Temat interpretacji

Opodatkowanie nabycia wierzytelności pieniężnej.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 15 października 2012 r. (data wpływu 24 października 2012 r.), uzupełnionym pismem z dnia 16 stycznia 2013 r. (data wpływu 21 stycznia 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania nabycia wierzytelności pieniężnej na podstawie umowy przelewu jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 24 października 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług oraz podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania nabycia wierzytelności pieniężnej na podstawie umowy przelewu.

Wniosek nie spełniał wymogów formalnych określonych w art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, w związku z powyższym pismem z dnia 7 stycznia 2013 r. nr ILPB2/436-283/12-2/WS, wezwano Wnioskodawcę do jego uzupełnienia w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych bez rozpatrzenia.

Jednocześnie poinformowano Wnioskodawcę, że stosownie do postanowień art. 139 § 4 w zw. z art. 14d Ordynacji podatkowej, okresu oczekiwania między wezwaniem przez organ, a jego uzupełnieniem nie wlicza się do trzymiesięcznego terminu przewidzianego na wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego.

Wezwanie wysłano w dniu 7 stycznia 2013 r., skutecznie doręczono dnia 10 stycznia 2013 r., zaś w dniu 21 stycznia 2013 r. (data nadania 16 stycznia 2013 r.), do tut. organu wpłynęła odpowiedź, w której Wnioskodawca uzupełnił ww. wniosek.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Spółka jest podatnikiem VAT czynnym. Prowadzi działalność gospodarczą głównie w zakresie:

• 64.99.Z pozostała finansowa działalność usługowa, gdzie indziej niesklasyfikowana, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych;
• 66.30.Z działalność związana z zarządzaniem funduszami;
• 66.19.Z pozostała działalność wspomagająca usługi finansowe, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych;
• 70.22.Z pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania;
• 82.91.Z działalność świadczona przez agencje inkasa i biura kredytowe;
• 64.92.Z pozostałe formy udzielania kredytów;
• 64.19.Z pozostałe pośrednictwo pieniężne.

W praktyce Spółka wykonuje usługi windykacji na zlecenie (opodatkowane podatkiem od towarów i usług według stawki 23%), ale także dokonuje zakupu wierzytelności w cenie niższej od jej wartości nominalnej na podstawie umów o przelew wierzytelności, na podstawie których następuje przelew przez cedenta (posiadającego siedzibę na terytorium Polski) na rzecz Spółki określonych wierzytelności.

Z postanowień umów zawieranych przez Spółkę wynika, że przedmiotem umowy nie jest zlecenie Spółce (jako cesjonariuszowi) przeprowadzenia windykacji wierzytelności na rzecz cedenta, lecz przelanie istniejących bezspornych i wymagalnych wierzytelności na rzecz Spółki na podstawie art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.; dalej: Kodeks cywilny lub k.c.), w związku z czym:

1. nabywając we własnym imieniu i na własny rachunek wierzytelność, Spółka wchodzi w miejsce cedenta jako dotychczasowego wierzyciela;
2. po wstąpieniu w miejsce dotychczasowego wierzyciela, Spółka może przeprowadzić windykację wierzytelności we własnym imieniu i na własny rachunek, bądź może dokonać dalszej odsprzedaży wierzytelności (w przypadku jednej umowy potrzebna jest zgoda zbywcy na sprzedaż wierzytelności);
3. po dokonaniu przelewu wierzytelności, wszelkie prawa związane z wierzytelnością przysługują wyłącznie Spółce, co oznacza, że Spółka uzyskuje uprawnienie do otrzymania zapłaty, ale także ponosi ryzyko nieotrzymania zapłaty w całości lub w części;
4. nabycie wierzytelności ma charakter definitywny.

Przez definitywne nabycie wierzytelności rozumieć należy takie nabycie, które pozostaje niezależne od tego, jakie będą dalsze kroki Spółki w zakresie nabytej wierzytelności, a więc czy Spółka będzie ją egzekwować od dłużnika we własnym imieniu i na własną rzecz, czy wierzytelność sprzeda osobie trzeciej, czy wierzytelnością zapłaci za towary lub usługi.

Nabywając wierzytelność od cedenta, Spółka przejmuje na siebie pełne ryzyko z tym związane, a cedent w żadnej sytuacji nie ma obowiązku zwrotu w całości lub części otrzymanej zapłaty za wierzytelność. Podkreślić należy, że celem zawieranych umów przelewu wierzytelności jest wyłącznie nabycie wierzytelności od cedenta, a nie na przykład ich windykacja lub sprzedaż w imieniu cedenta lub na rzecz cedenta, a więc nie można w tym przypadku twierdzić, że nabywca zwalnia cedenta od zadań, które musiałby realizować sam cedent jako wierzyciel.

Spółka nabywa wierzytelności za cenę, która - w ocenie Zarządu Spółki - odpowiada ich rzeczywistej ekonomicznej wartości. Zarząd bierze pod uwagę ryzyko nieściągalności wierzytelności, a także ryzyko dodatkowych kosztów oraz nakładu pracy i czasu koniecznych do ściągnięcia wierzytelności, a także ewentualną wartość dalszego obrotu taką wierzytelnością na rynku i w ten sposób szacuje wartość rynkową wierzytelności.

W związku z zawieraniem umów przelewu wierzytelności Spółka nie otrzymuje od cedenta jakiegokolwiek wynagrodzenia. Jedynym świadczeniem cedenta jest przelew na rzecz Spółki zbywanej wierzytelności, a świadczeniem Spółki zapłata ceny za tę wierzytelność.

Po nabyciu wierzytelności na podstawie umów cesji, Spółka zamierza przeprowadzić windykację tych wierzytelności we własnym imieniu i na własną rzecz lub sprzedać te wierzytelności, co będzie generować w Spółce przychody. Ponadto, Spółka będzie dokonywać zakupów związanych z powyższymi czynnościami, jak również z czynnościami opodatkowanymi podatkiem od towarów i usług według stawki 23% (usługi windykacji na zlecenie) i nie będzie możliwe wyodrębnienie kwot podatku przypisanych do poszczególnych rodzajów działalności.

Ponadto Wnioskodawca wskazał, iż umowy przelewu wierzytelności zawierane przez Spółkę charakteryzują się tym, że z jednej strony jest zobowiązanie cedenta do przeniesienia własności wierzytelności, a z drugiej strony zobowiązanie Spółki do zapłaty określonej ceny, wobec czego zdaniem Spółki umowy te spełniają przesłanki uznania je za umowy sprzedaży w rozumieniu art. 535 Kodeksu cywilnego. Intencją Spółki jest odpłatne nabycie wierzytelności, a zasadniczym celem transakcji ich późniejsza windykacja.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie

w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych.

Czy nabycie wierzytelności pieniężnej na podstawie umowy przelewu, w sytuacji opisanej w stanie faktycznym, podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o PCC...

Zdaniem Wnioskodawcy, nabycie wierzytelności pieniężnej na podstawie umowy przelewu, w sytuacji opisanej w stanie faktycznym, podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 a) ustawy o PCC.

Wierzytelności jako prawa majątkowe mogą być przedmiotem obrotu. Zgodnie art. 509 § 1 kc wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania, przy czym wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. W myśl art. 510 § 1 kc przelew wierzytelności może odbywać się na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy o PCC podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
3. umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
4. umowy dożywocia,
5. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,
6. ustanowienie hipoteki,
7. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
8. umowy depozytu nieprawidłowego,
9. umowy spółki.

W przypadku zatem, gdy podstawą umowy przelewu wierzytelności jest jedna z ww. umów, dochodzi do powstania obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych, który skutkuje koniecznością zapłaty tego podatku. Ustawodawca przewiduje jednakże sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy (np. umowa sprzedaży) jest wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o PCC nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:

1. opodatkowana podatkiem od towarów i usług,
2. zwolniona z podatku od towarów i usług, z wyjątkiem:
   • umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
   • umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.

Biorąc pod uwagę stanowisko NSA: () żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT - gdy cena ustalona za nabywaną wymagalną wierzytelność odpowiadać będzie jej wartości rynkowej (a więc nie będzie zawierać wynagrodzenia dla nabywcy wierzytelności), transakcja taka nie będzie podlegała podatkowi od towarów i usług (nie będzie ani opodatkowana stawką podstawową, ani zwolniona z tego podatku). Co za tym idzie, do takiej transakcji nie znajdzie zastosowania art. 2 pkt 4 ustawy o PCC i tym samym nabywca wierzytelności będzie zobowiązany do zapłaty 1% PCC od wartości rynkowej nabywanych wymagalnych wierzytelności.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
3. (uchylona),
4. umowy darowizny w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
5. umowy dożywocia,
6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności w części dotyczącej spłat lub dopłat,
7. (uchylona),
8. ustanowienie hipoteki,
9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
10. umowy depozytu nieprawidłowego,
11. umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikację pod względem prawnym.

Umowa cesji wierzytelności uregulowana została w art. 509 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Zgodnie z treścią tego przepisu wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego przelew wierzytelności może odbywać się na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, a zatem umowa taka może należeć do kategorii umów, które podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż umowy przelewu wierzytelności zawierane przez Spółkę spełniają przesłanki uznania je za umowy sprzedaży w rozumieniu art. 535 Kodeksu cywilnego.

Zatem mając na uwadze dotychczas przytoczone przepisy, w tym formę jaką przyjmują przedmiotowe umowy (umowa sprzedaży) stwierdzić należy, że podlegają one na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Podstawę opodatkowania przy umowie sprzedaży praw majątkowych w myśl ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stanowi wartość rynkowa prawa majątkowego (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy).

Przepis art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych określa stawki podatku, które wynoszą od umowy sprzedaży innych praw majątkowych - 1%.

W myśl art. 4 pkt 1 ww. ustawy obowiązek podatkowy przy umowie sprzedaży ciąży na kupującym.

W ustawie przewidziano jednak sytuacje, w których czynność cywilnoprawna mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Stosownie do art. 2 pkt 4 ww. ustawy nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:

1. opodatkowana podatkiem od towarów i usług,
2. zwolniona z podatku od towarów i usług, z wyjątkiem:
   • umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
   • (uchylone),
   • umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.

Według definicji zawartej w art. 1a pkt 7 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, podatek od towarów i usług" to podatek w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) lub podatek od wartości dodanej pobierany na podstawie przepisów obowiązujących w państwach członkowskich.

Należy jednak zaznaczyć, że o wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie decyduje okoliczność, że strony tej umowy posiadają generalnie status podatnika podatku od towarów i usług, lecz wyłącznie fakt, że jedna ze stron z tytułu dokonania tej konkretnej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest z tego podatku zwolniona.

W związku z tym należy podkreślić, iż jakkolwiek zapytanie Wnioskodawcy dotyczy opodatkowania umowy pożyczki podatkiem od czynności cywilnoprawnych, to jednak w pierwszej kolejności rozstrzygnięcia wymaga kwestia czy powyższa transakcja będzie podlegać regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług, bowiem ocena ta ma zasadnicze znaczenie dla ewentualnego objęcia jej podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Objęcie tej czynności podatkiem od towarów i usług może bowiem skutkować wyłączeniem obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 4 ww. ustawy.

W przedmiocie udzielenia pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie opodatkowania podatkiem VAT czynności udzielenia pożyczki, w dniu 24 stycznia 2013 r. wydane zostało odrębne rozstrzygnięcie nr ILPP1/443-988/12-4/HW, w którym Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdził, że z uwagi na fakt, iż w przedmiotowej sprawie:

• Spółka nabywa wierzytelności za cenę, która w ocenie Spółki odpowiada ich rzeczywistej ekonomicznej wartości,
• Wnioskodawca dokonuje zakupu wierzytelności w cenie niższej od jej wartości nominalnej,
• w związku z zawieraniem umów przelewu wierzytelności Spółka nie otrzymuje od cedenta jakiegokolwiek wynagrodzenia,
• Spółka nabyła wierzytelność na własne ryzyko, gdyż po dokonaniu przelewu wierzytelności, wszelkie prawa związane z wierzytelnością przysługują wyłącznie Spółce, co oznacza, że Spółka uzyskuje uprawnienie do otrzymania zapłaty, ale także ponosi ryzyko nieotrzymania zapłaty w całości lub w części,

przedmiotowa czynność nabycia wierzytelności nie stanowi odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ustawy, a zatem nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że w przedmiotowej sprawie nie będzie miał zastosowania art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W konsekwencji dokonane czynności nabycia wierzytelności pieniężnej na podstawie umowy przelewu zawarte w formie umowy sprzedaży podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

Wniosek ORD-IN

Treść w pliku PDF 2 MB

Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu