Temat interpretacji

Czy sprzedaż nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym podlega wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r., poz. 613, ze zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z 6 marca 2016 r. (data wpływu do Biura 17 marca 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 17 marca 2016 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca (Spółka z o.o.) prowadzi działalność gospodarczą w zakresie kupna i sprzedaży nieruchomości a w szczególności kupuje mieszkania na rynku wtórnym najczęściej w wyniku licytacji komorniczej, remontuje te mieszkania i następnie sprzedaje. Procedura zakupu mieszkania w wyniku komorniczej licytacji jest następująca: po wylicytowaniu ceny i zamknięciu przetargu nadzorujący licytację Sąd wydaje postanowienie co do przybicia na rzecz licytanta, który zaoferował najwyższą cenę. Wydanie postanowienia następuje niezwłocznie po zakończeniu przetargu, ogłoszenie postanowienia można jednak odroczyć jeśli zachodzą przesłanki wskazane w art. 988 Kodeksu postępowania cywilnego. Następnie Sąd wysyła postanowienie do licytanta. Po uprawomocnieniu się postanowienia o przybiciu i wykonaniu przez licytanta warunków licytacyjnych (zapłacie ceny nabycia) Sąd wydaje postanowienie o przysądzeniu własności. Prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności przenosi własność na nabywcę. Na postanowienie to przysługuje zażalenie. Wydanie postanowienia o przysądzeniu własności odbywa się na posiedzeniu niejawnym a zatem licytant dowiaduje się o jego wydaniu po otrzymaniu tego postanowienia. Aby licytant uzyskał z Sądu informacje o uprawomocnieniu się postanowienia o przysądzeniu własności musi wystąpić ze stosownym wnioskiem. Postanowienie z klauzulą prawomocności otrzymuje zatem czasami po miesiącu a czasami i później nie ma więc na bieżąco wiedzy o dacie uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności. Do końca 2015 r. nabycie własności rzeczy w wyniku postępowania egzekucyjnego nie podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Po zmianach wprowadzonych od 1 stycznia 2016 r. transakcje nabycia w wyniku postępowania egzekucyjnego podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach, w związku z czym pojawił się problem ustalenia momentu powstania obowiązku podatkowego w przypadku nabycia nieruchomości w drodze licytacji komorniczej.

Stan faktyczny, który zobrazuje problem z ustaleniem momentu powstania obowiązku podatkowego jest następujący:

1. Licytacja komornicza odbyła się 16 czerwca 2015 r.
2. Prawomocne postanowienie o przybiciu (uprawomocniło się 8 września 2015 r.) wraz z wezwaniem do zapłaty wylicytowanej ceny Sąd wysłał w dniu 11 września 2015 r. a Wnioskodawca otrzymał korespondencję 15 września 2015 r.
3. W dniu 21 września 2015 r. Wnioskodawca dokonał zapłaty wylicytowanej ceny.
4. W dniu 6 października 2015 r. Sąd wydał postanowienie o przysądzeniu prawa własności (nieprawomocne).
5. Postanowienie o przysądzeniu własności uprawomocniło się 29 grudnia 2015 r. i to postanowienie z klauzulą prawomocności Sąd przesłał Wnioskodawcy 20 stycznia 2016 r., Wnioskodawca otrzymał je 25 stycznia 2016 r. Jak z powyższego wynika Wnioskodawca powziął wiedzę o uprawomocnieniu się postanowienia o przysądzeniu prawa własności dopiero w dniu 25 stycznia 2016 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Jak w opisanym stanie faktycznym określić moment powstania obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych ...

Wnioskodawca wskazał, że zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi temu podlegają umowy i czynności wymienione w pkt 1 tego przepisu, zmiany umów wymienionych wyżej jeśli powodują zwiększenie postawy opodatkowania a także orzeczenia sądów, jeśli wywołują takie same skutki prawne, jak czynności i umowy wymienione w pkt 1.

Nabycie własności rzeczy w drodze egzekucji komorniczej jest nabyciem szczególnym regulowanym przepisami Kodeksu postępowania cywilnego (art. 972 Kodeksu postępowania cywilnego i nast.) a podstawą nabycia własności nieruchomości nie jest akt notarialny, jak w normalnym obrocie prawnym ale postanowienie sądu o przysądzeniu własności. Zgodnie z art. 999 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności przenosi własność na nabywcę i jest tytułem do ujawnienia na rzecz nabywcy prawa własności w katastrze nieruchomości oraz przez wpis w księdze wieczystej.

Zgodnie z przepisem art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu od przedmiotów opodatkowania określonych w art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy.

Zdaniem Wnioskodawcy, powyższe oznacza, że w przypadku nabycia nieruchomości w wyniku licytacji komorniczej, gdzie tytułem prawnym nabycia własności jest postanowienie sądu o przysądzeniu własności nieruchomości, momentem powstania obowiązku podatkowego winien być dzień uprawomocnienia się postanowienia sądu o przysądzeniu własności. Jednak, jak wskazano w opisie stanu faktycznego, podatnik, na którym ciąży obliczenie i odprowadzenie w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego należnego podatku, nie jest w stanie w terminie, który pozwoliłby mu na wywiązanie z ciążących na nim obowiązków, ustalić momentu powstania obowiązku podatkowego. Z urzędu podatnik otrzymuje z sądu postanowienie o przysądzeniu własności ale jest to postanowienie nieprawomocne, stronom postępowania przysługuje zażalenie na to postanowienie. Aby uzyskać informację o prawomocności postanowienia o przysądzeniu własności podatnik musi wystąpić z wnioskiem do sądu, który przesyła podatnikowi postanowienie z klauzulą prawomocności w ciągu miesiąca a czasami i później, w każdym bądź razie kiedy podatnik faktycznie otrzymuje postanowienie z klauzulą prawomocności z reguły dawno już upłynęło 14 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia.

W ocenie Wnioskodawcy, pozostaje on zatem w zwłoce zarówno co do obowiązku złożenia deklaracji PCC jak i zapłaty należnego podatku. I tak jest w podanym w stanie faktycznym przykładzie: postanowienie uprawomocniło się 29 grudnia 2015 r. a wiedzę o tym Wnioskodawca uzyskał 25 stycznia 2016 r. a więc już po terminie złożenia deklaracji PCC i zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Taka regulacja prawna oznacza zatem, że na nabywców nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym, nałożone zostały obowiązki, z których nabywcy ci, z przyczyn od siebie niezależnych, nie są w stanie w terminie wywiązać się. W tej sytuacji moment powstania obowiązku podatkowego winien być ustalany nie na dzień uprawomocnienia się postanowienia sądu o przysądzeniu własności ale na dzień, w którym Wnioskodawca otrzymał informację o uprawomocnieniu się tego postanowienia, gdyż tylko w takim przypadku podatnik jest w stanie wywiązać się w terminie z nałożonego na niego obowiązku złożenia deklaracji i zapłaty podatku. Zdaniem Wnioskodawcy, w stanie faktycznym opisanym wyżej, obowiązek podatkowy winien powstać w dacie otrzymania postanowienia z klauzulą prawomocności, tj. 25 stycznia 2016 r. i od tej daty Wnioskodawca winien mieć 14 dni na złożenie deklaracji i zapłatę podatku od czynności cywilnoprawnych.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Na wstępie zaznacza się, iż w przedmiotowej sprawie jako, że obowiązek podatkowy powstał przed 1 stycznia 2016 r. będą miały zastosowanie przepisy ustawy z dnia 09 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 626, ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2015 r. Stosownie bowiem do treści art. 50 ust. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 1045) do opodatkowania czynności cywilnoprawnych, z tytułu których obowiązek podatkowy powstał na podstawie ustawy zmienianej w art. 23 przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi temu podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 pkt 3 tejże ustawy obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody od przedmiotów opodatkowania określonych w art. 1 ust. 1 pkt 3.

Na podstawie art. 4 pkt 1 ww. ustawy obowiązek podatkowy przy umowie sprzedaży ciąży na kupującym.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ww. ustawy, podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika.

W związku z powyższym, należy stwierdzić, że sprzedaż lokalu mieszkalnego podlega generalnie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tegoż podatku ciąży na kupującym.

Niezależnie od powyższego, w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewidziano sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Na podstawie art. 2 pkt 3 wymienionej ustawy nie podlegają temu podatkowi umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym. Przepis ten od 1 stycznia 2016 r. został uchylony ustawą z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw.

Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, że Wnioskodawca (Spółka z o.o.) prowadzi działalność gospodarczą w zakresie kupna i sprzedaży nieruchomości a w szczególności kupuje mieszkania na rynku wtórnym najczęściej w wyniku licytacji komorniczej, remontuje te mieszkania i następnie sprzedaje. W dniu 16 czerwca 2015 r. Wnioskodawca uczestniczył w licytacji komorniczej. W dniu 6 października 2015 r. Sąd wydał postanowienie o przysądzeniu prawa własności na rzecz Wnioskodawcy. Powyższe postanowienie uprawomocniło się 29 grudnia 2015 r. i postanowienie to z klauzulą prawomocności Sąd przesłał Wnioskodawcy 20 stycznia 2016 r. a Wnioskodawca otrzymał je 25 stycznia 2016 r. Zdaniem Wnioskodawcy, obowiązek podatkowy winien powstać w dacie otrzymania postanowienia z klauzulą prawomocności, tj. 25 stycznia 2016 r. i od tej daty Wnioskodawca winien mieć 14 dni na złożenie deklaracji i zapłatę podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 952 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2014 r., poz. 101, ze zm.) zajęta nieruchomość ulega sprzedaży przez licytację publiczną. Termin licytacji nie może być wyznaczony wcześniej niż po upływie dwóch tygodni po uprawomocnieniu się opisu i oszacowania ani też przed uprawomocnieniem się wyroku, na podstawie którego wszczęto egzekucję.

Na podstawie art. 972 ww. ustawy licytacja odbywa się publicznie w obecności i pod nadzorem sędziego.

Po zamknięciu przetargu sąd w osobie sędziego, pod którego nadzorem odbywa się licytacja, wydaje na posiedzeniu jawnym postanowienie co do przybicia na rzecz licytanta, który zaofiarował najwyższą cenę, po wysłuchaniu tak jego, jak i obecnych uczestników (art. 987 ww. ustawy).

Zgodnie z art. 998 § 1 ustawy Kodeks postępowania cywilnego po uprawomocnieniu się przybicia i wykonaniu przez nabywcę warunków licytacyjnych lub postanowienia o ustaleniu ceny nabycia i wpłaceniu całej ceny przez Skarb Państwa sąd wydaje postanowienie o przysądzeniu własności.

W myśl art. 999 § 1 zdanie pierwsze ww. ustawy prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności przenosi własność na nabywcę i jest tytułem do ujawnienia na rzecz nabywcy prawa własności w katastrze nieruchomości oraz przez wpis w księdze wieczystej lub przez złożenie dokumentu do zbioru dokumentów.

Mając na względzie powyższe przepisy, należy stwierdzić, że momentem powstania obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych w związku z wydaniem postanowienia sądu o przysądzeniu własności nieruchomości, jest dzień uprawomocnienia się tego postanowienia. Jednocześnie należy wskazać, że wyłączenie z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o którym mowa w uchylonym przepisie art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych dotyczy tych czynności cywilnoprawnych, z tytułu których obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych powstał przed 1 stycznia 2016 r.

W przedmiotowej sprawie postanowienie Sądu o przysądzeniu własności uprawomocniło się 29 grudnia 2015 r., co oznacza, że nabycie przez Wnioskodawcę nieruchomości potwierdzone tym orzeczeniem nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Przepis uchylający to wyłączenie wszedł bowiem w życie 1 stycznia 2016 r. A zatem wbrew twierdzeniu Wnioskodawcy w przedmiotowej sprawie nie powstał obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych i nie zaistniały okoliczności skutkujące obowiązkiem złożenia deklaracji PCC i zapłaty wymienionego podatku. Skoro więc w przedstawionym stanie faktycznym w ogóle nie powstał dla Wnioskodawcy obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, to tym samym nie powstały również żadne obowiązki związane z jego wykonaniem.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe, gdyż

wbrew twierdzeniu Wnioskodawcy moment powstania obowiązku podatkowego nie może być ustalony na dzień, w którym podatnik otrzymał informację o uprawomocnieniu się postanowienia Sądu o przysądzeniu własności.

Podatnik winien dołożyć starań, aby powziąć informację o uprawomocnieniu się postanowienia w takim czasie by móc terminowo wywiązać się z obowiązku nałożonego ustawą o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Przedmiotowa interpretacja zgodnie ze złożonym wnioskiem została wydana wyłącznie dla Wnioskodawcy. Stosownie bowiem do art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej minister właściwy do spraw finansów publicznych, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). A zatem tylko Wnioskodawca może czerpać z wydanej interpretacji ochronę prawną.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz.U. z 2016 r., poz. 718). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach