem, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikację pod względem prawnym.

Szczegółowe ustalenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu, nawet gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Z przedstawionego opisu wynika, że są Państwo przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym. Nabywają Państwo odpłatnie od Inwestorów prywatnych urządzenia wodociągowe i kanalizacyjne, które zostały wybudowane ze środków własnych tychże Inwestorów. Zawierają Państwo z Inwestorami, którzy są zainteresowani przyłączeniem do sieci przedsiębiorstwa, umowy przedwstępne, których przedmiotem jest budowa przez Inwestorów sieci wodociągowych i/lub sieci kanalizacyjnych. Jednocześnie w zawartej umowie Inwestorzy zobowiązują się do odpłatnego przeniesienia własności tych urządzeń przesyłowych na Państwa, po ich wybudowaniu i po spełnieniu warunków wynikających z umowy i procedury. Zawierają Państwo z Inwestorami umowę przyrzeczoną przeniesienia własności wybudowanych urządzeń przesyłowych z Inwestora na Państwa w trybie i na zasadach wynikających z art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego.

Podkreślili Państwo, że wniosek dotyczy wyłącznie umów zawieranych z Inwestorami, którzy nie są podatnikami podatku od towarów i usług z tytułu przeniesienia własności wybudowanych urządzeń przesyłowych na Spółkę.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 757):

Stosownie do art. 2 pkt 4 ww. ustawy za przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne uważa się:

Zgodnie z treścią art. 15 ust. 1 omawianej ustawy:

W myśl art. 31 ust. 1 i 2 ww. ustawy:

W świetle powyższego zauważyć należy, że osoby, które wybudowały wskazane w tym przepisie urządzenia mogą skorzystać z uprawnienia do ich odpłatnego przeniesienia na rzecz gminy lub przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego, a gmina lub przedsiębiorstwo może odmówić przejęcia tego urządzenia tylko wówczas, gdy nie odpowiada ono właściwym wymogom technicznym określonym w odrębnych przepisach.

Natomiast na podstawie art. 49 § 1 oraz § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

O kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne) a nie nazwa. Oznacza to, że zawarcie – w trybie art. 49 Kodeksu cywilnego – umowy odpłatnego przekazania przez daną osobę/podmiot na rzecz Państwa wybudowanego przez tę osobę/podmiot urządzenia wodociągowego i/lub kanalizacyjnego nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Skoro podstawę prawną opisanych przez Państwa umów będzie stanowił art. 49 Kodeksu cywilnego, to stwierdzić należy, że umowy takie jako niewymienione w zamkniętym katalogu czynności cywilnoprawnych, określonym w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie będą podlegały opodatkowaniu tym podatkiem.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

-   Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja jest zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznegoi zastosują się Państwo do interpretacji.

-   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

-   Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

-    w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

-    w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy  Ordynacja podatkowa.