Interpretacja indywidualna z dnia 11 września 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4014.321.2024.3.AG
Temat interpretacji
Zakup lokalu mieszkalnego w sytuacji wcześniejszego posiadania udziału w prawie własności innej nieruchomości nabytego częściowo w drodze działu spadku.
Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe
Szanowna Pani,
stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
26 czerwca 2024 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie zastosowania zwolnienia określonego w art. 9 pkt 17 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 28 sierpnia 2024 r. (data wpływu 28 sierpnia 2024 r.) – i w odpowiedzi na drugie wezwanie – pismem z 10 września 2024 r. (data wpływu 10 września 2024 r.)
Treść wniosku jest następująca:
Opis zdarzenia przyszłego
(…) 2009 r. zmarł Pani ojciec (…) zamieszkały w (…). Po śmierci ojca, Pani matka złożyła (…) 2009 r. wniosek o stwierdzenie nabycia spadku do Sądu Rejonowego w (…) I Wydział Cywilny. Sąd Rejonowy w (…) I Wydział Cywilny wydał postanowienie z (…) 2009 r. (Sygn. akt (…)) o stwierdzeniu nabycia spadku po zmarłym (…) stwierdzając, że spadek na podstawie ustawy nabyli: żona (…) oraz dzieci: (M.P), (J.P.) oraz z dobrodziejstwem inwentarza (K.P.) w części po 1/4 (jednej czwartej) każde z nich. (…) 2009 r. został złożony wniosek o zgodny dział spadku do Sądu Rejonowego w (…) I Wydział Cywilny.
Uczestnicy postępowania zgodnie postanowili, iż chcą dokonać działu spadku w ten sposób, aby udziały w nieruchomości po zmarłym ojcu (…) przypadające żonie (…) oraz synom (M.P.) i (J.P.) przekazać na własność Pani – (K.P.) (wówczas małoletniej) urodzonej (…) 2001 r. Sąd Rejonowy w (…) I Wydział Cywilny wydał (…) 2010 r. postanowienie o Sygn. akt (…), iż postanawia dokonać działu spadku po zmarłym (…) w ten sposób, że stanowiący przedmiot działu spadku udział w 1/2 (jedna druga) części we współwłasności nieruchomości zabudowanej położonej przy ul. (…) w (…) przyznać Pani tj. małoletniej (K.P.) bez spłat. (…) 2021 r. został sporządzony akt notarialny (Repertorium (…)) dotyczący sprzedaży nieruchomości przy ul. (…) w (…).
Chce Pani zakupić mieszkanie na kwotę (…) zł i miejsce postojowe w garażu na kwotę (…) zł (umowa przedwstępna sporządzona (…) 2024 r.) z rynku wtórnego.
W uzupełnieniach wniosku wskazała Pani, że na opisanej nieruchomości – na moment działu spadku – posadowiony był dom murowany i komórka. Dom murowany spełniał definicję budynku mieszkalnego jednorodzinnego i na moment działu spadku mógł służyć zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych; nie było wydanej decyzji nakazującej rozbiórkę.
Pytanie
Czy będzie Pani obciążona podatkiem od czynności cywilnoprawnych wg stawki 2%.
Pani stanowisko w sprawie
Uważa Pani, że nie powinna Pani płacić podatku od czynności cywilnoprawnych wg stawki 2% od nabytego mieszkania i miejsca postojowego w garażu, ponieważ nabyła Pani po śmierci ojca – (…) – nieruchomość położoną przy ul. (…) w (…) w części 1/2 (jedna druga).
Uzyskana odpowiedź będzie Pani potrzebna do aktu notarialnego u notariusza. Jeśli zostanie Pani obciążona podatkiem od czynności cywilnoprawnych to prosi Pani o dokładną interpretację.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 295):
Podatkowi podlegają: umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.
W myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:
Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej.
Na podstawie art. 4 pkt 1 ww. ustawy:
Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 5, ciąży przy umowie sprzedaży – na kupującym.
Stosownie do art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:
Obowiązek zapłaty podatku ciąży na podatnikach tego podatku.
W oparciu o art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:
Podstawę opodatkowania stanowi przy umowie sprzedaży – wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego.
Wartość rynkową określa się na zasadach wskazanych w art. 6 ust. 2 ww. ustawy, w myśl którego:
Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a) ww. ustawy:
Stawki podatku wynoszą od umowy sprzedaży nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym − 2%.
Stosownie do art. 10 ust. 1
Podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika, oraz przypadków, o których mowa w ust. 1a.
Stosownie do treści art. 10 ust. 2 i 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:
Notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego.
Płatnicy obowiązani są uzależnić dokonanie czynności cywilnoprawnej od uprzedniego zapłacenia podatku.
Jeżeli więc umowa sprzedaży zostaje sporządzona w formie aktu notarialnego, na notariuszu ciążą obowiązki płatnika podatku od czynności cywilnoprawnych.
Jak wynika z powołanych przepisów – umowa sprzedaży podlega generalnie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tego podatku ciąży na kupującym. Przewidziano jednak sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest zwolniona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
W myśl art. 9 pkt 17 ww. ustawy:
Zwalnia się od podatku sprzedaż, której przedmiotem jest prawo własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, prawo własności budynku mieszkalnego jednorodzinnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu dotyczące lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego, jeżeli kupującym jest osoba fizyczna lub osoby fizyczne, którym w dniu sprzedaży i przed tym dniem nie przysługiwało żadne z tych praw ani udział w tych prawach, chyba że udział ten nie przekracza lub nie przekraczał 50% i został nabyty w drodze dziedziczenia.
Zgodnie z powołanym powyżej przepisem, zwolniona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych będzie sprzedaż, której przedmiotem jest:
- prawo własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość,
- prawo własności budynku mieszkalnego jednorodzinnego,
- spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu dotyczące lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego,
jeżeli kupującym jest osoba fizyczna lub osoby fizyczne, którym w dniu sprzedaży i przed tym dniem nie przysługiwało żadne z tych praw ani udział w tych prawach. W przypadku, w którym kupującemu/kupującym przysługuje lub przysługiwał udział w opisywanych prawach nabyty tytułem dziedziczenia − by mogło być zastosowane zwolnienie − wielkość przysługującego mu/im udziału nie może przekroczyć 50%. Zatem tylko posiadanie (w przeszłości lub w dacie zakupu) ww. praw, nabyte w drodze dziedziczenia (i to w określonym udziale), nie stanowi przeszkody do zastosowania ww. ulgi.
Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że planuje Pani nabyć mieszkanie wraz z miejscem postojowym w garażu. Wcześniej była Pani właścicielką udziału – w części 1/2 – w prawie własności nieruchomości (obejmującej m.in. dom jednorodzinny), nabytym częściowo w drodze dziedziczenia, a częściowo w drodze działu spadku.
Uważa Pani, że fakt posiadania przez Panią w przeszłości 50% udziału w nieruchomości, pozwala Pani na niepłacenie podatku od czynności cywilnoprawnych, bowiem 1/2 udziału w ww. nieruchomości nabyła Pani po śmierci ojca.
Z treści wniosku wynika więc, że – wg Pani – uprawniona jest Pani do zwolnienia opisanego w art. 9 pkt 17 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.
Z takim stanowiskiem nie można się zgodzić.
Aby skorzystać ze zwolnienia zawartego w art. 9 pkt 17 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych kupujący musi spełniać warunek nieposiadania wcześniej nieruchomości mieszkaniowych czy też spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego/budynku mieszkalnego lub udziału w niej lub w ww. prawach, chyba że udział ten nie przekracza lub nie przekraczał 50% i został nabyty w drodze dziedziczenia.
Pani udział w prawie własności nieruchomości nie przekraczał 50%, ale część tego udziału nabyła Pani w drodze dziedziczenia, a pozostała część została nabyta w drodze działu spadku.
Nabycie tytułem spadku (dziedziczenia) i tytułem działu spadku to nabycie na podstawie dwóch odrębnych tytułów.
Dział spadku jest instytucją uregulowaną w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.).
Dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.
Z instytucją działu spadku mamy do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. W wyniku działu spadku prawa majątkowe objęte spadkiem przyznane poszczególnym spadkobiercom, przechodzą na nich, ustaje więc wspólność majątku spadkowego. Umowa o dział spadku lub prawomocne orzeczenie sądowe o dziale spadku stanowią tytuł własności rzeczy, które w dziale przypadły poszczególnym spadkobiercom. Na skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom.
Co do zasady dział spadku jest formą nowego nabycia tylko wówczas, gdy – w wyniku tego działu – podatnik otrzymuje składniki majątkowe, których wartość po dokonanym podziale przekracza wartość udziału, jaki pierwotnie mu przysługiwał.
Jak wynika z wniosku, nabyła Pani – w prawie własności całej nieruchomości – 1/8 udziału w drodze dziedziczenia (1/4 z 1/2 wchodzącej do masy spadkowej), a następnie w wyniku działu spadku stała się Pani właścicielką 1/2 udziału w ww. nieruchomości. A zatem, w wyniku działu spadku nabyła Pani udział większy niż przysługiwał Pani w drodze dziedziczenia. Jak więc wynika z opisu sprawy tylko 1/ 8 udziału w budynku nabyła Pani tytułem dziedziczenia. Pozostały udział jest nabyty tytułem działu spadku.
Jak wskazano powyżej, w przypadku kupującego, który posiadał udział w prawie do budynku mieszkalnego, zwolnienie przysługuje tylko w przypadku nabycia tego udziału do wysokości 50% i wyłącznie tytułem dziedziczenia. Pani, co prawa, nabyła udział w dopuszczalnej wysokości (tj. 1/2), jednakże tylko część tego udziału nabyła Pani tytułem dziedziczenia, a pozostałą część tytułem działu spadku. Zatem w takiej sytuacji nie będzie Pani mogła skorzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 9 pkt 17 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i będzie Pani zobowiązana do uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych wg stawki 2% liczonej od wartości rynkowej przedmiotu umowy sprzedaży.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia i zastosuje się Pani do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
a)z zastosowaniem art. 119a;
b)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
c)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pani prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.