W zakresie możliwości zwolnienia z opodatkowania umowy sprzedaży lokalu mieszkalnego nabytego w zamian za składniki majątku osobistego – środki pieniężne pochodziły z darowizny od mamy Wnioskodawczyni, które weszły do majątku osobistego Wnioskodawczyni.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

25 września 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 25 września 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie możliwości zwolnienia z opodatkowania umowy sprzedaży lokalu mieszkalnego. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W dniu 19 sierpnia 2024 r. zawarła Pani umowę sprzedaży objętą aktem notarialnym  Rep. A nr (…), na mocy której nabyła Pani do swojego majątku osobistego własność lokalu mieszkalnego nr (…) położonego w X przy ul. (…) za cenę (…) zł. Pieniądze na zakup tej nieruchomości darowała Pani matka E. L. Na mocy art. 33 ust. 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego pieniądze te weszły do Pani majątku osobistego. Notariusz jako płatnik obliczył i pobrał od Pani podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości (…) zł, tj. 2% z kwoty (…) zł. Notariusz nie zastosował przy tym przepisu art. 9 pkt 17 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, powołując się przy tym na fakt, że pozostaje Pani od (...) 2015 r.  w związku małżeńskim z T. K., z którym pozostaje Pani we wspólności małżeńskiej i który jest jedynym właścicielem nieruchomości gruntowej położonej  w X przy ul. (…), dla której Sąd Rejonowy (…) prowadzi księgę wieczystą o nr (…). Pani mąż T. K. jako kawaler nabył łącznie 1/3 część udziału w prawie własności w powyższej nieruchomości w spadku po swoich rodzicach, ojcu A. K. zmarłym (...) 2008 r. oraz matce J. K. zmarłej (...) 2011 r. Następnie (...) 2013 r. dotychczasowa współwłaścicielka powyższej nieruchomości – M. K., siostra T. K. darowała mu, także jako kawalerowi, przypadającą jej 1/3 część udziału w prawie własności tej nieruchomości. T. K. jeszcze jako kawaler był właścicielem 2/3 części udziału w prawie własności nieruchomości gruntowej położonej w X przy ul. (…). W dniu (...) 2022 r. umową darowizny P. K. darował przypadającą mu 1/3 część udziału w prawie własności przedmiotowej nieruchomości swojemu bratu T. K., który to udział T. K. pomimo pozostawania już w związku małżeńskim nabył do swojego majątku odrębnego. Powyższa nieruchomość nigdy nie wchodziła do Państwa majątku wspólnego, a więc, nigdy nie przysługiwało Pani prawo własności zarówno do tej jak i do żadnej innej nieruchomości.

Pytanie

Czy mogła Pani skorzystać ze zwolnienia z podatku od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 9 pkt 17 ustawy z dnia 9 września 2000 r. przy samodzielnym nabywaniu nieruchomości w postaci lokalu mieszkalnego, czyli bez udziału współmałżonka, stając się po nabyciu jedynym właścicielem kupowanej nieruchomości?

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem, w dniu zawarcia umowy sprzedaży lokalu mieszkalnego przysługiwało Pani prawo do zwolnienia z podatku od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 9 pkt 17 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych. Przedmiotowy przepis stanowi bowiem, że „Zwalnia się od podatku następujące czynności cywilnoprawne: sprzedaż, której przedmiotem jest prawo własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, prawo własności budynku mieszkalnego jednorodzinnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu dotyczące lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego, jeżeli kupującym jest osoba fizyczna lub osoby fizyczne, którym w dniu sprzedaży i przed tym dniem nie przysługiwało żadne z tych praw ani udział w tych prawach, chyba że udział ten nie przekracza lub nie przekraczał 50% i został nabyty w drodze dziedziczenia.” Lokal mieszkalny nr (…) przy ul. (…) w X nabyła Pani jako osoba fizyczna do majątku osobistego z pieniędzy pochodzących również z Pani majątku osobistego. W dniu zawarcia umowy sprzedaży objętej aktem notarialnym  Rep. A nr (…), czyli (...) 2024 r. jak i przed tym dniem nie przysługiwało Pani żadne prawo własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, żadne prawo własności budynku mieszkalnego jednorodzinnego, żadne spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu dotyczące lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego ani żaden udział w tych prawach. Spełniła Pani zatem wszystkie przesłanki konieczne do skorzystania ze zwolnienia z podatku PCC od tej czynności prawnej. Spełnione zatem zostały wszystkie przesłanki konieczne do zwolnienia z podatku PCC, a notariusz przed którym zawarła Pani umowę sprzedaży, mocą której nabyła Pani lokal mieszkalny nr (…) przy ul. (…) w X niesłusznie pobrał podatek PCC od tej umowy sprzedaży.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 295) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ww. ustawy:

W myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Na podstawie art. 4 pkt 1 ww. ustawy:

W oparciu o art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Wartość rynkową określa się na zasadach wskazanych w art. 6 ust. 2 ww. ustawy, w myśl którego: 

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Jak wynika z powołanych przepisów – umowa sprzedaży podlega generalnie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tegoż podatku ciąży na kupującym.

W myśl art. 9 pkt 17 ww. ustawy:

Z treści przepisu art. 9 pkt 17 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wynika, że zwolnieniem tym objęte jest nabycie przez osoby fizyczne m.in. prawo własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość pod warunkiem, że kupującemu w dniu sprzedaży i przed tym dniem nie przysługiwało żadne z tych praw ani udział w tych prawach, chyba że udział ten nie przekracza lub nie przekraczał 50 % i został nabyty w drodze dziedziczenia.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że 19 sierpnia 2024 r. zawarła Pani umowę sprzedaży, na mocy której nabyła Pani do swojego majątku osobistego własność lokalu mieszkalnego nr (…) położonego w P. przy ul. (…) za cenę (…) zł. Pieniądze na zakup tej nieruchomości darowała Pani matka Elżbieta Lipska. Na mocy art. 33 ust. 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego pieniądze te weszły do Pani majątku osobistego. Notariusz jako płatnik obliczył i pobrał od Pani podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości (…) zł, tj. 2% z kwoty (…) zł. Notariusz nie zastosował przy tym przepisu art. 9 pkt 17 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, powołując się przy tym na fakt, że pozostaje Pani od 5 września 2015 r.  w związku małżeńskim z T. K., z którym pozostaje Pani we wspólności małżeńskiej i który jest jedynym właścicielem nieruchomości gruntowej położonej  w K. przy ul. (…). Powyższa nieruchomość nigdy nie wchodziła do Państwa majątku wspólnego, a więc, nigdy nie przysługiwało Pani prawo własności zarówno do tej jak i do żadnej innej nieruchomości.

Kwestie stosunków majątkowych małżeńskich reguluje ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809).

Zgodnie z art. 31 § 1 ww. ustawy:

Stosownie do art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

 1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;

 2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;

 3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;

 4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;

 5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;

 6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;

 7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;

 8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;

 9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;

10)przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Należy podkreślić, że przedmioty, o których mowa art. 33 Kodeksu rodzinnego  i opiekuńczego, tj. należące do majątku osobistego danego małżonka (np. nabyte w zamian za składniki majątku osobistego), pomimo istnienia wspólnoty majątkowej między małżonkami nie stanowią ich majątku wspólnego. Przedmioty takie stanowią majątek odrębny danego małżonka. Innymi słowy sam fakt, że między małżonkami istnieje wspólność ustawowa nie czyni małżonków współwłaścicielami majątku osobistego jednego z nich.

Zatem zgodnie z przepisami prawa rodzinnego o zaliczeniu przedmiotów majątkowych do wspólnego czy też odrębnego majątku decyduje przede wszystkim moment oraz sposób ich nabycia. Rzeczy i prawa nabyte w drodze darowizny – zgodnie z art. 33 Kodeksu rodzinnego  i opiekuńczego - stanowią wyłączną własność małżonka, którą może on swobodnie rozporządzać bez zgody drugiego z nich. Również nieruchomości nabyte przez małżonków na zasadzie surogacji - mimo trwania wspólności ustawowej małżeńskiej - nie wchodzą w skład majątku wspólnego, ale należą do majątków osobistych małżonków, o czym stanowi art. 33 pkt 10 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

W najogólniejszym ujęciu istota surogacji przewidzianej w art. 33 pkt 10 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego polega na zaliczeniu do majątku osobistego przedmiotów majątkowych nabytych w czasie trwania wspólności przez każdego z małżonków w zamian za przedmioty stanowiące jego majątek osobisty. Ogólnie przyjmuje się, że surogacja może być wielokrotna, np. kolejnymi surogatami należącymi do majątku osobistego są: kwota pieniężna uzyskana za rzecz należącą do majątku osobistego, rzecz nabyta za tę kwotę, a w razie jej późniejszej zamiany – inna rzecz nabyta w ten sposób lub odszkodowanie za nią.

Jak wskazuje się w doktrynie: „W wyr. z 12.5.2000 r. (V CKN 50/00, Legalis) SN określił przesłanki przewidzianej w art. 33 pkt 3 KRO surogacji. Są nimi dwa wymagania: po pierwsze, aby jedno i to samo zdarzenie spowodowało wyjście określonego przedmiotu z majątku odrębnego i nabycie innego przedmiotu majątkowego, oraz po drugie, aby przedmiot nabyty był uzyskany także w sensie ekonomicznym kosztem majątku odrębnego. Przedmiot nabywany do majątku osobistego powinien zatem być ekwiwalentem przedmiotu, który  z majątku wychodzi” (Komentarz do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, Art. 33 KRO red. serii Osajda/red. tomu Domański, Słyk 2024, wyd. 11/J. Słyk)

Innymi słowy zasada surogacji wyraża się w tym, że do majątku osobistego małżonków zalicza się również przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności małżeńskiej majątkowej w zamian za inne przedmioty stanowiące majątek osobisty małżonka.

Należy pamiętać, że skutek surogacji (przynależność przedmiotów nabytych w zamian za składniki majątku osobistego do tego majątku) następuje z mocy prawa. Aby skutek ten zaistniał, nie jest konieczne oświadczenie woli małżonków. Nabycie przedmiotu w ramach surogacji nie wymaga ujawnienia tego faktu w treści czynności prawnej (np. umowie sprzedaży).

Mając na uwadze powyższe rozważania wskazać należy, że nabycie przez Panią lokalu mieszkalnego nastąpiło do Pani majątku osobistego, skoro został nabyty w zamian za składniki majątku osobistego - środki pieniężne pochodzące z darowizny od Pani mamy, które weszły do Pani majątku osobistego.  

Aby skorzystać ze zwolnienia zawartego w art. 9 pkt 17 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych kupujący musi spełniać warunek nieposiadania wcześniej nieruchomości mieszkaniowych czy też spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego/domu jednorodzinnego lub udziału w ww. prawach, chyba że udział ten nie przekracza lub nie przekraczał 50% i został nabyty  w drodze dziedziczenia.

Skoro więc nie posiadała Pani wcześniej nieruchomości mieszkaniowych, bądź też spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego/domu jednorodzinnego lub udziału w ww. prawach, to w przedmiotowej sprawie mogła Pani skorzystać ze zwolnienia z podatku od czynności cywilnoprawnych określonego w art. 9 pkt 17 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, skoro umowa sprzedaży została zawarta tylko przez Panią (lokal mieszkalny nie został nabyty na współwłasność z Pani mężem). Nie była Pani zatem zobowiązana do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu zakupu lokalu mieszkalnego, który wszedł do Pani majątku osobistego na podstawie art. 33 pkt 10 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Bez znaczenia w tej sytuacji pozostawała okoliczność, że Pani mąż jest właścicielem opisanej we wniosku nieruchomości.

Mając na uwadze powyższe, może Pani ubiegać się o „zwrot” podatku od czynności cywilnoprawnych, poprzez wniosek o stwierdzenie nadpłaty podatku pobranego  i wpłaconego przez notariusza w związku z zakupem lokalu mieszkalnego.

W myśl art. 72 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 75 § 1 cyt. ustawy:

Reasumując, skoro jako kupująca nie była Pani zobowiązana do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu opisanej we wniosku umowy sprzedaży lokalu mieszkalnego, to kwota podatku od czynności cywilnoprawnych pobranego przez płatnika (notariusza) uiszczona została nienależnie, a zatem w sprawie – zgodnie z brzmieniem art. 72 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej – wystąpiła nadpłata, o której zwrot może się Pani ubiegać.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

 - Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.

  - Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

  - Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo  o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

   - w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

   - w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).