Temat interpretacji

Podatek od czynności cywilnoprawnych w zakresie obowiązków płatnika.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 27 września 2013 r. (data wpływu 30 września 2013 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie obowiązków płatnika - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 30 września 2013 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie obowiązków płatnika.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 20 stycznia 2012 r., jako notariusz prowadzący Kancelarię Notarialną (płatnik podatku od czynności cywilnoprawnych), Wnioskodawca sporządził akt notarialny, który obejmował swą treścią umowę ustanowienia odrębnej własności i sprzedaży nowego lokalu mieszkalnego w tzw. stanie deweloperskim, zawartą pomiędzy przedsiębiorcą (deweloperem) a nabywcami lokalu.

Czynność sprzedaży lokalu na podstawie powołanej umowy dokonana została pomiędzy przedsiębiorcą (deweloperem) będącym podatnikiem i płatnikiem podatku od towarów i usług (VAT) i według oświadczenia objętego aktem oraz oznaczenia ceny w umowie, przedsiębiorca jako strona tej umowy, z tytułu dokonania tej czynności, opodatkowany był podatkiem od towarów i usług (VAT).

Wnioskodawca, kierując się treścią art. 2 punkt 4 lit. a) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) oraz treścią § 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie określenia rodzaju i zakresu informacji przekazywanych organom podatkowym przez sądy, komorników sądowych i notariuszy oraz terminu, formy, z uwzględnieniem formy wypisu aktu i sposobu ich przekazywania (Dz.U. Nr 156, poz. 1640 ze zm.), i przy uwzględnieniu, że w określonym wyżej przypadku, przedsiębiorca dokonujący czynności sprzedaży, z tytułu jej dokonania, był opodatkowany podatkiem od towarów i usług (VAT), a więc czynność nie podlegała powołanej ustawie, nie przekazał organowi podatkowemu (naczelnikowi urzędu skarbowego), wypisu aktu dokumentującego oznaczoną wyżej czynność, gdyż przepis § 5 ww. rozporządzenia jednoznacznie stanowi o wypisach aktów notarialnych dokumentujących czynności prawne podlegające ustawie ().

Pismem z dnia 13 września 2013 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego wystąpił do Wnioskodawcy o niezwłoczne przesłanie wypisu powołanego wyżej aktu notarialnego, wskazując w tym zakresie jako podstawę wezwania na art. 10 ust. 3a ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz § 5 powołanego wyżej rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy Wnioskodawca (notariusz), co do zasady jako płatnik podatku od czynności cywilnoprawnych, w opisanym wyżej stanie faktycznym ma obowiązek prawny przekazać organowi podatkowemu wypis aktu notarialnego dokumentującego czynność sprzedaży, opodatkowaną podatkiem od towarów i usług, która w takim przypadku nie podlega ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych...

Zdaniem Wnioskodawcy, notariusz (Wnioskodawca) w opisanym wyżej stanie faktycznym, przy uwzględnieniu obowiązującego w tym zakresie stanu prawnego, nie ma obowiązku przekazywać organowi podatkowemu wypisu aktu notarialnego dokumentującego czynność sprzedaży, z tytułu dokonania której sprzedający jest opodatkowany podatkiem od towarów i usług (VAT).

Przede wszystkim wskazać należy, że przepis art. 111 § 2 ustawy z dnia 19 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1158 ze zm.) stanowi, że notariusz w przypadkach prawem przewidzianych przesyła sądom i innym organom państwowym informacje pisemne o sporządzonych dokumentach i wypisy tych dokumentów.

Notariusz nie ma więc prawa przesyłania wypisów (odpisów) sporządzonych aktów notarialnych, dokumentujących czynności cywilnoprawne, w przypadku, gdy obowiązek ich przesyłania nie wynika wyraźnie z prawa.

Do notariusza - jako płatnika podatku o czynności cywilnoprawnych - zastosowanie mają dwie regulacje normatywne, nakładające na notariusza obowiązek przekazania odpisu lub wypisu aktu notarialnego, dokumentującego czynność cywilnoprawną, stanowiącą przedmiot opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Pierwsza regulacja, wynika z art. 10 ust. 3a ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.), który stanowi, że notariusz, jako płatnik tego podatku, jest obowiązany w szczególności przekazywać właściwemu organowi podatkowemu w terminie do dnia 7 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek, odpisy sporządzonych aktów notarialnych, dotyczących czynności cywilnoprawnych stanowiących przedmiot opodatkowania. Zdaniem Wnioskodawcy, nie powinno budzić żadnych wątpliwości, że przedsiębiorca (deweloper) dokonujący czynności cywilnoprawnych, obejmujących ustanowienie odrębnej własności nowych lokali i sprzedaży tych lokali, zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług, dokonuje od czynności sprzedaży zapłaty podatku od towarów i usług, jako podatku należnego, który objęty jest ceną oznaczoną w umowie sporządzanej przez notariusza.

Akty notarialne dotyczące czynności cywilnoprawnych tego rodzaju, nie obejmują więc, czynności cywilnoprawnych stanowiących przedmiot opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tak więc, w ocenie Wnioskodawcy, przepis art. 10 ust. 3a ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, na który powołał się organ podatkowy, wzywając Wnioskodawcę do przekazania wypisu aktu, nie może stanowić w tego rodzaju przypadkach, podstawy prawnej dla notariusza i tworzyć obowiązku notariusza do przekazywania odpisów aktów notarialnych, gdyż w tych przypadkach notariusz nie pobiera podatku od czynności cywilnoprawnych.

Druga regulacja dla notariusza w tym zakresie wynika z treści przepisu § 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie określenia rodzaju i zakresu informacji przekazywanych organom podatkowym przez sądy, komorników sądowych i notariuszy oraz terminu, formy, z uwzględnieniem formy wypisu aktu i sposobu ich przekazywania (Dz.U. Nr 156, poz. 1640 ze zm.), które to rozporządzenie wydane zostało w oparciu o delegację ustawową, określoną w ww. art. 84 § 2 ustawy Ordynacja podatkowa z dnia 29 sierpnia 1997 r.

Zgodnie z treścią § 5 powołanego rozporządzenia, notariusze przekazują organowi podatkowemu właściwemu miejscowo według ich siedziby, w terminie do dnia 7 każdego miesiąca, wypisy sporządzonych w poprzednim miesiącu, dokumentujących czynności prawne podlegające przepisom ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514, z późn. zm.) lub ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 i Nr 176, poz. 1238, z 2008 r. Nr 209, poz. 1319 oraz z 2009 r. Nr 22, poz. 120):

1. aktów notarialnych, o ile notariusz jako płatnik tych podatków nie przekazał organowi podatkowemu odpisów aktów notarialnych na podstawie art. 18 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn lub art. 10 ust. 3a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych,
2. zarejestrowanych aktów poświadczenia dziedziczenia

które mogą spowodować powstanie zobowiązania podatkowego.

W ocenie Wnioskodawcy, także i ten przepis, nie ma zastosowania do przypadków dokumentowania aktami notarialnymi, czynności dokonywanych przez przedsiębiorcę (dewelopera), obejmujących ustanowienie odrębnej własności nowych lokali i sprzedaży tych lokali, gdyż czynności te co do zasady opodatkowane są podatkiem od towarów i usług.

Za przyjęciem takiego stanowiska przemawia co następuje:

Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych określa, jakie czynności cywilnoprawne, w tym umowa sprzedaży, podlegają podatkowi (art. 1), jakie czynności cywilnoprawne temu podatkowi nie podlegają (art. 2) oraz jakie czynności cywilnoprawne zwalnia się od tego podatku (art. 9).

Nie budzi zatem wątpliwości, że notariusz ma obowiązek przekazać organowi podatkowemu wypis aktu notarialnego, dokumentującego czynność cywilnoprawną podlegającą temu podatkowi, gdy podatek został przez notariusza pobrany, jak też, gdy zastosowane zostało zwolnienie od tego podatku, bo, co jest oczywiste dla Wnioskodawcy, w takich przypadkach organ podatkowy ma prawo badać, czy podatek został przez płatnika pobrany właściwie lub, że prawidłowo zostało zastosowane zwolnienie od tego podatku.

Jednakże z treści art. 2 punkt 4 lit. a) ustawy wynika, że nie podlegają temu podatkowi czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług, a więc w takim przypadku podatek od czynności cywilnoprawnych nie jest pobierany przez notariusza.

W przepisie tym ustawodawca nie wyspecyfikował, o jakiego rodzaju czynności cywilnoprawne w tym przypadku chodzi; uznać więc należy, że przepis ten dotyczy wszystkich czynności cywilnoprawnych powodujących opodatkowanie podatkiem od towarów i usług, a więc tych wymienionych w art. 1 ustawy, w tym sprzedaży, jak i niewymienionych w tym przepisie.

Tak więc w pełni zasadnym jest przyjęcie w oparciu o art. 2 punkt 4 lit. a) ustawy, że czynność sprzedaży opodatkowana podatkiem o towarów i usług, nie podlega przepisom tej ustawy, gdyż podlega przepisom ustawy o podatku od towarów i usług.

W związku z powyższym, wobec treści § 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r., który nakłada na notariuszy obowiązek przekazywania właściwemu organowi podatkowemu wypisów aktów notarialnych sporządzonych w poprzednim miesiącu, dokumentujących czynności prawne podlegające przepisom ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, z wnioskowania a contrario wynika, że powołany przepis i wynikający z niego obowiązek notariusza, nie ma zastosowania do wypisów aktów notarialnych sporządzonych przez notariusza, dokumentujących czynności niepodlegające przepisom ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, a podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, od których notariusz, na wskazanej wyżej podstawie prawnej, nie pobrał podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Na podstawie art. 111 § 2 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1158 ze zm.) notariusz w przypadkach prawem przewidzianych przesyła sądom i innym organom państwowym informacje pisemne o sporządzonych dokumentach i wypisy tych dokumentów.

Na gruncie przepisów prawa podatkowego wskazać zaś należy na art. 84 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.), zgodnie z którym sądy, komornicy sądowi oraz notariusze są obowiązani sporządzać i przekazywać właściwym organom podatkowym informacje wynikające ze zdarzeń prawnych, które mogą spowodować powstanie zobowiązania podatkowego. Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje informacji, ich formę, z uwzględnieniem formy wypisu aktu, zakres, terminy oraz sposób przekazywania informacji przez sądy, komorników sądowych i notariuszy (art. 84 § 2 Ordynacji podatkowej).

Pojęcie zobowiązania podatkowego znalazło natomiast uregulowanie w art. 5 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego. Z kolei - stosownie do art. 4 Ordynacji podatkowej - obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach.

Przepis art. 84 § 2 Ordynacji podatkowej nakłada obowiązek przekazania informacji m.in. przez notariuszy. Podmioty te mają obowiązek przekazania informacji o zdarzeniach, które mogą spowodować powstanie zobowiązania podatkowego. Wynika więc z tego, że dla zastosowania tegoż przepisu nie jest istotny fakt, czy owo zobowiązanie rzeczywiście powstało, bowiem wystarczająca dla jego zastosowania jest już sama hipotetyczna możliwość powstania takiegoż zobowiązania. Na mocy tegoż przepisu właściwy organ podatkowy ma zatem prawo i zarazem obowiązek zweryfikowania, czy konkretne rozliczenie podatkowe jest zasadne oraz czy obowiązki płatnika zostały spełnione należycie. Uregulowanie to umożliwia bowiem organowi podatkowemu realizację obowiązków weryfikacyjnych organu, tj. zbadanie danej sprawy podatkowej w sposób pełny i obiektywny, a tym samym dokonanie właściwej oceny takiej sprawy i dokonanie ewentualnego wymiaru.

Stosownie natomiast do art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.), notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego. W myśl zaś art. 10 ust. 3a tejże ustawy, płatnicy są obowiązani:

1. prowadzić rejestr podatku;
2. wpłacić pobrany podatek na rachunek organu podatkowego właściwego ze względu na siedzibę płatnika, w terminie do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek, a także przekazać w tym terminie deklarację o wysokości pobranego i wpłaconego podatku przez płatnika według ustalonego wzoru wraz z informacją o kwocie podatku należnego poszczególnym gminom;
3. przekazywać, w terminie, o którym mowa w pkt 2, organowi podatkowemu właściwemu ze względu na siedzibę płatnika odpisy sporządzanych aktów notarialnych dotyczących czynności cywilnoprawnych stanowiących przedmiot opodatkowania.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika zaś, że opisana czynność została dokonana w formie aktu notarialnego, co skutkowało powstaniem obowiązków płatnika podatku od czynności cywilnoprawnych po stronie notariusza, czyli Wnioskodawcy.

Zakres informacji przekazywanych przez sądy, komorników sądowych oraz notariuszy precyzuje rozporządzenie z 28 czerwca 2004 r. w sprawie określenia rodzajów i zakresu informacji przekazywanych organom podatkowym przez sądy, komorników sądowych i notariuszy oraz terminu, formy, z uwzględnieniem formy wypisu aktu i sposobu ich przekazywania (Dz.U. Nr 156, poz. 1640 ze zm.). Rozporządzenie te zostało wydane na podstawie cyt. wyżej art. 84 § 2 Ordynacji podatkowej.

W myśl z kolei § 5 ww. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości notariusze przekazują organowi podatkowemu właściwemu miejscowo według ich siedziby, w terminie do dnia 7 każdego miesiąca, wypisy sporządzonych w poprzednim miesiącu, dokumentujących czynności prawne podlegające przepisom ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514, z późn. zm.) lub ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 i Nr 176, poz. 1238, z 2008 r. Nr 209, poz. 1319 oraz z 2009 r. Nr 22, poz. 120):

1. aktów notarialnych, o ile notariusz jako płatnik tych podatków nie przekazał organowi podatkowemu odpisów aktów notarialnych na podstawie art. 18 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn lub art. 10 ust. 3a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych,
2. zarejestrowanych aktów poświadczenia dziedziczenia

które mogą spowodować powstanie zobowiązania podatkowego.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na fakt, że w przepisie wykonawczym cyt. § 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości powtórzona została ustawowa zasada wynikająca z powołanego wcześniej art. 84 § 2 Ordynacji podatkowej odnośnie do hipotetyczności (możliwości) powstania zobowiązania podatkowego jako wystarczającej przesłanki nakładającej na notariusza obowiązek rzeczonego przekazania wypisu aktu notarialnego właściwemu organowi podatkowemu.

Notariusze nie sporządzają odrębnych informacji podatkowych, lecz przekazują wypisy aktów notarialnych sporządzonych w poprzednim miesiącu dokumentujących czynności prawne, które mogą spowodować powstanie zobowiązania podatkowego, podlegające przepisom ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (lub ustawy o podatku od spadków i darowizn).

Stosownie zaś do art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych - określającym zakres przedmiotowy - podatkowi podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt lit. a) cyt. ustawy podatkowej stawka podatku od umowy sprzedaży nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym wynosi 2%.

Podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika (art. 10 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych).

Reasumując: skoro czynność udokumentowana przedmiotowym aktem notarialnym jako umowa sprzedaży mogła spowodować - na podstawie ww. art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) w zw. z art. 7 ust. 1 pkt lit. a) oraz art. 10 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych - powstanie zobowiązania podatkowego, to w analizowanej sprawie na Wnioskodawcy (płatniku) ciąży obowiązek przekazania spornego wypisu aktu notarialnego właściwemu organowi podatkowemu; co już bowiem podkreślano wcześniej - dla takiego rozstrzygnięcia wystarczająca jest już sama możliwość powstania takiego zobowiązania.

W ocenie Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu działającego w imieniu Ministra Finansów na rozstrzygnięcie to nie ma wpływu fakt występowania w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych szeregu wyłączeń i zwolnień od podatku konkretnych czynności cywilnoprawnych, bowiem co do zasady umowa sprzedaży w istocie każdorazowo stwarza możliwość spowodowania powstania zobowiązania podatkowego, co z kolei w niniejszej sprawie skutkuje zastosowaniem dyspozycji norm dotyczących obowiązków płatnika. Pozostaje to aktualne nawet w przypadku, gdyby dalsza analiza konkretnej czynności wykazała, że dana czynność w efekcie końcowym będzie korzystała z wyłączenia (np. na mocy przywołanego we wniosku art. 2 pkt 4 lit. a) cyt. ustawy podatkowej) lub zwolnienia od podatku; rozstrzygnięcie odmienne mogłoby spowodować nieuzasadnione pozbawienie właściwego organu podatkowego narzędzi służących realizacji obowiązków weryfikacyjnych. Tym samym, tut. Organ podatkowy nie mógł zgodzić się ze sposobem dowodzenia i wywodzenia przedstawionym przez Wnioskodawcę.

W konsekwencji, stanowisko Zainteresowanego należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

Wniosek ORD-IN (PDF)

Treść w pliku PDF 2 MB

Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu