Transakcja nabycia przez Państwa własnych akcji celem ich umorzenia, z jednoczesnym obniżeniem kapitału zakładowego, nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

6 września 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 6 września 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia akcji własnych spółki w celu ich umorzenia. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca (dalej również określany jako „Wnioskodawca” lub „Spółka”) jest spółką akcyjną, której akcje są dopuszczone i wprowadzone do obrotu na rynku regulowanym prowadzonym przez (...). Spółka pozostaje podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych i objęta jest nieograniczonym obowiązkiem podatkowym na terenie RP.

Wnioskodawca zamierza w najbliższym czasie wdrożyć procedurę, w ramach której w oparciu o art. 362 § 1 pkt 5 Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.) nabędzie od swoich akcjonariuszy - osób fizycznych w ramach tzw. umorzenia dobrowolnego akcje własne w celu umorzenia. Akcjonariusze, od których akcje będą podlegały nabyciu pozostają rezydentami podatkowymi RP.

Zgodnie z przepisami K.s.h. umorzenie dobrowolne akcji w spółce akcyjnej jest procedurą wieloetapową.

Zakłada ona w pierwszym rzędzie nabycie przez spółkę - na podstawie odrębnej uchwały upoważniającej - akcji własnych od akcjonariuszy spółki w celu ich umorzenia na podstawie odrębnej umowy zawieranej pomiędzy Spółką a akcjonariuszem zamierzającym zbyć posiadane akcje spółki akcyjnej, przy czym ze względu na dematerializację akcji w spółce akcyjnej, umowa przenosić będzie akcje na spółkę z chwilą dokonania odpowiednich zapisów na rachunkach papierów wartościowych zbywcy i nabywcy.

W dalszej kolejności walne zgromadzenie spółki akcyjnej winno podjąć odpowiednie uchwały tj. odrębną uchwałę w sprawie umorzenia uprzednio nabytych akcji spółki akcyjnej oraz uchwały w sprawie obniżenia kapitału zakładowego spółki akcyjnej.

Kolejnym krokiem jest przeprowadzenie postępowania konwokacyjnego, o którym mowa w art. 456 K.s.h, którego istotą jest wezwanie wierzycieli do zgłaszania roszczeń wobec spółki jeśli nie zgadzają się oni na obniżenie kapitału zakładowego.

Dopiero po przeprowadzeniu postępowania konwokacyjnego tj. w związku z upływem 3 miesięcy od daty ogłoszenia w MSiG i ewentualnego zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczeń zgłoszonych przez wierzycieli możliwe jest złożenie wniosku o wpis obniżenia kapitału zakładowego w spółce akcyjnej do rejestru przedsiębiorców KRS.

Obniżenie kapitału zakładowego następuje z datą sądowej rejestracji obniżenia kapitału zakładowego. Obniżenie podlega także ogłoszeniu w MSiG.

Powyższa procedura prawna zostanie wdrożona także u Wnioskodawcy.

Nabycie akcji własnych przez Wnioskodawcę będzie miało przy tym charakter odpłatny, tj. akcjonariusze Spółki za ww. akcje uzyskają wynagrodzenie rynkowe ustalone na podstawie notowań akcji Wnioskodawcy.

Ze względu na regulacje Kodeksu spółek handlowych roszczenia akcjonariuszy z tytułu obniżenia kapitału zakładowego tj. wynagrodzenie jakie będzie należne akcjonariuszom z tytułu zbycia przez nich akcji na rzecz Wnioskodawcy będzie mogło zostać wypłacone dopiero po upływie sześciu miesięcy od ogłoszenia wpisu obniżenia kapitału zakładowego.

Pytanie

Czy nabycie przez Spółkę od Akcjonariuszy akcji własnych w celu ich dobrowolnego umorzenia, podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, nabycie przez Spółkę od jej akcjonariuszy akcji własnych w celu umorzenia nie będzie się wiązać z powstaniem po stronie Spółki jako nabywcy obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zaznaczyć należy, że czynność zbycia przez akcjonariuszy akcji na rzecz spółki w celu ich umorzenia za wynagrodzeniem (umorzenie dobrowolne) nie jest żadną z czynności wymienionych w art. 1 Ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 295 - dalej „u.p.c.c.”).

Umowy, w wyniku których Spółka nabywa akcje własne w celu umorzenia nie mogą być w żadnym razie utożsamiane z umową sprzedaży (art. 1 ust. 1 lit. a) u.p.c.c.) ani z żadną inną czynnością cywilnoprawną wymienioną w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Art. 1 ust. 1 u.p.c.c. zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 U.p.c.c. podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

a) umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

b) umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

d) umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

e) umowy dożywocia,

f) umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

h) ustanowienie hipoteki,

i) ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

j) umowy depozytu nieprawidłowego,

k) umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają także zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 u.p.c.c.).

W przypadku przepisów podatkowych podstawowe znaczenie posiada wykładnia literalna, skutkiem czego jeśli ustawa podatkowa (w tym przypadku Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych) nie przewiduje opodatkowania określonego typu czynności, to taka czynność opodatkowaniu nie podlega.

Potwierdza to m.in. stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 9 grudnia 2020 r., Znak: 0111-KDIB2-3.4014.286.2020.2.BD. Zdaniem Dyrektora KIS „zawarcie przez Wnioskodawcę umowy nabycia udziałów w celu ich umorzenia za wynagrodzeniem, jako szczególny rodzaj umowy niewymienionej w katalogu zawartym w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie jest opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tym samym po stronie Wnioskodawcy nie powstanie obowiązek podatkowy z tego tytułu.”

Analogiczne wnioski wynikają m.in. także z interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 1 czerwca 2023 r., Znak: 0111-KDIB2-3.4014.132.2023.1.MD: „Umowy nabycia udziałów za wynagrodzeniem w celu ich umorzenia nie można utożsamiać z umową sprzedaży uregulowaną w Kodeksie cywilnym, ale z czynnością określoną w art. 199 K.s.h.   W ramach instytucji nabycia udziałów w celu ich umorzenia ma miejsce prawne unicestwienie udziału. Instytucja umorzenia udziału w spółce w drodze nabycia przez nią udziału jest ściśle związana ze stosunkiem uczestnictwa w spółce. Jest to norma o charakterze szczególnym w stosunku do przepisów prawa cywilnego. Elementami przedmiotowo istotnymi umowy sprzedaży są: oznaczenie przedmiotu sprzedaży oraz cena. Innymi słowy, za umowę sprzedaży zostanie uznana tylko taka umowa, która definiuje zarówno przedmiot sprzedaży, jak i cenę należną sprzedającemu. W przypadku zaś nabycia od wspólnika udziałów przez spółkę w celu ich umorzenia występuje wynagrodzenie. Termin "wynagrodzenie" nie jest tożsamy z ceną. Użycie w art. 199 § 2 K.s.h. terminu "wynagrodzenie" świadczy o tym, iż na gruncie tego przepisu nie chodzi o sprzedaż w rozumieniu art. 535 K.c. Opisanej we wniosku czynności nie można zatem zakwalifikować jako umowy sprzedaży, w związku z czym nie podlega ona PCC".

Także z interpretacji z dnia 4 marca 2024 r., Znak: 0111-KDIB2-2.4014.2.2024.1.KK wynika, że: „Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, iż nabycie udziałów własnych przez Spółkę w celu ich dobrowolnego umorzenia za wynagrodzeniem, jako szczególny rodzaj umowy niewymienionej w katalogu zawartym w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie jest opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tym samym po stronie Wnioskodawcy nie powstał obowiązek podatkowy z tego tytułu".

Powyższe interpretacje podatkowe dotyczą wprawdzie nabycia udziałów własnych w celu umorzenia, jednakże tożsame tezy znajdują zastosowanie także do nabycia akcji własnych.

Sytuacji spółki akcyjnej nabywającej akcje własne w celu umorzenia dotyczyła natomiast interpretacja Dyrektora KIS z dnia 24 maja 2024 r. Znak: 0111-KDIB2-3.4014.143.2024.2.ASZ. Organ interpretacyjny wskazał w niej, że: „Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W związku z tym, szczegółowe wyznaczenie zakresu przedmiotowego opodatkowania ww. podatkiem ma określone konsekwencje prawne. Oznacza to, że ustawodawca wprowadzając tę zasadę, wyłączył od opodatkowania inne podobne czynności, które nie zostały wyraźnie wskazane w omawianym przepisie. Tym samym, o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Zatem, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym. Z przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego wynika, że zamierzają Państwo dokonać dobrowolnego umorzenia części akcji własnych w trybie art. 359 § 1 i nast. Kodeksu spółek handlowych w drodze ich nabycia od Akcjonariusza za wynagrodzeniem niepieniężnym w postaci udziałów oraz akcji Spółek zależnych, z jednoczesnym obniżeniem Państwa kapitału zakładowego. (...) Instytucja umorzenia akcji w spółce w drodze ich nabycia przez spółkę od akcjonariusza jest ściśle związana ze stosunkiem uczestnictwa w spółce i musi wynikać ze statutu. Jest to norma o charakterze szczególnym w stosunku do przepisów Kodeksu cywilnego. Tym samym nabycie przez Państwa akcji własnych celem ich umorzenia, w zamian za wynagrodzenie niepieniężne w postaci udziałów oraz akcji Spółek zależnych - należy traktować jako szczególny rodzaj czynności, który nie został wymieniony w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.”

Tym samym, w ocenie Wnioskodawcy zbycie przez akcjonariuszy akcji na rzecz Spółki w celu ich umorzenia (umorzenie dobrowolne) nie rodzi po stronie Wnioskodawcy obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 295) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy:

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tym samym, o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Zatem, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku   z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.   

Z przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego wynika, że zamierzają Państwo w najbliższym czasie wdrożyć procedurę, w ramach której w oparciu o art. 362 § 1 pkt 5 Kodeksu spółek handlowych nabędą Państwo od swoich akcjonariuszy – osób fizycznych w ramach tzw. umorzenia dobrowolnego akcje własne w celu umorzenia. Nabycie przez Państwa akcji własnych będzie miało przy tym charakter odpłatny, tj. Państwa akcjonariusze za ww. akcje uzyskają wynagrodzenie rynkowe ustalone na podstawie notowań Państwa akcji.

Odnosząc się do tak przedstawionego zagadnienia wyjaśnić należy, że instytucja umorzenia akcji w spółce akcyjnej uregulowana została w ustawie z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 18 ze zm.).

Zgodnie z art. 359 § 1 i § 2 Kodeksu spółek handlowych:

Stosownie do treści art. 360 § 1 Kodeksu spółek handlowych:

W myśl art. 362 § 1 pkt 5 Kodeksu spółek handlowych:

Z kolei w myśl art. 535 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Stosownie do art. 555 ww. ustawy:

Oznacza to, że przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio m.in. do sprzedaży praw majątkowych.

Z powyższych przepisów Kodeksu cywilnego wynika, iż cena, obok oznaczenia przedmiotu sprzedaży, stanowi element przedmiotowo istotny umowy sprzedaży. Zapłata ceny jest podstawowym obowiązkiem kupującego. Cena jest ekwiwalentem rzeczy lub praw, nabytych w drodze umowy sprzedaży. Zawiera ona w sobie trzy elementy: wartość rzeczy, zysk sprzedawcy oraz koszty po jego stronie.

W przypadku określonego w art. 359 Kodeksu spółek handlowych nabycia od akcjonariusza akcji przez spółkę w celu ich umorzenia występuje wynagrodzenie. Termin „wynagrodzenie” nie jest tożsamy z ceną. Użycie w art. 359 § 2 Kodeksu spółek handlowych terminu „wynagrodzenie” świadczy, iż na gruncie tego przepisu nie chodzi o sprzedaż w rozumieniu art. 535 Kodeksu cywilnego. Czynności tej zatem nie można zakwalifikować jako umowy sprzedaży.

Instytucja umorzenia akcji w spółce w drodze ich nabycia przez spółkę jest ściśle związana ze stosunkiem uczestnictwa w spółce i musi wynikać ze statutu. Jest to norma o charakterze szczególnym w stosunku do przepisów Kodeksu cywilnego.

Tym samym nabycie przez Państwa własnych akcji w celu ich umorzenia za wynagrodzeniem należy traktować jako szczególny rodzaj umowy, który nie został wymieniony w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Umowy tego typu nie można zakwalifikować jako umowy sprzedaży albo umowy zamiany rzeczy lub praw, wymienionych w tym katalogu. Tym samym – z powyższych przyczyn – transakcja nabycia przez Państwa własnych akcji celem ich umorzenia, z jednoczesnym obniżeniem kapitału zakładowego, nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

-   Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

-   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

-   Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).