Temat interpretacji

w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy spółki cichej

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 800 ze zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 15 marca 2019 r. (data wpływu 25 marca 2019 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy spółki cichej jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 25 marca 2019 r. wpłynął do tutejszego organu wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy spółki cichej.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni będąca osobą fizyczną zamierza zawrzeć ze Spółką cywilną umowę, na podstawie której Wnioskodawczyni zobowiąże się do wniesienia do przedsiębiorstwa Spółki wkładu pieniężnego w kwocie z góry ustalonej celem sfinansowania wspólnego przedsięwzięcia gospodarczego. W zamian za wniesiony wkład Wnioskodawczyni uzyska udział w potencjalnych zyskach Spółki.

Zawarta umowa nie będzie stanowiła umowy spółki cywilnej w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego, umowy spółki prawa handlowego w rozumieniu przepisów polskiego Kodeksu spółek handlowych, ani też innej umowy nazwanej na gruncie prawa polskiego.

Umowa pomiędzy osobą fizyczną a spółką cywilną będzie umową tzw. spółki cichej, zgodnie z którą pieniądze zostaną przeznaczone na wspólne przedsięwzięcie gospodarcze.

Ww. umowa spółki cichej szczegółowo regulować będzie m.in zasady podziału zysków z przedsięwzięcia, wzajemne prawa i obowiązki stron oraz czas trwania przedsięwzięcia. Wnioskodawczyni uzyska udział w potencjalnych zyskach spółki, ale nie będzie uczestniczyć w ewentualnych stratach ani nie będzie ponosić odpowiedzialności za jakiekolwiek zobowiązania spółki. Wnioskodawczyni nie będzie miała też wpływu na podejmowane przez spółkę działania gospodarcze. Umowa zostanie zawarta na czas nieoznaczony i może zostać wypowiedziana przez każdą ze stron w każdym czasie z zachowaniem umownego terminu wypowiedzenia.

W związku z powyższym opisem zadano m.in. następujące pytanie:

Czy w przedstawionym stanie faktycznym zawarcie umowy spółki cichej, o której mowa wyżej podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych zgodnie z art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych? (pytanie oznaczone we wniosku nr 1)

Zdaniem Wnioskodawczyni, umowa spółki cichej zawarta między Wnioskodawczynią a spółką cywilną nie rodzi obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. 2000 nr 86 poz. 959) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających PCC. Przykładowo, jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 2 lutego 2011 r. sygn. I SA/Gd 1/11: zamknięty charakter katalogu czynności prawnych obciążonych podatkiem od czynności cywilnoprawnych wyklucza jakąkolwiek możliwość opodatkowania umów nieznajdujących swojego dokładnego odpowiednika wśród tych wymienionych w art. 1 ust. 1 u.p.c.c., nawet gdyby faktycznie łączyły one w sobie pewne elementy kilku umów nazwanych, podlegających podatkowi.

Jednocześnie przepisy prawa przewidują zamknięty katalog form prawnych spółek funkcjonujących w polskim obrocie prawnym. Tylko te formy prawne, które zostały wymienione przez ustawodawcę podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Spółka cicha jest formą działalności gospodarczej, która w przeszłości była uregulowana przepisami Kodeksu handlowego z 1934 r., a jej byt prawny zakończył się z dniem 1 stycznia 1965 r. Niemniej jednak tworzenie spółek cichych nadal jest dopuszczalne na zasadzie swobody umów wyrażonej w art. 3531 Kodeksu cywilnego. Nie stanowią one podtypu spółki cywilnej. Jest to umowa nienazwana, na mocy której jedna ze stron zobowiązuje się do prowadzenia działalności we własnym imieniu (wspólnik jawny), a druga (wspólnik cichy) do wniesienia wkładu w zamian za udział w zysku.

Ponadto w art. 1a ustawy o u.p.c.c. wskazuje się, że przez określenie spółka osobowa rozumie się spółki: cywilną (która jest tylko umową prawa cywilnego), jawną, partnerską, komandytową i komandytowo-akcyjną. Określenie spółka kapitałowa oznacza natomiast spółki: z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjną lub europejską. Oznacza to, że zawarcie tylko powyższych, regulowanych prawnie form organizacyjno-prawnych podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Przepisy powołanej ustawy nie wymieniają natomiast jako podlegającej opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych umowy nienazwanej, jaką jest umowa tzw. spółki cichej, którą mają zawrzeć Wnioskodawczyni oraz spółka. Kodeks spółek handlowych również nie zawiera przepisów regulujących zasady funkcjonowania spółki cichej.

Zdaniem Wnioskodawczyni, umowy pomiędzy Wnioskodawczynią a spółką cywilną nie da się również zakwalifikować, jako innej czynności prawnej spośród wymienionych w art. 1 ust. 1 u.p.c.c.

W szczególności nie można uznać spółki cichej za rodzaj pożyczki, gdyż umowa ta wykazuje szereg odrębności w stosunku do umowy pożyczki. Przede wszystkim wyróżnia ją wypłata wspólnikowi cichemu (Wnioskodawczyni) zysku, którego wypracowanie nie jest zdarzeniem pewnym. Zatem wspólnikowi cichemu przysługiwać będzie wierzytelność o wypłatę określonych w umowie środków jedynie, gdy spółka cicha rzeczywiście wypracowała dochód. Tymczasem w przypadku umowy pożyczki pożyczkodawca nie ponosi ekonomicznego ryzyka niepowodzenia przedsięwzięcia pożyczkobiorcy i zawsze służy mu roszczenie o zwrot kwoty pożyczki. Taka sytuacja zachodzi w przypadku umowy między Wnioskodawczynią a spółką. Wnioskodawczyni będzie uprawniona do uzyskania świadczenia pieniężnego tylko w przypadku osiągnięcia przez spółkę cichą zysku wynikającego z prowadzenia wspólnego przedsięwzięcia gospodarczego.

Umowa spółki cichej zawarta pomiędzy Wnioskodawczynią a spółką nie stanowi również, przede wszystkim, spółki cywilnej określonej w art. 860 § 1 Kodeksu cywilnego. Zgodnie treścią tego przepisu przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.

Świadczy o tym już choćby różnica w rozkładzie odpowiedzialności za zobowiązania wynikające z prowadzenia wspólnego przedsięwzięcia przez Wnioskodawczynię oraz Spółkę oraz charakteru majątku spółki. W przypadku spółki cywilnej powstaje wspólny majątek wspólników o charakterze prawnym współwłasności łącznej (wspólności łącznej), zaś wspólnicy odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki. W umowie zawartej przez Wnioskodawczynię ze spółką nie dochodzi do powstania wspólnego majątku natomiast Wnioskodawczyni nie ponosi odpowiedzialności za żadne zobowiązania związane z prowadzeniem przez Spółkę wspólnego przedsięwzięcia. Co więcej, przy spółce cywilnej wspólnicy mają oboje uprawnienie do prowadzenia spraw spółki oraz zarządu nad jej majątkiem. W umowie zawartej przez Wnioskodawczynię ze spółką, Wnioskodawczyni nie ma możliwości wpływania na bieżącą działalność spółki cichej, a posiada jedynie ograniczone uprawnienia kontrolne.

Przy określaniu postanowień umowy spółki cichej należy mieć na uwadze, iż istotą takiej spółki jest wniesienie przez wspólnika cichego, dysponującego majątkiem rzeczowym lub finansowym, wkładu (niekiedy w postaci własnej pracy) na rzecz wspólnika jawnego, prowadzącego przedsiębiorstwo lub inną działalność zarobkową we własnym imieniu, które nie prowadzi do utworzenia jakiegokolwiek rodzaju wspólnoty pomiędzy wspólnikami ani rzeczowej, ani majątkowej, ani osobowej. Wspólnik cichy w zamian za swój wkład uczestniczy w zyskach z działalności prowadzonej przez wspólnika jawnego (na zasadach określonych w umowie spółki), nie ujawnia się jednak na zewnątrz i nie ma praw do majątku spółki. Wspólnik cichy nie odpowiada za zobowiązania spółki wobec wierzycieli. Reasumując należy stwierdzić, że zawarcie umowy spółki cichej, uznanej w świetle przepisów Kodeksu cywilnego za umowę nienazwaną, nie należy do katalogu czynności cywilnoprawnych wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Czynności tego typu nie można również zakwalifikować, np. jako umowy pożyczki czy też umowy spółki (np. cywilnej), wymienionych w tym katalogu. A zatem przedstawiona we wniosku umowa spółki cichej nie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Stanowisko Wnioskodawczyni potwierdzają również organy podatkowe w interpretacjach indywidualnych, m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 14 kwietnia 2016 r. Znak: IBPB-2-1/4514-63/16/MZ, interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 23 października 2014 r. Znak: ILPB2/436-185/14-3/MK.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Na wstępie wskazać należy, że niniejsza interpretacja stanowi ocenę stanowiska Wnioskodawczyni tylko i wyłącznie w zakresie przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych wydane zostanie natomiast odrębne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1150 ze zm.) podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
• umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
• umowy darowizny w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
• umowy dożywocia,
• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności w części dotyczącej spłat lub dopłat,
• ustanowienie hipoteki,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
• umowy depozytu nieprawidłowego,
• umowy spółki.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy podatkowi temu podlegają także zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4, oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zatem inne, nie wymienione w tym przepisie nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W myśl art. 3531 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1025 ze zm.) strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Strony zawierające umowę mają wybór pomiędzy ustawowo określonymi wzorcami umów (tzw. umowami nazwanymi, tj. zaproponowanymi przez ustawodawcę poprzez uregulowanie ich postanowień w przepisach prawa cywilnego) oraz stosunkami, których postanowienia nie mieszczą się w takich wzorcach (tzw. umowy nienazwane).

Na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi temu podlegają &− na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k) oraz art. 1 ust. 1 pkt 2 m.in. umowy spółki oraz ich zmiany, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Z kolei, stosownie do art. 1a pkt 1 cyt. ustawy użyte w ustawie określenie spółka osobowa oznacza spółkę: cywilną, jawną, partnerską, komandytową lub komandytowo-akcyjną. W myśl natomiast art. 1a pkt 2 ww. ustawy użyte w ustawie określenie spółka kapitałowa oznacza spółkę: z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjną lub europejską.

Spółka cicha jest formą działalności gospodarczej, która w przeszłości była uregulowana przepisami Kodeksu handlowego z 1934 r., a jej byt prawny zakończył się z dniem 1 stycznia 1965 r. Niemniej jednak, zasada swobody umów wyrażona w art. 353&¹ Kodeksu cywilnego, dopuszcza zawarcie umowy spółki cichej jako umowy nienazwanej. Konsekwencją tego stanu rzeczy jest swoboda stron umowy spółki cichej w kształtowaniu łączącego je stosunku prawnego, w celu jego dostosowania do indywidualnych potrzeb.

Przy określaniu postanowień umowy spółki cichej należy mieć na uwadze, iż istotą takiej spółki jest wniesienie przez wspólnika cichego, dysponującego majątkiem rzeczowym lub finansowym, wkładu (niekiedy w postaci własnej pracy) na rzecz wspólnika jawnego, prowadzącego przedsiębiorstwo lub inną działalność zarobkową we własnym imieniu, które nie prowadzi do utworzenia jakiegokolwiek rodzaju wspólnoty pomiędzy wspólnikami ani rzeczowej, ani majątkowej, ani osobowej. Wspólnik cichy w zamian za swój wkład uczestniczy w zyskach z działalności prowadzonej przez wspólnika jawnego (na zasadach określonych w umowie spółki), nie ujawnia się jednak na zewnątrz i nie ma praw do majątku spółki. Wspólnik cichy nie odpowiada za zobowiązania spółki wobec wierzycieli.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że zawarcie umowy spółki cichej, uznanej w świetle przepisów Kodeksu cywilnego za umowę nienazwaną, nie należy do katalogu czynności cywilnoprawnych wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Czynności tego typu nie można, jak słusznie stwierdziła Wnioskodawczyni, również zakwalifikować, np. jako umowy pożyczki w rozumieniu Kodeksu cywilnego czy też umowy spółki (np. cywilnej), wymienionych w tym katalogu. A zatem zawarcie opisanej we wniosku umowy spółki cichej oraz wniesienie wkładu pieniężnego w wykonaniu tej umowy nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tym samym na Wnioskodawczyni nie ciąży obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Mając na uwadze powyższe, stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Wnioskodawczynię w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług,
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych. (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2018 r., poz. 1302 ze zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekle prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

Stanowisko

prawidłowe

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej