Interpretacja indywidualna z dnia 8 lutego 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4014.509.2023.2.BD
Temat interpretacji
Rozwiązanie prawidłowo zawartej umowy dożywocia nie stanowi podstawy do wystąpienia o zwrot podatku.
Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe
Szanowna Pani,
stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
27 listopada 2023 r. otrzymaliśmy Pani pismo, które zostało do nas przesłane zgodnie z właściwością przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w (…). Pani pismo dotyczyło możliwości ubiegania się o zwrot podatku od czynności cywilnoprawnych w wyniku rozwiązania umowy o dożywocie. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – w piśmie z 2 lutego 2024 r. (wpływ 6 lutego 2024 r.).
Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
17 lutego 2022 r., aktem notarialnym nr (…) (a w nim umową dożywocia), Pan E. Z. (Pesel: (…)) przeniósł na Panią należące do niego grunty, działki, nieruchomości w zamian za dożywotnie utrzymanie. Tytułem podatku od czynności cywilnoprawnych pobrano od Pani 2% od wartości, tj. 7200 zł, na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 2 lit. a) ustawy z dnia 2 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych.
6 września 2023 r. aktem notarialnym nr (…) została rozwiązana umowa o dożywocie, zgodnie i ze skutkiem natychmiastowym.
Zawarcie umowy o rozwiązanie umowy o dożywocie z 6 września 2023 r., nastąpiło na skutek nieodwracalnego pogorszenia stosunków między Panią a Panem E. Z.. Nie mogli Państwo utrzymywać ze sobą bezpośredniej styczności oraz nie byli Państwo w stanie przekazywać sobie istotnych informacji. Z punktu widzenia zawartej umowy dożywocia nastąpiło stuprocentowe zerwanie kontaktów. Nie była możliwa zamiana uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę. Spowodowane to było sytuacją majątkową. Utrzymuje się Pani z emerytury w wysokości 1890 zł i nie była Pani w stanie z tej kwoty wypłacić renty dożywotniej dla Pana E. Z.. Nie miała Pani wtedy innych możliwości finansowych i majątkowych by płacić rentę Panu E. Z..
W tej sytuacji strony umowy o dożywocie doszły do zgodnego porozumienia by umowę tę rozwiązać i aby Pan E. Z. mógł otrzymać świadczenia wynikające z umowy dożywocia od innej osoby. Pani nie uzyskała żadnego profitu w związku z zawarciem umowy dożywocia. Pozostaje Pani w trudnej sytuacji finansowej i materialnej. Dlatego też występuje Pani o zwrot zapłaconego podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 7200 zł.
Pytanie
Czy w związku z podpisaniem umowy dożywocia i rozwiązaniem jej w następstwie zaistnienia przesłanek z art. 913 Kodeksu cywilnego, należy się Pani zwrot pełnej wysokości podatku od czynności cywilnoprawnych pobranego przy zawarciu umowy o dożywocie, rozwiązanej umową o rozwiązaniu umowy dożywocia?
Pani stanowisko w sprawie
W Pani ocenie, poniższe argumenty dotyczące zwrotu dla Pani opłaconego podatku od czynności cywilnoprawnych zasługują na uwzględnienie.
Występuje Pani o zwrot podatku od czynności cywilnoprawnych w kwocie 7200 zł zapłaconego w związku z zawarciem umowy o dożywocie. W następstwie zaistniałych przesłanek do rozwiązania tej umowy, o których mowa w art. 913 Kodeksu cywilnego nie jest Pani w żaden sposób wzbogacona na skutek tej czynności prawnej. Poniosła Pani raczej stratę w wyżej wymienionej wysokości wobec faktu rozwiązania tej umowy za porozumieniem stron. Własność nieruchomości wróciła do Pana E. Z., a Pani pozostała ze stratą 7200 zł. Pani sytuacja materialna na skutek powyższego jest znacznie pogorszona.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. e) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 111 ze zm.):
Podatkowi podlegają umowy dożywocia.
Instytucję umowy dożywocia regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).
Zgodnie z art. 908 § 1 Kodeksu:
Jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.
W myśl art. 913 § 1 § 2 Kodeksu:
Jeżeli z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd na żądanie jednej z nich zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień.
W wypadkach wyjątkowych sąd może na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika, jeżeli dożywotnik jest zbywcą nieruchomości, rozwiązać umowę o dożywocie.
Na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy:
Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej.
Stosownie do treści art. 4 pkt 4 ww. ustawy:
Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem art. 5, ciąży – przy umowie dożywocia – na nabywcy własności nieruchomości.
W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:
Podstawę opodatkowania stanowi przy umowie dożywocia – wartość rynkowa nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 lit. a) ww. ustawy:
Stawki podatku wynoszą: od umów zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny – przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym – 2%.
Zgodnie z art. 10 ust. 2 ww. ustawy:
Notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego.
Z przedstawionego opisu sprawy, wynika, że 17 lutego 2022 r., aktem notarialnym Pan E. Z. przeniósł na Panią należące do niego grunty, działki, nieruchomości w zamian za dożywotnie utrzymanie. Tytułem podatku od czynności cywilnoprawnych pobrano od Pani 2% od wartości, tj. 7200 zł. Następnie 6 września 2023 r. kolejnym aktem notarialnym została rozwiązana umowa o dożywocie, zgodnie i ze skutkiem natychmiastowym. Zawarcie umowy o rozwiązanie umowy o dożywocie, nastąpiło na skutek nieodwracalnego pogorszenia się stosunków między Panią a Panem E. Z.. Pani nie uzyskała żadnego profitu w związku z zawarciem umowy dożywocia. Pozostaje Pani w trudnej sytuacji finansowej i materialnej, dlatego też podjęła Pani decyzję o wystąpienie o zwrot zapłaconego podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 7200 zł.
Pani wątpliwości budzi kwestia, czy w związku z podpisaniem umowy dożywocia, a następnie jej rozwiązaniem, należy się Pani zwrot pełnej wysokości podatku od czynności cywilnoprawnych pobranego przy zawarciu umowy o dożywocie.
Stoi Pani na stanowisku, że posiada Pani wystarczające argumenty, które pozwalają Pani na ubieganie się o zwrot opłaconego – od zawartej umowy dożywocia w związku z jej rozwiązaniem – podatku od czynności cywilnoprawnych.
Z takim stanowiskiem nie można się zgodzić.
W myśl art. 11 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:
Podatek, z zastrzeżeniem ust. 2, podlega zwrotowi, jeżeli:
1) uchylone zostały skutki prawne oświadczenia woli (nieważność względna);
2) nie spełnił się warunek zawieszający, od którego uzależniono wykonanie czynności cywilnoprawnej;
3) (uchylony)
3a) spółka nie została zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców lub wysokość kapitału zakładowego spółki kapitałowej została zarejestrowana w kwocie niższej niż określała umowa spółki – w części stanowiącej różnicę między podatkiem zapłaconym i podatkiem należnym;
4) podwyższenie kapitału zakładowego spółki nie zostanie zarejestrowane lub zostanie zarejestrowane w wysokości niższej niż określona w uchwale – w części stanowiącej różnicę między podatkiem zapłaconym i podatkiem należnym od podwyższenia kapitału zakładowego ujawnionego w rejestrze przedsiębiorców;
5) nie dokonano wpisu hipoteki do księgi wieczystej.
Analiza powyższego przepisu wskazuje, że ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia sytuacji, w których możliwy jest zwrot podatku od czynności cywilnoprawnych. Zatem tylko zajście jednej z wymienionych w nim przesłanek uprawnia do żądania zwrotu zapłaconego podatku.
Jak wynika z art. 89 i 90 Kodeksu cywilnego:
Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunek).
Ziszczenie się warunku nie ma mocy wstecznej, chyba że inaczej zastrzeżono.
Warunek jest zdarzeniem przyszłym i niepewnym, od którego zaistnienia można uzależnić powstanie lub ustanie skutków czynności prawnych. Istotą warunku jest, że stanowi element czynności prawnej. Warunek zawieszający uzależnia powstanie skutków czynności prawnych od wystąpienia określonego zdarzenia. Warunek rozwiązujący natomiast uzależnia ustanie skutków czynności prawnych od nastąpienia określonego zdarzenia. Zwrot podatku jest możliwy jedynie w przypadku, gdy nie spełnił się warunek zawieszający.
W sytuacji przedstawionej we wniosku, żadne ze zdarzeń opisanych w art. 11 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie nastąpiło. Jak wynika z wniosku, umowa dożywocia nie została zawarta pod warunkiem zawieszającym, od którego uzależniono by jej wykonanie.
Wskazała Pani bowiem jednoznacznie, że nastąpiło rozwiązanie umowy dożywocia zawartej 17 lutego 2022 r. Zatem rozwiązanie skutecznie zawartej umowy dożywocia, na skutek zgodnych oświadczeń stron, nie wywołuje uprawnienia do żądania zwrotu poprawnie naliczonego i uiszczonego podatku. Oznacza to, że rozwiązanie ww. umowy nie uzasadnia zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnych.
Podstawy do zwrotu nie występują również na gruncie przepisów Ordynacji podatkowej. Wprawdzie stosownie do uregulowań zawartych w art. 75 Ordynacji podatkowej podatnik może wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty podatku, jeżeli uważa, że płatnik pobrał podatek nienależnie lub też sam dokonał wpłaty nienależnego podatku. Jednakże z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty można wystąpić wówczas, gdy istotnie podatek został zapłacony bezpodstawnie, tj. nie istniał obowiązek jego uiszczenia.
Jak powyżej wykazano – 17 lutego 2022 r. została zawarta umowa dożywocia. Zawarcie takiej umowy rodzi obowiązek uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych. Tym samym zasadnie – w opisanej we wniosku sytuacji – podatek ten został w przeszłości zapłacony. To oznacza, że brak jest podstaw do występowania do właściwego naczelnika urzędu skarbowego z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty, jak również do wystąpienia o zwrot podatku na mocy art. 11 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Ta interpretacja stanowi jedynie – tak jak Pani żąda w uzupełnieniu wniosku, w odpowiedzi na wezwanie – wykładnię przepisów prawa podatkowego poprzez ocenę Pani stanowiska w kontekście przedstawionego przez Panią stanu faktycznego. Do tego bowiem jedynie jestem uprawniony jako Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, tj. do interpretacji przepisów prawa podatkowego. Natomiast nie rozstrzyga o zwrocie (nadpłacie) podatku od czynności cywilnoprawnych. Decyzję w tym zakresie wydaje właściwy organ, tj. naczelnik urzędu skarbowego na wniosek złożony do niego o stwierdzenie nadpłaty.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Pani sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i musi się Pani zastosować do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a;
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”.
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.