Temat interpretacji

Czy zawarcie przez Wnioskodawcę umowy cesji Wierzytelności będzie podlegało w Polsce opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (dalej: PCC)?Czy w przypadku spłaty przez dłużnika całości lub części Wierzytelności otrzymanej przez Wnioskodawcę w wyniku cesji Wierzytelności, powstanie po stronie Wnioskodawcy przychód do opodatkowania?W przypadku uznania stanowiska Wnioskodawcy dotyczącego pytania 2 za nieprawidłowe w jaki sposób Wnioskodawca powinien ustalić dochód do opodatkowania w przypadku spłaty przez dłużnika całości lub części Wierzytelności?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana przedstawione we wniosku z dnia 04.09.2013r. (data wpływu 06.09.2013r.) uzupełnionym pismem na wezwanie z dnia 04.10.2013r. ( data nadania 04.10.2013r., data doręczenia 07.10.2013r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych sprzedaży wierzytelności -jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 04.09.2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych sprzedaży wierzytelności.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest osobą fizyczną, posiadającą miejsce zamieszkania na terytorium Polski oraz podlegającą nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce.

Wnioskodawca planuje nabycie od podmiotu zagranicznego (dalej: Cedent) wierzytelności pieniężnych m.in. z tytułu sprzedaży udziałów, akcji, certyfikatów inwestycyjnych lub innych papierów wartościowych (dalej: Wierzytelności). Dłużnikiem z tytułu Wierzytelności będzie podmiot mający siedzibę w Polsce.

Cesja Wierzytelności nastąpi w drodze umowy sprzedaży i zostanie zawarta poza granicami Polski.

W konsekwencji dokonania cesji Wierzytelności, Wnioskodawcy będzie przysługiwać Wierzytelność wobec osoby trzeciej dłużnika.

Żadna ze stron z tytułu dokonania tej czynności nie będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług ani też nie będzie z niego zwolniona.

Pismem z dnia 04.10.2013 r. wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych poprzez uzupełnienie zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych poprzez wskazanie:

• gdzie wykonywane będą prawa majątkowe w chwili zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności pieniężnych (terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czy też terytorium innego państwa).

Wnioskodawca uzupełnił wniosek w wyznaczonym terminie informując:

Jak o tym była mowa we wniosku, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że w braku uregulowania w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych a także w przepisach prawa cywilnego pojęcia miejsca wykonywania praw majątkowych, udzielenie odpowiedzi na tak postawione pytanie możliwe jest jedynie poprzez odwołanie do uregulowanego przepisami kodeksu cywilnego miejsca spełnienia świadczenia.

Zgodnie z art. 454 § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione w miejscu, gdzie w chwili powstania zobowiązania dłużnik miał zamieszkanie lub siedzibę. Jednakże świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub siedzibie wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia. Natomiast, jeżeli wierzyciel zmienił miejsce zamieszkania lub siedzibę po powstaniu zobowiązania, ponosi spowodowaną przez tę zmianę nadwyżkę kosztów przesłania.

Jako że zobowiązanie do zapłaty ceny jest zobowiązaniem do świadczenia pieniężnego, wierzytelności, które będą przedmiotem ww. umowy sprzedaży, będą mieć charakter pieniężny. W związku z powyższym, w świetle ww. art. 454 Kodeksu cywilnego, świadczenie pieniężne powinno zostać spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia.

W opinii Wnioskodawcy oznacza to, że decydującym czynnikiem dla określenia miejsca wykonywania prawa majątkowego w rozważanej umowie sprzedaży wierzytelności, jest miejsce siedziby podmiotu zagranicznego, będącego odbiorcą płatności, które mają być dokonywane przez dłużnika.

W konsekwencji, w opinii Wnioskodawcy, w chwili zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności przedmiotem sprzedaży będą prawa majątkowe, dla których miejsce spełnienia świadczenia leżeć będzie poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy zawarcie przez Wnioskodawcę umowy cesji Wierzytelności będzie podlegało w Polsce opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (dalej: PCC)...
2. Czy w przypadku spłaty przez dłużnika całości lub części Wierzytelności otrzymanej przez Wnioskodawcę w wyniku cesji Wierzytelności, powstanie po stronie Wnioskodawcy przychód do opodatkowania...
3. W przypadku uznania stanowiska Wnioskodawcy dotyczącego pytania 2 za nieprawidłowe w jaki sposób Wnioskodawca powinien ustalić dochód do opodatkowania w przypadku spłaty przez dłużnika całości lub części Wierzytelności...

Przedmiot niniejszej interpretacji indywidualnej stanowi odpowiedź w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zdaniem Wnioskodawcy, przedstawiona w zdarzeniu przyszłym cesja Wierzytelności nie będzie podlegała w Polsce opodatkowaniu podatkiem PCC.

Na podstawie ustawy o PCC, podatkowi PCC podlegają m.in. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

Wierzytelność jest prawem podmiotowym, przysługującym wierzycielowi do żądania od dłużnika spełnienia określonego świadczenia, wynikającego z łączącego strony stosunku prawnego.

Wierzytelności wynikające ze stosunków zobowiązaniowych, w wysokości wartości świadczeń majątkowych stanowią prawa majątkowe.

Umowa cesji Wierzytelności w podanym przez Wnioskodawcę zdarzeniu przyszłym nastąpi w drodze umowy sprzedaży. Stosownie do art. 1 ust. 4 ustawy o PCC, taka umowa może podlegać opodatkowaniu podatkiem PCC, jeżeli jej przedmiotem są:

• prawa majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

• prawa majątkowe wykonywane za granicą w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Z powyższego wynika, że dla ustalenia zakresu obowiązku podatkowego w PCC, należy w pierwszej kolejności określić, czy przedmiotem umowy są prawa majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czy też prawa majątkowe wykonywane za granicą.

Zarówno ustawa o PCC, jak i inne ustawy podatkowe, nie zawierają definicji wykonywania prawa majątkowego. W konsekwencji, w ramach wykładni systemowej zewnętrznej, ocena, czy prawa majątkowe tj. wierzytelności będą wykonywane na terytorium Polski, czy poza jej granicami, powinna być dokonana z uwzględnieniem odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego.

Instytucja zmiany wierzyciela została określona w art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm., dalej: Kodeks cywilny). Zgodnie z art. 509 § 1 tej ustawy wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Zgodnie z § 2 tego przepisu wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zalegle odsetki.

Zgodnie z art. 454 § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone, ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione w miejscu, gdzie w chwili powstania zobowiązania dłużnik miał zamieszkanie lub siedzibę. Jednakże świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia.

Art. 454 § 2 Kodeksu cywilnego stanowi z kolei, że jeżeli zobowiązanie ma związek z przedsiębiorstwem dłużnika lub wierzyciela, o miejscu spełnienia świadczenia rozstrzyga siedziba przedsiębiorstwa.

Zobowiązanie do zapłaty ceny wynikającej z danej wierzytelności jest niewątpliwie zobowiązaniem do świadczenia pieniężnego. Tym samym Wierzytelności, które będą przedmiotem umowy cesji będą miały charakter pieniężny. Powołany powyżej art. 454 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi, iż świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia. Z kolei, stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC, obowiązek podatkowy, w przypadku sprzedaży praw majątkowych, w tym wierzytelności, powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej.

W momencie zawarcia umowy cesji Wierzytelności siedziba Cedenta, podobnie jak i dłużnika będzie znajdowała się poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Świadczenie dłużnika Wierzytelności powinno być spełnione w siedzibie Cedenta, a więc poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W ocenie Wnioskodawcy, Wierzytelności są zatem prawami majątkowym wykonywanymi za granicą.

W związku z tym, iż przedmiotem umowy cesji będą prawa majątkowe wykonywane za granicą należy ocenić, czy zgodnie z art. 1 ust. 4 ustawy o PCC zostały spełnione pozostałe przesłanki, od których uzależnione jest opodatkowanie podatkiem PCC tej umowy, tj. czy nabywca ma siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Użycie koniunkcji pomiędzy warunkami powyższego przepisu ustawy o PCC skutkuje tym, iż powinny być one spełnione łącznie.

Nabywca Wierzytelności, którym jest Wnioskodawca, ma miejsce zamieszkania w Polsce. Jednak umowa obejmująca cesję Wierzytelności przez Cedenta na rzecz Wnioskodawcy zostanie zawarta poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. W konsekwencji należy uznać, że czynność cywilnoprawna dokonana będzie poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W rezultacie, cesja Wierzytelności nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem PCC co prawda nabywca Wierzytelności (tj. Wnioskodawca) ma miejsce zamieszkania w Polsce, jednak czynność cywilnoprawna (tj. cesja Wierzytelności) będzie wykonana poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

Wnioskodawca pragnie wskazać, iż znane mu są incydentalne interpretacje indywidualne, w których Minister Finansów zgadzał się z argumentacją podatników, że w przypadku nabycia wierzytelności, miejscem wykonywania prawa majątkowego jest siedziba nabywcy (cesjonariusza), nie zaś pierwotnego wierzyciela dokonującego zbycie.

W świetle powołanych powyżej regulacji kodeksu cywilnego oraz ustawy o PCC stanowisko takie jest jednak w sposób oczywisty nieprawidłowe.

Zgodnie z regulacjami ustawy o PCC, miejsce wykonywania prawa majątkowego powinno być oceniane na moment powstania obowiązku podatkowego. W przypadku sprzedaży wierzytelności momentem powstania obowiązku podatkowego w PCC jest zawarcie umowy sprzedaży wierzytelności. W rezultacie, miejsce wykonywania prawa majątkowego wynikającego z wierzytelności powinno być oceniane na moment zawierania umowy sprzedaży, nie zaś na moment przypadający w okresie już po zawarciu umowy cesji, gdy miejsce pierwotnego wierzyciela zajmuje nabywca wierzytelności (wierzyciel wtórny).

Jak wcześniej wspomniano w przypadku wierzytelności pieniężnych miejscem wykonania prawa majątkowego (spełnienia świadczenia) jest miejsce zamieszkania/siedziba wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia, w więc podmiotu pierwotnie uprawnionego w ramach stosunku prawnego, w wyniku którego wierzytelność powstała. Zmiana wierzyciela wynikająca z cesji wierzytelności jest jedynie skutkiem prawnym cesji, następującym w wyniku dokonania stosownej czynności prawnej. Miejsce wykonywania prawa majątkowego powinno być jednak oceniane na moment zawierania umowy sprzedaży, nie zaś przez pryzmat skutku zawarcia tej umowy.

Powyższe stanowisko jest dodatkowo uzasadnione tym, że wynagrodzenie otrzymane przez pierwotnego wierzyciela z tytułu cesji stanowi dla niego substytut spełnienia świadczenia. Jeżeli zatem poprzez sprzedaż wierzytelności pierwotny wierzyciel otrzymuje spełnienie świadczenia, to nie powinno ulegać wątpliwości, że miejscem wykonywania prawa majątkowego (spełnienia świadczenia pieniężnego) jest miejsce zamieszkania/siedziba pierwotnego wierzyciela, nie zaś nabywcy.

Co więcej, przyjęcie poglądu przeciwnego prowadziłoby do absurdalnych wniosków, iż w przypadku wierzytelności miejsce wykonywania prawa majątkowego jest zmienne w zależności od siedziby podmiotu zamierzającego nabyć wierzytelność. Tymczasem miejsce wykonywania prawa majątkowego powinno mieć charakter obiektywny, niezależny od tego, kto ostatecznie wierzytelność nabędzie. Nie wyklucza to oczywiście możliwości zmiany miejsca wykonywania prawa majątkowego w wyniku cesji zmiana taka będzie jednak dopiero konsekwencją dokonanej cesji wierzytelności.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 09 września 2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
3. (uchylona),
4. umowy darowizny w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
5. umowy dożywocia,
6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności w części dotyczącej spłat lub dopłat,
7. (uchylona),
8. ustanowienie hipoteki,
9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
10. umowy depozytu nieprawidłowego,
11. umowy spółki;

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne ( art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 w/w ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Umowa cesji wierzytelności uregulowana została w art. 509 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Zgodnie z treścią tego przepisu wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego przelew wierzytelności może odbywać się na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, a zatem umowa taka może należeć do kategorii umów, które podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Na skutek cesji wierzytelności zmienia się podmiot po stronie wierzyciela, natomiast przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Jeżeli więc umowa cesji przyjęłaby postać którejkolwiek z umów wskazanych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych to spowoduje obowiązek zapłaty tego podatku.

Natomiast zgodnie z art. 1 ust. 4 ww. ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi temu podlegają czynności cywilnoprawne, jeżeli ich przedmiotem są:

1. rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2. rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Z uwagi na powyższe, należy stwierdzić, że umowa sprzedaży podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych, jeżeli w chwili zawarcia umowy jej przedmiot, np. prawo majątkowe podlega wykonywaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wówczas nie ma znaczenia, gdzie umowa zostaje zawarta i gdzie mają miejsce zamieszkania (siedzibę) strony umowy.

Umowa sprzedaży będzie również podlegała podatkowi od czynności cywilnoprawnych, jeśli prawo majątkowe będące przedmiotem sprzedaży w chwili jej zawarcia podlega wykonywaniu za granicą oraz nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a czynność została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca jest osobą fizyczną, posiadającą miejsce zamieszkania na terytorium Polski oraz podlegającą nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Wnioskodawca planuje nabycie od podmiotu zagranicznego (dalej: Cedent) wierzytelności pieniężnych m.in. z tytułu sprzedaży udziałów, akcji, certyfikatów inwestycyjnych lub papierów wartościowych (dalej: Wnioskodawca). Dłużnikiem z tytułu Wierzytelności będzie podmiot mający siedzibę w Polsce. Cesja Wierzytelności nastąpi w drodze umowy sprzedaży i zostanie zawarta poza granicami Polski. W konsekwencji dokonania cesji Wierzytelności Wnioskodawcy będzie przysługiwać Wierzytelność wobec osoby trzeciej dłużnika. Żadna ze stron z tytułu dokonania tej czynności nie będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług, ani też nie będzie z niego zwolniona.

Reasumując należy wskazać, że jeżeli prawa majątkowe będące przedmiotem umowy cesji tj. Wierzytelności będą wykonywane poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wówczas powyższa czynność nie będzie podlegała opodatkowaniu zgodnie z art. 1 ust. 4 podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2012 poz. 270 ze zm). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

Wniosek ORD-IN (PDF)

Treść w pliku PDF 2 MB

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie