Skutki podatkowe uczestnictwa w cash poolingu.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

11 lipca 2023 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych przystąpienia do umowy cash poolignu. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 25 września 2023 r. (data wpływu 29 września 2023 r.).

Treść wniosku wspólnego jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)Zainteresowany będący stroną postępowania:

…;

2)Zainteresowany niebędący stroną postępowania:

       …;

3)Zainteresowany niebędący stroną postępowania:

…;

4)Zainteresowany niebędący stroną postępowania:

…

5)Zainteresowany niebędący stroną postępowania:

…

Opis stanu faktycznego

W dniu … 2023 r. pomiędzy … (zwana dalej: „BANKIEM”) a spółkami:

-… będącą Zainteresowanym będącym stroną postępowania (zwana dalej „T.”, „Agent”),

-… (zwana dalej „A.”),

-… (zwana dalej „B.”),

-… (zwana dalej „C.”) oraz

-… (zwana dalej „D.”),

będącymi Zainteresowanymi niebędącymi stroną postępowania, które łącznie zwane dalej będą również jako: „Uczestnicy”, „Strony” lub każdy z osobna „Uczestnik”, została zawarta umowa o świadczenie usługi Cash Pooling Rzeczywisty (zwana dalej „Umową CPR”), której celem jest zapewnienie efektywnego zarządzania środkami pieniężnymi i poprawa płynności finansowej Uczestników. Najważniejsze postanowienia Umowy zostały przedstawione w pkt I. Dodatkowo Strony zawarły dodatkową umowę Uczestników Cash Poolingu Rzeczywistego (zwana dalej: „Umową Uczestników”), opisaną w pkt II, określającą wzajemne prawa i obowiązki związane z Umową CPR, służącą lepszemu wykonaniu Umowy CPR.

I. Umowa CPR.

Umowa CPR została zawarta celem zapewnienia efektywnego zarządzania środkami pieniężnymi i poprawy płynności finansowej Uczestników.

Na jej podstawie:

1.T. pełni rolę agenta (Agent) i podmiotu posiadającego rachunek Agenta;

2.BANK wykona złożoną przez Uczestnika dyspozycję w ciężar dostępnego salda rachunku. Realizacja dyspozycji przez BANK może spowodować powstanie salda ujemnego na rachunku.

3.Strony ustaliły, że upoważnienie BANKU do realizacji dyspozycji będzie realizowane w ramach limitów dziennych przyznanych w rachunkach oraz globalnego limitu płynności, przy czym:

1)operacje obciążeniowe na poszczególnych rachunkach będą realizowane do momentu, w którym nie zostanie przekroczony limit dzienny,

2)operacje obciążeniowe na poszczególnych rachunkach będą realizowane do momentu, w którym nie zostanie przekroczony globalny limit płynności - przy czym będą one realizowane zgodnie z kolejnością składania przez Uczestników odpowiednich dyspozycji;

3)Uczestnicy zobowiązali się spłacić saldo ujemne występujące na rachunkach w terminie do końca dnia roboczego, w którym takie saldo wystąpiło;

4)Każdego dnia roboczego BANK przeprowadzi kolejno po sobie następujące czynności:

a)ustali saldo Uczestnika dla każdego z Uczestników z osobna;

b)w przypadku gdy saldo Uczestnika niebędącego Agentem ma wartość:

-ujemną: dokona transferu środków pieniężnych z rachunku Agenta na rachunek Uczestnika niebędącego Agentem,

-dodatnią: dokona transferu środków pieniężnych z rachunku Uczestnika niebędącego Agentem na rachunek Agenta tak, aby po dokonaniu tych przelewów salda uczestników niebędących Agentem na rachunkach były równe zeru.

4.Limit dzienny może być wykorzystywany w każdym dniu roboczym, do czasu ustalenia sald na rachunkach uczestników, a wykorzystanie limitu po tym czasie nie będzie możliwe.

5.Uczestnicy postanowili, że jeżeli BANK w danym dniu roboczym po ustaleniu salda Uczestników, a przed dokonaniem transferu środków pieniężnych ustali, że:

1)co najmniej jeden Uczestnik niebędący Agentem jest Uczestnikiem dodatnim i co najmniej jeden Uczestnik niebędący Agentem jest Uczestnikiem ujemnym, to wówczas Agent, z wykorzystaniem środków pieniężnych dostępnych w jego rachunku Agenta, spłaci zobowiązania Uczestników ujemnych względem BANKU i nabędzie w ten sposób wierzytelności BANKU względem Uczestników ujemnych do wysokości dokonanej spłaty, wstępując tym samym w prawa zaspokojonego wierzyciela, tj. BANKU, w trybie artykułu 518 § 1 Kodeksu cywilnego. Uczestnicy dodatni niebędący Agentem, z wykorzystaniem środków pieniężnych zgromadzonych na ich rachunkach, spłacą zobowiązania Agenta, istniejące w rachunku Agenta, względem BANKU i nabędą w ten sposób wierzytelności BANKU względem Agenta do wysokości dokonanej spłaty, wstępując tym samym w prawa zaspokojonego wierzyciela, tj. BANKU w trybie artykułu 518 § 1 Kodeksu cywilnego,

2)każdy z Uczestników innych niż Agent jest Uczestnikiem dodatnim lub saldo Uczestnika jest równe zeru, to wówczas Uczestnicy dodatni, z wykorzystaniem środków pieniężnych zgromadzonych na ich rachunkach, spłacą zobowiązania Agenta, istniejące w rachunku Agenta, względem BANKU i nabędą w ten sposób wierzytelności BANKU względem Agenta do wysokości dokonanej spłaty, wstępując tym samym w prawa zaspokojonego wierzyciela, tj. BANKU, w trybie artykułu 518 § 1 Kodeksu cywilnego,

3)każdy z Uczestników innych niż Agent jest Uczestnikiem ujemnym lub saldo Uczestnika jest równe zeru, to wówczas Agent, z wykorzystaniem środków pieniężnych dostępnych w Rachunku Agenta spłaci zobowiązania Uczestników Ujemnych względem BANKU i nabędzie w ten sposób wierzytelności BANKU względem Uczestników Ujemnych do wysokości dokonanej spłaty, wstępując tym samym w prawa zaspokojonego wierzyciela, tj. BANKU, w trybie artykułu 518 § 1 Kodeksu cywilnego,

4)każdy z Uczestników jest Uczestnikiem dodatnim lub saldo Uczestnika jest równe zeru, to wówczas Agent przejmie długi BANKU względem Uczestników Dodatnich, w trybie art. 519 § 1 Kodeksu cywilnego. Celem przejęcia długów, BANK przeleje na rachunek Agenta kwotę w wysokości wartości nominalnej długów.

6.Jakakolwiek spłata przez Uczestników zobowiązań innych Uczestników względem BANKU następować będzie wyłącznie ze środków zgromadzonych na ich Rachunkach, a Umowa CPR nie powoduje w szczególności powstania jakichkolwiek zobowiązań solidarnych Uczestników względem BANKU.

7.Uczestnicy, dla osiągnięcia celów Umowy, powierzają BANKOWI zarządzanie Rachunkami na warunkach określonych w Umowie CPR i udzielają niniejszym BANKOWI na czas trwania Umowy CPR pełnomocnictwa do działania w ich imieniu wobec Strony w celu dokonywania wszelkich czynności prawnych lub faktycznych związanych z realizacją operacji przewidzianych niniejszą Umową do realizacji operacji, o których mowa m.in. w ust. 5 pkt 1-4 powyżej.

8.Z tytułu świadczenia usług przewidzianych niniejszą Umową, BANK pobierze następujące opłaty:

1)prowizję przygotowawczą z tytułu zawarcia niniejszej umowy (...);

2)opłatę miesięczną (...);

3)opłatę za sporządzenie aneksu do umowy (...).

9.BANK dokonuje naliczenia odsetek należnych między Uczestnikami z tytułu wzajemnych zobowiązań powstałych wskutek zastosowania mechanizmu, o którym mowa w ust. 5 pkt 1-4 powyżej.

10.Wysokość należnych odsetek naliczana będzie od sald wzajemnych zobowiązań przy zastosowaniu stawki WIBOR 1M.

11.BANK będzie dokonywał operacji dziennego naliczenia odsetek i rozliczenia odsetek raz w miesiącu.

12.BANK będzie dokonywał raz w miesiącu obliczenia łącznej kwoty wzajemnych zobowiązań i wierzytelności między Agentem i każdym Uczestnikiem (bez odsetek). Na podstawie oddzielnej dyspozycji Agenta, Bank dokona rozliczenia kwot wzajemnych zobowiązań, poprzez dokonanie odpowiedniego przelewu kwoty równej wierzytelności Uczestnika wobec Agenta albo Agenta wobec Uczestnika, po dokonaniu potrącenia łącznej kwoty wierzytelności Agenta wobec Uczestnika z wierzytelnościami tego Uczestnika wobec Agenta.

13.Umowa została zawarta na czas oznaczony, tj. do … 2024 r., z możliwością jej przedłużenia na kolejne 12 miesięcy za zgodną wolą Stron.

14.W załączniku nr 1 do Umowy CPR określono m.in. limity dzienne Agenta oraz Uczestników innych niż Agent. Limit dzienny Agenta wynosi 100.000.000,00 PLN. Limity dzienne Uczestników wynoszą 0 PLN.

II. Umowa Uczestników.

Umowa została zawarta pomiędzy: Zainteresowanym będącym stroną postępowania, tj. T. oraz zainteresowanymi niebędącymi stronami postępowania, tj.: A., B., C., D., a także … (zwaną dalej: „E.”). Na jej podstawie:

1.Strony uzgodniły, że T. przyjmie rolę Agenta, a A., B., C. oraz D. przyjmą rolę pozostałych Uczestników.

2.Agent zwróci pozostałym Uczestnikom poniesione przez nich koszty naliczone przez BANK, które będą uzasadnione i bezpośrednio związane z Umowa CPR.

3.W przypadku obciążenia Uczestników lub E. jakimkolwiek podatkiem związanym z zawarciem i wykonaniem Umowy innym niż podatek dochodowy od osób prawnych, z tytułu przychodów z zysków kapitałowych, Agent zobowiązuje się zwrócić takie poniesione koszty przez Uczestnika lub E., w terminie 14 dni roboczych od doręczenia pisemnego pod rygorem nieważności wezwania do zapłaty ze wskazaniem podstawy obciążenia, dowodem uregulowania podatku oraz dowodem podjęcia przez Uczestnika lub E. wszelkich uzasadnionych i przewidzianych prawem czynności zmierzających do zakwestionowania zasadności takiego obciążenia.

4.Uczestnicy zobowiązują się zasilić i nie podejmować ze swoich rachunków w ramach Umowy CPR następujących kwot:

a)A. - 10 mln zł,

b)D. - 10 mln zł,

c)C. - 10 mln zł,

d)B. - 70 mln zł.

5.Zasilenia, o których mowa powyżej, nastąpią w terminie 3 dni roboczych od łącznego spełnienia się następujących warunków: zawarcia Umowy, zawarcia Umowy CPR; otrzymania przez każdego z Uczestników od E. zabezpieczenia w postaci weksla własnego in blanco wraz z deklaracją wekslową jako zabezpieczenie spłaty przez Agenta wierzytelności wynikających z Umowy CPR przysługujących Uczestnikowi od Agenta, w tym Wierzytelności (zgodnie z definicją w pkt 6 poniżej) oraz wierzytelności z tytułu odsetek za wykorzystywany przez Agenta kapitał wraz z odsetkami za opóźnienie w zapłacie którejkolwiek z ww. należności.

6.W przypadku gdy Uczestnikowi będzie przysługiwała wierzytelność pieniężna wobec Agenta w wyniku czynności dokonanych zgodnie z warunkami Umowy CPR określonymi w części 1 pkt 4, 5 i 6 powyżej („Wierzytelność”), termin płatności każdej Wierzytelności każdego Uczestnika określony zostaje na dzień … 2024 r. Każdy z uczestników bezwarunkowo i nieodwołalnie zobowiązuje się nie podejmować żadnych działań zmierzających do dochodzenia Wierzytelności, przed terminem, o którym mowa w zdaniu poprzednim.

7.E. z tytułu udzielenia zabezpieczenia przysługuje comiesięczne wynagrodzenie od Agenta.

8.Agent zobowiązał się do zapewnienia, raz na kwartał, środków finansowych na rachunku prowadzonym przez Bank, w wysokości zgodnej z raportem Banku przedstawionym Stronom, na poczet zapłaty Uczestnikom kwoty stanowiącej równowartość odsetek za wykorzystywany przez Agenta kapitał.

9.Umowa zostaje zawarta na czas obowiązywania Umowy CPR, przy czym zapis dotyczący Wierzytelności (pkt 6 powyżej) obowiązuje również po zakończeniu Umowy CPR.

Strony są czynnymi podatnikami podatku od towarów i usług. Uczestnicy są - poprzez spółkę E. - podmiotami powiązanymi w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o podatku od towarów i usług. Charakteryzując poszczególne podmioty należy wskazać:

1.A.:

1)główny/przeważający przedmiot wykonywanej działalności: …;

2)udzielanie pożyczek/działalność kredytowa/finansowa nie jest ujawniona w KRS;

3)środki lokowane na rachunku cash poolingu pochodzić będą z działalności operacyjnej;

4)nie prowadzi działalności w zakresie udzielania pożyczek:

a)nie dysponuje aktywami rzeczowymi wykorzystywanymi wyłącznie do działalności pożyczkowej,

b)nie posiada dedykowanego zespołu zajmującego się przygotowywaniem, podpisywaniem oraz obsługą umów pożyczkowych,

c)nie informuje publicznie o prowadzonej działalności w zakresie usług finansowych/udzielania pożyczek.

2. D.:

1)główny/przeważający przedmiot wykonywanej działalności: …;

2)udzielanie pożyczek/działalność kredytowa/finansowa nie jest ujawniona w KRS;

3)środki lokowane na rachunku cash poolingu pochodzić będą z działalności operacyjnej;

4)nie prowadzi działalności w zakresie udzielania pożyczek:

a)nie dysponuje aktywami rzeczowymi wykorzystywanymi wyłącznie do działalności pożyczkowej,

b)nie posiada dedykowanego zespołu zajmującego się przygotowywaniem, podpisywaniem oraz obsługą umów pożyczkowych,

c)nie informuje publicznie o prowadzonej działalności w zakresie usług finansowych/udzielania pożyczek.

3.C.:

1)główny/przeważający przedmiot wykonywanej działalności: …;

2)udzielanie pożyczek/działalność kredytowa/finansowa nie jest ujawniona w KRS;

3)środki lokowane na rachunku cash poolingu pochodzić będą z działalności podstawowej;

4)nie prowadzi działalności w zakresie udzielania pożyczek:

a)nie dysponuje aktywami rzeczowymi wykorzystywanymi wyłącznie do działalności pożyczkowej,

b)nie posiada dedykowanego zespołu zajmującego się przygotowywaniem, podpisywaniem oraz obsługą umów pożyczkowych,

5)nie informuje publicznie o prowadzonej działalności w zakresie usług finansowych/udzielania pożyczek.

4. B.:

1)główny/przeważający przedmiot wykonywanej działalności: …;

2)udzielanie pożyczek/działalność kredytowa/finansowa nie jest ujawniona w KRS;

3)środki lokowane na rachunku cash poolingu pochodzić będą z działalności głównej;

4)nie prowadzi działalności w zakresie udzielania pożyczek.

a)nie dysponuje aktywami rzeczowymi wykorzystywanymi wyłącznie do działalności pożyczkowej,

b)nie posiada dedykowanego zespołu zajmującego się przygotowywaniem, podpisywaniem oraz obsługą umów pożyczkowych,

c)nie informuje publicznie o prowadzonej działalności w zakresie usług finansowych/udzielania pożyczek.

W 2017 r. A., D., C. oraz B. zawarły z bankiem X umowę o świadczenie usługi optymalizacji zarządzania płynnością w formie limitów dziennych (Cash Pooling). Wówczas to B. pełnił rolę Agenta. Limit każdego uczestnika - 100 000 PLN. Umowa była wykonywana aktywnie w latach 2017-2019. Od dnia … 2023 r. umowa pozostaje w zawieszeniu.

Z uwagi na fakt, że treść uzupełnienia wniosku z 25 września 2023 r. dotyczy wyłącznie kwestii wpływających na opodatkowanie podatkiem od towarów i usług, jego treść nie została przywołana w niniejszej interpretacji dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych.

Pytania

1)Czy czynności wykonywane przez Uczestników na podstawie Umowy CPR oraz Umowy Uczestników, na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

2)Czy czynności wykonywane przez Uczestników na podstawie Umowy CPR oraz Umowy Uczestników nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 4 lit. b) ustawy z dnia 9 września 2000 r., z uwagi na zastosowanie zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług, dotyczącego usług w zakresie udzielania pożyczek lub usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych podlegające zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 lub 40 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Zainteresowanych:

1. Brak opodatkowania cash poolingu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W przypadku cash poolingu, zamknięty charakter katalogu zamieszczonego w art. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych definiującego krąg czynności opodatkowanych, w powiązaniu z faktem braku w takim wyszczególnieniu umowy cash poolingu, przesądza o tym, że cash pooling (uregulowany w Umowie CPR oraz Umowie Uczestników) nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Umowy zarządzania płynnością finansową (cash pooling) stanowią umowy nienazwane i jako takie nie mieszczą się w zamkniętym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych zdefiniowanym w art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 tej ustawy podatkowi podlegają następujące czynności:

a)umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

b)umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

c)(uchylona),

d)umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

e)umowy dożywocia,

f)umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

g)(uchylona),

h)ustanowienie hipoteki,

i)ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

j)umowy depozytu nieprawidłowego,

k)umowy spółki.

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Oznacza to, że katalog czynności opodatkowanych podatkiem od czynności cywilnoprawnych jest zamknięty. W związku z tym, w przypadku, gdy dana umowa nie została zawarta w ww. katalogu należy uznać, że nie podlega ona opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zwrócić przy tym należy uwagę, że ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie kreuje własnych kategorii pojęciowych do celów opodatkowania, ale używa terminów identycznych z tymi stosowanymi przez ustawodawcę w Kodeksie cywilnym i Kodeksie spółek handlowych. Ustawa podatkowa bez ingerencji własnych, w tym bez modyfikacji, przejmuje więc pojęcia prawa prywatnego (z wyjątkiem stworzonej w ustawie definicji umowy spółki oraz jej zmiany). Charakterystyka poszczególnych umów, o których mowa w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych, powinna być więc ustalana zasadniczo w oparciu o regulacje prawa cywilnego oraz handlowego. Przy tym, o opodatkowaniu lub jego braku nie przesądza nazwa nadana umowie, ale występowanie elementów przedmiotowo istotnych charakterystycznych dla danej czynności prawnej, tj. tzw. essentialia negotii.

Wykładnia cytowanego przepisu art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. powinna mieć charakter wykładni ścisłej. Należy więc uznać, że ustawą zostały objęte tylko i wyłącznie wymienione w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. umowy nazwane (lub ich zmiany prowadzące do tożsamych skutków materialno-prawnych), których essentialia negotii zostały uregulowane w przepisach prawa cywilnego lub prawa spółek handlowych.

Tym samym uznać należy, że ustawa z dnia 9 września 2000 r. nie dotyczy umów nienazwanych, tj. takich których nie wymieniono w sposób wyraźny w katalogu ustawowym; nie podlegają one opodatkowaniu omawianym podatkiem. Lista czynności podlegających podatkowi od czynności cywilnoprawnych ma charakter zamknięty, a więc nie może być interpretowana rozszerzająco. Treść nazwanych czynności cywilnoprawnych wymienionych wyraźnie w ustawie 9 września 2000 r. należy ustalać w odniesieniu do postanowień Kodeksu cywilnego regulujących poszczególne zagadnienia. Zamknięty charakter katalogu czynności prawnych obciążonych omawianym podatkiem wyklucza jakąkolwiek możliwość opodatkowania umów nieznajdujących swojego dokładnego odpowiednika wśród tych wymienionych w powoływanym art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. nawet gdyby faktycznie łączyły one w sobie pewne elementy kilku umów nazwanych, podlegających podatkowi. Umowy regulujące cash pooling należą do kategorii umów nienazwanych, tj. tego rodzaju zobowiązań, które nie zostały uregulowane w Kodeksie cywilnym odrębnymi przepisami, w tym odnoszącymi się do tego typu umowy. Zbieżny z powyższym pogląd wyrażany jest przez organy podatkowe w licznych interpretacjach, w tym przykładowo w interpretacji indywidualnej z 15 lutego 2023 r. (0111-KDIB2-3.4014.19.2023.2.BD): „Mając na uwadze powyższe, skoro zawarcie umowy Cash Poolingu nie zostało wymienione w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, a czynności tego typu nie można zakwalifikować, np. jako umowy pożyczki czy też innej czynności objętej tym katalogiem, to zawarcie Umowy oraz czynności dokonywane na jej podstawie (tj. w szczególności transfery środków pieniężnych na Rachunkach Uczestników oraz transfery odsetek z tytułu niedoborów lub nadwyżek generowanych przez Uczestników) nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, gdyż nie mieszczą się w katalogu czynności ściśle wymienionych jako podlegające opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zatem, w ocenie Wnioskodawcy, nie będzie on podatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych tego podatku z tytułu zawarcia Umowy oraz czynności dokonywanych na jej podstawie.”

Z tytułu uczestnictwa w czynnościach podejmowanych w ramach cash poolingu dla wszystkich podmiotów powstają pewne prawa i obowiązki. Natomiast nie dochodzi do zawarcia umowy pożyczki, gdyż brak jest zobowiązania któregokolwiek z podmiotów do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. W strukturze cash poolingu podmiot posiadający nadwyżkę środków pieniężnych nie wie czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości oraz przez który podmiot uczestniczący w strukturze. Również podmiot posiadający niedobór środków pieniężnych nie wie, środkami którego podmiotu uczestniczącego w strukturze jego niedobory zostaną pokryte. W związku z tym, nie jest skonkretyzowany drugi podmiot transakcji a także przedmiot transakcji, ponieważ źródłem pokrycia niedoborów jest co do zasady rachunek zbiorczy uczestników struktury cash poolingu gdzie gromadzone są nadwyżki wszystkich posiadających je podmiotów lub też rachunek podmiotu posiadającego nadwyżkę środków pieniężnych. Umowa cash poolingu nie realizuje również ekonomicznego celu pożyczki, którym jest korzystanie przez ściśle określony czas z cudzego kapitału, w ściśle określonej wysokości. Przedstawiony we wniosku schemat cash poolingu jako sposobu zarządzania środkami pieniężnymi Uczestników zawiera w sobie pewne elementy kredytowania jednych podmiotów przez inne. Niemniej jednak, nie sposób uznać, że wyczerpuje on wszystkie elementy przedmiotowo istotne dla umowy pożyczki. Zarówno zawarcia Umowy CPR, Umowy Uczestników, jak i czynności wykonywanych w ich ramach nie można uznać jako umowy pożyczki. W konsekwencji, zarówno zawarcie Umowy CPR czy Umowy Uczestników, jak i czynności wykonywane w ich ramach nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych jako umowa pożyczki. Umowa cash poolingu, a w konsekwencji również Umowa CPR wraz z Umową Uczestników, w swej konstrukcji nie może zostać uznana także za zbliżoną do umowy depozytu nieprawidłowego. Zgodnie z art. 845 Kodeksu cywilnego jeżeli z przepisów szczególnych albo z umowy lub okoliczności wynika, że przechowawca może rozporządzać oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku, stosuje się odpowiednio przepisy o pożyczce (depozyt nieprawidłowy). Czas i miejsce zwrotu określają przepisy o przechowaniu.

Depozyt nieprawidłowy został natomiast uregulowany w art. 845 Kodeksu cywilnego.

Na mocy tego przepisu depozyt nieprawidłowy jest formą przechowania, w której przechowawca może rozporządzać oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku. Uznaje się więc, że depozyt nieprawidłowy (przechowanie nieprawidłowe) jest umową szczególnego rodzaju, zawierającą elementy przechowania i pożyczki. W świetle powołanych wyżej uregulowań należy wskazać, iż konstrukcja cash poolingu nie wyczerpuje istotnych znamion pożyczki ani umowy depozytu nieprawidłowego. Przede wszystkim, w odróżnieniu od tych umów zakłada uczestnictwo co najmniej trzech podmiotów: podmiotu posiadającego dodatnie saldo na rachunku bankowym, podmiotu posiadającego ujemne saldo na rachunku bankowym oraz Banku występującego w roli świadczącego usługę kompleksowego zarządzania płynnością finansową. Ponadto, w przypadku cash poolingu brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. W strukturze tej powstają dla uczestników określone prawa i obowiązki, ale nie dochodzi do zawarcia umowy pożyczki ani umowy depozytu nieprawidłowego. W konsekwencji, zawarcie Umowy CPR oraz Umowy Uczestników jak i czynności wykonywanych w ich ramach nie można uznać jako umowy depozytu nieprawidłowego, więc nie będą one podlegać na tej podstawie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Brak podstaw do zakwalifikowania transakcji typu cash poolingu jako umów pożyczek lub depozytów nieprawidłowych, a tym samym brak jest podstaw do objęcia takich transakcji obowiązkiem podatkowym wynikającym z przepisów ustawy z dnia 9 września 2000 r. potwierdza również Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w licznych interpretacjach indywidualnych, m.in. w interpretacji indywidualnej z 13 kwietnia 2023 r. 0111-KDIB2-2.4014.35.2023.2.MM. W związku z powyższym, w ocenie Wnioskodawców, w przedstawionym stanie faktycznym brak jest podstaw do zakwalifikowania czynności wykonywanych w ramach Umowy CPR oraz Umowy Uczestników jako umów pożyczek lub depozytów nieprawidłowych, a tym samym brak jest podstaw do objęcia takich transakcji obowiązkiem podatkowym wynikającym z przepisów ustawy z dnia 9 września 2000 r.

W przypadku uznania przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, iż w jakimkolwiek zakresie czynności, któregokolwiek Uczestnika w ramach zawartych Umowy CPR oraz Umowy Uczestników będą jednak kwalifikowane jako wykonywane w ramach umowy udzielenia pożyczki lub umowy depozytu nieprawidłowego czynności wykonywane przez Uczestników Umowy nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności od cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 4 lit. b) ustawy z dnia 9 września 2000 r., z uwagi na zastosowanie zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług, dotyczące usług w zakresie udzielania pożyczek lub usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych podlegające zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 lub 40 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.

2. Kwalifikacja cash poolingu jako pożyczki lub umowy depozytu nieprawidłowego.

W przypadku zakwalifikowania przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej Umowy CPR lub Umowy Uczestników jako umowy pożyczki lub depozytu nieprawidłowego, również w tym przypadku czynności te nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Przedmiotowa kwalifikacja, w konsekwencji skutków podatkowych jakie implikować będzie na gruncie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. (szczegółowo opisanych w części I pkt 2 niniejszego wniosku), tj. zastosowania zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 lub 40 ustawy z dnia 11 marca 2004 r., skutkować będzie wyłączeniem z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, na podstawie art. 2 pkt 4 lit. b) ustawy z dnia 9 września 2000 r. Zgodnie z przywołanym przepisem nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany:

a)w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług,

b)jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkiem:

-     umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,

-    umów sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.

Tym samym zmiana kwalifikacji czynności wykonywanych w ramach Umowy CPR oraz Umowy Uczestników jako niepodlegających opodatkowaniu czynności w ramach systemu cash poolingu (opisanej w części I pkt 1 niniejszego wniosku), na podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług czynność udzielenia pożyczki lub w zakresie depozytów pieniężnych i zwolnioną z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 lub 40 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. nie będzie się automatycznie wiązała z powstaniem obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych. Zdaniem Wnioskodawców, konsekwencją ewentualnego zakwalifikowania czynności wykonywanych w ramach Umowy CPR czy Umowy Uczestników jako umowy pożyczki lub depozytu nieprawidłowego - na gruncie ustawy z dnia 9 września 2000 r. - będzie stwierdzenie ich niepodlegania opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, zgodnie z art. 2 pkt 4 lit. b) ustawy z dnia 9 września 2000 r.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na wstępie zaznacza się, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena stanowiska Zainteresowanych tylko w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych. W pozostałym zakresie wniosku, dotyczącym podatku od towarów i usług, zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 170 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Stosownie do art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:

W myśl natomiast art. 1 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy:

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Należy stwierdzić, że umowa cash poolingu pozostaje umową nienazwaną. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.) – w księdze trzeciej zobowiązania – nie zawiera przepisów odnoszących się do tego typu umowy.

Umowa cash poolingu jest najbardziej zbliżona swą konstrukcją do umowy pożyczki wymienionej w katalogu określonym w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Jednakże nie jest taką umową, bowiem w myśl art. 720 § 1 ustawy Kodeks cywilny:

Przedstawiona we wniosku konstrukcja umowy cash poolingu, jako sposobu zarządzania płynnością finansową uczestniczących podmiotów, pomimo zawierania w sobie pewnych elementów pożyczki, nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Cash pooling polega na umożliwieniu lepszej gospodarki finansowej grupy kapitałowej. Dzięki tej usłudze można skompensować niedobory środków podmiotów należących do danej grupy nadwyżkami innych podmiotów należących do tej samej grupy oraz korzystnie zagospodarować nadwyżkę środków. W przypadku cash poolingu mamy do czynienia z trzema przynajmniej podmiotami, a mianowicie: podmiotem posiadającym wolne środki finansowe, podmiotem posiadającym niedobór tych środków oraz podmiotem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu.

Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Uczestnik cash poolingu posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tak samo uczestnik, który posiada niedobory nie wie, środkami którego podmiotu zostaną one zniwelowane. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest – co do zasady – rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników cash poolingu lub też rachunek któregoś z uczestników, który posiada saldo dodatnie.

Przedstawiona we wniosku konstrukcja cash poolingu, jako sposobu gospodarowania wolnymi środkami finansowymi uczestników niewątpliwie zawiera w sobie pewne elementy kredytowania jednych podmiotów przez drugie. Nie sposób jednak uznać, że wyczerpuje ona wszystkie elementy przedmiotowo istotne dla umowy pożyczki.

Czynności tego typu nie można wobec tego uznać jako umowy pożyczki.

Umowa cash poolingu nie stanowi także umowy depozytu nieprawidłowego, wymienionego w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych jako czynność podlegająca opodatkowaniu. Zgodnie z art. 845 Kodeksu cywilnego:

Umowa cash poolingu nie wyczerpuje zatem znamion instytucji depozytu nieprawidłowego.

W treści wniosku wskazano, że mechanizm spłaty zobowiązania Uczestników oparty będzie na instytucji uregulowanej w art. 518 § 1 Kodeksu cywilnego – wstąpienie w prawa zaspokojonego wierzyciela, które w prawie cywilnym określane są jako subrogacja. Wskazana instytucja nie została wymieniona w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zatem, jeżeli nie przyjmie ona charakteru żadnej z czynności w nim wymienionych – czynności oparte na subrogacji dokonane w ramach cash poolingu nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W związku z powyższym, należy stwierdzić, że skoro zawarcie umowy cash poolingu nie zostało wymienione w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych a czynności tego typu nie można zakwalifikować, np. jako umowy pożyczki czy też innej czynności tym katalogiem objętej, to tym samym – z powyższych przyczyn – czynności dokonywane w ramach umowy cash poolingu dotyczące zarządzania wspólną płynnością finansową nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych; nie mieszczą się bowiem w katalogu czynności ściśle wymienionych jako podlegające opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zatem czynności wykonywane w ramach umowy o świadczenie usługi Cash Poolingu Rzeczywistego oraz umowy Uczestników Cash Poolingu Rzeczywistego, nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, a tym samym po stronie Zainteresowanych nie powstanie obowiązek podatkowy w tym podatku.

Tym samym, skoro wskazane we wniosku czynności nie zostały wymienione wśród tych czynności, które określone są w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, to zbędna jest analiza możliwości zastosowania wyłączenia z opodatkowania, o którym mowa w art. 2 pkt 4 lit. a) i b) ww. ustawy, zgodnie z którym:

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

-   Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

-   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

-   Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

… (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi  (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).