Temat interpretacji

Czy zniesienie współwłasności majątku ze spłatą na podstawie ugody sądowej podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych?

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 30 lipca 2019 r. (data wpływu 31 lipca 2019 r.), uzupełnionym 8 października 2019 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych odpłatnego zniesienia współwłasności majątku ze spłatą na podstawie ugody sądowej jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 31 lipca 2019 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych odpłatnego zniesienia współwłasności majątku ze spłatą na podstawie ugody sądowej.

W związku z brakami formalnymi stwierdzonymi we wniosku, pismem z 25 września 2019 r. Znak: 0111-KDIB2-2.4014.160.2019.1.MZ wezwano Wnioskodawczynię do jego uzupełnienia. Wniosek uzupełniono 8 października 2019 r.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Przed Sądem Rejonowym w (), sygn. akt () toczyło się postępowanie o podział majątku wspólnego Wnioskodawczyni i zmarłego A. S., po którym spadek nabyła w całości wnuczka J. S.

Pomiędzy Wnioskodawczynią a jej mężem do chwili jego zgonu istniał stosunek wspólności ustawowej małżeńskiej. Powyższe postępowanie zakończyło się zawarciem ugody sądowej
z 5 czerwca 2019 r. w przedmiocie ustalenia majątku i jego podziału.

Na mocy tejże ugody Wnioskodawczyni i J. S. dokonały zgodnego podziału majątku dorobkowego Wnioskodawczyni oraz spadkodawcy A. S., obejmującego:

1. nieruchomość zabudowaną położoną w (), dla której Sąd Rejonowy w () prowadzi księgę wieczystą () wraz z wyposażeniem domu, o wartości 827.000 zł,
2. nieruchomość, tj. lokal mieszkalny położony w () przy ul. (), dla którego Sąd Rejonowy w () prowadzi księgę wieczystą () o wartości 281.368 zł,
3. nieruchomość gruntową położoną w (), dla której Sąd Rejonowy dla () we () prowadzi księgę wieczystą () o wartości 138.000 zł,
4. cenę uzyskaną ze sprzedaży samochodu marki Jeep Grand Cherokee, nr rejestracyjny (), w wysokości 57.000 zł,
5. samochód osobowy marki Toyota Auris, nr rejestracyjny (), o wartości 32.000 zł,
6. środki pochodzące z funduszu inwestycyjnego zamkniętego X, oraz Y fundusz inwestycyjny otwarty w łącznej wysokości 1.083.706,93 zł,
7. wierzytelności wobec M. S. z tytułu umów pożyczek z 8 września 2011 r., 21 września 2011 r. oraz 31 sierpnia 2011 r. w łącznej wysokości 172.180 zł,

w ten sposób, że prawa majątkowe opisane w pkt 1, 4, 5 oraz 6 przyznane zostały jako wyłącznie uprawnionej Wnioskodawczyni, zaś nieruchomości opisane w pkt 2 i 3 wyłącznie na rzecz uczestniczki J. S.

Wierzytelności opisane w pkt 7 ww. ugody Wnioskodawczyni oraz uczestniczka postępowania podzieliły w równych częściach, tj. po 86.090 zł.

Wnioskodawczyni zobowiązała się zapłacić na rzecz uczestniczki postępowania J. S. kwotę 541.412,70 zł (pięćset czterdzieści jeden tysięcy czterysta dwanaście złotych 70/100) tytułem spłaty wartości należnego jej udziału w majątku wspólnym. Kwota 57.000 zł miała zostać zapłacona do 30 czerwca 2019 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie nieterminowej zapłaty, zaś pozostałe 484.412,70 zł najpóźniej do 5 czerwca 2023 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie nieterminowej zapłaty.

Wnioskodawczyni oraz uczestniczka postępowania oświadczyły, że ugoda niniejsza wyczerpuje wzajemne roszczenia z tytułu podziału majątku dorobkowego Wnioskodawczyni i A. S.

W uzupełnieniu stanu faktycznego wniosku Wnioskodawczyni wskazała, co następuje.

1. Postępowanie o podział majątku wspólnego, które toczyło się przed Sądem Rejonowym w () pod sygn. akt () zostało wszczęte po śmierci A. S.;
2. W wyniku zawarcia ugody dotyczącej tego postępowania doszło do zniesienia współwłasności pomiędzy Wnioskodawczynią i J. S. jako współwłaścicielkami całego majątku.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy spłata wartości należnego udziału w majątku wspólnym podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych?

