Temat interpretacji

Czy czynności wykonywane w ramach systemu cash poolingu prowadzonego przez Bank podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 01 lipca 2011r. (data wpływu do tut. Biura 20 lipca 2011r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy cash poolingu - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 20 lipca 2011r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy cash poolingu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

1. Podstawy systemu.

Wnioskodawca (Spółka z o.o.) jest spółką posiadającą siedzibę na terytorium Polski, podlegającą w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w podatku dochodowym od osób prawnych. Spółka jest częścią międzynarodowego koncernu, który produkuje nowoczesne aktywne systemy bezpieczeństwa takie jak układy kierownicze, hamulce i układy zawieszenia, a także zaawansowane systemy bezpieczeństwa pasażerów.

Spółka przystąpiła do systemu zarządzania płynnością finansową typu zero balancing cash pooling scheme (dalej: system), który działa w ramach grupy spółek należących do koncernu. Celem systemu jest optymalizacja pozycji finansowej podmiotów należących do koncernu. Poprzez przystąpienie do systemu wnioskodawca zyskuje lepsze warunki w zakresie zarządzania środkami oraz operacji finansowych niż byłby w stanie uzyskać samodzielnie.

System dotyczy rozliczeń dokonywanych w walucie polskiej (PLN). Środki finansowe w ramach systemu udostępniają wyłącznie trzy spółki należące do koncernu, podlegające nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce (dalej: uczestnicy systemu). W systemie uczestniczy również należąca do koncernu Spółka X, podlegająca nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w podatku dochodowym od osób prawnych w Niemczech, która pełni rolę agenta systemu (dalej: agent).

W związku z powyższym wnioskodawca uczestniczy w systemie na podstawie dwóch umów:

1. umowy (Umowa o zarządzanie środkami pieniężnymi, dalej: umowa z bankiem), zawartej pomiędzy uczestnikami systemu (w tym wnioskodawcą), a bankiem w Polsce (dalej: bank);
2. umowy (Cash Management and Financing Agrement, dalej: umowa), zawartej pomiędzy wnioskodawcą a agentem.

2. Umowa z bankiem.

Dla uczestników systemu prowadzone są rachunki bankowe w PLN. Uczestnicy systemu korzystają z odrębnych rachunków w banku, z których każdy jest rachunkiem bieżącym, służącym do prowadzenia bieżących rozliczeń na zlecenie poszczególnego uczestnika systemu. Dla agenta (określonego w umowie z bankiem jako posiadacz główny) z kolei bank prowadzi rachunek rozliczeniowy" oraz rachunek główny.

Zgodnie z postanowieniami umowy z bankiem, na podstawie odrębnej umowy kredytowej, bank udzieli każdemu z uczestników systemu kredytu w jego rachunku. Warunki kredytu, w tym w szczególności sposoby zabezpieczenia spłaty kredytu, zostaną określone każdorazowo w umowie o kredyt, zawieranej pomiędzy bankiem a uczestnikiem systemu. Każdy z uczestników udzieli bankowi nieodwołalnego przez czas obowiązywania umowy z bankiem pełnomocnictwa, z prawem udzielania dalszych pełnomocnictw wyłącznie pracownikom banku, do dysponowania środkami pieniężnymi na swoim rachunku objętym postanowieniami umowy z bankiem i w zakresie z niej wynikającym.

Rozliczenia z bankiem z tytułu udziału w systemie odbywają się zgodnie z postanowieniami umowy z bankiem w następujący sposób:

1. Na koniec każdego dnia roboczego bank dokona operacji matematycznego (nie fizycznego) sumowania sald na rachunkach uczestników systemu i agenta (rachunku rozliczeniowym oraz pozostałych rachunkach, z wyłączeniem rachunku głównego, którego saldo nie będzie sumowane).
2. W przypadku, gdy łączne saldo rachunków ustalone w powyższy sposób będzie dodatnie, bank zgodnie z umową i udzielonym pełnomocnictwem niezwłocznie przekaże z rachunku rozliczeniowego na rachunek główny kwotę środków pieniężnych odpowiadającą wysokości tego salda.
3. W przypadku, gdy łączne saldo rachunków ustalone w powyższy sposób będzie ujemne, bank działając na postawie pełnomocnictwa niezwłocznie przekaże z rachunku głównego na rachunek rozliczeniowy kwotę środków pieniężnych o równowartości ww. salda ujemnego.

Na koniec każdego dnia roboczego oraz po wykonaniu czynności opisanych powyżej, jeżeli:

1. uczestnik systemu (inny niż agent posiadacz główny), który zaciągnie kredyt, nie spłaci go do końca dnia roboczego (saldo ujemne), bank jest upoważniony i zobowiązany do obciążenia rachunku rozliczeniowego kwotą nie spłaconą bankowi przez uczestnika systemu, który zaciągnął kredyt i do dokonania spłaty tego kredytu środkami pochodzącymi z rachunku rozliczeniowego;
2. agent posiadacz główny, który zaciągnął kredyt w rachunku rozliczeniowym nie spłaci go do końca dnia roboczego (saldo ujemne), wówczas bank (po wykonaniu operacji opisanych w powyższym akapicie) jest upoważniony i zobowiązany do obciążenia z końcem dnia roboczego, rachunków posiadaczy rachunków kwotami odpowiadającymi łącznej kwocie nie spłaconej bankowi przez posiadacza głównego, który zaciągnie kredyt w rachunku rozliczeniowym i do dokonania spłaty tego kredytu środkami pochodzącymi z rachunków posiadaczy rachunków.

Zasadniczo więc umowa z bankiem koncentruje się na zarządzaniu łączną nadwyżką lub niedoborem na wszystkich rachunkach uczestników systemu.

3. Umowa z agentem.

Na podstawie umowy z agentem, polskie spółki będące uczestnikami systemu korzystają z udostępnianych sobie nawzajem środków w ramach systemu, z tym że operacje przelewu środków wykonywane są za pośrednictwem agenta. Zgodnie z umową, uczestnikowi systemu można udostępnić środki do maksymalnej kwoty określonej w umowie; uzyskuje on również prawo do wniesienia do systemu środków w nieograniczonej kwocie.

Zgodnie z postanowieniami umowy, agent będzie zobowiązany do założenia i prowadzenia odpowiedniej wewnętrznej ewidencji księgowej, w której dokona zapisów księgowych wszystkich operacji:

1. przelewów środków przekazanych przez agenta na rzecz wnioskodawcy lub na rzecz innych uczestników systemu w imieniu wnioskodawcy, oraz
2. przelewów środków otrzymanych przez agenta od wnioskodawcy lub od innych uczestników systemu w imieniu wnioskodawcy.

Każdego dnia zostaje wyliczone przez agenta aktualne saldo należności/zobowiązań wnioskodawcy wynikających z uczestnictwa w systemie. Z końcem każdego miesiąca agent przekazuje uczestnikom systemu zestawienie dokonanych operacji. Na koniec miesiąca następuje pobranie lub przekazanie odsetek wynikających z uczestnictwa w systemie.

Rozliczenie dokonywane przez agenta obejmuje:

1. wyliczenie odsetek należnych wnioskodawcy naliczonych za dany okres rozliczeniowy,
2. wyliczenie odsetek do zapłaty przez wnioskodawcę naliczonych za dany okres rozliczeniowy,

według miesięcznej wysokości oprocentowania pożyczek na polskim rynku międzybankowym (WIBOR) pomniejszonego o 1 punkt procentowy.

Z tytułu wykonywania powyższych czynności agentowi przysługiwać będzie stałe wynagrodzenie określone w umowie, płatne z dołu do 31 grudnia danego roku kalendarzowego. Wynagrodzenie nie będzie uzależnione od ilości środków przekazywanych w ramach systemu, ani od różnicy pomiędzy kwotą odsetek należnych danemu uczestnikowi systemu a kwotą odsetek do zapłaty przez innego uczestnika systemu korzystającego ze środków (tzw. spreadu).

Podsumowując, umowa koncentruje się na zarządzaniu nadwyżkami i niedoborami w ramach poszczególnych rachunków uczestników systemu. Dopiero gdy efektem operacji zarządzania nadwyżkami/niedoborami przez agenta będzie łączna nadwyżka/niedobór, wówczas kwotami tymi będzie zarządzał bank.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy przystąpienie przez wnioskodawcę do systemu powoduje powstanie u wnioskodawcy obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych...

Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż żadna z czynności wykonywanych w związku z przystąpieniem do systemu i uczestnictwem w nim nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych, gdyż nie są one objęte katalogiem czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Następnie wnioskodawca przytoczył art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Wnioskodawca podkreślił, iż powyższy katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych stanowi katalog zamknięty, co oznacza, że jakakolwiek inna czynność prawna nie wymieniona w tym katalogu pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Wnioskodawca wskazał, iż na gruncie polskiego prawa cywilnego umowy zarządzania płynnością finansową są umowami nienazwanymi, które nie zostały w sposób szczególny uregulowane w ustawie Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964r. (Dz. U Nr 16, poz. 93 ze zm.). Natura usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową wskazuje, że jest to wielostopniowy, rozbudowany system rozliczeń finansowych w obrębie danej grupy podmiotów, zawierający w sobie czynności polegające na transferze środków pieniężnych. Podstawowym celem systemu jest efektywna gospodarka finansowa uczestników systemu i kompleksowe zarządzanie płynnością finansową danej grupy. Nie jest to natomiast, zdaniem wnioskodawcy, żadna z czynności wymienionych w zamkniętym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zdaniem wnioskodawcy, jego zobowiązania wobec uczestników systemu, powstające w związku z przelewami wykonywanymi w ramach systemu za pośrednictwem agenta nie stanowią również pożyczki gdyż:

• nie jest skonkretyzowany przedmiot umowy, tzn. nie dochodzi do przeniesienia własności określonej ilości pieniędzy, gdyż przelewy są wykonywane automatycznie, w wysokości aktualnego, wyliczanego codziennie, salda rachunku wnioskodawcy,
• w momencie zawarcia umowy nie są skonkretyzowane strony, które będą dokonywać wzajemnych (zarządzanych przez agenta) operacji finansowania niedoborów na rachunkach uczestników systemu, a tym samym nie może być mowy o zwrocie tej samej ilości pieniądza, gdyż, co do zasady nie ma możliwości powiązania środków pieniężnych przeznaczonych na pokrycie przejściowych niedoborów na rachunkach wnioskodawcy z uczestnikiem systemu efektywnie finansującym takie niedobory.

Tym samym, zdaniem wnioskodawcy, przystąpienie do systemu oraz uczestnictwo w nim nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych.

Uzasadniając swoje stanowisko, wnioskodawca powołał interpretacje indywidualne wydane przez:

1. Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 27 lutego 2009r. Znak: ITPB2/436-152/08/PS,
2. Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 24 lutego 2010r. Znak: ILPB2/436-272/09-2/AJ.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie zaznacza się, iż przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena stanowiska wnioskodawcy tylko w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych. W pozostałym zakresie wniosku, dotyczącym podatku dochodowego od osób prawnych, zostaną wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 09 września 2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. z 2010r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
• umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
• umowy darowizny w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
• umowy dożywocia,
• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności w części dotyczącej spłat lub dopłat,
• ustanowienie hipoteki,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
• umowy depozytu nieprawidłowego,
• umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ww. ustawy przedmiotem opodatkowania są umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, w których to umowach, w myśl art. 720 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy lub tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Należy stwierdzić, iż umowa cash pooling pozostaje umową nienazwaną. Ustawa Kodeks cywilny w części zobowiązaniowej nie zawiera przepisów odnoszących się do tego typu umowy.

Umowa cash poolingu jest najbardziej zbliżona swą konstrukcją do umowy pożyczki. Jednakże przedstawiona we wniosku konstrukcja umowy cash poolingu, jako sposobu zarządzania płynnością finansową uczestniczących podmiotów, pomimo zawierania w sobie pewnych elementów pożyczki, nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Cash pooling polega na umożliwieniu lepszej gospodarki finansowej grupy kapitałowej. Dzięki tej usłudze można skompensować niedobory środków przedsiębiorstw należących do danej grupy nadwyżkami innych przedsiębiorstw należących do tej samej grupy oraz korzystnie zagospodarować nadwyżkę środków.

W przypadku cash poolingu mamy do czynienia z trzema przynajmniej podmiotami, a mianowicie: podmiotem posiadającym wolne środki finansowe, podmiotem posiadającym niedobór tych środków oraz podmiotem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu.

Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Uczestnik cash poolingu posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest co do zasady - rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników cash poolingu.

W związku z powyższym, należy stwierdzić, iż zawarcie umowy cash poolingu nie zostało wymienione w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Czynności tego typu nie można zakwalifikować jako umowy pożyczki wymienionej w tym katalogu. Tym samym z powyższych przyczyn - wszystkie czynności dokonywane w ramach umowy cash pooling nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, bowiem nie mieszczą się w katalogu czynności ściśle wymienionych jako podlegające opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zatem żadna z czynności wykonywanych w związku z przystąpieniem do wskazanego we wniosku systemu cash pooling i uczestnictwem w nim nie powoduje po stronie wnioskodawcy powstania obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych, bowiem jak wynika z treści tegoż wniosku opisane przepływy środków finansowych dokonywane są automatycznie i brak jest skonkretyzowania strony, która w danym momencie będzie finansować niedobory środków.

W świetle powyższego, stanowisko wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

W odniesieniu do powołanych przez wnioskodawcę interpretacji organów podatkowych należy stwierdzić, że interpretacje te zostały wydane w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

Wniosek ORD-IN

Treść w pliku PDF

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach