Interpretacja indywidualna z dnia 23 maja 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-2.4014.85.2024.1.MM
Temat interpretacji
Skutki podatkowe odpłatnego zniesienia współwłasności lokalu mieszkalnego w drodze orzeczenia sądowego.
Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe
Szanowna Pani,
stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
22 marca 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 18 marca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych odpłatnego zniesienia współwłasności.
Treść wniosku jest następująca:
Opis zdarzenia przyszłego
Wnioskodawczyni (...) 2018 r. razem z byłym partnerem K.P. nabyła na rynku wtórnym na współwłasność (po 1/2 udziału) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu nr … położonego w … o powierzchni (...) m2, dla którego Sąd Rejonowy w … Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą …. Cena zakupu spółdzielczego prawa do lokalu wynosiła (...) zł.
Część ceny zakupu została zapłacona gotówką, tj. w kwocie (...)zł w tym: przez Wnioskodawczynię w wysokości (...) zł i przez K.P. w wysokości (...) zł. Do rozliczenia przez K.P. na rzecz Wnioskodawczyni z tytułu uiszczenia części ceny nieruchomości pozostaje kwota (...) zł.
Pozostała część ceny zakupu (...) zł, została zapłacona przez Wnioskodawczynię i K.P. ze środków uzyskanych z kredytu udzielonego im na ten cel przez Bank, z którym zawarli oni umowę kredytu mieszkaniowego nr … . Zabezpieczeniem spłaty kredytu ustanowili oni hipotekę umowną na spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu w wysokości (...) zł.
Wnioskodawczyni sama spłaca ww. kredyt z majątku osobistego. Do uregulowania tytułem spłaty kredytu pozostaje kwota :
- z tytułu spłaty kapitału (...) zł;
- z tytułu odsetek (...) zł.
Wnioskodawczyni pokrywa w całości opłaty związane z ww. nieruchomością z majątku osobistego. W okresie od 04/2018 do 02/2024 pokryła tytułem opłat za mieszkanie łączną kwotę 41.840,53 zł. Do rozliczenia przez K.P. na rzecz Wnioskodawczyni z tytułu pokrycia kosztów utrzymania ww. nieruchomości pozostaje kwota 20.920,27 zł.
W związku z rozpadem konkubinatu Wnioskodawczyni i K.P. zamierzają wystąpić do Sądu ze zgodnym wnioskiem o zniesienie współwłasności ww. spółdzielczego sprawa do lokalu, w tym:
1) ustalenie, że przedmiotem zniesienia współwłasności jest spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu nr … położonego w … o powierzchni (...) m2, dla którego Sąd Rejonowy w … Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą ….,
2) zniesienie współwłasności ww. spółdzielczego prawa do lokalu poprzez przyznanie go na wyłączną własność Wnioskodawczyni oraz zasądzenie tytułem spłaty na rzecz K.P. przez Wnioskodawczynię kwoty (...) zł.
Wnioskodawczyni zamierza spłacić pozostałą do uregulowania kwotę kredytu samodzielnie po zniesieniu współwłasności ww. nieruchomości, na co K.P. wyraża zgodę.
Pytania
1) Czy zniesienie współwłasności orzeczeniem sądu na skutek zgodnego wniosku współwłaścicieli spółdzielczego prawa do lokalu (o wartość (...)) obciążonego hipoteką (...) poprzez:
- przyznanie spółdzielczego prawa do lokalu na własność Wnioskodawczyni oraz
- zasądzeniem tytułem spłaty na rzecz K.P. przez Wnioskodawczynię kwoty (...) zł
spowoduje u Wnioskodawczyni obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych?
W przypadku twierdzącej odpowiedzi na pytanie 1:
2) Jaka będzie podstawa opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawny i ile wyniesie podatek od czynności cywilnoprawnych w sytuacji zniesienia współwłasności w sytuacji opisanej w pkt 1?
Pani stanowisko w sprawie
Pani zdaniem, w wyniku zniesienia współwłasności orzeczeniem sądu na skutek zgodnego wniosku współwłaścicieli spółdzielczego prawa do lokalu (o wartości (...) zł) obciążonego hipoteką (...) poprzez jego przyznanie na własność Wnioskodawczyni oraz zasądzenie tytułem spłaty na rzecz K.P. przez Wnioskodawczynię kwoty (...) zł spowoduje powstanie u Wnioskodawczyni obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Podstawą opodatkowania będzie wysokość spłat lub dopłat wynikająca z treści tego orzeczenia sądu.
Wysokość spłat strony będą uzasadniać przed Sądem obciążeniem hipotecznym ((...) zł - 1/2 (...) zł), roszczeniami Wnioskodawczyni wobec K.P. z tytułu nabycia rzeczy oraz jej posiadania ((...) zł).
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) i pkt 3 oraz art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych w przypadku zniesienia współwłasności orzeczeniem sądu podstawę opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych stanowi wysokość spłat i dopłat wynikająca z treści tego orzeczenia. Tylko bowiem w przypadku umownego działu spadku lub zniesienia współwłasności podstawę opodatkowania stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności.
Rynkowa wartość rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku w przypadku, gdy dział ten lub zniesienie współwłasności następuje w drodze orzeczenia sądu, jest natomiast określona kwotą spłat lub dopłat zasądzonych tym orzeczeniem. Jak bowiem wcześniej to wyłożono orzeczona spłata lub dopłata wynika z ustalenia wartości rzeczy i praw podlegających podziałowi według cen z daty dokonania działu i uwzględnienia rozliczeń pomiędzy współspadkobiercami lub współwłaścicielami, wynikających z nakładów poniesionych z ich majątków odrębnych na majątek objęty działem, albo też, przeciwnie, wynikających z nakładów poczynionych na ich majątek odrębny kosztem majątku podlegającego podziałowi. Nie ma więc usprawiedliwionych podstaw normatywnych twierdzenie, iż spłaty lub dopłaty wynikające z orzeczenia sądu, stanowiące przedmiot opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, mają jakąś inną wartość, niż wartość rynkowa. Należy zatem potwierdzić aktualność poglądu wypowiedzianego przez Naczelny Sąd Administracyjny w cytowanym wyroku z 28 września 1981 r., ale także w wyroku z 10 grudnia 1997 r. (sygn. akt III SA 864/96), według którego podstawę wymiaru podatku (obecnie - od czynności cywilnoprawnych, dawniej - opłaty skarbowej) stanowi wysokość spłat lub dopłat wynikających z orzeczenia sądu.
Wobec tego według Wnioskodawczyni podstawą wyliczenia podatku od czynności cywilnoprawnych będzie wysokość spłat wynikająca z treści tego orzeczenia na rzecz współwłaściciela K.P.
Stawka podatku wynosi 2% zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 295):
Podatkowi podlegają umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat.
Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy:
Podatkowi podlegają orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.
Stosownie do treści art. 3 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy:
Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2 powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody – od przedmiotów opodatkowania określonych w art. 1 ust. 1 pkt 3.
Na podstawie art. 4 pkt 5 ww. ustawy:
Obowiązek podatkowy z zastrzeżeniem art. 5, ciąży – przy umowie o dział spadku lub o zniesienie współwłasności – na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności.
Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:
Podstawę opodatkowania stanowi – przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku – wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku.
Na zasadach określonych w art. 6 ust. 2 ww. ustawy:
Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy:
Stawki podatku wynoszą – od umów zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny:
a) przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym − 2%,
b) przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych − 1%.
Stosownie do art. 10 ust. 1 ww. ustawy:
Podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika, o których mowa w ust. 1a.
Jak wynika z powołanych przepisów – zniesienie współwłasności ze spłatą dokonane zarówno na podstawie umowy cywilnoprawnej, jak również w drodze orzeczenia sądowego lub w drodze zawartej przed sądem ugody, podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) i art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Obowiązek uiszczenia tegoż podatku ciąży na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział we współwłasności.
Współwłasność jest instytucją prawa cywilnego uregulowaną w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.). Zgodnie z art. 195 Kodeksu cywilnego:
Własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność).
W myśl art. 210 § 1 Kodeksu cywilnego:
Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.
Sposoby wyjścia ze stanu współwłasności regulują postanowienia art. 211 i art. 212 Kodeksu cywilnego. W świetle wyżej powołanych przepisów zniesienie współwłasności może nastąpić w drodze umowy między współwłaścicielami albo, w braku zgody między współwłaścicielami, na podstawie orzeczenia sądu.
W ramach wymienionych trybów ustawodawca przewiduje trzy sposoby zniesienia współwłasności:
1) podział rzeczy wspólnej, czyli np. podzielenie jednej nieruchomości na kilka mniejszych (tzw. podział fizyczny),
2) przyznanie rzeczy jednemu lub niektórym ze współwłaścicieli,
3) sprzedaż rzeczy wspólnej (tzw. podział cywilny).
Z opisu zdarzenia przyszłego wynika, że wraz z byłym partnerem nabyła Pani w udziale po 1/2 spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego. Cena zakupu została pokryta ze środków własnych (Pani uiściła (...) zł, były partner uiścił (...) zł) oraz ze środków uzyskanych z kredytu hipotecznego, który Państwo zaciągnęli. Sama spłaca Pani kredyt hipoteczny zaciągnięty na nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz pokrywa Pani w całości opłaty związane z utrzymaniem ww. lokalu. Obecnie zamierza Pani z byłym partnerem wystąpić do Sądu o zniesienie współwłasności ww. prawa do lokalu mieszkalnego. W wyniku zniesienia współwłasności spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego zostanie przyznane Pani na wyłączną własność w zamian na przekazanie byłemu partnerowi spłaty w wysokości (...) zł. Zamierza Pani również samodzielnie spłacić pozostałą do uregulowania kwotę kredytu.
W związku z powyższym, wskazać należy, że planowane zniesienie współwłasności z obowiązkiem spłaty, podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) w powiązaniu z art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Obowiązek podatkowy, zgodnie z treścią art. 4 pkt 5 ww. ustawy, będzie ciążył na Pani jako podmiocie nabywającym prawo ponad udział. Nabędzie bowiem Pani całe spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego.
Istotą niniejszej sprawy jest jednak ustalenie podstawy opodatkowania. Pani zdaniem, podstawą opodatkowania będzie wysokość spłaty, jaka będzie wynikać z orzeczenia sądu.
Z Pani stanowiskiem nie można się zgodzić.
Jak wynika z ww. art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podstawę opodatkowania stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności. Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych – zgodnie z art. 6 ust. 2 ww. ustawy – określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności. Od podstawy tej, zgodnie z uregulowaniami analizowanej ustawy, nie odlicza się długów i ciężarów.
Ponadto przepisy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie różnicują zasad opodatkowania odpłatnego zniesienia współwłasności w zależności od tego, czy zostało ono dokonane w drodze umowy cywilnoprawnej, czy też w drodze orzeczenia sądowego lub w drodze zawartej przed sądem ugody.
Nie ma zatem znaczenia wysokość zasądzonej spłaty, gdyż to nie kwota spłaty stanowi podstawę opodatkowania nawet jeżeli wynika z orzeczenia sądu. Wyrok sądu cywilnego wiąże przede wszystkim strony postępowania, w którym został wydany, a sąd może ustalić wysokość spłat w dowolny sposób, np. uwzględniając nakłady poniesione na przedmiot zniesienia współwłasności przez jedną ze stron. Podkreślić jeszcze raz należy, że zgodnie z przepisami ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podstawę opodatkowania tym podatkiem stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku, określona na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów (w postaci np. nakładów). Regulacja podatkowa jest bowiem regulacją autonomiczną wobec przepisów postępowania cywilnego. Zastosowanie przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie obliczania podstawy opodatkowania tym podatkiem nie zmienia treści orzeczenia sądu i nie ingeruje w ustalenia w nim dokonane.
Skoro w przedmiotowej sprawie wydane zostanie orzeczenie sądu dotyczące zniesienia współwłasności pomiędzy dotychczasowymi współwłaścicielami, ze spłatą na rzecz byłego współwłaściciela, to podstawę opodatkowania będzie stanowiła opisana we wniosku wartość rynkowa nabywanego udziału w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego, czyli 1/2 wartości rynkowej lokalu. Bez znaczenia dla ustalenia podstawy opodatkowania jest fakt, że poniosła Pani wydatki na utrzymanie lokalu i na spłatę kredytu (w części swojej i byłego partnera) zaciągniętego na zakup tego lokalu oraz że przejmie Pani pozostały do spłaty kredyt, bowiem jak wynika z przywołanego art. 6 ust. 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, długi i ciężary nie pomniejszają wartości podstawy opodatkowania.
Reasumując, w związku z odpłatnym zniesieniem współwłasności, orzeczonym wyrokiem sądu, podstawę opodatkowania stanowić będzie wartość rynkowa nabytego przez Panią udziału – ponad dotychczas (tj. przed orzeczeniem sądu o zniesieniu współwłasności) posiadany przez Panią – w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego, czyli 1/2 wartości rynkowej tego prawa. Stawka podatku, jak stanowi art. 7 ust. 1 pkt 2 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, wynosi 2% tejże wartości rynkowej. W związku ze zniesieniem współwłasności powinna Pani złożyć – w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się ww. orzeczenia sądu – deklarację PCC-3, obliczyć i zapłacić podatek.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Odnosząc się do powołanego przez Panią wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazać należy, iż orzeczenia sądowe dotyczą konkretnych spraw podatników osądzonych w określonych stanach faktycznych i w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące. Nie stanowią one natomiast materialnego prawa podatkowego.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a;
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w … . Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).