Umowa przeniesienia prawa własności urządzeń przesyłowych za wynagrodzeniem

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

14 sierpnia 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 14 sierpnia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Wniosek dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia prawa własności do urządzeń przesyłowych. Uzupełnili go Państwo samoistnie 20 sierpnia 2024 r. oraz w odpowiedzi na wezwanie – w piśmie z 3 października 2024 r. (wpływ 8 października 2024 r.). Pismo to, zostało do nas przesłane zgodnie z właściwością przez (...) Urząd Skarbowy w Bielsku-Białej.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca – Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Jedynym udziałowcem jest (…). Podstawowym przedmiotem działalności Spółki jest zbiorowe zaopatrzenie w wodę (…) i zbiorowe odprowadzanie ścieków (…). Swoją statutową działalność Spółka realizuje wykorzystując w tym celu między innymi sieci wodociągowe i sieci kanalizacyjne będące jej własnością, jak również użyczone oraz znajdujące się w jej posiadaniu.

Spółka z osobami (dalej: Inwestorzy), które zainteresowane są przyłączeniem do sieci przedsiębiorstwa, zawiera przedwstępne umowy, których przedmiotem jest budowa przez Inwestorów sieci wodociągowych i/lub sieci kanalizacyjnych (dalej: urządzenia przesyłowe). Jednocześnie w zawartej umowie Inwestorzy zobowiązują się do odpłatnego przeniesienia własności tych urządzeń przesyłowych na Spółkę po ich wybudowaniu i po spełnieniu warunków wynikających z umowy.

W wykonaniu umowy przedwstępnej, Spółka zawiera z Inwestorami umowę przyrzeczoną przeniesienia własności wybudowanych urządzeń przesyłowych z Inwestora na Spółkę w trybie i na zasadach wynikających z art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 i jest ich właścicielem, może żądać, aby przedsiębiorca, który przyłączył urządzenia do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem, chyba że w umowie strony postanowiły inaczej. W myśl art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa.

Wniosek dotyczy wyłącznie umów zawieranych z Inwestorami, którzy nie są podatnikami podatku od towarów i usług z tytułu przeniesienia własności wybudowanych urządzeń przesyłowych na Spółkę w trybie i na zasadach wynikających z art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego.

Obecnie Spółka od wartości nabytych urządzeń przesyłowych w sposób opisany we wniosku odprowadza podatek od czynności cywilnoprawnych.

Pytanie

Czy zawarta przez Wnioskodawcę umowa przyrzeczona przeniesienia prawa własności urządzeń przesyłowych za wynagrodzeniem, w trybie i na zasadach wynikających z art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego mieści się w zakresie opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych wymienionym w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych?

Państwa stanowisko w sprawie

Zawierana przez Państwa i Inwestora umowa przyrzeczona przeniesienia prawa własności wybudowanych urządzeń przesyłowych z Inwestora na Spółkę w trybie i na zasadach wynikających z art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego winna być kwalifikowana jako umowa zawierana w wykonaniu roszczenia o przeniesienie własności urządzenia przesyłowego, przysługującego osobie, która to urządzenie wybudowała i jest jego właścicielem, tj. roszczenia z art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego. Roszczenie to przysługuje skonkretyzowanym osobom i po spełnieniu przesłanek ściśle przez ten przepis statuowanych.

Regulacja kodeksowa nie odwołuje się do przepisów o sprzedaży rzeczy lub praw majątkowych, określonych w art. 535 i następnych Kodeksu cywilnego. Należy zatem uznać, iż racjonalna interpretacja tych dwóch przepisów, art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego oraz art. 535 i następnych Kodeksu cywilnego, prowadzi do wniosku o konieczności rozróżnienia umów zawieranych na ich podstawie.

Umowa podpisana na podstawie art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego stanowi rodzaj pozasądowego sposobu realizacji roszczenia statuowanego przez Kodeks cywilny – w przypadku niepowodzenia rozstrzygnięcia takich roszczeń bez udziału sądu, zarówno właścicielowi urządzenia, jak też przedsiębiorcy przesyłowemu służy powództwo o przeniesienie własności urządzenia na przedsiębiorcę. Przedmiotem takiej umowy mogą być tylko ściśle określone rzeczy ruchome, urządzenia przesyłowe, uzyskujące taki status po spełnieniu przesłanek wskazanych w art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego.

Zawarcie umowy sprzedaży zgodnie z art. 535 i następnymi Kodeksu cywilnego powoduje nawiązanie między stronami stosunku prywatnoprawnego, którego celem jest przeniesienie własności dowolnych ruchomości bądź rzeczy nieruchomych, z jednego podmiotu na drugi, zaś dla jej skuteczności ustawa nie wymaga wypełniania żadnych szczególnych wymogów, jak ma to miejsce przy realizacji roszczenia z art. 49 Kodeksu cywilnego.

Gdyby ustawodawca zamierzał przyznawać umowie zawieranej w trybie art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego cechy umowy sprzedaży, dokonałby wyraźnego odesłania do przepisów art. 535 i następnych Kodeksu cywilnego. Jeżeli tego nie uczynił, to, zdaniem Spółki, obie te umowy należy klasyfikować jako odrębne instytucje Kodeksu cywilnego.

Dla poparcia stanowiska Spółki o konieczności odmiennej kwalifikacji umowy zawieranej w wykonaniu roszczenia z art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego oraz umowy sprzedaży, przywołać należy regulację art. 231 Kodeksu cywilnego. Przepis ten stanowi, iż samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem.

Obie normy opierają się na podobnych przesłankach i w swoim pierwotnym założeniu miały służyć eliminowaniu niezgodności w stosunkach własnościowych ich dotyczących, w celu ujednolicenia statusów prawnorzeczowych występujących w określonych relacjach. Uzasadnienie do projektu ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny i niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2008 r. Nr 116 poz. 731), wskazywało również, iż intencją ustawodawcy było nadanie instrumentowi prawnemu z art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego charakteru analogicznego do instytucji wskazanej w art. 231 Kodeksu cywilnego.

W tym kontekście przywołać należy stanowisko z wyroku Sądu Najwyższego z 9 marca 2004 r., sygn. I CK 436/03, zgodnie z którym „umowa o przeniesieniu własności zabudowanej działki gruntu, zgodnie z art. 231 Kodeksu cywilnego, choć nie jest umową sprzedaży w rozumieniu art. 535 Kodeksu cywilnego, jest prawnie dopuszczalna...”.

Prezentowane stanowisko zachowuje pełną aktualność również w kontekście art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego.

W Państwa ocenie, umowa przyrzeczona przeniesienia prawa własności urządzeń przesyłowych za wynagrodzeniem, w trybie i na zasadach wynikających z art. 49 § 2 Kodeku cywilnego nie mieści się w zakresie opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, bowiem nie została ona wymieniona w zamkniętym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, gdyż nie jest tożsama z umową sprzedaży z art. 535 i następnymi Kodeksu cywilnego.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które Państwo przedstawili we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 295) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

a) umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

b) umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

c) (uchylona),

d) umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

e) umowy dożywocia,

 f) umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

g) (uchylona),

h) ustanowienie hipoteki,

 i) ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

 j) umowy depozytu nieprawidłowego,

k) umowy spółki.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy:

Podatkowi podlegają:

zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4;

orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tym samym, o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne) a nie nazwa. Zatem, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikację pod względem prawnym.

Szczegółowe ustalenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu, nawet gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Z przedstawionego opisu wynika, że podstawowym przedmiotem Państwa działalności jest zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków. Zawierają Państwo z osobami (Inwestorami), które zainteresowane są przyłączeniem do sieci przedsiębiorstwa przedwstępne umowy, których przedmiotem jest budowa przez Inwestorów sieci wodociągowych i/lub sieci kanalizacyjnych (dalej: urządzenia przesyłowe). Jednocześnie w zawartej umowie Inwestorzy zobowiązują się do odpłatnego przeniesienia własności tych urządzeń przesyłowych na Państwa po ich wybudowaniu i po spełnieniu warunków wynikających z umowy. W wykonaniu umowy przedwstępnej zawierają Państwo z Inwestorami umowę przyrzeczoną przeniesienia własności wybudowanych urządzeń przesyłowych z Inwestora na Państwa rzecz w trybie i na zasadach wynikających z art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego. Obecnie od wartości nabytych urządzeń przesyłowych odprowadzają Państwo podatek od czynności cywilnoprawnych.

Podkreślili Państwo, że wniosek dotyczy wyłącznie umów zawieranych z Inwestorami, którzy nie są podatnikami podatku od towarów i usług z tytułu przeniesienia własności wybudowanych urządzeń przesyłowych na Spółkę.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 757):

Ustawa określa zasady i warunki zbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi oraz zbiorowego odprowadzania ścieków, w tym:

1) zasady:

a) działalności przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych,

b) tworzenia warunków do zapewnienia ciągłości dostaw i odpowiedniej jakości wody oraz niezawodnego odprowadzania i oczyszczania ścieków,

c) ochrony interesów odbiorców usług, z uwzględnieniem wymagań ochrony środowiska i optymalizacji kosztów.

Stosownie do art. 2 pkt 4 ww. ustawy za przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne uważa się:

Zgodnie z treścią art. 15 ust. 1 omawianej ustawy:

W myśl art. 31 ust. 1 i 2 ww. ustawy:

W świetle powyższego zauważyć należy, że osoby, które wybudowały wskazane w tym przepisie urządzenia mogą skorzystać z uprawnienia do ich odpłatnego przeniesienia na rzecz gminy lub przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego, a gmina lub przedsiębiorstwo może odmówić przejęcia tego urządzenia tylko wówczas, gdy nie odpowiada ono właściwym wymogom technicznym określonym w odrębnych przepisach.

Natomiast na podstawie art. 49 § 1 oraz § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061):

Jak wskazano na wstępie uzasadnienia przedmiotowej interpretacji indywidualnej opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają czynności cywilnoprawne enumeratywnie wymienione w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Przy czym podkreślić należy, że o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem, decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne) a nie nazwa. Oznacza to, że zawarcie - w trybie art. 49 Kodeksu cywilnego - umowy odpłatnego przekazania przez daną osobę/podmiot na rzecz Państwa wybudowanego przez tę osobę/podmiot urządzenia wodociągowego i/lub kanalizacyjnego nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Skoro podstawę prawną opisanych przez Państwa umów będzie stanowił art. 49 Kodeksu cywilnego to stwierdzić należy, że umowy takie jako niewymienione w zamkniętym katalogu czynności cywilnoprawnych, określonym w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie będą podlegały opodatkowaniu tym podatkiem.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

  - Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłegoi zastosują się Państwo do interpretacji.

  - Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

  - Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

   - w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

   - w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.