Zdaniem Wnioskodawczyni, spłata wartości należnego udziału w majątku wspólnym nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Opodatkowaniu tym podatkiem podlegają bowiem wyłącznie czynności cywilnoprawne wymienione w art. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych. Jest to katalog zamknięty co oznacza, że czynności nie wymienione w ww. przepisie wolą ustawodawcy nie zostały objęte podatkiem.

Zakresem opodatkowania zostały objęte m.in. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności w części dotyczącej spłat lub dopłat. Pośród czynności opodatkowanych ustawodawca nie wymienił jednak czynności podziału majątku wspólnego. Podział majątku wspólnego jest instytucją prawa rodzinnego i opiekuńczego i wykazuje cechy odrębne od zniesienia współwłasności, która jest konstrukcją prawną unormowaną w Kodeksie cywilnym.

Podziału majątku nie można zaklasyfikować jako zniesienie współwłasności w rozumieniu ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, są to bowiem dwie odrębne konstrukcje, w związku z czym taka czynność nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Nawet jeżeli w wyniku podziału majątku wspólnego uzyskane zostanie przysporzenie majątkowe, to takie przysporzenie nie może być utożsamiane z nabyciem majątkowym w drodze zniesienia współwłasności w części dotyczącej spłat i dopłat. Podział majątku nie został wymieniony jako czynność podlegająca opodatkowaniu, a zatem nie ma znaczenia fakt, że przy podziale majątku może wystąpić spłata pieniężna.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1519) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ww. ustawy podatkowi temu podlegają umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności w części dotyczącej spłat lub dopłat.

Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych przepisy ustawy o:

1. umowie spółki i jej zmianie stosuje się odpowiednio do aktów założycielskich spółek, statutów spółek i ich zmiany;
2. czynnościach cywilnoprawnych stosuje się odpowiednio do przedmiotów opodatkowania określonych w ust. 1 pkt 2 i 3;
3. umowie o dziale spadku oraz umowie o zniesieniu współwłasności stosuje się odpowiednio do:
   
   1. nabycia własności rzeczy wspólnej lub wspólnego prawa majątkowego albo ich części przez niektórych dotychczasowych współwłaścicieli na dalszą współwłasność w części spłat lub dopłat,
   2. odpłatnego wyodrębnienia własności lokali na rzecz niektórych lub wszystkich współwłaścicieli.

W myśl art. 3 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody od przedmiotów opodatkowania określonych w art. 1 ust. 1 pkt 3;

W myśl natomiast art. 4 pkt 5 ww. ustawy obowiązek podatkowy przy umowie o dział spadku lub o zniesienie współwłasności ciąży na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności.

W oparciu o art. 6 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy podstawę opodatkowania przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku, którą określa się na zasadach wskazanych w art. 6 ust. 2 ww. ustawy.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy stawki podatku od umów zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny wynoszą:

1. przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym &− 2%,
2. przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych &− 1%.

Stosownie do art. 10 ust. 1 ww. ustawy podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika.

Jak wynika z powołanych przepisów umowa zniesienia współwłasności ze spłatą podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tegoż podatku ciąży na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział we współwłasności.

Przepisy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie definiują pojęcia zniesienie współwłasności, zatem należy odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1145).

Zgodnie z art. 195 Kodeksu cywilnego własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność). W myśl art. 196 § 1 Kodeksu cywilnego

współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną. Na podstawie art. 196 § 2 Kodeksu cywilnego współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy niniejszego działu. Zgodnie z art. 210 § 1 Kodeksu cywilnego każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.

Sposoby wyjścia ze stanu współwłasności regulują postanowienia art. 211 i art. 212 Kodeksu cywilnego.

W świetle wyżej powołanych przepisów zniesienie współwłasności może nastąpić w drodze umowy między współwłaścicielami albo, w braku zgody między współwłaścicielami, na podstawie orzeczenia sądu.

W ramach wymienionych trybów ustawodawca przewiduje trzy sposoby zniesienia współwłasności:

1. podział rzeczy wspólnej,
2. przyznanie rzeczy jednemu lub niektórym ze współwłaścicieli,
3. sprzedaż rzeczy wspólnej (tzw. podział cywilny).

Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku oraz jego uzupełnieniu wynika, że pomiędzy Wnioskodawczynią i J. S. (wnuczką A. S. zmarłego męża Wnioskodawczyni) w dniu 5 czerwca 2019 r. doszło do zawarcia ugody sądowej. Ww. ugoda została zawarta w związku z postępowaniem sądowym o podział majątku wspólnego małżonków wszczętym po śmierci A. S. Spadek po A. S. nabyła w całości J. S. Pomiędzy Wnioskodawczynią a jej mężem do chwili jego zgonu istniał stosunek wspólności ustawowej małżeńskiej. W wyniku zawarcia ww. ugody dotyczącej tego postępowania doszło do zniesienia współwłasności pomiędzy Wnioskodawczynią i J. S. jako współwłaścicielkami całego majątku. W wyniku zniesienia współwłasności i na mocy ww. ugody Wnioskodawczyni i J. S. dokonały zgodnego podziału ww. majątku, obejmującego:

1. nieruchomość zabudowaną położoną w (), dla której Sąd Rejonowy w () prowadzi księgę wieczystą () wraz z wyposażeniem domu, o wartości 827.000 zł,
2. nieruchomość, tj. lokal mieszkalny położony w () przy ul. (), dla którego Sąd Rejonowy w () prowadzi księgę wieczystą () o wartości 281.368 zł,
3. nieruchomość gruntową położoną w (), dla której Sąd Rejonowy dla () we () prowadzi księgę wieczystą () o wartości 138.000 zł,
4. cenę uzyskaną ze sprzedaży samochodu marki Jeep Grand Cherokee, nr rejestracyjny (), w wysokości 57.000 zł,
5. samochód osobowy marki Toyota Auris, nr rejestracyjny (), o wartości 32.000 zł,
6. środki pochodzące z funduszu inwestycyjnego zamkniętego X, oraz Y fundusz inwestycyjny otwarty w łącznej wysokości 1.083.706,93 zł,
7. wierzytelności wobec M. S. z tytułu umów pożyczek z 8 września 2011 r., 21 września 2011 r. oraz 31 sierpnia 2011 r. w łącznej wysokości 172.180 zł,

w ten sposób, że prawa majątkowe opisane w pkt 1, 4, 5 oraz 6 przyznane zostały jako wyłącznie uprawnionej Wnioskodawczyni, zaś nieruchomości opisane w pkt 2 i 3 wyłącznie na rzecz uczestniczki J. S. Natomiast wierzytelności opisane w pkt 7 ww. ugody Wnioskodawczyni oraz uczestniczka postępowania podzieliły w równych częściach, tj. po 86.090 zł. Wnioskodawczyni zobowiązała się zapłacić na rzecz J. S. określoną kwotę pieniężną tytułem spłaty wartości należnego jej udziału w majątku wspólnym.

W związku z powyższym, należy stwierdzić, że zniesienie współwłasności na podstawie ugody sądowej zawartej 5 czerwca 2019 r. z obowiązkiem spłaty przez Wnioskodawczynię na rzecz J. S. wbrew twierdzeniom Wnioskodawczyni podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) i pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Obowiązek podatkowy, zgodnie z treścią art. 4 pkt 5 ww. ustawy, ciąży na podmiocie nabywającym rzecz ponad udział, a zatem na Wnioskodawczyni, gdyż nabyła składniki majątku ponad udział we współwłasności (Wnioskodawczyni sama wskazuje w opisie stanu faktycznego, że zobowiązała się zapłacić na rzecz uczestniczki postępowania J. S. kwotę 541.412,70 zł tytułem spłaty wartości należnego jej udziału w majątku wspólnym).

Nie można zatem zgodzić się ze stanowiskiem Wnioskodawczyni, że spłata wartości należnego udziału w majątku wspólnym nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych. W przedmiotowej sprawie doszło bowiem, jak wskazała Wnioskodawczyni w uzupełnieniu stanu faktycznego wniosku, do zniesienia współwłasności pomiędzy Wnioskodawczynią i J. S. jako współwłaścicielkami całego majątku. Przedstawione w sprawie zniesienie współwłasności wiązało się ze spłatą. W sytuacji, gdy ze zniesieniem współwłasności dokonanej na podstawie ugody sądowej związana jest spłata, to taka czynność skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawczynię w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Stanowisko

nieprawidłowe

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej