Temat interpretacji

w zakresie skutków podatkowych nabycia nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 21 marca 2017 r. (data wpływu 29 marca 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 29 marca 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca nabył własność niezabudowanej nieruchomości, stanowiącej działkę ewidencyjną numer 347/8 o powierzchni 0,2054 ha oraz udział 1/4 części w działkach o numerach ewidencyjnych 347/9, 347/12, 347/14. Nabycie powyższe nastąpiło w ramach postępowania egzekucyjnego, na podstawie postanowienia o przysądzeniu własności wydanego dnia 2 marca 2016 roku przez Sąd Rejonowy Wydział Cywilny. Postanowienie stało się prawomocne dnia 18 maja 2016 roku. Wnioskodawca w ustawowym terminie zwrócił się do Urzędu Skarbowego celem zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu powyższego nabycia, jednak został tam poinformowany, że nabycie to nie podlega opodatkowaniu w/w podatkiem.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy nabycie przez wnioskodawcę nieruchomości i udziału w nieruchomości w ramach postępowania egzekucyjnego, na podstawie postanowienia o przysądzeniu własności wydanego dnia 2 marca 2016 roku podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Zdaniem Wnioskodawcy, nabycie własności rzeczy w drodze egzekucji komorniczej jest nabyciem szczególnym regulowanym przepisami Kodeksu postępowania cywilnego (art. 972 Kodeksu postępowania cywilnego i nast.) a podstawą nabycia własności nieruchomości nie jest akt notarialny, jak w normalnym obrocie prawnym ale postanowienie sądu o przysądzeniu własności. Zgodnie z art. 999 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności przenosi własność na nabywcę i jest tytułem do ujawnienia na rzecz nabywcy prawa własności w katastrze nieruchomości oraz przez wpis w księdze wieczystej.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi temu podlegają umowy i czynności wymienione w pkt 1 tego przepisu, zmiany umów wymienionych wyżej jeśli powodują zwiększenie postawy opodatkowania a także orzeczenia sądów, jeśli wywołują takie same skutki prawne, jak czynności i umowy wymienione w pkt 1.

Stosownie do treści art. 3 ust. 1 pkt 3, w przypadku nabycia własności na podstawie orzeczenia sądu obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody.

Na podstawie art. 23 ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 1045), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2016 roku, w ustawie z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych uchylono obowiązujący uprzednio art. 2 pkt 3 stanowiący, iż podatkowi nie podlegają umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym. Stosownie zaś do art. 50 ust. 2 powołanej ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw przepisy dotychczasowe stosuje się jedynie do opodatkowania czynności cywilnoprawnych, z tytułu których obowiązek podatkowy powstał na podstawie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych przed dniem wejścia w życie tej ustawy zmieniającej, tj. przed 1 stycznia 2016 roku.

W przedmiotowej sprawie - jako, że obowiązek podatkowy powstał po 1 stycznia 2016 r. - zdaniem wnioskodawcy będą miały zastosowanie przepisy ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 roku, zatem nabycie przez wnioskodawcę nieruchomości i udziału w nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 223 z późn. zm.) podatkowi temu podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Natomiast stosownie do art. 1 ust. 2 pkt 2 cyt. ustawy przepisy ustawy o czynnościach cywilnoprawnych stosuje się odpowiednio do przedmiotów opodatkowania określonych w ust. 1 pkt 2 i 3.

Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody od przedmiotów opodatkowania określonych w art. 1 ust. 1 pkt 3.& 

Na podstawie art. 4 pkt 1 ww. ustawy obowiązek podatkowy przy umowie sprzedaży ciąży na kupującym.

Podstawę opodatkowania przy umowie sprzedaży w myśl ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy). Zgodnie z art. 6 ust. 2 ww. ustawy wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

Przepis art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy od czynności cywilnoprawnych określa stawkę podatku, która wynosi m.in. od umowy sprzedaży nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym 2%.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ww. ustawy, podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika.

Z uwagi na fakt, że ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie zawiera definicji sprzedaży, należy w tej kwestii odnieść się do przepisów uregulowanych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r., poz. 459).

Zgodnie art. 535 ustawy Kodeks cywilny, przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

Zgodnie z powyższym, zawarcie umowy sprzedaży wymaga zobowiązania się sprzedawcy względem kupującego do przeniesienia własności rzeczy i wydania mu jej oraz wzajemnego zobowiązania się kupującego względem sprzedawcy do odebrania rzeczy i zapłaty jej ceny. Istotą kreowanego przez zawarcie takiej umowy stosunku jest przejście własności w zamian za cenę wyrażoną w pieniądzu jako nośniku uniwersalnej wartości ekonomicznej.

Tryb nabycia nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym został natomiast uregulowany przepisami Działu VI Egzekucja z nieruchomości ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 1822).

W myśl art. 952 Kodeksu postępowania cywilnego, zajęta nieruchomość ulega sprzedaży przez licytację publiczną. Termin licytacji nie może być wyznaczony wcześniej niż po upływie dwóch tygodni po uprawomocnieniu się opisu i oszacowania ani też przed uprawomocnieniem się wyroku, na podstawie którego wszczęto egzekucję.

Na podstawie art. 972 ww. ustawy licytacja odbywa się publicznie w obecności i pod nadzorem sędziego albo referendarza sądowego.

Stosownie do treści art. 962 § 1 cyt. ustawy, przystępujący do przetargu obowiązany jest złożyć rękojmię w wysokości jednej dziesiątej części sumy oszacowania, najpóźniej w dniu poprzedzającym przetarg. Rękojmię złożoną przez licytanta, któremu udzielono przybicia, zatrzymuje się; pozostałym licytantom zwraca się ją niezwłocznie (art. 963 ustawy).

Po uprawomocnieniu się postanowienia o przybiciu sąd wzywa licytanta, który uzyskał przybicie (nabywcę), aby w ciągu dwóch tygodni od otrzymania wezwania złożył na rachunek depozytowy Ministra Finansów cenę nabycia z potrąceniem rękojmi złożonej w gotówce. Na wniosek nabywcy sąd może oznaczyć dłuższy termin uiszczenia ceny nabycia, nieprzekraczający jednak miesiąca (art. 967 cyt. ustawy).

W myśl art. 987 Kodeksu postępowania cywilnego, po zamknięciu przetargu sąd w osobie sędziego, pod którego nadzorem odbywa się licytacja, wydaje na posiedzeniu jawnym postanowienie co do przybicia na rzecz licytanta, który zaofiarował najwyższą cenę, po wysłuchaniu tak jego, jak i obecnych uczestników. W postanowieniu o przybiciu wymienia się imię i nazwisko nabywcy, oznaczenie nieruchomości, datę przetargu i cenę nabycia (art. 990 cyt. ustawy).

Stosownie do art. 995 ww. ustawy, osoba, na rzecz której udzielono przybicia, uzyskuje, jeżeli wykona warunki licytacyjne, prawo do przysądzenia jej własności nieruchomości.

W myśl art. 998 cyt. ustawy, po uprawomocnieniu się przybicia i wykonaniu przez nabywcę warunków licytacyjnych lub postanowienia o ustaleniu ceny nabycia i wpłaceniu całej ceny przez Skarb Państwa sąd wydaje postanowienie o przysądzeniu własności.

Skutki przysądzenia własności zostały uregulowane w art. 999 Kodeksu postępowania cywilnego. Stosownie do § 1 tego przepisu prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności przenosi własność na nabywcę i jest tytułem do ujawnienia na rzecz nabywcy prawa własności w katastrze nieruchomości oraz przez wpis w księdze wieczystej lub przez złożenie dokumentu do zbioru dokumentów. Prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności jest tytułem wykonawczym do wprowadzenia nabywcy w posiadanie nieruchomości i opróżnienia znajdujących się na tej nieruchomości pomieszczeń bez potrzeby nadania mu klauzuli wykonalności. Przepis art. 791 stosuje się odpowiednio. Od chwili uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności na rzecz nabywcy należą do niego pożytki z nieruchomości. Powtarzające się daniny publiczne przypadające z nieruchomości od dnia prawomocności postanowienia o przysądzeniu własności ponosi nabywca. Świadczenia publicznoprawne niepowtarzające się nabywca ponosi tylko wtedy, gdy ich płatność przypada w dniu uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności lub po tym dniu (art. 999 § 2 cyt. ustawy).

Z powyższego wynika, że sprzedaż może nastąpić w różnych trybach, w tym w egzekucyjnym postępowaniu sądowym. Z ww. przepisów wynika bowiem, że nabycie nieruchomości w drodze licytacji publicznej stanowi nabycie w drodze sprzedaży.

Egzekucja z nieruchomości składa się z kilku wskazanych powyżej etapów m.in. ze sprzedaży licytacyjnej oraz przysądzenia własności.

Należy podkreślić, że zgodnie z ww. przepisami, jeżeli nabywca spełni warunki licytacyjne a zatem uiści cenę nabycia z potrąceniem wcześniej złożonej rękojmi uzyskuje prawo do przysądzenia, na podstawie którego następnie staje się właścicielem nieruchomości. Tym samym uprawomocnienie się postanowienia o przysądzeniu własności powoduje przejście własności w zamian za wcześniej uiszczoną cenę. Postanowienie to wywołuje zatem tożsamy skutek jak umowa sprzedaży.

Również w literaturze, jako przykład orzeczeń, które wywołują takie same skutki prawne jak podlegające podatkowi czynności cywilnoprawne, wskazuje się m.in. przysądzenie przez sąd własności rzeczy (K. Chustecka, Podatek od czynności cywilnoprawnych w 2009 roku, Warszawa 2009, s. 95).

Należy zatem uznać, że sądowe postanowienie o przysądzeniu własności jest orzeczeniem, o którym mowa w art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Gdyby tak nie było, ustawodawca nie wyłączyłby z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych na mocy już nieobowiązującego przepisu art. 2 pkt 3 ww. ustawy umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym.

W świetle powyżej powołanych przepisów, należy stwierdzić, że nabycie nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym, na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych kwalifikowane jest tak jak sprzedaż prawa majątkowego i z tej przyczyny podlega temu podatkowi na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) w związku z art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Momentem powstania obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych w związku z wydaniem postanowienia sądu o przysądzeniu własności nieruchomości, jest dzień uprawomocnienia się tego postanowienia. Z tym bowiem dniem następuje przeniesienie własności na rzecz nabywcy.

Zatem z tytułu ww. czynności, stosownie do regulacji art. 3 ust. 1 pkt 3 i art. 4 pkt 1 ww. ustawy, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu i ciąży na kupującym.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca nabył własność niezabudowanej nieruchomości, stanowiącej działkę ewidencyjną numer 347/8 o powierzchni 0,2054 ha oraz udział 1/4 części w działkach o numerach ewidencyjnych 347/9, 347/12, 347/14. Nabycie powyższe nastąpiło w ramach postępowania egzekucyjnego, na podstawie postanowienia o przysądzeniu własności wydanego dnia 2 marca 2016 roku przez Sąd Rejonowy Wydział Cywilny. Postanowienie stało się prawomocne dnia 18 maja 2016 roku. Wnioskodawca w ustawowym terminie zwrócił się do Urzędu Skarbowego celem zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu powyższego nabycia, jednak został tam poinformowany, że nabycie to nie podlega opodatkowaniu w/w podatkiem.

W przedmiotowej sprawie postanowienie Sądu o przysądzeniu własności nieruchomości uprawomocniło się 18 maja 2016 r., co oznacza, że w dniu 18 maja 2016 r. powstał obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z wydaniem ww. postanowienia.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że nabycie przez Wnioskodawcę nieruchomości i udziału w nieruchomości w ramach postępowania egzekucyjnego, na podstawie postanowienia o przysądzeniu własności wydanego dnia 2 marca 2016 roku, podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) w związku z art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych według stawki wynoszącej 2% wartości rynkowej nabywanej nieruchomości. Stosownie do art. 4 pkt 1 ww. ustawy obowiązek zapłaty podatku ciąży na kupującym, tj. Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

Stanowisko

prawidłowe

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej