Temat interpretacji

Czy w związku z uczestnictwem Spółki w umowie cash poolingu wyrażonej i rozliczanej w PLN, będzie na Spółce spoczywał obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych w świetle art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych? W przypadku, gdy stanowisko Organu w odniesieniu do pytania nr 1 było negatywne, tzn. gdyby Organ ten uznał, że umowa cash poolingu w PLN stanowi czynność cywilnoprawną mieszczącą się w zakresie przedmiotowym ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i jest opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych, czy w takiej sytuacji będzie miało zastosowanie wyłączenie z zakresu przedmiotowego ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, o którym mowa w art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych lub zwolnienie z tego podatku, o którym mowa w art. 9 pkt 10 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r., poz. 613, ze zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 15 listopada 2016 r. (data wpływu do Biura 21 listopada 2016 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy cash poolingu jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 21 listopada 2016 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy cash poolingu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: Spółka lub Wnioskodawca) należy do grupy kapitałowej P.T. (dalej: grupa kapitałowa), która obejmuje obecnie kilkadziesiąt podmiotów działających w różnych krajach świata. Spółka jest stroną umów cash poolingu walutowego oraz w złotych polskich. Niniejszy wniosek o interpretację dotyczy tylko umowy cash poolingu w złotych polskich, i nie odnosi się do cash poolingu w walutach obcych.

W odniesieniu do cash poolingu wyrażonego w PLN, Spółka jest uczestnikiem umowy o usługę zero-balancing cash poolingu (dalej zwana: umową cash poolingu w PLN) zawartej między Bankiem z siedzibą w Polsce (dalej zwany: Bankiem) i spółką P. w dniu 18 marca 2016 r. Tego samego dnia deklarację przystąpienia do tej umowy podpisała Spółka. Spółka przystąpiła do systemu cash poolingu wyrażonego w PLN w dniu 18 marca 2016 r. przez transfer dodatniego salda z rachunku bieżącego w PLN na rachunek konsolidacyjny. W roku finansowym zakończonym 31 marca 2016 funkcję cash pool leadera w systemie cash poolingu w PLN pełniła spółka P. Od 1 kwietnia 2016 r. funkcję cash pool leadera pełni spółka P.T.F.S. (dalej: Cash Pool Leader lub Pool Leader), będąca rezydentem podatkowym w Wielkiej Brytanii.

W chwili obecnej stronami oraz uczestnikiem umowy cash poolingu w PLN są trzy podmioty:

• Bank z siedzibą w Polsce, będący stroną umowy cash poolingu w PLN.
• Cash Pool Leader (zwany w umowie cash pooling w PLN: Pool Header), którym w chwili obecnej, od dnia 1 kwietnia 2016 r jest P.T.F.S., która to spółka jest stroną umowy cash poolingu w PLN.
• Wnioskodawca występujący nie jako strona tej umowy, ale jako jej uczestnik w oparciu o złożone oświadczenie woli o uczestnictwie w umowie cash poolingu w PLN.

Inne podmioty należące do grupy kapitałowej nie są aktualnie stronami tej umowy ani jej uczestnikami, gdyż nie złożyły deklaracji o przystąpieniu do umowy cash poolingu w PLN.

Interakcje między cash poolingiem w PLN a cash poolingami walutowymi.

Należy jednak wskazać, iż pomiędzy funkcjonowaniem cash poolingu wyrażonego i rozliczanego w PLN oraz funkcjonowaniem cash poolingów wyrażonych i rozliczanych w innych walutach w ramach grupy kapitałowej, zachodzą istotne interakcje.

Interakcje te wynikają z tego, że tylko Wnioskodawca posiada zobowiązania oraz należności wyrażone w PLN, i tym samym środki pieniężne w PLN. Inne spółki z grupy kapitałowej takich środków nie posiadają, bądź posiadają w niewielkim zakresie, włączając w to Cash Pool Leadera. Z tego względu, aby możliwe było funkcjonowanie cash poolingu wyrażonego w PLN, Cash Pool Leader dokonuje wymiany na PLN części środków pieniężnych wyrażonych w obcych walutach, które to środki pieniężne w walutach obcych należą do poszczególnych uczestników cash poolingu. Środki finansowe w walutach obcych będące przedmiotem wymiany na PLN pochodzą z rachunków konsolidacyjnych dla następujących walut: EUR, JPY, GBP, USD oraz CZK, prowadzonych w ramach konsolidacji sald rachunków źródłowych dla spółek z grupy kapitałowej P.T. Oznacza to, że środki pieniężne w ww. walutach obcych, wymienione na PLN pochodzą od uczestników cash poolingów walutowych. W ten sposób na rachunku konsolidacyjnym prowadzonym w PLN, należącym do Cash Pool Leadera pojawia się dodatnie saldo w złotych polskich, które umożliwia wyzerowanie salda ujemnego powstającego na rachunku bieżącym Spółki w wyniku spłaty jej zobowiązań.

Powyższy opis funkcjonowania cash poolingu w PLN wskazuje, że właścicielami kapitału zaangażowanego w ten cash pooling są także inne spółki z grupy kapitałowej. W chwili obecnej, uczestnikami cash poolingu walutowego, w wyżej wskazanych walutach, są podmioty z grupy P.:

• z siedzibą w krajach nienależących do Unii Europejskiej,
• z siedzibą w krajach należących do Unii Europejskiej.

Wśród uczestników cash poolingów walutowych są podmioty z siedzibą w wielu państwach, w tym w Unii Europejskiej jak i poza nią (np. USA oraz Japonia). Niemniej jednak, należy podkreślić, że nie ma bezpośrednich relacji kontraktowych między Spółką, a podmiotami z innych państw, z wyjątkiem Cash Pool Leadera. W szczególności, żaden z wyżej wskazanych podmiotów do chwili złożenia niniejszego wniosku nie złożył oświadczenia woli o przystąpieniu do umowy cash poolingu w PLN.

Istota umowy cash poolingu w PLN.

Spółka posiada rachunek źródłowy prowadzony w PLN, a spółka P.T.F.S. posiada rachunek konsolidacyjny w PLN. Oba rachunki, zarówno źródłowy rachunek bankowy Spółki, jak i rachunek konsolidacyjny Cash Pool Leadera są otwarte i prowadzone przez Bank z siedzibą w Polsce. W funkcjonowanie cash poolingu wyrażonego w PLN nie jest zaangażowany żaden bank zagraniczny.

Cash pooling wyrażonych w PLN, w którym uczestniczy Spółka jest systemem cash poolingu rzeczywistego (real cash-pooling) w wariancie zero-balancing w formie one-way.

Podstawą techniczną świadczenia usług cash poolingu w PLN są bieżące rachunki bankowe uczestników usługi, które są prowadzone na podstawie umów rachunków bankowych. Funkcjonują dwie kategorie rachunków bankowych:

• Rachunki Uczestników Usługi rachunki bieżące uczestników usługi wskazane w oświadczeniu o przystąpieniu; w chwili obecnej, ze względu na to, że jedynym uczestnikiem przedmiotowego cash poolingu w PLN jest Wnioskodawca, funkcjonuje jeden rachunek uczestnika usługi,
• Rachunek Pool Headera (tzn. Cash Pool Leadera) rachunek bankowy Pool Headera, prowadzony przez Bank, z którego Pool Header zasila i obciąża rachunki uczestników usługi cash poolingu w PLN, by na koniec każdego dnia roboczego saldo na rachunkach uczestników usługi wynosiło zero.

Istota usługi cash poolingu w PLN polega na tym. że na koniec każdego dnia roboczego:

• jeżeli na rachunku uczestnika usługi, innego niż Cash Pool Leader, wystąpi saldo dodatnie, Bank obciąży rachunek tego uczestnika usługi i uzna rachunek Cash Pool Leader na kwotę równą wysokości salda dodatniego na rachunku uczestnika usługi,
• jeżeli na rachunku uczestnika usługi, innego niż Cash Pool Leader, wystąpi saldo ujemne, Bank obciąży rachunek Cash Pool Leader i uzna rachunek tego uczestnika usługi na kwotę równą wysokości salda ujemnego na rachunku uczestnika usługi.

Powyższe oznacza, iż przedmiotowy cash pooling działa w następujący sposób:

• koniec każdego dnia saldo na rachunku Spółki jest zerowane,
• na początek następnego dnia roboczego nie dochodzi do transferów zwrotnych na rachunek bieżący Spółki,
• w ciągu dnia Spółka jest uprawniona do wpłaty i wypłaty środków pieniężnych z rachunku bieżącego otwartego w Banku,
• kwota zadłużenia lub należności z czasu zerowania Rachunku Źródłowego będzie odzwierciedlona na wewnętrznym (technicznym) koncie Cash Pool Leadera,
• efektem tych operacji jest rzeczywiste przekazanie środków z salda dodatniego rachunku bieżącego na rachunek konsolidacyjny, a saldo ujemne rachunku bieżącego Spółki jest pokrywane środkami z rachunku konsolidacyjnego.

Z tytułu świadczenia usług opisanych wyżej Bank nie pobiera opłaty od Spółki. Wszelkie warunki współpracy z Bankiem w zakresie cash poolingu zawarte są w umowie zawartej z pomiędzy Pool Leaderem a Bankiem.

Wnioskodawca płaci odsetki z tytułu wyzerowania jej rachunku bieżącego w PLN przez zasilenie z rachunku konsolidacyjnego. Beneficjentami tych odsetek są wszystkie podmioty z grupy kapitałowej, które w danym miesiącu miały nadwyżki środków pieniężnych, które zasilały cash pooling w PLN.

Wyliczenie kwot odsetek należnych podmiotom, które miały dodatni wkład do cash poolingu następuje na podstawie informacji dostarczanych co miesiąc przez Cash Pool Leadera.

Bank nie jest podmiotem powiązanym z żadnym z uczestników systemu cash poolingu w rozumieniu art. 11 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2014 r., poz. 851, ze zm.).

Status podmiotu powiązanego w myśl powyższego przepisu posiada natomiast Cash Pool Leader, który jest spółką siostrą, gdyż zarówno Wnioskodawca jak i Cash Pool Leader mają wspólnego udziałowca posiadającego 100% kapitału w obu spółkach.

Nazwa i przedmiot umowy:

Umowa cash poolingu w PLN jest umową o usługę zero-balancing cash poolingu w Złotówce.

Umiejscowienie rachunku bieżącego i konsolidacyjnego:

Rachunek bieżący Spółki i konsolidacyjny Cash Pool Leadera służące rozliczaniu umowy cash poolingu w PLN są otwarte w banku posiadającym siedzibę w Polsce. Z tego powodu, umowa cash poolingu nie stanowi umowy o charakterze transgranicznym, przynajmniej w odniesieniu do umiejscowienia rachunku bieżącego i rachunku konsolidacyjnego, które służą dokonywaniu transferów wynikających z istoty umowy cash poolingu w PLN. Jednak, z punktu widzenia innych kryteriów, takich jak siedziba właścicieli kapitału, który służy zasilaniu rachunku konsolidacyjnego cash poolingu w PLN, umowa cash poolignu w PLN może być uznana za umowę transgraniczną.

Liczba banków:

W przedmiotowej strukturze jest zaangażowany jeden bank, z siedzibą w Polsce. W banku tym otwarty jest zarówno rachunek bieżący (dla Spółki) jak i rachunek konsolidacyjny (dla Cash Pool Leadera).

Informacje dotyczące Cash Pool Leadera:

Brak siedziby działalności gospodarczej w Polsce.

W odniesieniu do Cash Pool Leadera, tj. P.T.F.S. Cash Pool Leader nie posiada siedziby działalności gospodarczej na terytorium Polski.

Pojęcie siedziba działalności gospodarczej zostało zdefiniowane w przepisach rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: Rozporządzenie Wykonawcze).

Pojęcie siedziba działalności gospodarczej jest określone w art. 10 Rozporządzenia Wykonawczego. Przepis ten stanowi, iż:

1. Na użytek stosowania art. 44 i 45 dyrektywy 2006/112/WE miejscem siedziby działalności gospodarczej podatnika jest miejsce, w którym wykonywane są funkcje naczelnego zarządu przedsiębiorstwa.
2. W celu ustalenia miejsca, o którym mowa w ust. 1, uwzględnia się miejsce, w którym zapadają istotne decyzje dotyczące ogólnego zarządzania przedsiębiorstwem, adres zarejestrowanej siedziby przedsiębiorstwa, i miejsce posiedzeń zarządu przedsiębiorstwa. W przypadku gdy te kryteria nie pozwalają z całkowitą pewnością określić miejsca siedziby działalności gospodarczej podatnika, decydującym kryterium jest miejsce, w którym zapadają istotne decyzje dotyczące ogólnego zarządzania przedsiębiorstwem.
3. Sam adres pocztowy nie może być uznany za miejsce siedziby działalności gospodarczej podatnika.

Aby określić miejsce siedziby działalności gospodarczej podatnika uwzględnia się następujące okoliczności:

• miejsce, w którym zapadają istotne decyzje dotyczące ogólnego zarządzania przedsiębiorstwem,
• adres zarejestrowanej siedziby przedsiębiorstwa, i
• miejsce posiedzeń zarządu przedsiębiorstwa.

Podsumowując treść powyższego przepisu można stwierdzić, iż miejscem siedziby działalności gospodarczej podatnika jest co do zasady miejsce, w którym zapadają istotne decyzje dotyczące ogólnego zarządzania przedsiębiorstwem. Jak wyżej wskazano, spółka P.T.F.S. nie ma siedziby działalności w Polsce.

Brak stałego miejsca prowadzenia działalności w Polsce:

Spółka pragnie także wyjaśnić, iż spółka Cash Pool Leader nie posiada stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski.

Pojęcie stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej jest określone w art. 11 Rozporządzenia Wykonawczego. Przepis ten stanowi, iż:

1. Na użytek stosowania art. 44 dyrektywy 2006/112/WE stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej oznacza dowolne miejsce inne niż miejsce siedziby działalności gospodarczej podatnika, o którym mowa w art. 10 niniejszego rozporządzenia które charakteryzuje się wystarczającą stałością oraz odpowiednią strukturą w zakresie zaplecza personalnego i technicznego, by umożliwić mu odbiór i wykorzystywanie usług świadczonych do własnych potrzeb tego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.
2. Na użytek stosowania następujących artykułów stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej oznacza dowolne miejsce inne niż miejsce siedziby działalności gospodarczej podatnika, o którym mowa w art. 10 niniejszego rozporządzenia które charakteryzuje się wystarczającą stałością oraz odpowiednią strukturą w zakresie zaplecza personalnego i technicznego, by umożliwić mu świadczenie usług, które wykonuje:
   
   1. art. 45 dyrektywy 2006/112/WE;
   2. począwszy od 1 stycznia 2013 r. art. 56 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2006/112/WE;
   3. do 31 grudnia 2014 r. art. 58 dyrektywy 2006/112/WE;
   4. art. 192a dyrektywy 2006/112/WE.
3. Fakt posiadania numeru identyfikacyjnego VAT sam w sobie nie jest w wystarczający, by uznać, że podatnik posiada stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.
   
   

Aby określić stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej uwzględnia się następujące czynniki:

• wystarczającą stałość oraz odpowiednią strukturę w zakresie zaplecza personalnego i technicznego,
• powyższe cechy mają umożliwić odbiór i wykorzystywanie usług świadczonych do własnych potrzeb tego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.

Powyższe wskazuje, iż podstawową cechą stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej jest posiadanie stałego zaplecza personalnego i technicznego, które umożliwia wykorzystanie usług do własnych potrzeb stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.

Spółka P.T.F.S. z siedzibą w Wielkiej Brytanii nie posiada stałego zaplecza personalnego i technicznego na terytorium Polski, a tym samym stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce.

Spółka ta nie jest także zarejestrowana jako podatnik podatku od towarów i usług w Polsce.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy w związku z uczestnictwem Spółki w umowie cash poolingu wyrażonej i rozliczanej w PLN, będzie na Spółce spoczywał obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych w świetle art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych?

Uzasadnienie dotyczące stanowiska Spółki w zakresie pytania nr 1:

Zdaniem Spółki, brak będzie obowiązku uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych w związku z zawarciem umowy cash poolingu w PLN i jej realizacją, przekazywaniem i otrzymywaniem środków finansowych w ramach tej umowy.

Przywołując art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, Wnioskodawca wskazał katalog czynności opodatkowanych podatkiem od czynności cywilnoprawnych i stwierdził iż umowa cash poolingu, jest umową nienazwaną. Nie można jej zatem zakwalifikować do wyżej wymienionych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych kategorii umów, które stanowią zakres przedmiotowy tej ustawy.

W szczególności nie można jej zakwalifikować jako umowy pożyczki (art. 720 Kodeksu cywilnego), w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko, co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Występująca w obrocie gospodarczym umowa cash poolingu porównywalna jest czasem do umowy pożyczki. Chociaż umowa ta przypomina do pewnego stopnia uregulowaną w polskim prawie umowę pożyczki, to jednak w wielu aspektach od niej się różni. W umowie cash poolingu nie dochodzi do zawarcia umowy pożyczki, gdyż w umowie cash poolingu nie dochodzi do określenia zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na wskazany w umowie podmiot. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji oraz jej przedmiot, ponieważ źródłem z którego zostanie zasilony rachunek wykazujący saldo ujemne jest rachunek zbiorczy (konsolidacyjny), gromadzący środki pieniężne wszystkich posiadających nadwyżki uczestników systemu cash poolingu.

Nie jest, więc skonkretyzowana druga strona transakcji i wysokość jej przedmiotu, ponieważ zerowanie salda debetowego na rachunku uczestnika następuje z wykorzystaniem dodatniego salda rachunku zbiorczego (Rachunku Konsolidacyjnego), którego stan jest wypadkową sald rachunków wszystkich uczestników systemu.

Także w odniesieniu do umowy cash poolingu w PLN, ma miejsce sytuacja kiedy nie dochodzi do określenia zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na wskazany w umowie podmiot.

Wynika to z tego, że w chwili obecnej stronami oraz uczestnikiem umowy cash poolingu w PLN są trzy podmioty:

• Bank z siedzibą w Polsce, będący stroną umowy cash poolingu w PLN,
• Cash Pool Leader (zwany w umowie cash poolingu w PLN: Pool Header), którym w chwili obecnej, od dnia 1 kwietnia 2016 r., jest P.T.F.S., która to spółka jest stroną umowy cash poolingu w PLN,
• Wnioskodawca występujący nie jako strona tej umowy, ale jako jej uczestnik w oparciu o złożone oświadczenie woli o uczestnictwie w umowie cash poolingu w PLN.

Powyższe wskazuje, iż to z wyżej wskazanymi dwoma podmiotami (z Bankiem i Cash Pool Leaderem) Spółka ma relacje umowne, z których wynikają określone prawa i obowiązki.

Z drugiej strony, co do zasady tylko Wnioskodawca posiada zobowiązania oraz należności wyrażone w PLN, i tym samym środki pieniężne w PLN. Inne spółki z grupy kapitałowej takich środków nie posiadają, bądź posiadają w niewielkim zakresie, włączając w to Cash Pool Leadera. Z tego względu, aby możliwe było funkcjonowanie cash poolingu wyrażonego w PLN, Cash Pool Leader dokonuje wymiany na PLN części środków pieniężnych wyrażonych w obcych walutach, które to środki pieniężne w walutach obcych należą do poszczególnych uczestników cash poolingów walutowych.

Środki finansowe w walutach obcych będące przedmiotem wymiany na PLN pochodzą z rachunków konsolidacyjnych dla następujących walut: EUR, JPY, GBP, USD oraz CZK. prowadzonych w ramach konsolidacji sald rachunków źródłowych dla spółek z grupy kapitałowej P.T. Oznacza to, że środki pieniężne w ww. walutach obcych, wymienione na PLN pochodzą od uczestników cash poolingów walutowych. W ten sposób na rachunku konsolidacyjnym prowadzonym w PLN, należącym do Cash Pool Leadera pojawia się dodatnie saldo w złotych polskich, które umożliwia wyzerowanie salda ujemnego powstałego na rachunku bieżącym Spółki w wyniku spłaty jej pożyczki zaciągniętej w PLN.

Niemniej jednak Spółka nie ma żadnych relacji umownych z uczestnikami cash poolingów walutowych w zakresie działania cash poolingu wyrażonego i rozliczanego w PLN (z wyjątkiem Cash Pool Leadera, który także może posiadać własne środki finansowe objęte cash poolingiem).

Ze względu na brak relacji umownych między Wnioskodawcą a uczestnikami cash poolingów walutowych nie dochodzi do określenia zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na wskazany w umowie podmiot.

W odniesieniu do samego Cash Pool Leadera relacja umowna istnieje w postaci umowy cash poolingu w PLN jednak z tej umowy nie wynika żadne zobowiązania po stronie Cash Pool Leadera do pożyczenia określonej kwoty na własność Spółki. Dlatego, umowa ta nie posiada znamion umowy pożyczki w konsekwencji nie może się do niej zaliczać.

Tym samym należy wskazać, iż umowa cash poolingu, jako mająca na celu zwiększenie efektywności działalności gospodarczej prowadzonej przez posiadaczy rachunków źródłowych (Uczestników Systemu, w tym Pool Leadera) oraz obejmująca swoim zakresem kompleksowe zarządzanie płynnością finansową, nie została wprost wymieniona w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, w związku z czym nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Mając powyższe na uwadze, wobec braku wskazania umowy cash poolingu w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, stanowiącym enumeratywny katalog stosunków prawnych podlegających opodatkowaniu tym podatkiem, brak jest podstaw do zakwalifikowania czynności dotyczących przepływów finansowych i konsolidacji sald dokonywanych w ramach cash poolingu, jako podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Uzasadnienie dotyczące stanowiska Spółki w zakresie pytania nr 2:

Poza argumentacją wyżej wskazaną, opartą na przesłance pozostawania umowy cash poolingu w PLN poza zakresem przedmiotowym ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ze względu na jej cechy odrębne od wszystkich czynności wskazanych w art. 1 ust. 1 tej ustawy, można wskazać jeszcze inne podstawy prawne uzasadniającej wyłączenie lub zwolnienie tej umowy od podatku od czynności cywilnoprawnych.

Czynności Cash Pool Leadera jako czynności zwolnione z podatku od towarów i usług (usługa finansowa na gruncie podatku od towarów i usług).

Stosownie do treści art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie podlegają podatkowi: czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany:

1. w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług,
2. jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkiem:
   • umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
   • umów sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.
   
   
   

Zgodnie z art. la pkt 7 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, użyte w ustawie określenia oznaczają: podatek od towarów i usług podatek od towarów i usług w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz, U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054, z późn. zm.) lub podatek od wartości dodanej pobierany na podstawie przepisów obowiązujących w państwach członkowskich.

Z powyższych przepisów wynika, iż w przypadku kiedy dana czynność cywilnoprawna podlega podatkowi od towarów i usług (lub podatkowi od wartości dodanej w państwach członkowskich) lub przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona z tego podatku z tytułu tej czynności, to taka czynność cywilnoprawna nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych, chyba, że występują takie umowy jak umowa spółki, sprzedaży zamiany nieruchomości lub sprzedaży udziałów bądź akcji w spółkach handlowych. Żadna z umów wyłączających zastosowanie tego przepisu nie występuje, dlatego, zasadne jest rozważenie zastosowanie tego przepisu w niniejszej sytuacji.

Wnioskodawca wskazał również, że w interpretacji z 4 listopada 2015 r., znak: IBPP2/4512-685/15/lCz), wydanej na wniosek Spółki, Organ zajął stanowisko, iż w sytuacji kiedy Spółka płaci odsetki z tytułu sald ujemnego na rachunku bieżącym w ramach umowy cash poolingu, wówczas dochodzi do nabycia usług bezpośrednio od Cash Pool Leadera. Nabycie usług od Cash Pool Leadera z siedzibą w Wielkiej Brytanii stanowi import usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Do importu tych usług ma zastosowanie zwolnienie z podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 tej ustawy, zgodnie z którym, zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Jednocześnie, Organ uznał, iż nie zachodzą wyłączenia ww. zwolnienia wynikające z art. 40 ust. 15 ustawy o podatku od towarów i usług, który stanowi, iż zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

1. czynności ściągania długów, w tym factoringu;
2. usług doradztwa;
3. usług w zakresie leasingu.

Podsumowując, zarówno analiza przepisów jak i stanowiska zajmowane przez organy podatkowe (czego przykładem jest wyżej wskazana interpretacja z 4 listopada 2015 r.) wskazują, iż odsetki uiszczane na podstawie umowy cash poolingu na rzecz Cash Pool Leadera stanowią wynagrodzenie za usługi finansowe świadczone przez Cash Pool Leadera i jako takie korzystają ze zwolnienia z podatku od towarów i usług. Stroną korzystają ze zwolnienia jest w tym wypadku Spółka występująca jako podmiot dokonujący importu usług. tzn. jednej z czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.

Skoro umowa cash poolingu podlega zwolnienie z podatku od towarów i usług, to na mocy art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, umowa ta nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Wykonywanie działalności kredytowej pożyczkowej przez Cash Pool Leadera:

Nawet gdyby hipotetycznie przyjąć, że umowa cash poolingu w PLN wykazuje cechy umowy pożyczki, to wówczas taka umowa cash poolingu (uznana za pożyczkę) korzystałaby ze zwolnienia z podatku od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 9 pkt 10 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Przepis ten stanowi, iż zwalnia się od podatku pożyczki udzielane przez przedsiębiorców niemających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu, prowadzących działalność w zakresie kredytowania oraz udzielania pożyczek.

Zgodnie z umową Spółki P.T.F.S., przyjętą specjalną uchwałą z 18 lutego 2016 r celem tej spółki jest świadczenie usług finansowych dla spółek z grupy kapitałowej.

Gdyby przyjąć hipotetycznie, że umowa cash poolingu w PLN powinna kwalifikować się do umowy pożyczki z punktu widzenia ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, to konsekwentnie należałoby przyjąć, iż spółka P.T.F.S. udziela takich pożyczek jednocześnie kilku lub kilkunastu podmiotom, gdyż spółek, które mają salda ujemne może być kilka lub kilkanaście jednocześnie.

Biorąc pod uwagę, że spółka P.T.F.S jest podmiotem nie mającym w Polsce siedziby ani zarządu oraz zajmuje się ona kredytowaniem działalności innych podmiotów gospodarczych, należy uznać, iż nawet przy hipotetycznym założeniu, że umowa cash poolingu w PLN stanowi umowę pożyczki, należy uznać, iż zostałyby spełnione warunki zwolnienia tej umowy z podatku od czynności cywilnoprawnych określone w art. 9 pkt 10 lit. a) ustawy o ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Reasumując, należy stwierdzić, iż istnieją trzy kategorie argumentów przemawiających za tym, że przedmiotowa umowa cash poolingu w PLN nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, mianowicie:

• umowa cash poolingu w PLN nie wykazuje istotnych cechy umowy pożyczki, które pozwoliłyby na zaliczenie jej do umowy pożyczki, w szczególności nie są zdefiniowane strony tej umowy rozumiane jako właściciele kapitału stanowiącego przedmiot udzielenia finansowania, brak jest także precyzyjnego porozumienia co do wielkości kwoty będącej przedmiotem finansowania,
• umowa cash poolingu stanowi usługę zwolnioną z podatku od towarów i usług na postawie art. 43 ust. 1 pkt 40 tej ustawy, co powoduje, że czynność ta jest wyłączona z zakresu ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych,
• nawet gdyby uznać hipotetycznie umowę cash poolingu w PLN za umowę pożyczki, to w przedmiotowej sprawie powinno mieć zastosowanie zwolnienie z podatku od czynności cywilnoprawnych wynikające z art. 9 pkt 10 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zaznacza się, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest zgodnie z wolą Wnioskodawcy wyrażoną we wniosku o interpretację ocena stanowiska Wnioskodawcy tylko w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych. Tym samym część stanowiska Wnioskodawcy, która odnosi się do uregulowań zawartych w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów

i usług (Dz.U. z 2016 r., poz. 710, ze zm.), uznano za element własnego stanowiska niepodlegający ocenie w ramach wydawanej interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 223, ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
• umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
• umowy darowizny w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
• umowy dożywocia,
• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności w części dotyczącej spłat lub dopłat,
• ustanowienie hipoteki,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
• umowy depozytu nieprawidłowego,
• umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają również zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Należy stwierdzić, że umowa cash poolingu pozostaje umową nienazwaną. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2016 r., poz. 380, ze zm.) w księdze trzeciej zobowiązania nie zawiera przepisów odnoszących się do tego typu umowy.

Umowa cash poolingu jest najbardziej zbliżona swą konstrukcją do umowy pożyczki wymienionej w katalogu określonym w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Jednakże nie jest taką umową, bowiem w myśl art. 720 § 1 ustawy Kodeks cywilny, dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy lub tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Przedstawiona we wniosku konstrukcja umowy cash poolingu rzeczywistego, jako kompleksowego zarządzania płynnością finansową uczestniczących podmiotów, pomimo zawierania w sobie pewnych elementów pożyczki, nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Cash pooling polega na umożliwieniu lepszej gospodarki finansowej grupy kapitałowej. Dzięki tej usłudze można skompensować niedobory środków podmiotów należących do danej grupy nadwyżkami innych podmiotów należących do tej samej grupy oraz korzystnie zagospodarować nadwyżkę środków. W przypadku cash poolingu mamy do czynienia z trzema przynajmniej podmiotami, a mianowicie: podmiotem posiadającym wolne środki finansowe, podmiotem posiadającym niedobór tych środków oraz podmiotem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu.

Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Uczestnik cash poolingu posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tak samo uczestnik, który posiada niedobory nie wie, środkami którego podmiotu zostaną one zniwelowane. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest co do zasady rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników cash poolingu lub też rachunek któregoś z uczestników, który posiada saldo dodatnie.

Przedstawiona we wniosku konstrukcja cash poolingu rzeczywistego, jako sposobu gospodarowania wolnymi środkami finansowymi uczestników niewątpliwie zawiera w sobie pewne elementy kredytowania jednych podmiotów przez drugie. Nie sposób jednak uznać, że wyczerpuje ona wszystkie elementy przedmiotowo istotne dla umowy pożyczki.

Czynności tego typu nie można wobec tego uznać jako umowy pożyczki.

W związku z powyższym, należy stwierdzić, że skoro zawarcie umowy cash poolingu nie zostało wymienione w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych a czynności tego typu nie można zakwalifikować, np. jako umowy pożyczki czy też innej czynności tym katalogiem objętej, to tym samym z powyższych przyczyn czynności dokonywane w ramach umowy cash poolingu dotyczące zarządzania wspólną płynnością finansową nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych; nie mieszczą się bowiem w katalogu czynności ściśle wymienionych jako podlegające opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zatem umowa cash poolingu wyrażona i rozliczana w PLN, do której przystąpił Wnioskodawca oraz świadczone w jej ramach czynności nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Tym samym, skoro wskazane we wniosku czynności nie zostały wymienione wśród tych czynności, które określone są w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, to zbędna jest analiza zarówno możliwości zastosowania wyłączenia z opodatkowania, o którym mowa w art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, jak również zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 9 pkt 10 lit. a) tejże ustawy.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz.U. z 2016 r., poz. 718, ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Administracji Skarbowej w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

Stanowisko

prawidłowe

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach