Temat interpretacji

Skutki podatkowe umowy zamiany udziału w nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym na lokal mieszkalny wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.
/> Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

17 grudnia 2021 r. wpłynął Pani wniosek z 15 grudnia 2021 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych umowy zamiany udziału w nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym na lokal mieszkalny wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Jest Pani współwłaścicielem w udziale 4/8 we własności nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym znajdującym się w (...). Udziały w nieruchomości nabyła Pani w drodze darowizny od swojego ojca. Chce Pani dokonać zamiany ww. udziału we własności nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym na podstawie umowy zamiany na należący do Pani matki, która jest wyłącznym właścicielem, lokal mieszkalny, stanowiący odrębną nieruchomość znajdującą się w (...) wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej. Lokal został nabyty przez Pani matkę poprzez umowę sprzedaży.
/> Pytanie

Czy zgodnie z ustawą o podatku od czynności cywilnoprawnych przysługuje Pani całkowite zwolnienie z podatku od czynności cywilnoprawnych (art. 9 pkt 5 ww. ustawy) od umowy zamiany udziału wynoszącego 4/8 części we własności nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym położonym w (…), na lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość znajdujący się w (…) wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej, która miałaby dokonać się pomiędzy Pani matką a Panią i jednocześnie wartość gruntu pod budynkiem mieszkalnym położonym przy (…) nie będzie podlegała w żaden sposób opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?       
/> Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem zgodnie z ustawą o podatku od czynności cywilnoprawnych, art. 9 pkt 5 zwolnieniu podlegają osoby zaliczone do I grupy podatkowej zgodnie z przepisami o podatku od spadków i darowizn, w przypadku dokonania zamiany budynku mieszkalnego lub jego części na prawo do lokalu mieszkalnego. Pani zdaniem zwolnienie określone w art. 9 pkt 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ma służyć swobodnej, nie obciążonej fiskalnie wymianie nieruchomości między osobami najbliższymi, natomiast dokonywanie zawężającej wykładni tego przepisu stanowiłoby barierę uniemożliwiającą realizację celu powyższego zwolnienia. Według art. 47 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych oraz częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. Nie jest zatem możliwe przeniesienie własności gruntu bez posadowionego na nim budynku. Uwzględniając cywilistyczne ujęcie nieruchomości, w przypadku zamiany lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość na udział w nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym zwolnienie, o którym mowa w art. 9 pkt 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, obejmuje również udział w gruncie, a nie tylko sam budynek.  
/> Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.
/> Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 815 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ww. ustawy:

Podatkowi podlegają: umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

W myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej.

Na podstawie art. 4 pkt 2 ww. ustawy:

Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 5, ciąży przy umowie zamiany – na stronach czynności.

W oparciu o art. 6 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy:

Podstawę opodatkowania stanowi przy umowie zamiany:

a)     lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego na taki lokal lub prawo do lokalu - różnica wartości rynkowych zamienianych lokali lub praw do lokali,

b)     w pozostałych przypadkach - wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego, od którego przypada wyższy podatek.

Wartość rynkową określa się na zasadach wskazanych w art. 6 ust. 2 ww. ustawy, w myśl którego:

Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy:

Stawki podatku wynoszą od umów zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny:

a)     przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym - 2%,

b)     przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych - 1%.

Należy wskazać, że przepisy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie definiują czynności prawnych objętych opodatkowaniem. Nie zawierają zatem definicji pojęcia „zamiana”. Dlatego też należy w tym zakresie odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.).

Na podstawie art. 603 Kodeksu cywilnego:

Przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy.

W myśl art. 604 Kodeksu cywilnego:

Do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży.

W rozumieniu ustawy Kodeks cywilny rzeczami są tylko przedmioty materialne. Rzeczy dzielą się na nieruchomości (grunty, budynki oraz części budynków tzw. nieruchomości lokalowe) i na rzeczy ruchome. Przedmiotami zamiany w ujęciu Kodeksu cywilnego oprócz rzeczy mogą być prawa majątkowe. Prawami majątkowymi są przysługujące danej osobie prawa do korzystania i rozporządzania określoną rzeczą lub prawem ustanowionym na tej rzeczy.

Jak wynika z powołanych przepisów – umowa zamiany podlega generalnie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tegoż podatku ciąży na stronach czynności.

W ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewidziano jednak sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest zwolniona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 9 pkt 5 ww. ustawy:

Zwalnia się od podatku zamianę budynku mieszkalnego lub jego części, lokali mieszkalnych stanowiących odrębną nieruchomość, spółdzielczych własnościowych praw do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: praw do domu jednorodzinnego lub praw do lokalu w małym domu mieszkalnym, jeżeli stronami umowy są osoby zaliczone do I grupy podatkowej zgodnie z przepisami o podatku od spadków i darowizn.

Z treści przepisu art. 9 pkt 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wynika, że aby skorzystać z powyższego zwolnienia muszą być łącznie spełnione następujące warunki:

1)    musi zostać zawarta umowa zamiany, i

2)    przedmiotem umowy zamiany musi być:

    budynek mieszkalny lub jego część albo
/>     lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość albo
/>     spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego albo
/>     wynikające z przepisów prawa spółdzielczego:
/>     prawo do domu jednorodzinnego lub
/>     prawo do lokalu w małym domu mieszkalnym, i

3)    stronami umowy zamiany muszą być osoby zaliczone do I grupy podatkowej zgodnie z przepisami o podatku od spadków i darowizn.

Zgodnie z art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043):

Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

W myśl art. 14 ust. 3 ww. ustawy:

Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:

1)     do grupy I – małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;

2)     do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;

3)     do grupy III – innych nabywców.

Ze zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku wynika, że jest Pani współwłaścicielem w udziale 4/8 we własności nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym. Zamierza Pani dokonać zamiany ww. udziału we własności nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym na podstawie umowy zamiany na należący do Pani matki, która jest wyłącznym właścicielem, lokal mieszkalny, stanowiący odrębną nieruchomość wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej.

A zatem mamy do czynienia z umową zamiany, która zostanie zawarta pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn. Do rozważenia pozostaje kwestia, czy przedmiot umowy zamiany w niniejszej sprawie, którym w rozważanym przypadku jest udział w nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym mieści się w dyspozycji art. 9 pkt 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Kierując się przepisami Kodeksu cywilnego, należy zauważyć, że w myśl art. 48 Kodeksu cywilnego:

Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania.

Jednocześnie przepisy art. 47 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego wskazują, że:

Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych.

Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego.

Z powyższych przepisów wynika, że nie jest możliwe przeniesienie własności gruntu bez posadowionego na nim budynku. Tym samym nie jest również możliwe przeniesienie własności udziału w gruncie bez jednoczesnego przeniesienia udziału w budynku znajdującym się na tym gruncie.

Mając na uwadze cywilistyczne ujęcie nieruchomości należy stwierdzić, że w przypadku zamiany udziału w nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym na lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, zwolnienie, o którym mowa w art. 9 pkt 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, obejmuje również udział w gruncie.

Należy zauważyć, że zwolnienie określone w art. 9 ust. 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ma służyć swobodnej, nieobciążonej fiskalnie wymianie nieruchomości mieszkalnych między osobami najbliższymi.

Reasumując, w związku z tym, iż stronami umowy zamiany będą osoby zaliczone do I grupy podatkowej, to umowa zamiany udziału 4/8 części w nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym na lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość będzie zwolniona od podatku od czynności cywilnoprawnych zgodnie z art. 9 pkt 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zwolnienie określone w ww. art. 9 pkt 5 ma zastosowanie nie tylko do udziału w budynku mieszkalnym będącym przedmiotem umowy zamiany, lecz także do udziału w gruncie, na którym ten budynek jest posadowiony.
/> Dodatkowe informacje
/> Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywać się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Panią w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.
/> Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·     Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·     Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)     z zastosowaniem art. 119a;

2)     w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)     z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
/> Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·       w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·       w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
/> Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).