Temat interpretacji

Czy darowizna przedsiębiorstwa na rzecz obdarowanego będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z 11 stycznia 2016 r. (data wpływu do Biura 14 stycznia 2016 r.), uzupełnionym 24 i 25 lutego 2016 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych umowy darowizny przedsiębiorstwa jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 14 stycznia 2016 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych umowy darowizny przedsiębiorstwa.

Z uwagi na fakt, że wniosek nie spełniał wymogów formalnych, w piśmie z 15 lutego 2016 r. wezwano do jego uzupełnienia. Wniosek uzupełniono 24 i 25 lutego 2016 r.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca (dalej: Nabywca) prowadzi działalność gospodarczą pod firmą F. Działalność gospodarczą prowadzi także ojciec Wnioskodawcy (dalej: Zbywca).

Przedmiotem działalności gospodarczej Zbywcy jest świadczenie usług hotelowych. Działalność ta jest prowadzona w hotelu położonym w G. Właścicielem budynku wraz z prawem użytkowania wieczystego jest Zbywca.

Hotel został wybudowany i oddany do użytku w 2010 r. Inwestycja ta została sfinansowana m.in. ze środków pochodzących z kredytu udzielonego przez Bank na podstawie umowy kredytu inwestycyjnego z 20 maja 2008 r. Kredyt został zabezpieczony m.in. przystąpieniem do długu Wnioskodawcy. Tym samym zarówno Zbywca, jak i Nabywca są względem Banku dłużnikami z tytułu kredytu.

Działalność w zakresie usług hotelowych jest jedyną działalnością, jaką Zbywca prowadzi samodzielnie. Działalność ta jest prowadzona tylko za pośrednictwem hotelu, o którym mowa powyżej.

Zbywca zamierza, w drodze darowizny, przekazać swoje Przedsiębiorstwo na rzecz syna Nabywcy. W skład Przedsiębiorstwa wchodzi, oprócz budynku hotelu oraz gruntu, na którym został posadowiony także całe jego wyposażenie, w tym odrębne środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne.

Wraz z hotelem na nowego właściciela przejdą również wszyscy pracownicy, będący personelem oraz planowane jest również przejście zobowiązań.

Nabywca zamierza tę darowiznę przyjąć.

Dokonanie darowizny będzie poprzedzone uzyskaniem zgody Banku, co uwarunkowane jest postanowieniami umowy w zakresie zbycia hotelu.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca wskazał, co następuje:

Darowizna nie będzie wiązała się z przejęciem przez Wnioskodawcę (obdarowanego) długów i ciężarów ani też zobowiązań darczyńcy. Nie pozostają one w związku funkcjonalnym z przedmiotem darowizny i w związku z dokonaną darowizną nie obciążają obdarowanego.

Przedmiotowa darowizna na rzecz Wnioskodawcy dokonana zostanie z uwzględnieniem zasad przewidzianych w Kodeksie cywilnym, tj. z zasadą wyrażoną w art. 55⁴ Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem nabywca przedsiębiorstwa jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności.

Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa według stanu z chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć. Stąd też w akcie notarialnym przenoszącym własność Przedsiębiorstwa znajdzie się odwołanie do art. 55⁴ Kodeksu cywilnego o solidarnej odpowiedzialności Wnioskodawcy jako Nabywcy ze Zbywcą Przedsiębiorstwa.

Zawierając umowę darowizny Zbywca nie zostanie zwolniony z długów, ciężarów czy zobowiązań. Na zasadach przewidzianych w art. 55⁴ Kodeksu cywilnego solidarnie będzie odpowiadał z Nabywcą za zobowiązania związane z darowanym Przedsiębiorstwem.

Umowa darowizny nie będzie zawierała postanowień w zakresie dotyczącym zwolnienia Zbywcy z długów, zobowiązań i ciężarów. Umowa darowizny nie będzie też zawierać zapisów o przejęciu przez Wnioskodawcę zobowiązań (długów) Zbywcy związanych z prowadzeniem Przedsiębiorstwa.

W związku z powyższym zadano, po przeformułowaniu, następujące pytanie:

Czy opisana darowizna Przedsiębiorstwa na rzecz Wnioskodawcy będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych...

W ocenie Wnioskodawcy przedmiotowa darowizna nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Wnioskodawca wskazał, że ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych w art. 1 ust. 1 wprowadza zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ww. ustawy podatkowi temu podlega min. umowa darowizny w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlega zatem umowa darowizny, o ile następuje przejęcie przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy oraz przejęcie to następuje w umowie darowizny. Należy przy tym zauważyć, że elementem przedmiotowo istotnym umowy darowizny nie jest przejęcie długów, ciężarów i zobowiązań darczyńcy. Stąd też należy przyjąć, że długi, ciężary i zobowiązania przejęte przez obdarowanego podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, gdy pozostają w związku funkcjonalnym z przedmiotem darowizny i które w związku z dokonaną darowizną obciążają obdarowanego.

Z kolei zgodnie z art. 55⁴ Kodeksu cywilnego nabywca przedsiębiorstwa jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa według stanu z chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć. Wymieniony powyżej przepis statuuje solidarną odpowiedzialność zbywcy i nabywcy przedsiębiorstwa w celu ustanowienia szczególnej ochrony dla wierzycieli, której nie może wyłączyć porozumienie między tymi stronami.

Wnioskodawca, jako Nabywca Przedsiębiorstwa stanie się solidarnie odpowiedzialny ze Zbywcą za zobowiązania (długi) związane z prowadzeniem otrzymanego Przedsiębiorstwa.

Umowa darowizny nie będzie zawierać zapisów o przejęciu przez Wnioskodawcę zobowiązań (długów) Zbywcy związanych z prowadzeniem Przedsiębiorstwa.

W przedmiotowym stanie nie dojdzie do zastosowania przepisów dotyczących przejęcia długu na zasadach określonych w art. 519 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem osoba trzecia może wstąpić na miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony (przejęcie długu). Przejęcie długu zachodzi, gdy wskutek jakiegokolwiek zdarzenia prawnego dochodzi do wstąpienia osoby trzeciej w miejsce dłużnika i zwolnienie dotychczasowego dłużnika z długu.

Należy podkreślić, że w przypadku planowanej darowizny na rzecz Wnioskodawcy, umowa darowizny nie będzie przewidywać zwolnienia z długu Zbywcy, kosztem obdarowanego.

Zdaniem Wnioskodawcy, mając na uwadze powyższe uwarunkowania prawne, odnosząc się dodatkowo do kwestii opodatkowania umowy zawartej z Bankiem o kredyt na sfinansowanie budowy hotelu, należy stwierdzić że na skutek darowizny nie dojdzie również do przejęcia długu przez Wnioskodawcę, ponieważ przystąpił on do długu na moment zawarcia umowy. W sytuacji, w której Bank zgodzi się na cesję umowy na Wnioskodawcę nie dojdzie do przejęcia długu, o którym mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, gdyż Nabywca jest już dłużnikiem z tego tytułu.

Na potwierdzenie swojego stanowiska Wnioskodawca powołał interpretację indywidualną wydaną przez organ podatkowy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 223) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ww. ustawy podatkowi temu podlegają umowy darowizny w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.

Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie zawiera pojęcia darowizna, dlatego też należy w tym zakresie odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2016 r., poz. 380). Na podstawie art. 888 § 1 tej ustawy przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Istotną więc cechą darowizny jest jej bezpłatny charakter. Oznacza to, że druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Przedmiotem darowizny mogą być rzeczy oraz zbywalne prawa majątkowe. Umowa darowizny ma charakter umowy jednostronnej i zobowiązującej, do zawarcia której dochodzi z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia woli. Jednak, do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie woli wyrażone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi bowiem do skutku z chwilą złożenia oświadczenia woli przez obdarowanego o przyjęciu darowizny. Formą zastrzeżoną przez Kodeks cywilny dla umowy darowizny jest forma aktu notarialnego. Niezachowanie tej formy nie powoduje nieważności umowy, jeżeli obdarowany darowiznę przyjął. Należy podkreślić, że ustawodawca nie wymaga żadnej szczególnej formy oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny. Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy ze względu na przedmiot darowizny wymagana jest szczególna forma dla oświadczeń obu stron. Nie stanowią darowizny przysporzenia w wypadkach, gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami Kodeksu cywilnego.

Jak z powyższych przepisów wynika, na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zawarcie umowy darowizny podlega przepisom ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.

O powstaniu obowiązku uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnej decyduje, w myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, moment dokonania czynności cywilnoprawnej. Na podstawie art. 4 pkt 3 ww. ustawy obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem art. 5, ciąży przy umowie darowizny na obdarowanym.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy podstawę opodatkowania stanowi w tym przypadku wartość długów i ciężarów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego.

Przepis art. 7 ust. 1 pkt 2 cyt. ustawy określa stawki podatku, które wynoszą od m.in. umów darowizny:

1. przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym 2%,
2. przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych 1%.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlega zatem umowa darowizny, o ile następuje przejęcie przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy oraz przejęcie to następuje w umowie darowizny. Chodzi przy tym o takie długi, ciężary i zobowiązania przejęte przez obdarowanego, które pozostają w związku funkcjonalnym z przedmiotem darowizny i które w związku z dokonaną darowizną obciążają obdarowanego.

Tym samym w sytuacji, gdy umowa darowizny nie wiąże się z przejęciem przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań osoby darującej, to taka umowa darowizny nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 55¹ powołanego powyżej Kodeksu cywilnego przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:

1. oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
2. własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
3. prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
4. wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
5. koncesje, licencje i zezwolenia;
6. patenty i inne prawa własności przemysłowej;
7. majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
8. tajemnice przedsiębiorstwa;
9. księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych (art. 55² Kodeksu cywilnego).

Z kolei zgodnie z art. 55⁴ ww. Kodeksu cywilnego nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa według stanu z chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć.

Ostatnio wymieniony przepis statuuje solidarną odpowiedzialność zbywcy i nabywcy przedsiębiorstwa w celu ustanowienia szczególnej ochrony dla wierzycieli, której nie może wyłączyć porozumienie między zbywcą a nabywcą przedsiębiorstwa.

Natomiast na mocy art. 519 cyt. Kodeksu cywilnego, osoba trzecia może wstąpić na miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony (przejęcie długu).

Przejęcie długu zachodzi, gdy wskutek jakiegokolwiek zdarzenia prawnego dochodzi do wstąpienia osoby trzeciej w miejsce dłużnika i zwolnienie dotychczasowego dłużnika z długu. Przedmiotem przejęcia długu może być dług wynikający z zobowiązania solidarnego i przejmującym dług jednego z dłużników solidarnych może być zarówno osoba trzecia względem stron zobowiązania, jak i również inny dłużnik solidarny.

Z powyższych przepisów wynika, że nabywca przedsiębiorstwa w drodze darowizny może przejąć dług dłużnika solidarnego, jakim jest zbywca przedsiębiorstwa. W przypadku przejęcia długu przez nabywcę przedsiębiorstwa powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, zgodnie z powołanymi powyżej przepisami ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Ze zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku oraz w jego uzupełnieniu wynika, że Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą pod firmą F. Ojciec Wnioskodawcy również prowadzi działalność gospodarczą a przedmiotem tej działalności jest świadczenie usług hotelowych. Właścicielem budynku hotelu wraz z prawem użytkowania wieczystego jest ojciec Wnioskodawcy. Inwestycja budowy hotelu została sfinansowana m.in. ze środków pochodzących z kredytu udzielonego przez Bank na podstawie umowy kredytu inwestycyjnego z 20 maja 2008 r. Kredyt został zabezpieczony m.in. przystąpieniem do długu Wnioskodawcy. Ojciec Wnioskodawcy zamierza, w drodze darowizny, przekazać swoje Przedsiębiorstwo na rzecz syna Wnioskodawcy. W skład Przedsiębiorstwa wchodzi, oprócz budynku hotelu oraz gruntu, na którym został posadowiony także całe jego wyposażenie, w tym odrębne środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne. Wraz z hotelem na nowego właściciela przejdą również wszyscy pracownicy, będący personelem. Pierwotnie Wnioskodawca zaznaczył także, iż planowane jest również przejęcie zobowiązań. Jednakże w uzupełnieniu wniosku wskazał, że darowizna nie będzie wiązała się z przejęciem przez Wnioskodawcę (obdarowanego) długów i ciężarów ani zobowiązań darczyńcy. Zawierając umowę darowizny ojciec Wnioskodawcy nie zostanie zwolniony z długów, ciężarów czy zobowiązań. W akcie notarialnym przenoszącym własność Przedsiębiorstwa znajdzie się odwołanie do art. 55⁴ Kodeksu cywilnego o solidarnej odpowiedzialności Wnioskodawcy jako Nabywcy ze Zbywcą Przedsiębiorstwa. Umowa darowizny nie będzie też zawierać zapisów o przejęciu przez Wnioskodawcę zobowiązań (długów) Zbywcy związanych z prowadzeniem Przedsiębiorstwa.

Jeżeli zatem w wyniku umowy darowizny Przedsiębiorstwa na rzecz Wnioskodawcy, Wnioskodawca istotnie nie przejmie, jako obdarowany, związanych z przedmiotem darowizny Przedsiębiorstwem długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy (co potwierdzać będzie treść umowy darowizny), to wówczas nie powstanie obowiązek podatkowy na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Bez znaczenia dla obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych pozostaje także kwestia sfinansowania przedmiotu darowizny środkami pochodzącymi z kredytu. Jak wynika z wniosku w wyniku darowizny nie dojdzie do przejęcia długu przez Wnioskodawcę z tytułu umowy kredytu zawartej z Bankiem na sfinansowanie budowy hotelu, ponieważ dług ten ciąży już na Wnioskodawcy (przystąpił on do długu) od momentu zawarcia umowy kredytu. Tym samym, Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

W odniesieniu do powołanej przez Wnioskodawcę interpretacji organu podatkowego należy stwierdzić, że interpretacja ta została wydana w indywidualnej sprawie i nie jest wiążąca dla organu wydającego przedmiotową interpretację.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz.U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach