Temat interpretacji

Skutki podatkowe zawarcia umowy cash poolingu.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 oraz art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2017 r., poz. 201, ze zm.) &− Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku wspólnym z 28 marca 2017 r. (data wpływu &− 3 kwietnia 2017 r.), uzupełnionym 7 i 12 czerwca 2017 r., o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy cash poolingu &− jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 3 kwietnia 2017 r. został złożony ww. wniosek wspólny o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy cash poolingu.

Z uwagi na fakt, że wniosek nie spełniał wymogów formalnych, w piśmie z 1 czerwca 2017 r. znak: 0111-KDIB4.4014.51.2017.1.ASZ, 0111-KDIB1-1.4010.13.2017.2.BK, 0111-KDIB1-1.4010.21.2017.2.BK, 0111-KDIB1-1.4010.22.2017.2.BK, 0111-KDIB1-1.4010.23.2017.2.BK, 0111-KDIB1-1.4010.24.2017.2.BK, 0111-KDIB3-1.4012.58.2017.2.WN, wezwano do jego uzupełnienia. Wniosek uzupełniono 7 czerwca (data wpływu dodatkowej opłaty) oraz 12 czerwca 2017 r. (wpływ pisma).

We wniosku złożonym przez:

• Zainteresowanego będącego stroną postępowania:
• P.N.iU.I.K. Sp. z o.o. (dalej: Zainteresowany 1);

Zainteresowanych niebędących stroną postępowania:

• Z.R.K. D. Sp. z o.o. (dalej: Zainteresowany 2),
• P.P.M.-T. Sp. z o.o. (dalej: Zainteresowany 3),
• D.P.N.I.K. D. Sp. z o.o. (dalej: Zainteresowany 4)

przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca (dalej: Spółka, Agent lub Zainteresowany 1 będący stroną postępowania), zamierza zawrzeć z Bankiem oraz Zainteresowanym 2, Zainteresowanym 3 i Zainteresowanym 4 Umowę o świadczenie usług optymalizacji zarządzania płynnością w formie limitów dziennych (dalej: Umowa).

Wnioskodawca będzie pełnił rolę Agenta. Agent oraz Posiadacze Rachunków zwani będą dalej łącznie: Uczestnikami.

Na podstawie Umowy Bank świadczyć będzie na rzecz Uczestników usługę cash poolingu. Stronami Umowy będą podmioty, które wraz z Wnioskodawcą wchodzą w skład jednej grupy kapitałowej, przy czym w strukturze nie uczestniczy spółka-matka, która ma 100% udziałów w każdym podmiocie, który przystąpi do Umowy. Zarówno Uczestnicy jak i Bank są podmiotami mającymi siedzibę na terytorium Polski, podlegającymi w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Bank, który będzie świadczył na rzecz Uczestników usługę cash poolingu nie będzie podmiotem powiązanym w rozumieniu art. 11 ust. 1 i 4 z żadnym z Uczestników.

Co do zasady, celem świadczonej przez Bank usługi cash poolingu jest zwiększenie efektywności gospodarczej przez Uczestników poprzez odpowiednie wykorzystanie sumy dziennych sald na rachunkach bankowych Uczestników. Uczestnictwo w umowie przyczynia się do zmniejszenia obciążeń z tytułu odsetek od wierzytelności Banku wobec Uczestników oraz pozwala na uzyskiwanie większych przychodów z tytułu odsetek od środków zgromadzonych w Banku na rachunkach bieżących. Pozwoli także zoptymalizować koszty ponoszone w ramach grupy, w tym poprzez uniknięcie zaciągania zobowiązań kredytowych czy pożyczkowych przez poszczególne spółki z grupy kapitałowej.

Dla każdego z Uczestników na podstawie odrębnych umów, Bank otwiera i prowadzi rachunki w PLN. Rachunki te zostaną objęte usługą cash poolingu odpowiednio jako Rachunki Uczestników, Rachunek Główny i Główny Rachunek Płynności, z czego Rachunki Uczestników i Rachunek Główny zostaną włączone do Struktury Rachunków.

Rachunek Główny oraz Główny Rachunek Płynności będą prowadzone przez Bank na rzecz Agenta. Natomiast Rachunki Uczestników będą prowadzone przez Bank na rzecz Uczestników innych niż Agent.

Każdemu z Posiadaczy Rachunków włączonych w Strukturę Rachunków w ramach każdego z tych Rachunków Bank przyznaje indywidualnie zgodnie z procedurą obowiązującą w Banku, limit dzienny.

Limit dzienny ma charakter odnawialny tzn. zaksięgowanie przez Bank środków pieniężnych na Rachunku, do którego został przyznany dany limit dzienny, powoduje spłatę całości lub części wykorzystanego Limitu Dziennego i tym samym odnowienie jego całości lub części. Limity dzienne są udostępnianie przez Bank w poszczególnych Rachunkach włączonych do Struktury Rachunków. Wykorzystany limit dzienny musi być spłacony w całości najpóźniej do końca danego dnia, w którym nastąpiło wykorzystanie.

Limit dzienny niespłacony do końca danego dnia staje się natychmiast wymagalny. W takiej sytuacji zgodnie z art. 518 § 1 pkt 3 Kodeksu cywilnego, następuje wykonanie procesu subrogacji. Zgodnie z procesem subrogacji:

1. Każdy Posiadacz Rachunku zgadza się na spłatę długu Agenta lub innego Posiadacza Rachunku względem Banku do łącznej wysokości środków zdeponowanych przez tego Posiadacza Rachunku, a także wyraża zgodę na spłatę swojego długu względem Banku w postaci niespłaconego limitu dziennego przez Agenta lub innego Posiadacza Rachunku.
2. Agent wyraża zgodę na spłatę swojego długu względem Banku, przez każdego Posiadacza Rachunku indywidualnie lub przez wszystkich Posiadaczy Rachunków łącznie.

Zgodnie z treścią art. 518 Kodeksu cywilnego każdy Posiadacz Rachunku lub Agent, działający jako osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty i staje się w ramach Umowy Spłacającym Uczestnikiem Usługi.

Na koniec każdego dnia funkcjonowania usługi Bank dokona ustalenia wysokości sald rachunków włączonych do Struktury Rachunków oraz wykona następujące operacje (zwane dalej: Bilansowaniem sald):

1. W przypadku, gdy na koniec każdego dnia suma sald rachunków włączonych do Struktury Rachunków jest dodatnia:
   
   
   1. Bank obciąży Rachunek Główny i uzna Główny Rachunek Płynności kwotą będącą sumą wszystkich sald rachunków włączonych do Struktury Rachunków,
   2. Bank uzna Rachunki Uczestników kwotami występujących na nich sald ujemnych i obciąży nimi Rachunek Główny, z pośrednictwem rachunku technicznego banku,
   3. Bank obciąży Rachunki Uczestników kwotami występujących na nich sald dodatnich i uzna nimi Rachunek Główny, z pośrednictwem rachunku technicznego Banku.
2. W przypadku, gdy na koniec każdego dnia suma sald rachunków włączonych do Struktury rachunków jest ujemna:
   
   
   1. Bank obciąży Główny Rachunek Płynności i uzna Rachunek Główny kwotą będącą wartością bezwzględną sumy wszystkich sald rachunków włączonych do Struktury Rachunków,
   2. Bank uzna Rachunki Uczestników kwotami występujących na nich sald ujemnych i obciąży nimi Rachunek Główny, z pośrednictwem rachunku technicznego Banku,
   3. Bank obciąży Rachunki Uczestników kwotami występujących na nich sald dodatnich i uzna nimi Rachunek Główny, z pośrednictwem rachunku technicznego Banku.
3. Na początek każdego kolejnego dnia Bank wykona następujące czynności:
   
   
   1. dokona spłaty w kolejności według swojego uznania wzajemnych zobowiązań Uczestników nabytych w efekcie wykonania przez Bank w poprzednim dniu czynności opisanych w pkt 1 i 2 powyżej,
   2. wykona operację odwrotną do operacji opisanej w punkcie 3 lit. a.
   
   
   

Odsetki, o których mowa w pkt 3 powyżej będą naliczane i płatne w następujący sposób:

Od salda zadłużenia każdego Posiadacza Rachunku oraz od salda zadłużenia Agenta powstałego w wyniku Bilansowania sald Bank naliczy odsetki w wysokości według stawki oprocentowania wskazanej w załączniku do Umowy.

Rozliczenie i zaksięgowanie odsetek od wzajemnych zobowiązań zostanie dokonane przez Bank pierwszego dnia roboczego kolejnego miesiąca w ten sposób, że:

1. Rachunki Spłacających Uczestników Usługi, których środki zostały wykorzystane na spłatę wykorzystanych limitów dziennych innych Uczestników i salda ujemnego na Rachunku Głównym zostaną uznane kwotami odsetek od wzajemnych zobowiązań,
2. Rachunki, w których wykorzystane limity dzienne i saldo ujemne na Rachunku Głównym zostały spłacone środkami zgromadzonymi na Rachunkach Spłacających Uczestników Usługi zostaną obciążone kwotami odsetek od wzajemnych zobowiązań.

Z tytułu świadczenia usługi cash poolingu Bank będzie pobierał następujące opłaty: jednorazowa opłata za udostępnienie usługi, miesięczna opłata z tytułu wykonywania przez Bank czynności na rzecz Uczestników w ramach Umowy, opłata za każdą zmianę Umowy, opłata za korzystanie z modułu cash pooling w systemie Banku.

W sytuacji zaistnienia okoliczności gdy w uzasadnionej opinii Banku którykolwiek z Uczestników okaże się być niezdolny do wykonywania swoich obowiązków określonych w Umowie, wówczas Bank ma prawo skorzystać z poręczeń, które w związku z zawarciem umowy każdy Uczestnik składa i nieodwołalnie poręcza względem Banku w zakresie:

1. spłaty wszystkich limitów dziennych do łącznej wysokości kwoty poręczenia wskazanej odrębnie dla każdego Posiadacza Rachunku oraz Agenta w załączniku do Umowy oraz
2. spłaty należnych odsetek od wszystkich limitów dziennych do wysokości nieprzekraczającej 10% kwoty poręczenia danego Uczestnika.

W związku z powyższym opisem zadano m.in. następujące pytanie:

Czy czynności związane z transferami środków pieniężnych w ramach przedstawionego systemu zarządzania płynnością finansową dokonywane pomiędzy poszczególnymi Uczestnikami tego systemu (w tym Wnioskodawcą) oraz Bankiem będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Zdaniem Zainteresowanych, czynności związane z transferami środków pieniężnych w ramach przedstawionego systemu zarządzania płynnością finansową dokonywane pomiędzy poszczególnymi Uczestnikami tego systemu (w tym Wnioskodawcą) oraz Bankiem nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1150) opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
• umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
• umowy darowizny w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
• umowy dożywocia,
• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności w części dotyczącej spłat lub dopłat,
• ustanowienie hipoteki,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
• umowy depozytu nieprawidłowego,
• umowy spółki.

Wskazany przepis określa enumeratywny, zamknięty katalog czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W konsekwencji, jeżeli określona czynność cywilnoprawna nie będzie miała charakteru jednej z umów wymienionych w powyższym przepisie, to z tytułu jej dokonania nie powstanie obowiązek podatkowy na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Poprzez zawarcie umowy cash poolingu, strony powiązane kapitałowo postanawiają wprowadzić system zarządzania płynnością finansową, który polega na skoncentrowaniu środków z jednostkowych rachunków (sald) i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą przy wykorzystaniu korzyści skali.

W konsekwencji możliwa staje się kompensata niedoborów środków niektórych uczestników systemu nadwyżkami zgromadzonymi przez innych uczestników. Zainteresowani pragną podkreślić, że umowa cash poolingu pozostaje na gruncie prawa polskiego umową nienazwaną, co oznacza, że Kodeks cywilny nie zawiera przepisów odnoszących się wprost do tego typu umowy.

W ocenie Zainteresowanych, na skutek dokonywania na podstawie umowy cash poolingu poszczególnych, wzajemnych transakcji pieniężnych pomiędzy Uczestnikami nie dochodzi do realizacji żadnej z czynności cywilnoprawnych określonych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W szczególności, pomimo iż konstrukcja cash poolingu zawiera pewne elementy wzajemnego kredytowania się podmiotów uczestniczących w strukturze, to nie dochodzi w jej ramach do zawarcia umowy mającej cechy umowy pożyczki pieniędzy bądź rzeczy oznaczonych co do gatunku w rozumieniu art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zainteresowani wskazali, że zgodnie z art. 720 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r., poz. 459) przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Z powyższego unormowania wynika, że aby można było mówić o zawarciu umowy pożyczki, konieczne jest skonkretyzowanie stosunku prawnego co najmniej w zakresie stron umowy, tj. pożyczkobiorcy oraz pożyczkodawcy a także przedmiotu pożyczki.

Należy podkreślić, że choć z tytułu uczestnictwa w systemie cash poolingu powstają dla podmiotów biorących w nim udział określone prawa i obowiązki, to jednak nie można w żadnym wypadku uznać, iż dochodzi przez to do zawarcia umowy mającej cechy umowy pożyczki. Brak jest bowiem zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy przez pożyczkodawcę na określony w umowie podmiot (pożyczkobiorcę). Uczestnicy biorący udział w systemie cash poolingu wyrażają jedynie gotowość zaangażowania środków finansowych w związku z tym uczestnictwem. Uczestnik cash poolingu, posiadający wolne środki finansowe, nie może określić z góry, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i na rzecz którego z uczestników. Oznacza to, że każdorazowo druga strona transakcji nie jest możliwa do zidentyfikowania.

W konsekwencji, wobec braku możliwości zidentyfikowania podmiotów będących pożyczkodawcą oraz pożyczkobiorcą, a także przedmiotu pożyczki, nie dojdzie z udziałem Wnioskodawcy do zawarcia dwustronnej transakcji udzielenia pożyczki, o której mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Co więcej, jak wynika z przytoczonego opisu zdarzenia przyszłego, rozliczenia pieniężne pomiędzy Uczestnikami, Wnioskodawcą oraz Bankiem dokonywane będą przy zastosowaniu konstrukcji nabycia wierzytelności (subrogacji) skutkującej wstąpieniem w miejsce zaspokojonego wierzyciela (art. 518 § 1 pkt 3 Kodeksu cywilnego). Oznacza to, że każdorazowo Wnioskodawca lub poszczególny Uczestnik (w zależności od salda na ich rachunkach), dokonując transferu wolnych środków czyni to celem wstąpienia w prawa zaspokojonego wierzyciela (Banku), a nie celem udzielenia bezpośredniej pożyczki drugiej stronie. Jako, że instytucja wstąpienia w prawa zaspokojonego wierzyciela nie została wymieniona w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, przelewy środków pieniężnych dokonywane w oparciu o mechanizm subrogacji pomiędzy rachunkami Wnioskodawcy i Uczestników nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W związku z powyższym, w ocenie Zainteresowanych, zarówno umowa cash poolingu, jak również poszczególne czynności dokonywane na jej podstawie w ramach systemu zarządzania płynnością finansową, nie należą do katalogu czynności cywilnoprawnych wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i tym samym nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Z uwagi na zakres niniejszej interpretacji przywołano powyżej tylko tę część stanowiska Zainteresowanych, która odnosi się do zagadnienia dotyczącego ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Zainteresowanych w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Na wstępie należy wskazać, że niniejsza interpretacja stanowi ocenę stanowiska Zainteresowanych tylko i wyłącznie w zakresie przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W zakresie podatku dochodowego od osób prawnych oraz w zakresie podatku od towarów i usług wydane zostaną odrębne rozstrzygnięcia.

Zgodnie z przepisem art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej interpretacja indywidualna zawiera wyczerpujący opis przedstawionego we wniosku stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego oraz ocenę stanowiska wnioskodawcy wraz z uzasadnieniem prawnym tej oceny. Można odstąpić od uzasadnienia prawnego, jeżeli stanowisko wnioskodawcy jest prawidłowe w pełnym zakresie. Mając powyższe na względzie, stosownie do powołanego art. 14c § 1 odstąpiono od oceny prawnej stanowiska Wnioskodawcy.

Mając na uwadze powyższe, stanowisko Zainteresowanych należało uznać za prawidłowe.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Zainteresowanych i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Zainteresowanemu będącemu stroną postępowania (art. 14r. § 2 Ordynacji podatkowej) przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2016 r., poz. 718, ze zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

Stanowisko

prawidłowe

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej